Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի միջուկային կամ ճառագայթային վթարների դեպքում բնակչության պաշտպանության ազգային պլանը (հայկական ատոմային էլեկտրակայանի արտաքին վթարային պլան) հաստատելու մասին ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծ

20%80%

1 - Agree
4 - Disagree

ՆԱԽԱԳԻԾ

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

ՈՐՈՇՈՒՄ

2025 թվականի _______ N___Ն

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆԻ ՄԻՋՈՒԿԱՅԻՆ ԿԱՄ ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՅԻՆ ՎԹԱՐՆԵՐԻ ԴԵՊՔՈՒՄ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ՊԼԱՆԸ (ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆԻ ԱՐՏԱՔԻՆ ՎԹԱՐԱՅԻՆ ՊԼԱՆ) ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Ղեկավարվելով «Խաղաղ նպատակներով ատոմային էներգիայի անվտանգ օգտագործման մասին» օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին մասի «իդ» կետով և «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 37-րդ հոդվածի 1-ին մասով` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

Հաստատել Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի միջուկային կամ ճառագայթային վթարների դեպքում բնակչության պաշտպանության ազգային պլանը (Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի արտաքին վթարային պլան)` համաձայն հավելվածի։
Պետական կառավարման համակարգի մարմիններին (բացառությամբ՝ սույն որոշման 1-ին կետով հաստատված Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի միջուկային կամ ճառագայթային վթարների դեպքում բնակչության պաշտպանության ազգային պլանի (այսուհետ՝ պլան) 3-րդ կետով սահմանված լիազոր մարմնի) և պետական կառավարման տարածքային մարմիններին՝ սույն որոշումն ուժի մեջ մտնելուց հետո, 6-ամսյա ժամկետում կազմել և լիազոր մարմնի հետ համաձայնեցնել սույն պլանից բխող իրենց գործողությունների իրականացման պլանները։
Առաջարկել պլանում ընդգրկված տեղական ինքնակառավարման մարմիններին և կազմակերպություններին՝ սույն որոշումն ուժի մեջ մտնելու հետո, 6-ամսյա ժամկետում կազմել և լիազոր մարմնի հետ համաձայնեցնել սույն պլանից բխող իրենց գործողությունների իրականացման պլանները։
Ուժը կորցրած ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2005 թվականի դեկտեմբերի 22-ի «Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի միջուկային և (կամ) ճառագայթային վթարների դեպքում բնակչության պաշտպանության ազգային պլանը (Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի արտաքին վթարային պլանը) հաստատելու մասին» N 2328-Ն որոշումը։
Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման հաջորդ օրը։

Հայաստանի Հանրապետության

վարչապետ Ն․ Փաշինյան

Հավելված

ՀՀ կառավարության 2025 թվականի

___________ի N ______-Ն որոշման

ԱԶԳԱՅԻՆ ՊԼԱՆ

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆԻ ՄԻՋՈՒԿԱՅԻՆ ԿԱՄ ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՅԻՆ ՎԹԱՐՆԵՐԻ ԴԵՊՔՈՒՄ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ (ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆԻ ԱՐՏԱՔԻՆ ՎԹԱՐԱՅԻՆ ՊԼԱՆ)

1․ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Սույն պլանով սահմանվում են «Հայկական ատոմային էլեկտրակայան» փակ բաժնետիրական ընկերության (այսուհետ` ՀԱԷԿ) միջուկային կամ ճառագայթային վթարների դեպքում իոնացնող ճառագայթման վնասակար ազդեցությունից բնակչության պաշտպանության միջոցառումների և դրանց ապահովմանն ուղղված պահանջները:
Սույն պլանում օգտագործված հասկացություններն են`

1) նախահարձակ պաշտպանական միջոցառումների իրականացման գոտի (այսուհետ` ՆՊՄԻ գոտի)` ՀԱԷԿ-ին հարակից 5 կմ շառավղով տարածք, ուր պլանավորվում են օբյեկտից անմիջականորեն ստացված ահազանգման հիման վրա (ըստ օբյեկտում վթարային իրավիճակի համապատասխան դասի)` մինչև ռադիոակտիվ արտանետումը կամ արտանետման սկզբնական փուլում անհապաղ իրականացվելիք գործողությունները.

2) շտապ պաշտպանական միջոցառումների պլանավորման գոտի (այսուհետ` ՇՊՄՊ գոտի)` ՀԱԷԿ-ին հարակից 5-10 կմ շառավղով տարածք, ուր պլանավորվում են միջուկային և ճառագայթային անվտանգության պետական կարգավորող մարմնի (այսուհետ` կարգավորող մարմին) առաջարկությունների հիման վրա վթարային հակազդման ազգային համակարգողի կողմից տրված հրահանգներով իրականացվելիք գործողությունները.

3) երկարաժամկետ պաշտպանական գործողությունների պլանավորման գոտի (այսուհետ` ԵՊԳՊ գոտի)` ՀԱԷԿ-ին հարակից տարածք, ուր պլանավորվում են տեղական արտադրության սննդամթերքի և խմելու ջրի օգտագործման սահմանափակումներից ելնող, ինչպես նաև բնակչության քրոնիկ ճառագայթահարումը բացառող միջոցառումներ, որոնք կիրականացվեն վթարային հակազդման ազգային համակարգողի հրահանգների համաձայն` կարգավորող մարմնի առաջարկությունների հիման վրա․

4) ընդհանուր վթար՝ իրավիճակ, երբ միջուկային ռեակտորից տեղի է ունեցել ռադիոակտիվ նյութերի արտանետում կամ արտահոսք շրջակա միջավայր, կամ կա այդպիսի արտանետման կամ արտահոսքի իրական սպառնալիք.

5) տեղական վթար՝ իրավիճակ, երբ միջուկային ռեակտորից տեղի է ունեցել ռադիոակտիվ նյութերի արտանետում կամ արտահոսք, որը դուրս չի եկել շրջակա միջավայր կամ կա այդպիսի արտանետման կամ արտահոսքի իրական սպառնալիք.

6) տագնապ՝ իրավիճակ, երբ ատոմային կայանում տեղի է ունեցել ռեակտորի տեխնոլոգիական պարամետրերի շեղում, որը կարող է բերել ատոմային կայանի անվտանգ շահագործման սահմանների գերազանցման, կամ խախտվել են ատոմային կայանի անվտանգ շահագործման պայմանները:

3․ Սույն պլանի իրականացման պետական կառավարման լիազոր մարմին է հանդիսանում Հայաստանի Հանրապետության ներքին գործերի նախարարությունը (այսուհետ՝ ՀՀ ՆԳՆ)։

Պլանում ներգրավվում են Հայաստանի Հանրապետության պետական կառավարման համակարգի մարմինները, Հայաստանի Հանրապետության կառավարոււթյան ենթակա մարմինները, Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի, Արմավիրի, Կոտայքի և Շիրակի մարզպետարանները, ՀԱԷԿ–ի ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում գնտվող համայնքապետարանները, «Հայկական ատոմային էլեկտրակայան», «Հարավկովկասյան երկաթուղի», «Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն» և «Հայաստանի հանրային ռադիո» փակ բաժնետիրական ընկերությունները։
Պլանի իրավական հիմքերն են տվյալ ոլորտի միջազգային պայմանագրերը, Հայաստանի Հանրապետության օրենքները, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշումները և այլ իրավական ակտեր։

ՊԼԱՆԱՎՈՐՄԱՆ ՀԻՄՔԵՐԸ

ՀԱԷԿ-ի միջուկային կամ ճառագայթային վթարների դեպքում բնակչության պաշտպանության բնագավառում`

1) Լիազոր մարմնի կողմից իրականացվող գործառույթներն են`

ա. պետական կառավարման մարմինների ղեկավարների և բնակչության ազդարարման կազմակերպումը,

բ․ սույն պլանը գործողության մեջ դնելը,

գ. բնակչության պաշտպանությանը վերաբերող որոշումների նախագծերի նախապատրաստումը,

դ. բնակչության պաշտպանության միջոցառումների համակարգումը,

ե. հակահրդեհային անվտանգության ապահովումը,

զ. վթարային ճառագայթային մոնիթորինգի կազմակերպումը և իրականացումը,

է. համապատասխան ոլորտները համակարգող Հայաստանի Հանրապետության պետական մարմինների հետ համատեղ պետական պահուստում պահպանման ենթակա նյութական արժեքների անվանացանկի, ինչպես նաև դրանց կուտակման նորմաների մշակման ու փոփոխման ուղղությամբ աշխատանքների իրականացումը և նշված անվանացանկը Հայաստանի Հանրապետության կառավարության հաստատմանը ներկայացնելը,

ը. համապատասխան ոլորտները համակարգող Հայաստանի Հանրապետության պետական մարմինների հետ համատեղ պատասխանատու պահպանումն իրականացնող կազմակերպությունների ցանկի մշակման ու փոփոխման ուղղությամբ աշխատանքների իրականացումը` այդ ցանկը Հայաստանի Հանրապետության կառավարության հաստատմանը ներկայացնելը,

թ. պետական պահուստի նյութական արժեքների կուտակման, ապաամրագրման, թարմացման և փոխարինման հեռանկարային ու տարեկան ծրագրերի նախագծերը սահմանված կարգով մշակելը և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության հաստատմանը ներկայացնել,

ժ. պատասխանատու պահպանում իրականացնող կազմակերպություններում և պետական ռեզերվների գործակալության համակարգի կազմակերպություններում ու պետական պահուստի նյութական արժեքների կուտակման, բացթողման, վերադարձման, թարմացման, փոխարինման, տարածքային տեղաբաշխման սահմանված ծրագրերի և առաջադրանքների կատարման նկատմամբ հսկողության իրականացումը,

ժա. ՀԱԷԿ-ի շտապ պաշտպանական միջոցառումների պլանավորման գոտում գամմա ճառագայթման հզորության, իսկ ազդակիր տարածքներում` նաև տեղանքի արտաքին ռադիոակտիվ աղտոտվածության մոնիթորինգի իրականացումը և տեղեկատվության տրամադրումը,

ժբ․ ռադիոակտիվ աղտոտված գոտում գտնվող բնակավայրերի գույքի և նյութական արժեքների պահպանման կազմակերպումը,

ժգ. բնակավայրերում, կազմակերպություններում, բնակչության տարահանման հավաքակետերում ու տրանսպորտային երթուղիներում հասարակական կարգի պահպանումը,

ժդ. անցագրային ռեժիմի կազմակերպումը և իրականացումը,

ժե. պարետային ծառայության կազմակերպումը,

ժզ. ոստիկանության անձնակազմի պաշտպանության կազմակերպումը,

ժէ. տարահանվող բնակչության համար նախատեսված սննդամթերքի և առաջին անհրաժեշտության ապրանքների բաշխման կետերի ու պահեստների պահպանության իրականացումը․

2) Հայաստանի Հանրապետության բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարության կողմից իրականացվող գործառույթներն են`

ա. վթարի դեպքում բնակչության և կառավարման մարմինների ազդարարման իրականացմանն աջակցությունը,

բ. բնակչության պաշտպանության միջոցառումների իրականացման ընթացքում կապի ապահովումը,

գ. նախարարության և ենթակա ստորաբաժանումների անձնակազմերի պաշտպանության կազմակերպումը.

