ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2016 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՐՏԻ 31-Ի N338-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇՈՒՄ

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2016 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՐՏԻ 31-Ի N338-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության ջրային օրենսգրքի 17-րդ, «Իրավական ակտերի մասին»Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 70-րդ հոդվածները և 2015 թվականի  դեկտեմբերի 21-ին «Հայաստանի Հանրապետության ջրի ազգային ծրագրի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 3-րդ հոդվածի 2-րդ կետը` Հա­յաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հայաստանի Հանրապետության 2016 թվականի մարտի 31-ի «Արարատյան ջրավազանային տարածքի 2016-2021 թվականների կառավարման պլանը և արդյունավետ կառավարմանն ուղղված առաջնահերթ միջոցառումներըհաստատելու մասին» N338-Ն որոշման մեջ կատարել հետևյալ փոփոխությունը և լրացումները՝

• որոշման վերնագիրը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ` «Արարատյան ջրավազանային տարածքի 2016-2021 թվականների և Արարատյան դաշտի ստորերկրյաջրային ռեսուրսների 2017-2021 թվականներիկառավարմանպլանները, ինչպես նաև արդյունավետ կառավարմանն ուղղված առաջնահերթ միջոցառումները հաստատելու մասին»,
• որոշման 1-ին կետը լրացնել նոր 3-րդ, 4-րդ և 9.1 ենթակետերով`համապատասխանաբար հետևյալ բովանդակությաններով.

        ա) «Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների 2017-2021 թվականների կառավարման պլանը՝ համաձայն N1 հավելվածի»,

        բ)«Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների արդյունավետ կառավարմանն ուղղվածառաջնահերթ միջոցառումները՝ համաձայն N2 հավելվածի»,

        գ) «Արփայի գետավազանում արգելել փոքր հիդրոէլեկտրակայանների կառուցումը»:

2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող տասներորդ օր­ը:

Հավելված N1

ՀՀ կառավարության 2017 թվականի

«» «»-ի   N    որոշման

ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՊԼԱՆ

ԱՐԱՐԱՏՅԱՆ ԴԱՇՏԻ ՍՏՈՐԵՐԿՐՅԱ ՋՐԱՅԻՆ ՌԵՍՈՒՐՍՆԵՐԻ 2017-2021 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ

1. Արարատյան դաշտի նկարագիրը ԵՎկառավարմանպլանինպատակը

1. Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների կառավարման պլանի նպատակն է հա­վա­սարակշռել ջրօգտագործողների` ներառյալ համայնք­ների, արդ­յու­նա­բե­­րու­թյան, գյուղատնտեսության և շրջակա միջավայրի փոխ­կա­­պակց­ված հա­­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը:
2. Արարատյան դաշտը միջլեռնային գոգավորություն է, եզրավորված հարավից՝ Փոքր ու Մեծ Արարատ լեռնագագաթներով և դեպի արևմուտք ձգվող Հայկական պար լեռնաշղթայով, հյուսիսից՝ Արագածի, Արա լեռան զանգվածներով և Ծաղկունյաց լեռնաշղթայով, արևելքից՝ Գեղամա, Երանոսի, Շեկասարի և Ուրցի լեռնաշղթաներով, արևմուտքում գոգավորությունը հարում է Կարսի սարահարթին: Արարատյան դաշտը ընդգրկում Հայաստանի Հանրապետության (այսուհետ` ՀՀ) Արարատի և Արմավիրի մարզերը: Համաձայն ՀՀ կառավարության 2004թ. դեկտեմբերի 9-ի N1749-Ն որոշման  ՀՀԱրարատի և Արմավիրի մարզերը բաշխված են Արարատյան, Հրազդանի և Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման տարածքների միջև` ներառելով Ազատի,Վեդու գետավազանները` Արարատյան ջրավազանային կառավարման տարածքից, Քասախ, Հրազդան գետավազանները` Հրազդանի ջրավազանային կառավարման տարածքից, Մեծամորի գետավազանը` Ախուրյանի  ջրավազանային կառավարման տարածքից:
3. Արարատյան դաշտը հանդիսանում է Արարատյան արտեզյան ավազանի ստորերկրյա ջրերի կուտակման և բեռնաթափման վայրը: Այն տեղակայված է Արաքս գետի ավազանի միջին հոսանքում և ձգվում է հյուսիս-արևմուտքից հարավ-արևելք` գրավելով շուրջ 1300կմ² մակերես: Արարատի և Արագածի, Գեղամա, Ուրցի ու Հայկական պար լեռնաշղթաները իրենց նախալեռնային մասերով հանդերձ հանդիսանում են Արարատյան արտեզյան ավազանի ստորերկրյա ջրերի սնման կամ ձևավորման և տարանցման վայրերը: 

1. Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսները, օգտագործելի, ռազմավարական եվ ազգային ջրային պաշարները

4. Ըստ տարբեր տարիների գնահատականների, Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրերի բնական վերականգնվող ռեսուրսների միջին թվաբանականը կազմում են 1822,3 մլն մ³/տարի:
5. Արարատյան դաշտի շահագործական պաշարները վերջին անգամ հաստատվել են 1984թվականին,Պաշարների Պետական Հանձնաժողովի կողմից: Հորատանցքերի ծախսերով վերականգնվող (օգտագործելի` A+B կարգեր) ստորերկրյա ջրային ռեսուրսներըհաստատվել է1630,4մլն մ³/տարի:
6. 2016թ. դրությամբ վերականգնվող (օգտագործելի` A+B կարգեր) ստորերկրյա ջրային ռեսուրսները` համաձայն «Ջրիազգայինծրագրիմասին» ՀՀօրենքիկազմում են 1100,0մլնմ³/տարի: Ռազմավարական և ազգային ստորերկրյա ջրային պաշարները հաշվարկվել են C₂ կարգով հաստատված պաշարների կամ ստորերկրյա ջրերի խորքային հոսքի` 683,5 մլնմ³/տարի ջրաքանակի 50%-ի չափով, յուրաքանչյուրը կազմելով 341,7 մլնմ³/տարի:
7. Արարատյանդաշտում 2016թ. դրությամբստորերկրյաջրերիփաստացիօգտագործումը, ըստգույքագրմանևհաշվառմանտվյալների,գնահատվելէշուրջ1670,0մլն մ³/տարի:
8. Արարատյան դաշտի ստորերկրյա վերականգնվողջրային ռեսուրսների`1100,0մլն մ<sup>3</sup>/տարիև օգտագործվող` 1670,0մլն մ³/տարի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների հավասարակշռությունը խախտված է, ինչը հանգեցրել է հորատանցքերի ջրատվությունների զգալիորեն նվազեցման: Ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների գերշահագործումը հանգեցրել է շուրջ 22 հազար հեկտար Արարատյան դաշտի դրական ճնշումով ստորերկրյա ջրերի տարածման սահմանի նվազմանը, հողի աղակալման երևույթների արագացմանը, ինչպես նաև Մասիսի տարածաշրջանում հողային ծածկույթի և շինությունների փլուզման վտանգի երևույթների առաջացմանը:
9. Արարատյան դաշտի ստորերկրյաօգտագործելի ջրային ռե­սուրս­­­­ները, ռազմավարական և ազգային ջրային պաշարները` համաձայն Պաշարների Պետական Հանձնաժողովի հաստատած պաշարների, «Ջրիազգայինծրագրիմասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի,ՀՀ կառավարության 2016 թվականի մարտի 31-ի «Արարատյան ջրավազանային տարածքի 2016-2021 թվականների կառավարման պլանը և արդյունավետ կառավարմանն ուղղված առաջնահերթ միջոցառումները հաստատելու մասին»N338-Ն և ՀՀ կառավարության 2017 թվականի մարտի 9-ի «Ախուրյանի ջրավազանային տարածքի 2017-2022 թվականների կառավարման պլանը և արդյունավետ կառավարմանն ուղղված առաջնահերթ միջոցառումները հաստատելու մասին» N240-Ն որոշումների սահմանված են սույն հա­վել­վա­­­ծի Ν 1 աղյուսակում:

ԱղյուսակΝ 1

• Արարատյանդաշտի ստորերկրյա ջրայինռեսուրսներիՑ ՋՐՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄը, բարելավման սցենարը եվ ըստ ոլորտների ջրառաջարկի եվ ջրապահանջի գնահատում

10. Արարատյան դաշտում ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների բարելավումն ըստ ոլորտների տալու նպատակով կանխատեսվել է դաշտում ջրառաջարկն ու տնտեսական զարգաց­մամբ պայմանավորված ջրապահանջարկը՝ կառավարման պլանավորման հնգամյա ժամանակահատվածի համար:
11. Ջրառաջարկի առկա իրավիճակի վերլուծություն`

• Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների ջրառաջարկը գնահատվում է` հաշվի առնելով Արարատյան դաշտի ազգային, ռազմավարական  ջրային պաշարները և օգտագործելի ջրային ռեսուրսների մեծու­թյունները,
• Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների ջրառաջարկի գնահատումը 2016-2021 թվականների համար ներկայացված է համաձայն սույն հավելվածի  N 2 աղյուսակի.