3) ՀԱԷԿ-ի միջուկային կամ ճառագայթային վթարների դեպքում Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի գործառույթներն են`

ա. ՀԱԷԿ-ից ստացվող տվյալների և վթարային ճառագայթային մոնիթորինգի արդյունքների հիման վրա ՀԱԷԿ-ում ու դրան հարող տարածքներում իրավիճակի գնահատումը,

բ. իրավիճակի գնահատման հիման վրա դրա հնարավոր փոփոխության կանխատեսումը,

գ. իրավիճակի հնարավոր փոփոխության կանխատեսման հիման վրա ՀՀ ՆԳՆ-ը բնակչության պաշտպանության նպատակով անհրաժեշտ պաշտպանական միջոցառումներ իրականացնելու վերաբերյալ առաջարկությունների տրամադրումը,

դ. «Միջուկային վթարի մասին օպերատիվ տեղեկացման մասին» կոնվենցիային համապատասխան` միջուկային վթարի մասին միջազգային օպերատիվ ազդարարումը.

4) Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության կողմից իրականացվող գործառույթներն են`

ա. Հայաստանի Հանրապետությունում դիվանագիտական ներկայացուցչությունների և միջազգային կազմակերպությունների իրազեկումը, ազդարարումը, նրանց անձնակազմերի պաշտպանությանը մասնակցությունը, վիզային ռեժիմի կարգավորումը,

բ. օգնության ժամանած փրկարարական խմբերի անձնակազմերի` Հայաստանի Հանրապետության մուտքի արտոնագրի պարզեցված տարբերակով տրամադրման ապահովումը,

գ. արտերկրներից անհրաժեշտ մարդասիրական օգնության ստացման կազմակերպումը,

դ. նախարարության անձնակազմի պաշտպանության կազմակերպումը.

5) Հայաստանի Հանրապետության էկոնոմիկայի նախարարության կողմից իրականացվող գործառույթներն են`

ա. աջակցությունը մարզպետարաններին և տեղական ինքանակառավարման մարմիններին` ռադիոակտիվ աղտոտված գոտուց գյուղատնտեսական կենդանիների և գյուղատնտեսական արտադրանքի պաշարների դուրսբերման կազմակերպման գործում,

բ. աջակցությունը գյուղատնտեսական մթերքների, անասնակերի ռադիոակտիվ նյութերով ռադիոակտիվ աղտոտվածության աստիճանի և դրանց օգտագործման պիտանիության որոշման գործում,

գ. ճառագայթային, քիմիական ու մանրէաբանական իրավիճակի մշտական հսկողության համակարգի շրջանակներում գործառույթների իրականացումը,

դ. նախարարության և ենթակա ստորաբաժանումների անձնակազմերի պաշտպանության կազմակերպումը,

ե. տուժած բնակչությանն առաջին անհրաժեշտության պարագաներով ու միջոցներով ապահովելը,

զ. մասնակցությունը տարահանված բնակչության կենսաապահովմանը,

է. տարահանվածներին մաքուր հագուստով ապահովելը,

ը. նախարարության և ենթակա ստորաբաժանումների ու կազմակերպությունների անձնակազմերի պաշտպանության կազմակերպումը,

թ. սննդի և սննդամթերքի մատակարարման շարժական կետերի միջոցով տուժած բնակչությանը սննդով ապահովումը,

ժ․ հնարավոր աղտոտված գոտում վտանգավոր կազմակերպությունների անվտանգ շահագործման և անձնակազմի պաշտպանության կազմակերպումը,

ժա. գործունեությունը դադարեցնող և չդադարեցնող կազմակերպությունների ցուցակի ներկայացում, գործունեությունը շարունակող կազմակերպությունների անձնակազմի պաշտպանության կազմակերպում,

ժբ. սննդամթերքի որակի և պիտանիության նկատմամբ հսկողության իրականացում․

6) Հայաստանի Հանրապետության կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության կողմից իրականացվող գործառույթներն են`

ա. տարահանված և անվտանգ բնակավայրերում տեղաբաշխված դպրոցականների ուսուցման կազմակերպումը,

բ. ռադիոակտիվ աղտոտված գոտում գտնվող հանրակրթական դպրոցներում և այլ ուսումնական հաստատություններում պատսպարման կազմակերպումը,

գ. ռադիոակտիվ աղտոտված գոտուց հանրակրթական դպրոցների և այլ ուսումնական հաստատությունների տարահանումը,

դ. դպրոցներում և այլ ուսումնական հաստատություններում պարբերաբար «ՀԱԷԿ-ի վթարի դեպքում գործողությունները» թեմայով ուսուցման պլանավորումը և անցկացումը,

ե. նախարարության, ենթակա ստորաբաժանումների և կազմակերպությունների անձնակազմերի պաշտպանության ապահովումը.

7) Հայաստանի Հանրապետության քաղաքաշինության կոմիտեի կողմից իրականացվող գործառույթներն են`

ա. համայնքի ղեկավարի և մարզային փրկարարական վարչությունների հետ համատեղ` մասնակցությունը բնակչության պատսպարման համար պիտանի պաշտպանական կառույցների, նկուղային հարկերի հարմարեցմանը, դրանց պատրաստ վիճակի ապահովմանը,

բ. մարզպետարանների և մարզային փրկարարական վարչությունների հետ համատեղ` մասնակցությունը պաշտպանական կառույցներին բնակչության ամրագրմանը,

գ. մասնակցությունը տարահանված բնակչության կենսաապահովմանը,

դ. նախարարության և ենթակա ստորաբաժանումների անձնակազմերի պաշտպանության կազմակերպումը.

8) Հայաստանի Հանրապետության տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության (այսուհետ՝ ՏԿԵՆ) կողմից իրականացվող գործառույթներն են`

ա. էներգամատակարարման ցանցերի վիճակի հետազոտումը,

բ. մասնակցությունը տարահանված բնակչության կենսաապահովմանը,

գ. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում էներգամատակարարման կայունության ապահովումը,

դ. տարահանված համայնքների վարչական տարածքում գազամատակարարման և էներգամատակարարման դադարեցումը,

ե. վթարային պլանավորման գոտիների բնակավայրերի էներգամատակարարումը,

զ. նախարարության և ստորաբաժանումների անձնակազմերի պաշտպանության կազմակերպումը,

է. ջրամատակարարման և ջրահեռացման ցանցերի վիճակի հետախուզումը, վիճակի գնահատումը,

ը. կապտաժների և օրվա կարգավորման ջրամբարների հերմետիկացումը,

թ. ջրամատակարարման և ջրահեռացման ցանցերի վթարների վերացումը,

ժ. տուժածներին, տարահանվողներին ջրով ապահովելը,

ժա․ ռադիոակտիվ աղտոտված գոտուց բնակչության տարահանման, տուժածների և հիվանդների տեղափոխման համար անհրաժեշտ տրանսպորտային միջոցների ապահովումը,

ժբ. սանիտարական և հատուկ մշակման կետերը ջրով ապահովելը,

ժգ. մասնակցությունը տարահանված բնակչության կենսաապահովմանը.

9) Հայաստանի Հանրապետության շրջակա միջավայրի նախարարության կողմից իրականացվող գործառույթներն են`

ա. մասնակցությունը տարահանված բնակչության կենսաապահովմանը,

բ. փաստացի և կանխատեսվող եղանակային պայմանների մասին տեղեկատվության տրամադրումը,

գ. նախարարության և ստորաբաժանումների անձնակազմերի պաշտպանության կազմակերպումը.

10) Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության կողմից իրականացվող գործառույթներն են`

ա. տուժած բնակչության բժշկական ապահովման կազմակերպումը,

բ. տուժածներին և հիվանդներին աղտոտված գոտուց տարահանելու աշխատանքների համակարգումը,

գ. մասնակցությունը տարահանված բնակչության կենսաապահովմանը,

դ. ռադիոակտիվ աղտոտված գոտում հայտնված մարդկանց տարահանման բժշկական ապահովումը,

ե. շահագրգիռ գերատեսչությունների հետ համատեղ ռադիոակտիվ աղտոտված գոտուց տուժածների սանիտարական մաքրման իրականացումը,

զ. նախարարության և ենթակա ստորաբաժանումների անձնակազմերի պաշտպանության կազմակերպումը.

11) Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության գործառույթներն են`

ա. ճառագայթային մոնիթորինգի կազմակերպումը,

բ. բնակաչությանը փրկարարական աշխատանքների իրականացման համար ուժերի և միջոցների տրամադրումը,

գ. ռադիոակտիվ աղտոտված գոտում հայտնված զինված ուժերի ստորաբաժանումների սպառազինության և տեխնիկայի, ինչպես նաև քաղաքացիական բնակչության և տեխնիկական միջոցների վարակազերծման համար սանիտարական և հատուկ մշակման կետերի ծավալումը,

դ. նախարարության և ստորաբաժանումների անձնակազմերի պաշտպանության կազմակերպումը.

12) Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական ավիացիայի կոմիտեի կողմից իրականացվող գործառույթներն են`

ա. օգնության նպատակով ժամանող օտարերկրյա ինքնաթիռների վայրէջքի և բեռնաթափման ապահովումը,

բ. վարչության անձնակազմի և օդանավակայանում գտնվող ուղևորների պաշտպանության կազմակերպումը.

13) Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայության կողմից իրականացվում են օրենքով և այլ իրավական ակտերով իրեն վերապահված գործառույթները.

14) Հայաստանի Հանրապետության պետական եկամուտների կոմիտեի կողմից իրականացվող գործառույթներն են`

ա. արտերկրից որպես մարդասիրական օգնություն ներկրվող նյութական արժեքների անարգել ներմուծման ապահովումը,

բ. ժամանող փրկարար ուժերի հաշվառումը և անարգել մուտքի ապահովումը,

գ. Հայաստանի Հանրապետությունից արտահանվող և Հայաստանի Հանրապետություն ներմուծվող բեռների նկատմամբ սահմանային հսկողության կետերում ճառագայթային հսկողության իրականացումը,

դ. կոմիտեի և ստորաբաժանումների անձնակազմերի պաշտպանության կազմակերպումը.

15) Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի և Արագածոտնի մարզպետների կողմից իրականացվող գործառույթը մարզի բնակչության պաշտպանության միջոցառումների կազմակերպումն է.

16) Հայաստանի Հանրապետության Շիրակի և Կոտայքի մարզպետների կողմից իրականացվող գործառույթը Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի և Արագածոտնի մարզերից տարահանված բնակչության տեղավորումը և նրանց առաջին անհրաժեշտության առարկաներով ապահովումն է.

17) ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում գտնվող համայնքների ղեկավարների կողմից իրականացվող գործառույթն իրենց լիազորությունների սահմաններում համայնքի բնակչության պաշտպանության միջոցառումների կազմակերպումն ու դրանց ղեկավարումն է.

18) ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում գտնվող կազմակերպությունների ղեկավարների կողմից իրականացվող գործառույթն իրենց լիազորությունների սահմաններում անձնակազմի պաշտպանության միջոցառումների կազմակերպումն ու դրանց ղեկավարումն է.

19) «Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն» փակ բաժնետիրական ընկերության գործառույթը բնակչության իրազեկումն է.

20) «Հայաստանի հանրային ռադիո» փակ բաժնետիրական ընկերության գործառույթը բնակչության իրազեկումն է:

Վահանաձև գեղձի արգելափակման համար նախատեսված կայուն յոդի պատրաստուկները տրվում է ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում գտնվող բնակչությանը համայնքապետարանների կողմից, որոնք ձեռք են բերվում տվյալ պահին՝ նխօրոք կնքված պայմանագրերի հիման վրա։
Վթարային արձագանքող ստորաբաժանումները նախապես ապահովվում են կայուն յոդի պատրաստուկներով, անհատական պաշտպանական միջոցներով, անհատական դոզամետրով, ռադիոմետրիկ սարքավորումներով` մոնիթորինգ անցկացնելու համար, և յուրաքանչյուր 6 ամիսը մեկ անգամ անցնում են ուսուցում:
Բնակչության պաշտպանության միջոցառումների արդյունավետ իրականացման նպատակով ՆՊՄԻ գոտում գտնվող համայնքների բնակչությունը վթարի մասին ազդարարվում է ՀԱԷԿ-ից տվող «Ճառագայթային վտանգ» ազդանշանի միջոցով: Բնակչության համար այս ազդանշանը հանդիսանում է անհատական պաշտպանական միջոցների կիրառման, կայուն յոդի պատրաստուկների ընդունման և պատսպարման մասին հրահանգ:
Ռադիոակտիվ աղտոտված գոտում հայտնված համայնքներից բնակչության տարահանումը կազմակերպվում է ինչպես տրամադրված տրանսպորտային միջոցներով, այնպես էլ սեփական տրանսպորտով:
Ավտոտրանսպորտով տարահանման միջոցառումներն իրականացվում են երկու փուլով` տարահանվող համայնքներից մինչև ՇՊՄՊ գոտու սահմանագիծը, այնտեղից` սանիտարական մշակում անցնելուց հետո մարդիկ մեկ այլ տրանսպորտային միջոցով տեղափոխվում են մինչև վերաբնակեցման վայր, իսկ սեփական տրանսպորտային միջոցները հատուկ մշակում անցնելուց հետո շարունակում են երթևեկությունը:
ՇՊՄՊ գոտում գտնվող համայնքների բնակչության պաշտպանությունն իրականացվում է ընտրովի` ըստ ճառագայթային մոնիթորինգի տվյալների: Այդ համայնքների բնակչության պաշտպանության միջոցառումների անցկացման մասին հրահանգ է հանդիսանում «Ճառագայթային վտանգ» ազդանշանը:
ՇՊՄՊ և ԵՊԳՊ գոտիների սահմանագծերում ծավալվում են մարդկանց սանիտարական մշակման (սանթողարան), տեխնիկայի հատուկ մշակման, հսկիչ-անցագրային, բժշկական և աշխատանքների համակարգման կետեր, որոնց թիվը որոշվում է մոնիթորինգի տվյալների արդյունքում և կարող են տեղափոխվել մինչև փաստացի ռադիոակտիվ աղտոտվածության տարածքի սահմանագիծը:
Ծավալված բժշկական կետերում ճառագայթահարման և այլ ախտորոշումներով բնակչությանը ցուցաբերվում է առաջին բժշկական օգնություն, և նրանք տարահանվում են մասնագիտացված բուժհիմնարկներ:
Վերաբնակեցման վայրերում ծավալվում են ընդունման հավաքակայաններ, որտեղ և տարահանված բնակչությունն ապահովվում է ժամանակավոր կացարաններով, սննդով և առաջին անհրաժեշտության այլ միջոցներով:
Վթարային (բնակչության պաշտպանության միջոցառումներին մասնակցող) անձնակազմի դոզիմետրական հսկողությունն իրականացնում է արձագանքման խմբի ղեկավարը կամ նրա կողմից լիազորված անձը:
Բնակչության պաշտպանության միջոցառումների ընթացքում կապը կազմակերպվում է կապի գործող բոլոր միջոցներով:
ՀԱԷԿ-ի ընդհանուր վթարի դեպքում բնակչության պաշտպանության միջոցառումների համար ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում ներգրավվում են հետևյալ ուժերը և միջոցները`

1) վթարային ճառագայթային մոնիթորինգի համար` ՀՀ ՆԳՆ փրկարար ծառայության (այսուհետ՝ ՓԾ), Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժեր.

2) մարդկանց սանիտարական մշակման, տարածքների և տեխնիկայի հատուկ մշակման համար` ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ, ՀՀ ՏԿԵՆ ջրային տնտեսության պետական կոմիտեն, Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի գլխավոր շտաբի ռադիացիոն, քիմիական և կենսաբանական պաշտպանության զորքեր, Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարություն.

3) առաջին բժշկական օգնության և տուժածների տեղափոխման համար` Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության Մեծամորի քաղաքային հիվանդանոցի մասնագիտացված բժշկական բրիգադներ (առնվազն 4 բժիշկ).

4) գերճառագայթահարված հիվանդների ախտորոշման և բժշկական ստուգումների համար` Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության օրթոպեդիայի, այրվածքների և ճառագայթաբանության կենտրոն.

5) գերճառագայթահարված անձանց բուժման համար` Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության «Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոն.

6) հակահրդեհային գործողությունների ապահովման համար` ՀՀ ԱԻՆ ՓԾ տարածքային ստորաբաժանումների հրշեջ-փրկարարական ջոկատներից 2 համահավաք հակահրդեհային հենակետեր (առնվազն 60 մարդ)` 10 միավոր տեխնիկայով․

7) ՇՊՄՊ գոտու շրջափակման համար` ՀՀ ՆԳՆ ոստիկանության համապատասխան ստորաբաժանումները.

8) տարահանման միջոցառումների տրանսպորտային, ինչպես նաև բնակչության ազդարարման և տեղեկատվական ապահովման համար` Հայաստանի Հանրապետության ՏԿԵՆ` տարահանման գործում ներգրավում է առնվազն 699 միկրոավտոբուս և 30 երկաթուղային մարդատար վագոն (նախատեսվում են տրանսպորտային միջոցներ` իրավիճակի կտրուկ փոփոխման դեպքում լրացուցիչ տարահանում իրականացնելու համար).

9) բնակչության ազդարարման կազմակերպման համար` ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ-ն.

10) ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիների բնակչության ազդարարման համակարգի ստեղծման և անխափան աշխատանքի ապահովման համար պատասխանատու են ՀԱԷԿ-ը և ՏԿԵՆ:

Վթարային արձագանքող ստորաբաժանումները նախապես ապահովվում են կայուն յոդի պատրաստուկներով, անհատական պաշտպանության միջոցներով, անհատական դոզամիտրով, ռադիոմետրիկ սարքավորումներով` համապատասխան պետական կառավարման մարմինների և կազմակերպությունների կողմից:
ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներից տարահանվող բնակչությանն առաջին անհրաժեշտության պարագաների անհրաժեշտ քանակությունն ապահովվում է Հայաստանի Հանրապետության էկոնոմիկայի նախարարության կողմից՝ տնտեսվարող կազմակերպությունների հետ նախօրոք կնքված պայմանագրերի շրջանակներում՝ համաձայն ՀՀ կառավարության 2010 թվականի հունիսի 24–ի «Տարահանված բնակչության տեղաբաշխման տեղամասերում կենսաապահովման կարգը հաստատելու մասին» N 824-Ն որոշմամբ սահմանված չափաքանակների:
ՀԱԷԿ-ի միջուկային և (կամ) ճառագայթային վթարների դեպքում, տարահանման միջոցառումների իրականացման համար անհրաժեշտ տրանսպորտային միջոցներն ապահովելու նպատակով Հայաստանի Հանրապետության ՏԿԵՆ իրականացնում է տնտեսվարող կազմակերպությունների հետ նախօրոք կնքված պայմանագրերի շրջանակներում, ինչպես նաև ՀՀ ՆԳՆ պետական ռեզերվների գրասենյակի պահուստում առկա միջոցների հաշվին։
ՀԱԷԿ-ի ընդհանուր վթարի ժամանակ բնակչության պաշտպանության նպատակով արտաքին օգնությունը հայցվում և ստացվում է «Միջուկային վթարի կամ ճառագայթային իրավիճակի դեպքում օգնության մասին» կոնվենցիայի համաձայն:
Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունն ապահովում է Հայաստանի Հանրապետություն արտերկրից ժամանած օգնության մուտքը, որը բաշխվում է ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ-ի կողմից:
Օգնության ժամանած փրկարարական կամ այլ հատուկ ուժերի խնդրադրումն իրականացվում է ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ-ի կողմից:

ՎԹԱՐԱՅԻՆ ՀԱԿԱԶԴՈՒՄԸ

ՀԱԷԿ-ի ճգնաժամային կառավարման կենտրոնից ՀԱԷԿ-ում տեղի ունեցած ճառագայթային վթարի մասին հաղորդագրությունը ծածկագրի ձևով փոխանցվում է ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն և Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտե ու Հայաստանի Հանրապետության ՏԿԵՆ:
Տեղեկատվությունը ճշգրտելու նպատակով ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոնի օպերատիվ հերթափոխի պետը կապ է հաստատում ՀԱԷԿ-ի ճգնաժամային կառավարման կենտրոնի հետ (ուղիղ կապ, հեռախոսային կապ և այլն): «Ատոմ-8», «Ատոմ-7», «Ատոմ-6», «Ատոմ-5», «Ատոմ-4» ծածկագրերն ստանալու դեպքում ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոնից ազդանշանը փոխանցվում է սույն պլանի 4-րդ կետում նշված պետական կառավարման մարմինների ղեկավարներին կամ նրանց փոխարինող անձանց, Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության, Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայության օպերատիվ հերթապահներին:
ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոնից ազդարարվում են մոնիթորինգի խմբերի ղեկավարները, ՀՀ ԱԻՆ ՓԾ Արագածոտնի, Շիրակի և Կոտայքի մարզային փրկարարական վարչությունների ճգնաժամային կառավարման կենտրոնների օպերատիվ հերթապահները:
ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ-ի կողմից կազմակերպվում է ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիների մոնիթորինգը:
Պետական կառավարման մարմինների ղեկավարներն իրենց հերթին կազմակերպում են արձագանքող վթարային խմբերի անձնակազմի ազդարարումը և հավաքը մշտական աշխատավայրերում (ծառայության վայրերում), կազմակերպում նախարարությունների (գերատեսչությունների) օպերատիվ խմբերի աշխատանքը: Գործի մեջ են դնում սույն պլանի I գլխի 6-րդ կետով նախատեսված իրենց գործողությունների պլանները:
Զուգահեռ ազդանշանները ՀԱԷԿ-ի ճգնաժամային կառավարման կենտրոնից փոխանցվում են ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ Արմավիրի մարզային ճգնաժամային կառավարման կենտրոն: Արմավիրի մարզային փրկարարական վարչության օպերատիվ հերթապահը կազմակերպում է Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի մարզի արտակարգ իրավիճակներում գործող մշտական հանձնաժողովի և տարահանման հանձնաժողովի անդամների ազդարարումը:
«Ատոմ-3», «Ատոմ-2», «Ատոմ-1» ծածկագրերն ստանալու դեպքում սույն պլանի 29 կետում նշված միջոցառումների իրականացումից հետո պետական կառավարման մարմինների ղեկավարները ժամանում են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության շենք` Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ իրավիճակների հանրապետական հանձնաժողովի նիստի:
ՆՊՄԻ գոտու համայնքների բնակչության ազդարարումն իրականացվում է ՀԱԷԿ-ից «Ճառագայթային վտանգ» ազդանշանը հնչեցնելու միջոցով:
ՇՊՄՊ գոտում բնակչության ազդարարումն իրականացվում է ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ Արմավիրի և Արագածոտնի մարզային փրկարարական վարչությունների ճգնաժամային կառավարման կենտրոնների օպերատիվ հերթապահների կամ ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոնից` «Ճառագայթային վտանգ» ազդանշանը հնչեցնելու միջոցով:
Ազդանշանը տրվում է շչակների միջոցով, 3 րոպե անընդմեջ տևողությամբ, բնակչության հետագա գործողությունների վերաբերյալ հաղորդագրությունները տրվում են հեռուստատեսությամբ և ռադիոյով:
Անհրաժեշտության դեպքում ազդարարման գործընթացին մասնակցում են նաև ՀՀ ՆԳՆ ոստիկանության շարժական ուժերն ու միջոցները:
Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալությանը (այսուհետ` ԱԷՄԳ) վթարի մասին տեղեկացվում է Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի կողմից:
ՀԱԷԿ-ի վթարի դեպքում բնակչության պաշտպանության միջոցառումների մասին որոշումներն ընդունում է Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ իրավիճակների հանրապետական հանձնաժողովը` արտահերթ նիստի ընթացքում, որի աշխատանքներին մասնակցում են Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի, Արագածոտնի, Կոտայքի և Շիրակի մարզպետները կամ նրանց տեղակալները:
ՀԱԷԿ-ի վթարի դեպքում տարահանման միջոցառումները ղեկավարում է արտակարգ իրավիճակներում և ռազմական դրության ժամանակ բնակչության տարահանման հանրապետական հանձնաժողովը:
Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի և Արագածոտնի մազերում ՀԱԷԿ-ի վթարի պայմաններում բնակչության պաշտպանության միջոցառումներ կազմակերպում և իրականացնում են Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի և Արագածոտնի մարզային արտակարգ իրավիճակների մշտական գործող հանձնաժողովները:
Տարահանման միջոցառումները մարզերում իրականացնում են Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի, Արագածոտնի, Շիրակի և Կոտայքի մարզային տարահանման հանձնաժողովները:
Բնակչության պաշտպանության միջոցառումները համայնքներում և կազմակերպություններում իրականացնում են արտակարգ իրավիճակների հանձնաժողովները:
Հանձնաժողովները կառավարումն իրականացնում են հիմնական կառավարման կետերից և իրավիճակի կտրուկ վատթարացման դեպքում անցնում պահեստային կառավարման կետեր:
Երևան քաղաքում ճառագայթային իրավիճակի կտրուկ վատացման դեպքում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ իրավիճակների հանրապետական հանձնաժողովը տեղափոխվում է ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ-ի ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն:
Հայաստանի Հանրապետության նախարարները և Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանը ենթակա մարմինների ու պետական մարմինների ղեկավարները կարող են փոխել մշտական աշխատավայրերը` միայն Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի հետ համաձայնեցնելուց հետո:
Օպերատիվ կառավարման նպատակով Հայաստանի Հանրապետության նախարարությունները, Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանը ենթակա մարմիններն ու պետական մարմիններն ստեղծում են օպերատիվ խմբեր, որոնց կազմից մեկական լիազորված անձ գործուղվում է ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ-ի ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն:
Բնակչության պաշտպանության գործողությունները համակարգում է ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ-ն` հաշվի անելով Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի կողմից տրամադրված խորհուրդները և ուղղորդվելով միջուկային ու ճառագայթային վթարների դեպքում հակազդման և պաշտպանական միջոցառումների իրականացման մասին որոշումների ընդունման չափանիշներով:
Աղետի գոտի հայտարարելու, աղետի գոտու տարածքը սահմանելու և արտակարգ իրավիճակի հետևանքների նվազեցման և վերացման միջոցառումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշման նախագիծը մշակվում և հաստատման է ներկայացվում ՀՀ ՆԳՆ կողմից:
ՀԱԷԿ-ից ՆՊՄԻ գոտու համայնքների բնակչության ազդարարումն իրականացվում է, երբ ՀԱԷԿ-ում տեղի ունեցած պատահարը դասակարգվում է որպես ընդհանուր վթար:
Ընդհանուր վթարի արձագանքման միջոցառումներն իրականացվում են հետևյալ ժամանակացույցով`

1) ելնելով վթարի դասակարգումից` անհետաձգելի պաշտպանական միջոցառումների անցկացման վերաբերյալ առաջարկություններ` 30 րոպեի ընթացքում.

2) անհետաձգելի պաշտպանական միջոցառումների անցկացման մասին որոշումների ընդունում` 30 րոպեի ընթացքում.

3) ՆՊՄԻ գոտու մոնիթորինգի անցկացում` 4 ժամվա ընթացքում:

ՀԱԷԿ-ի միջուկային վթարի կամ դրա իրական սպառնալիքի դեպքում վահանաձև գեղձի արգելափակման (յոդային պրոֆիլակտիկա) են ենթարկվում ՀԱԷԿ-ի անձնակազմը, ՆՊՄԻ գոտիներում գտնվող բնակավայրերի բնակչությունը, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության այլ մարզերից և Երևան քաղաքից փրկարարական և անհետաձգելի վթարավերականգնողական աշխատանքների կատարման համար ռադիոակտիվ աղտոտված գոտի ուղարկվող կազմավորումների անձնակազմերը:
ՀԱԷԿ-ի ընդհանուր վթարի դեպքում բնակչության պաշտպանության հիմնական ձևերից մեկը ռադիոակտիվ աղտոտված տարածքից բնակչության տարահանումն ու նրանց ժամանակավոր վերաբնակեցումն է անվտանգ տարածքի բնակավայրերում:
ՀԱԷԿ-ի վթարի դեպքում ՆՊՄԻ գոտում գտնվող համայնքների բնակչության տարահանումը կազմակերպվում է ավտոտրանսպորտով: ՇՊՄՊ գոտու ճառագայթային աղտոտվածության գոտում հայտնված համայնքների բնակչության տարահանումը նույնպես կազմակերպվում է ավտոտրանսպորտով: Ռադիոակտիվ աղտոտված գոտուց դուրս հայտնված բնակչությունը կարող է տարահանվել հետիոտն:
Տարահանումը կարող է իրականացվել ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում ընդգրկվող Հայաստանի Հանրապետության 25 բնակավայրերից, այդ թվում` Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի մարզի 22 բնակավայրերից և Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի մարզի 3 բնակավայրերից:
Տարահանվող բնակչությունը ժամանակավորապես վերաբնակեցվում է ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիների սահմանից դուրս գտնվող Հայաստանի Հանրապետության 26 բնակավայրերում, այդ թվում` Արմավիրի մարզի 16 բնակավայրերում, Արագածոտնի մարզի7 բնակավայրերում, Շիրակի մարզի 1 բնակավայրում և Կոտայքի մարզի 2 բնակավայրերում: Այն քաղաքացիները, ովքեր ցանկություն կհայտնեն ժամանակավորապես հանգրվանել իրենց բարեկամների կամ հարազատների մոտ (ՇՊՄՊ գոտուց դուրս), կարող են դա անել` պայմանով, որ տվյալ քաղաքացին ժամանակավորապես կգրանցվի այդ համայնքի ոստիկանության բաժանմունքում և բուժսպասարկման հիմնարկում:
Ռադիոակտիվ աղտոտվածությամբ տարածքներից տարահանվող մարդկանց գերճառագայթահարման հավանականության նվազման և տարահանվող մարդկանց ու տրանսպորտային միջոցների միջոցով ռադիոակտիվ նյութերի տարածման կանխարգելման նպատակով այդ տարածքների սահմանագծի մոտ ծավալվում են մարդկանց և տեխնիկայի ապաակտիվացման ու աշխատանքների համակարգման կետեր, որոնցում համապատասխան միջոցառումների անցկացման ավարտից հետո մարդկանց տեղափոխում են ժամանակավոր վերաբնակեցման բնակավայրեր: Տարահանումն իրականացվում է 2 փուլով. առաջին փուլ` բնակավայրից մինչև ռադիոակտիվ աղտոտվածությամբ տարածքի սահմանագիծը, 2-րդ փուլ` ռադիոակտիվ աղտոտվածությամբ տարածքի սահմանագծից մինչև ժամանակավոր վերաբնակեցման վայր:
Ռադիոակտիվ աղտոտված գոտուց տարահանումը կազմակերպելու նպատակով ստեղծվում են տարահանման միջանկյալ հավաքակայաններ` Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի մարզում` 9, Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի մարզում` 2:
Բնակչության տարահանումն իրականացվում է համակցված` տրանսպորտային միջոցներով և հետիոտն (մինչև 3.5 կմ)` մոնիթորինգի արդյունքների հիման վրա:
Բնակչության տարահանման տրանսպորտային ապահովման աշխատանքներում առաջին հերթին ներգրավվում են ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում առկա ու տեխնիկապես սարքին վիճակում գտնվող տրանսպորտային միջոցները (անկախ սեփականության ձևից): Դրանց անբավարար թվի դեպքում, արտակարգ իրավիճակներում և ռազմական դրության ժամանակ բնակչության տարահանման հանրապետական հանձնաժողովի որոշմամբ, տարահանման միջոցառումների իրականացման գործում կարող են ներգրավվել նաև նշված գոտիներից դուրս առկա տրանսպորտային միջոցները:
Ռադիոակտիվ աղտոտված ավտոտրանսպորտի անցումը մաքուր տարածք չի թույլատրվում, անհրաժեշտության դեպքում թույլատրվում է միայն հատուկ մշակման ենթարկվելուց հետո:
Հատուկ մշակման կետերը ծավալվում են ռադիոակտիվ գոտուց դուրս, որպես կանոն, տարահանման երթուղիներին մոտ:
Տարահանման ժամկետները (սկիզբը և ավարտը) սահմանվում են արտակարգ իրավիճակներում և ռազմական դրության ժամանակ բնակչության տարահանման հանրապետական հանձնաժողովի ու Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի և Արագածոտնի մարզային տարահանման հանձնաժողովների կողմից:
Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի և Արագածոտնի մարզերի վարչական տարածքներում գտնվող պետական կառավարման ու տեղական ինքնակառավարման մարմինների և կազմակերպությունների ղեկավարները իրականացված միջոցառումների ու վթարի մասին տեղեկատվությունն առաջնահերթ կարգով տրամադրում են մարզերի համապատասխան արտակարգ իրավիճակների մշտական գործող հանձնաժողովներին, որոնք էլ իրենց հերթին տեղեկատվությունը փոխանցում են Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ իրավիճակների հանրապետական հանձնաժողովին:
ՀՀ ՆԳՆ-ն և Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեն զանգվածային լրատվության միջոցներին տալիս են օպերատիվ հաղորդագրություն:
ՀՀ ՆԳՆ-ում կազմակերպվում է մամուլի ասուլիս` շահագրգիռ պետական կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների ու կազմակերպությունների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ, որի ընթացքում ներկայացվում են ստեղծված իրավիճակը, հնարավոր հետագա զարգացումները, իրականացվող միջոցառումները, ինչպես նաև բնակչությանն անհրաժեշտ վարքի կանոնները:
Հայաստանի հանրային հեռուստատեսությամբ և հանրային ռադիոյով «Հատուկ թողարկում» խորագրով պարբերաբար հեռարձակվում է ստեղծված իրավիճակի հետագա հնարավոր զարգացումների և իրականացվող միջոցառումների մասին տեղեկատվություն:
Բժշկական հակազդման հիմնական խնդիրներն են`

1) տուժած մարդկանց հայտնաբերումը.

2) հայտնաբերված տուժածների դասակարգումը` ըստ նախնական ախտորոշման.

3) տեղում համապատասխան բժշկական օգնության ցուցաբերումը.

4) մասնագիտացված բժշկական հիմնարկներ տուժած մարդկանց փոխադրումը և պետպատվերի շրջանակներում բուժսպասարկման իրականացումը:

Բնակչության բժշկական հակազդումն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության և Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի ու Արագածոտնի մարզպետարանների առողջապահության և սոցիալական ապահովման ծառայության ՀԱԷԿ-ի ընդհանուր վթարի դեպքում բժշկական ապահովման պլաններին համապատասխան:
Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարությունը պատասխանատվություն է կրում տարածքային բժշկական մարմինների կողմից բուժման կազմակերպման պլանների մշակման, մոնիթորինգի և խորհրդատվական օգնության համար` ինչպես ամբողջ բնակչությանը, այնպես էլ այն անձանց, ովքեր կարող են աղտոտվել կամ ճառագայթահարվել:
ՀԱԷԿ-ի վթարից հետո մինչև ճառագայթային իրավիճակի ճշտումը և ՀԱԷԿ-ի անձնակազմի ու հարակից տարածքի բնակչության դուրսբերումը` տուժածներին առաջին բուժօգնությունը ցույց է տրվում ՆՊՄԻ գոտում գտնվող բնակավայրերի բժշկական անձնակազմերի, ինչպես նաև ՀԱԷԿ-ի բժշկական ստորաբաժանման ու չտուժած անձնակազմի կողմից, հետագայում` բժշկական կազմավորումների (հրատապ նախաբժշկական և բժշկական օգնության, Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի և Արագածոտնի մարզերի շտապ օգնության կայանների ֆելդշերական ու բժշկական բրիգադներ) ուժերով:
Ռադիոակտիվ աղտոտման տարածման կանխման նպատակով` այն մարդիկ, որոնց մոտ հայտնաբերվում է արտաքին ռադիոակտիվ աղտոտում, տեղավորվում են առանձին տեղերում: Հետագա ապաակտիվացման աշխատանքներն իրականացվում են հնարավորինս սեղմ ժամկետներում, և առաջին հերթին ապաակտիվացվում են այն տուժածները, ովքեր ստացել են համեմատաբար բարձր ռադիոակտիվ աղտոտվածությամբ վերքեր:
ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում գտնվող բժշկական կազմակերպությունների (հիմնարկների) անձնակազմերը տարահանվում են այդ գոտու բնակչության տարահանման հետ համատեղ: Տարահանված և անվտանգ գոտու բնակավայրերում ժամանակավորապես բնակեցված բժշկական անձնակազմը ներգրավվում է այդ բնակավայրերի բժշկական կազմակերպությունների (հիմնարկների) աշխատանքներում: ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիների բնակչության տարահանման հավաքակայաններում ծավալվող բժշկական կետերում շուրջօրյա աշխատանքի ապահովման համար Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի և Արագածոտնի մարզերի բժշկական կազմակերպություններից (հիմնարկներից) տրամադրվում են բժշկական բրիգադներ (բժշկական անձնակազմի աշխատանքի անհնարինության դեպքում կարող է բժշկական անձնակազմ ներգրավվել Հայաստանի Հանրապետության այլ մարզերի բուժհիմնարկներից` Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի հրամանով)` կազմված բժիշկ-թերապևտից (կամ աշխատանքային բավարար փորձ ունեցող ֆելդշերից) և բուժքրոջից: Բնակչության տարահանման յուրաքանչյուր հավաքակայանի բուժկետին հատկացվում է 3 բրիգադ` աշխատանքը երեք հերթափոխով կազմակերպելու համար:
Ընդհանուր վթարի դեպքում ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում գտնվող բնակավայրերում հրդեհային անվտանգությունն ապահովելու նպատակով Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի մարզի Վաղարշապատի և Բաղրամյանի հրշեջ-փրկարարական ջոկատներում կազմակերպվում է ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ փրկարարական ուժերի և միջոցների հիմնական համահավաք ջոկատների հենակետեր, իսկ Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի մարզի Աշտարակի հրշեջ-փրկարարական ջոկատը նախատեսվում է որպես պահեստային հենակետ (հենակետերի տեղակայումը կարող է փոփոխվել` ելնելով ստեղծված իրավիճակից):
Վթարի ժամանակ, օպերատիվ իրավիճակի փոփոխման դեպքում, ՀԱԷԿ-ի պահպանության հատուկ հրշեջ ջոկատը տեղակայման վայրից տեղափոխվում է փրկարար ուժերի ղեկավարի որոշմամբ:
Ռադիոակտիվ աղտոտված գոտում ճառագայթահարման թույլատրելի դոզա ստացած անձնակազմը փոխարինվում է նույն ստորաբաժանումների հերթափոխից ազատ անձնակազմի հաշվին, անհրաժեշտության դեպքում երկարաժամկետ աշխատանքներ կատարելիս` նաև այլ բնակավայրերի հրշեջ-փրկարարական ջոկատների անձնակազմով, որոնք տեղաբաշխվում են Թալին և Երևան քաղաքներում կազմակերպված պահուստային հենակետերում:
Ռադիոակտիվ աղտոտված գոտում հակահրդեհային միջոցառումները ղեկավարվում են ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ռադիոցանցի միջոցով:
Ընդհանուր վթարի դեպքում ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում գտնվող բնակավայրերում հասարակական կարգի պահպանման, հատուկ կարևորագույն նշանակության օբյեկտների պահպանման և երթևեկության կարգավորման ապահովման միջոցառումներն իրականացվում են ՀՀ ՆԳՆ ոստիկանության ուժերի կողմից:
Հակազդման գործողությունների ժամանակ ՀՀ ՆԳՆ ոստիկանության ուժերի հիմնական խնդիրներն են`

1) ՇՊՄՊ գոտիների շրջափակումը.

2) տարահանման միջանկյալ կետերում հասարակական կարգի պահպանման հսկիչ-անցագրային կետերի հիմնումը.

3) տարահանման երթուղիներում երթևեկության կարգավորման ապահովումը.

4) տարահանումից հետո բնակչության ունեցվածքի պահպանումը.

5) տարաբնակեցման վայրերում հասարակական կարգի պահպանումը.

6) վերաբնակեցման վայրերում տարահանված բնակչության գրանցման կազմակերպումը.

7) տարահանումից հետո կարևորագույն նշանակության օբյեկտների պահպանումը:

ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում ճառագայթային հսկողությունն իրականացվում է ՀԱԷԿ-ի ընդհանուր վթարի կամ դրա իրական սպառնալիքի դեպքում:
ՀԱԷԿ-ի ընդհանուր վթարի իրական սպառնալիքի դեպքում ճառագայթային հսկողության նպատակը ՀԱԷԿ-ից արտանետվող ռադիոակտիվ նյութերի (ռադիոակտիվ ամպի) ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներ ներթափանցման գրանցումն է։ Հսկողությունն իրականացվում է ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում գամմա ճառագայթով հզորության պարբերական չափմամբ:
ՀԱԷԿ-ի ընդհանուր վթարի իրական սպառնալիքի դեպքում ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում գամմա ճառագայթման հզորության պարբերական չափումներն իրականացնում են`

1) ՆՊՄԻ գոտու բնակավայրերում և ճանապարհների վրա` ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ռադիացիոն մոնիթորինգի և արձագանքման խմբերը (5 հիմնական խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ, և 10 պահեստային խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ), Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի ռադիացիոն մոնիթորինգի խումբը (1 խումբ` 3 մարդ) ու Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության ռադիացիոն, քիմիական, կենսաբանական պաշտպանության զորքերը: Չափումներն իրականացվում են յուրաքանչյուր ժամը մեկ անգամ պարբերությամբ` պահպանելով ճառագայթային անվտանգության կանոնները: ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ խմբերն աշխատում են հերթափոխային կարգով` օգտագործելով միևնույն սարքերի հնգական լրակազմերը: Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի խումբն իրականացնում է ստուգիչ-հսկողական չափումներ.

2) ՇՊՄՊ գոտու բնակավայրերում և ճանապարհների վրա` ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ռադիացիոն մոնիթորինգի և արձագանքման խմբերը (5 հիմնական խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ, և 10 պահեստային խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ), Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի ռադիացիոն մոնիթորինգի խումբը (1 խումբ` 3 մարդ) ու Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության ռադիացիոն, քիմիական, կենսաբանական պաշտպանության զորքերը: Չափումներն իրականացվում են յուրաքանչյուր 45 րոպեն մեկ անգամ` պահպանելով ճառագայթային անվտանգության կանոնները: ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ խմբերն աշխատում են հերթափոխային կարգով` օգտագործելով միևնույն սարքերի հնգական լրակազմերը: Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի խումբն իրականացնում է ստուգիչ-հսկողական չափումներ:

ՀԱԷԿ-ի ընդհանուր վթարի սկզբնական և միջին փուլերում ճառագայթային հսկողության նպատակն է ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում`

1) ռադիոակտիվ ամպի տարածման ուղղության ճշտումը` գամմա ճառագայթման հզորության պարբերական չափմամբ.

2) շրջակա միջավայրի օբյեկտների արտաքին աղտոտվածության ճշտումը:

Ռադիոակտիվ ամպի տարածման ուղղության ճշտման նպատակով գամմա- ճառագայթման հզորության չափումներն իրականացնում են`

1) ՆՊՄԻ գոտու բնակավայրերում և ճանապարհների վրա` ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ռադիացիոն մոնիթորինգի և արձագանքման խմբերը (5 հիմնական խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ, և 10 պահեստային խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ), Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի ռադիացիոն մոնիթորինգի խումբը (1 խումբ` 3 մարդ) ու Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության ռադիացիոն, քիմիական, կենսաբանական պաշտպանության զորքերը: Չափումներն իրականացվում են յուրաքանչյուր 45-30 րոպեն մեկ անգամ պարբերությամբ: ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ խմբերն աշխատում են հերթափոխային կարգով` օգտագործելով միևնույն սարքերի հնգական լրակազմերը: Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի խումբն իրականացնում է ստուգիչ-հսկողական չափումներ.

2) ՇՊՄՊ գոտու բնակավայրերում և ճանապարհների վրա` ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ռադիացիոն մոնիթորինգի և արձագանքման խմբերը (5 հիմնական խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ, և 10 պահեստային խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ), Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի ռադիացիոն մոնիթորինգի խումբը (1 խումբ` 3 մարդ) ու Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության ռադիացիոն, քիմիական, կենսաբանական պաշտպանության զորքերը: Չափումներն իրականացվում են յուրաքանչյուր 15-30 րոպեն մեկ անգամ պարբերությամբ: ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ խմբերն աշխատում են հերթափոխային կարգով` օգտագործելով միևնույն սարքերի հնգական լրակազմերը: Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի խումբն իրականացնում է ստուգիչ-հսկողական չափումներ.

3) ՆՊՄԻ-ի և ՇՊՄՊ-ի գոտիների մոնիթորինգի երթուղիները որոշվում են ելնելով ստեղծված իրավիճակից:

Շրջակա միջավայրի օբյեկտների արտաքին աղտոտվածության չափումներն իրականացնում են`

1) ՆՊՄՊ գոտու բնակավայրերում և ճանապարհների վրա` ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ռադիացիոն մոնիթորինգի և արձագանքման խմբերը (5 հիմնական խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ, և 10 պահեստային խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ), Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի ռադիացիոն մոնիթորինգի խումբը (1 խումբ` 3 մարդ) ու Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության ռադիացիոն, քիմիական, կենսաբանական պաշտպանության զորքերը: ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ խմբերն աշխատում են հերթափոխային կարգով` օգտագործելով միևնույն սարքերի հնգական լրակազմերը: Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի խումբն իրականացնում է ստուգիչ- հսկողական չափումներ.

2) ՇՊՄՊ գոտու բնակավայրերում և ճանապարհների վրա` ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ռադիացիոն մոնիթորինգի և արձագանքման խմբերը (5 հիմնական խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ, և 10 պահեստային խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ), Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի վարչության ռադիացիոն մոնիթորինգի խումբը (1 խումբ` 3 մարդ) ու Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության ռադիացիոն, քիմիական, կենսաբանական պաշտպանության զորքերը: ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ խմբերն աշխատում են հերթափոխային կարգով` օգտագործելով միևնույն սարքերի հնգական լրակազմերը: Հայաստանի Հանրապետության իջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի խումբն իրականացնում է ստուգիչ-հսկողական չափումներ:

ՀԱԷԿ-ի ընդհանուր վթարի վերջնական փուլում ճառագայթային հսկողության նպատակն է ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում`

1) ռադիոակտիվ աղտոտման ենթարկված տարածքների և մակերեսային ռադիոակտիվ աղտոտվածության որակական և քանակական ցուցանիշների ճշտումը.

2) շրջակա միջավայրի օբյեկտների (օդ, հող, բուսականություն, ջրային ավազաններ ու գետեր) ռադիոակտիվ աղտոտվածության որակական և քանակական ցուցանիշների ճշտումը:

Ռադիոակտիվ աղտոտման ենթարկված տարածքների և մակերեսային ռադիոակտիվ աղտոտվածության որակական և քանակական ցուցանիշների ճշտումն իրականացվում է`

1) ռադիոակտիվ աղտոտվածությամբ տարածքների ճշտում` մակերեսային աղտոտվածության չափումների միջոցով, որն իրականացնում են ՆՊՄԻ գոտում` ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ռադիացիոն մոնիթորինգի և արձագանքման խմբերը (5 հիմնական խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ, և 10 պահեստային խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ), որոնք աշխատում են հերթափոխային կարգով` օգտագործելով միևնույն սարքերի հնգական լրակազմերը, Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության ռադիացիոն, քիմիական, կենսաբանական պաշտպանության զորքերը և Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի ռադիացիոն մոնիթորինգի խումբը (1 խումբ` 3 մարդ), որն իրականացնում է ստուգիչ-հսկողական չափումներ.

2) ռադիոակտիվ աղտոտվածությամբ տարածքների ճշտում` մակերեսային աղտոտվածության չափումների միջոցով, որն իրականացնում են ՇՊՄՊ գոտում` ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ռադիացիոն մոնիթորինգի և արձագանքման խմբերը (5 հիմնական խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ, և 10 պահեստային խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ), Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի ռադիացիոն մոնիթորինգի խումբը (1 խումբ` 3 մարդ) ու Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության ռադիացիոն, քիմիական, կենսաբանական պաշտպանության զորքերը.

3) տեղում սպեկտրաչափական հետազոտումն իրականացնում է ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի սպեկտրաչափական խումբը.

4) ռադիոակտիվ աղտոտվածությամբ տարածքներից որակական անալիզի համար փորձանմուշներ վերցնում են ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ռադիացիոն մոնիթորինգի և արձագանքման խմբերը (5 հիմնական խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ, և 10 պահեստային խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ), Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի ռադիացիոն մոնիթորինգի խումբը (1 խումբ` 3 մարդ) ու Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության ռադիացիոն, քիմիական, կենսաբանական պաշտպանության զորքերը.

5) ռադիոակտիվ աղտոտվածությամբ տարածքներից որակական անալիզի համար վերցված փորձանմուշների լաբորատոր հետազոտումն իրականացնում է Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման ոմիտեի լաբորատորիան:

Շրջակա միջավայրի օբյեկտների (օդ, հող, բուսականություն, ջրային բաց ավազաններ ու գետեր, խմելու ջուր, տեղական սննդամթերք) ռադիոակտիվ աղտոտվածության որակական և քանակական ցուցանիշները որոշում են`

1) տեղում օդի ասպիրացիոն հետազոտումն իրականացնում է ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում` Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման ոմիտեի լաբորատորիան.