Աղյուսակ N 2

12. Սույն հավելվածի N 2 աղյուսակում, Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների 1100,0 մլնմ³/տարի` 2016 թվականի ջրառաջարկը, 2017 թվականի համար սահմանվում է 850.0 մլն մ³/տարի և մինչև 2021 թվականը նվազում է , քանի որ «Ջրիազգայինծրագրիմասին» ՀՀօրենքում սահմանված չափաքանակից փաստացի օգտագործվում են ավելի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսներ, իսկ նշված չափաքանակների հաստատումը թույլ կտա վերականգնելստորերկրյա ջրային ռեսուրսները:
13. Արարատյան դաշտում փաստացի ջրօգտագործման, ջրառաջարկի և Արարատյան դաշտում ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների դեֆիցիտը և պրոֆիցիտը գնահատելու համար օգտագործվել են 2016 թվականի գույքագրմանևհաշվառմանտվյալները,

• Արարատյան դաշտում 2016 թվականի փաստացի ջրօգտագործումը, «Ջրիազգայինծրագրիմասին» ՀՀօրենքով սահմանված ջրառաջարկը (վերականգնող ստորերկրյա ջրային ռեսուրսներ) և ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների դեֆիցիտը/ պրոֆիցիտը ներկայացված է համաձայն սույն հավելվածի N 3  աղյուսակի.

 Աղյուսակ N3

14. Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսները հիմնականում օգտագործվում են ձկնաբուծության, ոռոգման, խմելու-կենցաղային և արդյունաբերական նպատակներով: Ստորև բերվում են 2017 թվականի դրությամբ ջրառի չափաքանակները` ըստՀՀ բնապահպանության նախարարության կողմից տրված ջրօգտագործման թույլտվությունների և տրված է վերլուծությունսույն հավելվածի  N 2  աղյուսակում նշված 2017 թվականի ջրառաջարկի համեմատությամբ.

• ձկնաբուծական նպատակով ջրառը կազմում է 2017 թվականի ջրառաջարկի շուրջ 78%-ը, 2017 թվականի դրութամբ կազմելով 662.0 մլնմ³/տարի,
• ոռոգման համար պահանջվող ընդհանուր ջրաքանակի հաշվեկշռում ստորերկրյա ջրերի մասնաբաժինը կազմում է շուրջ 1/4-ը, որի գերակշիռ մասը բաժին է ընկնում խորքային պոմպերով թույլ ճնշումային ջրատար հորիզոնից արտահանված ջրերից և կազմում է 2017 թվականի ջրառաջարկի շուրջ 26%-ը, 2017 թվականի դրութամբ կազմելով221.3 մլնմ³/տարի,
• խմելու-կենցաղային նպատակով ջրառը կազմում է 2017 թվականի ջրառաջարկի10 %-ը, 2017 թվականի դրութամբ կազմելով78,4 մլնմ³/տարի,
• արդյունաբերական նպատակով ջրառը կազմում է 2017 թվականի ջրառաջարկի 2,8 %-ը, 2017 թվականի դրութամբ կազմելով 23.4 մլնմ³/տարի,
• Վերը նշված վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ 2017 թվականի դրությամբ, ըստ ՀՀ բնապահպանության նախարարության կողմից տրված ջրօգտագործման թույլտվությունների ջրապահանջարկը կազմում է 985,1 մլնմ³/տարի, սակայն սույն հավելվածի N 2  աղյուսակում 2017 թվականի ջրառաջարկը կազմում է 850,0 մլնմ³/տարի, ուստի առկա է -135,1 մլնմ³/տարի ջրաքանակի դեֆիցիտ, ինչը փաստում է, որ ջրառաջարկի համեմատ օգտագործվում է 16,8 %-ով ավելի ստորերկրյա ջրային ռեսուրս:

15. Ըստ ոլորտների ջրապահանջարկի և ջրառաջարկի բարելավման սցենարը`

• Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների ջրառաջարկիևջրապահանջարկիվերլուծությունըտրվումէելակետային (բազիսային)սցենարով՝ըստջրօգտագործմանոլորտների: Սցենարըորոշվելէ 2017թվականների դրությամբջրօգտագործման թույլտվություններով ջրօգտագործման և սույն հավելվածի N2  աղյուսակումներկայացված ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների ջրառաջարկի կանխատեսումների համադրմամբ,
• Ըստ ոլորտների ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների ջրապահանջարկի և ջրառաջարկի բարելավման սցենարը բերված է համաձայն սույն հավելվածի N4 աղյուսակի.

Աղյուսակ N 4

16. Արարատյան դաշտում ստորերկրյա ջրային ռեսուրսներից`

• խմելու-կենցաղային նպատակով ջրառի կանխատեսման համար հիմք են հանդիսանումբնակչության աճի և համայնքների կողմից խմելու-կենցաղային նպատակով օգտագործվող հորատանցքերից ջրառի օրինականացման միտումները: 2017 թվականի դրությամբ ջրառը կազմում է78.4 մլն մ³/տարի և կանխատեսվում է, որ մինչև 2021 թվականը ջրառը կաճի շուրջ100%-ով և կկազմի շուրջ 170.3մլն մ³/տարի:
• ոռոգման նպատակով 2017 թվականի դրությամբ ջրառը կազմում է 221.3մլն մ³/տարի և կանխատեսվում է, որ մինչև 2021 թվականը ջրառի ծավալը կաճի շուրջ 6%-ով հասնելով 235.2մլնմ³/տարի: Տոկոսային ցածր աճի կանխատեսումը պայմանավորված է Վեդու ջրամբարի կառուցմամբ, ջրակորուստների նվազեցմամբ և ջրախնայող համակարգերի ներդրմամբ:
• ձկնաբուծության նպատակով 2017 թվականի դրությամբ ջրառը կազմում է 662,0 մլն մ³/տարի և կանխատեսվում է, որ մինչև մինչև 2021 թվականը ջրառը կնվազի շուրջ46%-ով և կկազմի շուրջ357,0մլնմ³/տարի: Ձկնաբուծության նպատակով ջրօգտագործման նվազումը կապված է,ինչպես Արարատյան դաշտի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների մակարդակների նվազման, ջրային ռեսուրսի դեֆիցիտի առաջացման,  այնպես էլ ջրախնայող նոր տեխնոլոգիաների ներդրման հետ:Նման նվազումը նաև պայմանավորված է նրանով, որ «Հայաստանի Հանրապետության ջրի ազգային քաղաքականության հիմնադրույթների մասին» ՀՀ օրենքով,ձկնաբուծական նպատակով ջրօգտագործումը, համեմատ խմելու-կենցաղային, ոռոգման, արդյունաբերական նպատակներովջրօգտագործման,կրում է երկրորդային բնույթ:
• արդյունաբերական նպատակով 2017 թվականի դրությամբ ջրառը կազմում է 23,4 մլն մ³/տարի և կանխատեսվում է, որ մինչև 2021 թվականը ջրառը կաճի շուրջ60%-ով և կկազմի շուրջ37.5մլն մ³/տարի: Արդյունաբերական նպատակով ջրառի աճը պայմանավորված է տնտեսության և ներդրումների աճի հետ:

17. Համաձայն ՀՀ ջրային օրենսգրքի 30.2 հոդվածի 1-ի և 2-րդ կետերի, ինչպես նաև ՀՀ կառավարության 2014 թվականի սեպտեմբերի 18-ի N1111-Ն որոշման պահանջների, կասեցվում են Արարատյան դաշտում ստորերկրյա ջրային ռեսուրսներից ձկնաբուծական նպատակով տրված ջրօգտագործման թույլտվու­թյունները, և վերաձևակերպվում են`ըստ փուլայնության և օգտագործվող ջրաքանակի`

• 1-ին փուլ` 150լ/վրկ-ից ավելի ջրառ իրականացնող ձկնաբուծարաններում, ջրաքանակը նվազեցվում է շուրջ 45%-ով: Կատարման ժամկետը` 2017 թվականի օգոստոսի 3-րդ տասնօրյակ,
• 2-րդ փուլ` 100լ/վրկ-ից ավելի և մինչև 150լ/վրկ ջրառ իրականացնող ձկնաբուծարաններում, ջրաքանակը նվազեցվում է շուրջ 30%-ով: Կատարման ժամկետը` 2017 թվականի դեկտեմբերի 3-րդ տասնօրյակ,
• 3-րդ փուլ` մինչև 100լ/վրկ ջրառ իրականացնող ձկնաբուծարաններում, ջրաքանակը նվազեցվում է շուրջ 20%-ով: Կատարման ժամկետը` 2018 թվականի դեկտեմբերի 2-րդ տասնօրյակ:

18. Այն ջրօգտագործման թույլտվությունները, որոնք գործողության ժամկետում են, սակայն ձկնաբուծական տնտեսությունը գործունեություն չի ծավալում, համարվում են կասեցված և ենթակա չեն երկարաձգման կամ վերաձևակերպման:
19. Հիմք ընդունելով սույն հավելվածին կից N2-ից N4 աղյուսակներում ներառված 2017 թվականների համար ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների դեֆիցիտը և մինչև 2021 թվականը ջրապահանջարկի և ջրառաջարկի կանխատեսումները, Արարատյան դաշտում արգելվում է`

• նոր հորատանցքերի հորատումը,
• ստորերկրյա ջրային ռեսուրսներից ձկնաբուծության նպատակով նոր ջրօգտագործման թույլտվու­թյունների տրամադրումը:

Հավելված N2

ՀՀ կառավարության 2017 թվականի

«» «»-ի   N    որոշման

Արարատյան դաշտում ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների  արդյունավետ կառավարմանն ուղղված առաջնահերթ միջոցառումներ