2) որակական անալիզի համար հողի, բուսականության, ջրային ավազանների ու գետերի, տեղական սննդամթերքի փորձանմուշները վերցնում են ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում` ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ռադիացիոն մոնիթորինգի և արձագանքման խմբերը (5 հիմնական խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ, և 10 պահեստային խումբ, յուրաքանչյուրում` 3 մարդ), Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի ռադիացիոն մոնիթորինգի խումբը (1 խումբ` 3 մարդ) ու Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության ռադիացիոն, քիմիական, կենսաբանական պաշտպանության զորքերը.

3) որակական անալիզի համար վերցված հողի, բուսականության, ջրային ավազանների ու գետերի, տեղական սննդամթերքի փորձանմուշների լաբորատոր հետազոտումն իրականացնում են Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի և պետստանդարտի լաբորատորիաները:

ՀԱԷԿ-ի ընդհանուր վթարի դեպքում բնակչության պաշտպանության միջոցառումների իրականացման գործում ներգրավված անձնակազմն ապահովվում է անհատական դոզիմետրերով: Անձնակազմը դոզիմետրերով ապահովելու համար պատասխանատու են համապատասխան կառավարման մարմինների ու կազմակերպությունների ղեկավարները:
ՀԱԷԿ-ի միջուկային և ճառագայթային վթարների ժամանակ ճառագայթային հսկողության տվյալները փոխանցվում են`

1) ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ ճգնաժամային կառավարման կենտրոն` պաշտպանական միջոցառումներում ներգրավված ուժերի գործողությունների ճշտման մասին որոշումների ընդունման նպատակով.

2) Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի վթարային հակազդման կենտրոն` ՀԱԷԿ-ի վթարային պլանավորման գոտիներում ճառագայթային իրավիճակի գնահատման, դրա փոփոխությունների վերաբերյալ կանխատեսումների իրականացման և անհրաժեշտ պաշտպանական միջոցառումների իրականացման վերաբերյալ խորհուրդների մշակման, վթարային միջամտության մակարդակների վերահաշվարկման, վթարային անձնակազմի ու բնակչության ճառագայթահարման գնահատման նպատակով:

Ճառագայթային պաշտպանությունն ընդգրկում է հետևյալ միջոցառումները`

1) բնակչության և վթարի դեպքում արձագանքող կազմավորումների անձնակազմերի անհատական պաշտպանության միջոցներով ապահովում.

2) ճառագայթային հետախուզության ու դոզիմետրական հսկողության սարքերի հատկացում և ճառագայթահարման դոզաների հաշվում.

3) բնակչության ճառագայթային պաշտպանության միջոցառումների կիրառում.

4) բնակչության սանիտարական մշակում, հագուստի վնասազերծում, տրանսպորտային միջոցների, շինությունների ու տեղանքի ապաակտիվացում և կենդանիների սանիտարական մշակում:

Հակազդող կազմավորումների անձնակազմն անհատական պաշտպանության միջոցներ ստանում է կազմակերպությունների պաշարներից: Պակասող ճառագայթային և քիմիական պաշտպանության ու դոզիմետրական սարքերը տրվում են Հայաստանի Հանրապետության նախարարությունների և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության ենթակա մարմինների պետական պահուստից:
ՇՊՄՊ գոտու բնակչության ճառագայթային պաշտպանության միջոցառումներն իրականացվում են մոնիթորինգի տվյալների հիման վրա:
Բաց տեղանքում գտնվելուց, ինչպես նաև տարահանման միջոցառումների իրականացման ընթացքում կատարվում է բնակչության մասնակի և լրիվ սանիտարական մշակում` օգտագործելով բաղնիքներն ու ցնցուղները:
Տարահանումն սկսելուց առաջ Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի և Արագածոտնի մարզերի կոմունալ-տեխնիկական ծառայությունները մասնակցում են տարահանման միջանկյալ հավաքակայաններում սանիտարական մշակման և տեխնիկայի ապաակտիվացման կետերի ստեղծմանը և այդ կետերում իրականացվող միջոցառումներին:
Հատուկ անցակետերում ստեղծվում են ռադիոմետրիկ չափումների խմբեր` Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության ռադիացիոն, քիմիական, կենսաբանական պաշտպանության զորքերի ուժերով:
Ռադիոմետրիկ չափումների խմբերն իրականացնում են հատուկ անցակետերով անցնող յուրաքանչյուր անձի, ինչպես նաև տեխնիկայի ճառագայթային մոնիթորինգ: Մոնիթորինգի տվյալները հաշվառվում և զեկուցվում են ՀՀ ՆԳՆ ՓԾ-ին և Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեին:
Ապաակտիվացման լիակատարությունը որոշվում է հետևյալ կարգով`

1) հատուկ մշակում անցած անձանց սանթողարանում ապաակտիվացման լիակատարության որոշման ստուգումների անցկացում.

2) ճառագայթման դոզիմետրական ստուգման արդյունքների թույլատրելի նորմաներից (2 և ավելի անգամ) գերազանցման դեպքում ապաակտիվացման կրկնում` մինչև թույլատրելի նորմերը, որից հետո միայն սանթողարանից ելքի արտոնում.

3) բոլոր աշխատանքների կատարում` անհատական պաշտպանության միջոցների օգտագործմամբ.

4) ապաակտիվացման լիակատարության որոշման արդյունքների մասին համապատասխան վերադասին զեկուցում.

5) աշխատանքի վերջում ապաակտիվացման լիակատարության որոշման խմբի ամբողջ անձնակազմի լիակատար սանիտարական մշակում բաղնիքում:

ՎԹԱՐԱՅԻՆ ՊԱՏՐԱՍՏՎԱԾՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԸ

Պետական կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների ու կազմակերպությունների պատրաստման, դրանց ղեկավար կազմի, աշխատողների, քաղաքացիական պաշտպանության ուժերի անձնակազմի ու բնակչության ուսուցման գործընթացը կազմակերպվում և իրականացվում է համաձայն Հայաստանի Հանրապետության 2015 թվականի հունվարի 22-ի «Արտակարգ իրավիճակներում բնակչության պաշտպանության և քաղաքացիական պաշտպանության ոլորտներում Հայաստանի Հանրապետության պետական կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների ու կազմակերպությունների պատրաստման և տվյալ ոլորտների հիմնահարցերով բնակչության ուսուցման կարգն ու ծրագիրը սահմանելու և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2003 թվականի հունվարի 30-ի N 134-Ն որոշումն ուժը կորցրած ճանաչելու մասին» N 46-Ն որոշման:
ՀԱԷԿ-ի միջուկային և ճառագայթային վթարի դեպքում արձագանքող կազմակերպությունների անձնակազմի և վթարային պլանավորման գոտիներում բնակվող բնակչության ուսուցման թեմաներն են`

1) գործողությունները վթարային պայմաններում.

2) հավանական խնդիրները վթարի ժամանակ.

3) ճառագայթային պաշտպանություն` անվտանգության կանոններ, վահանաձև գեղձի յոդային արգելափակում, շնչառական ուղիների պաշտպանություն, սննդամթերքի պարզագույն վերամշակում, տարահանման, պատսպարման, անհատական պաշտպանության միջոցների կիրառման միջոցառումներ, վարքի կանոններ, անձնական հիգիենա:

ՀԱԷԿ-ի միջուկային և ճառագայթային վթարի դեպքում արձագանքող կազմակերպությունների անձնակազմի և վթարային պլանավորման գոտիներում բնակվող բնակչության ուսուցման միջոցառումներն են`

1) վթարի դեպքում բնակչության ազդարարման և գործողությունների կարգի մասին հուշաթերթիկների պատրաստում.

2) ճառագայթային անվտանգության ապահովման վերաբերյալ տեղական ռադիոկայաններով բնակչության համար ռադիոհաղորդումների կազմակերպում.

3) տեղական հեռուստաալիքով բնակչության համար հեռուստահաղորդումների (հեռուստազրույցների) կազմակերպում.

4) ճառագայթային անվտանգության ապահովման համար համայնքներում բնակչության ուսուցում.

5) ճառագայթային անվտանգության ապահովման համար անցկացվող ուսումնավարժությունների կազմակերպման և անցկացման վերաբերյալ բնակչության ուսուցում:

ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Սույն պլանի բաղկացուցիչ մաս են հանդիսանում հետևյալ հավելվածները․

1) Հավելված 1՝ Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի վթարի դեպքում բնակչության պաշտպանության միջոցառումների սխեմատիկ պատկերը․

2) Հավելված 2՝ Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի վթարի դեպքում կապի կազմակերպման սխեման․

3) Հավելված 3՝ նախահարձակ պաշտպանական միջոցառումների իրականացման և շտապ պաշտպանական միջոցառումների պլանավորման գոտիներից բնակչության տարահանման միջանկյալ կետերի հաշվարկը․

4) Հավելված 4՝ Հայկական ատոմային էլեկտրակայանում տեղի ունեցած ճառագայթային վթարի մասին դասակարգված տեղեկատվություն ստանալու համար օգտագործվող ծածկագրեր․

5) Հավելված 5՝ Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի վթարի դեպքում նախնական ազդարարման փաստաթղթի ձևը․

6) Հավելված 6՝ Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի վթարի դեպքում հետագա հաղորդագրությունների փաստաթղթի ձևը․

7) Հավելված 7՝ Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի ընդհանուր վթարի դեպքում շտապ պաշտպանական միջոցառումների իրականացման մասին որոշումների ընդունման չափանիշները։

Հավելված 1

Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի միջուկային կամ ճառագայթային վթարների դեպքում բնակչության պաշտպանության ազգային պլանի

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆԻ ՎԹԱՐԻ ԴԵՊՔՈՒՄ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ՍԽԵՄԱՏԻԿ ՊԱՏԿԵՐ

Հավելված 2

ՍԽԵՄԱ

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆԻ ՎԹԱՐԻ ԴԵՊՔՈՒՄ ԿԱՊԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ

Հավելված 3

Հ Ա Շ Վ Ա Ր Կ

ՆԱԽԱՀԱՐՁԱԿ ՊԱՇՏՊԱՆԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԵՎ ՇՏԱՊ ՊԱՇՏՊԱՆԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ՊԼԱՆԱՎՈՐՄԱՆ ԳՈՏԻՆԵՐԻՑ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ՏԱՐԱՀԱՆՄԱՆ ՄԻՋԱՆԿՅԱԼ ԿԵՏԵՐԻ

ՀՀ ը/կ	Տարահանման միջանկյալ հավաքակայանը	Տարահանվող բնակավայրը	Ընդունող բնակավայրը
1	2	3	4
Արմավիրի մարզ
1	գ. Աղավնատուն	գ. Ծաղկալանջ	գ. Ամբերդ (Արմավիրի մարզ)
		գ. Հայթաղ	գ. Աշտարակ (Արագածոտնի մարզ)
		գ. Հովտամեջ	գ. Ոսկեհատ (Արմավիրի մարզ)
		գ. Արագած	գ. Օշական (Արագածոտնի մարզ)
		գ. Աղավնատուն	ք. Եղվարդ (Կոտայքի մարզ)
2	ք. Էջմիածին (կամրջի մոտ)	գ. ք. Մեծամոր	ք. Հրազդան (Կոտայքի մարզ)
		գ. Արշալույս	գ. Ոսկեվազ (Արագածոտնի մարզ)
		գ. Ֆերիկ	գ. Դողս (Արմավիրի մարզ)
		գ. Առատաշեն	գ. Փարաքար (Արմավիրի մարզ)
		գ. Ակնալիճ	ք. Էջմիածին (Արմավիրի մարզ)
3	գ. Ծաղկունք	գ. Գեղակերտ	գ. Շահումյան, Դաշտ (Արմավիրի մարզ)
3	գ. Ծաղկունք	գ. Ծիածան	գ. Մրգաստան (Արմավիրի մարզ)
4	գ. Եղեգնուտ (ելքի մոտ)	գ. Զարթոնք	գ. Տանձուտ (Արմավիրի մարզ)
		գ. Եղեգնուտ	գ. Երասխահուն (Արմավիրի մարզ)
		գ. Արտաշար	գ. Ջրառատ (Արմավիրի մարզ)
5	գ. Արմավիր (մուտքի մոտ)	գ. Արևիկ	գ. Արմավիր (Արմավիրի մարզ)
6	գ. Հայկավան	գ. Մրգաշատ	գ. Սարդարապատ Բամբակաշատ (Արմավիրի մարզ)
7	ք. Արմավիր (ելքից դուրս)	գ. Մայիսյան	ք. Թալին (Արագածոտնի մարզ)
7	ք. Արմավիր (ելքից դուրս)	ք. Արմավիր	ք. Գյումրի (Շիրակի մարզ)
8	գ. Լուկաշին	գ. Նորավան	գ. Խանջյան (Արմավիրի մարզ)
9	գ. Խորոնք	գ. Խորոնք	գ. Գայ (Արմավիրի մարզ)
9	գ. Խորոնք	գ. Տարոնիկ	ք. Էջմիածին (Արմավիրի մարզ)
Արագածոտնի մարզ
10	գ. Արագածոտն (ելքից դուրս)	գ. Արագածոտն	գ. Կոշ (Արագածոտնի մարզ)
10	գ. Արագածոտն (ելքից դուրս)	գ. Նոր Եդեսիա	գ. Ուջան (Արագածոտնի մարզ)
11	գ. Արուճ (մուտքի մոտ)	գ. Նոր Ամանոս	գ. Արուճ (Արագածոտնի մարզ)

Հավելված 4

ՕԳՏԱԳՈՐԾՎՈՂ ԾԱԾԿԱԳՐԵՐ

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆՈՒՄ ՏԵՂԻ ՈՒՆԵՑԱԾ ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՅԻՆ ՎԹԱՐԻ ՄԱՍԻՆ ԴԱՍԱԿԱՐԳՎԱԾ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ ՍՏԱՆԱԼՈՒ ՀԱՄԱՐ

ՀՀ ը/կ	Իրավիճակի նկարագիրը	Իրավիճակի դասը	Ծածկագիրը (կոդը)
1.	Տեղի է ունեցել ՀԱԷԿ-ի արտանախագծային վթար	ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՎԹԱՐ	Ատոմ-1
2.	Իրական է ՀԱԷԿ-ի արտանախագծային վթարի սպառնալիքը (պատճառը` տեխնոլոգիական խափանում կամ անձնակազմի սխալ գործողություն)		Ատոմ-2
3.	Իրական է ՀԱԷԿ-ի արտանախագծային վթարի սպառնալիքը (պատճառը` արտաքին ազդեցություն կամ ղեկավարման վահանակի անձնակազմի գործելու անհնարինություն)		Ատոմ-3
4.	Տեղի է ունեցել ՀԱԷԿ-ի նախագծային վթար	ՏԵՂԱԿԱՆ ՎԹԱՐ	Ատոմ-4
5	Իրական է ՀԱԷԿ-ի նախագծային վթարի սպառնալիքը (պատճառը` տեխնոլոգիական խափանում կամ անձնակազմի սխալ գործողություն)		Ատոմ-5
6	Իրական է ՀԱԷԿ-ի նախագծային վթարի սպառնալիքը (պատճառը` արտաքին ազդեցություն կամ ղեկավարման վահանակի անձնակազմի գործելու անհնարինություն)		Ատոմ-6
7	ՀԱԷԿ-ի տեխնոլոգիական պարամետրերը դուս են եկել անվտանգ շահագործման սահմաններից	ՏԱԳՆԱՊ	Ատոմ-7
8	ՀԱԷԿ-ում տեղի է ունեցել տեխնոլոգիական գործընթացին սպառնող ոչ տեխնոլոգիական միջադեպ (հրդեհ, պայթյուն և այլն) կամ առկա է ՀԱԷԿ-ի վրա վտանգավոր արտաքին ազդեցության սպառնալիք	ՏԱԳՆԱՊ	Ատոմ-8

Հավելված 5

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆԻ ՎԹԱՐԻ ԴԵՊՔՈՒՄ ՆԱԽՆԱԿԱՆ ԱԶԴԱՐԱՐՄԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԻ ՁԵՎ

□ Իրական վթարային իրավիճակ   □ Ստուգողական վարժանք
1.Հաղորդագրությունն ուղարկվում է.
□   Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտե
Հեռախոս: 010564014, E-mail: info@anra.am
□ ՀՀ ՆԳՆ փրկարար ծառայություն
Հեռախոս: 911, 010367725, ուղիղ հեռախոսակապ, E-mail: mia@gov.am
2. ՎԹԱՐԱՅԻՆ ԻՐԱՎԻՃԱԿԻ ԴԱՍԸ
□ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՎԹԱՐ  □ ՏԵՂԱԿԱՆ ՎԹԱՐ  □ ՏԱԳՆԱՊ
3. Ռադիոակտիվ արտանետում □ ԿԱ ,   □ ՉԿԱ
□ Արտանետումը չոր է □Արտանետումը թաց է
4. Ռադիոակտիվ արտահոսք  q ԿԱ q ՉԿԱ
5. Հիդրոօդերևութաբանական իրավիճակն ատոմակայանի հարթակում

□ Անձրև □ ԿԱ □ ՉԿԱ Քամու ուղղությունը _____⁰ (__/__)

Քամու արագությունը ________ մ/վրկ

Ատոմակայանում առկա անձնակազմի թիվը ____ մարդ
7.Նախնական տեղեկություն տուժածների մասին□ ԿԱՆ □ ՉԿԱՆ

Թիվը □ մարդ

Իրավիճակի հակիրճ նկարագրությունը (100 բառից ոչ ավելի)

Հաղորդագրությունն ուղարկեց`
անունը, ազգանունը, պաշտոնը
Հաղորդագրությունն ուղարկվեց ______ / __________ / 20 թ./ժամը /

Հավելված 6

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆԻ ՎԹԱՐԻ ԴԵՊՔՈՒՄ ՀԵՏԱԳԱ ՀԱՂՈՐԴԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՓԱՍՏԱԹՂԹԻ ՁԵՎ

To: ԱԷՄԳ (ՎՀԿ)	□Միայն ԱԷՄԳ օգտագործման համար Հաղորդագրության Nօ._
Ֆաքս. +43-1-2600729000	□ Միայն պաշտոնական օգտագործման համար
Հեռ. +43-1-2632000, +43-1-2632012	□Բաց է հրապարակման համար □ Անհապաղ
Էլ. փոստ: eru1@iaea.org	□հետո __ ժամեր

Է Մ Ե Ր Կ Ո Ն

ՎԱՂ ԱԶԴԱՐԱՐՈՒՄ ՄԻՋՈՒԿԱՅԻՆ ՎԹԱՐՆԵՐԻ ԵՎ ՃԱՌԱԳԱՅԹԱՅԻՆ ԱՐՏԱԿԱՐԳ

ԻՐԱՎԻՃԱԿՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

1. Զեկուցող պետություն ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ էջերի թիվը 1+ ___

2. Արդյոք սա հանդիսանում է պաշտոնական ազդարարում «Միջուկային վթարի մասին օպերատիվ ազդարարման մասին» կոնվենցիայի շրջանակներում առկա կամ հնարավոր անդրսահմանային արտանետման մասին, ինչը կարող է ճառագայթային ազդեցություն ունենալ այլ պետությունների համար: □ Այո □Ոչ

3. Իրավասու մարմին Հայաստանի Հանրապետության միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտե

Հեռախոս: 010564014, E-mail: info@anra.am

URL https://anra.am/

Կապի կետ (պատասխանատու ՀԵՐԹԱՊԱՀ անձ):

4. ՄԻՋԱԴԵՊԻ ԲՆՈՒՅԹԸ	ՄԻՋԱԴԵՊԻ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ
Միջադեպի տիպը:	Ճառագայթման բարձր մակարդակներ □ Այո
	□ Ոչ □ Անհայտ
Տեղակայման տիպը:	Արտանետում □ Այո □ Ոչ □ Անհայտ
Արտակարգ իրավիճակների կարգը:	Աղտոտում □ Այո □ Ոչ □ Անհայտ
Այլ:	Հիվանդանոց տեղափոխված տուժածների մոտավոր թիվը:
5. օբյեկտ/միջադեպի վայրը:	Համակարգում: լայնություն (աստիճան) 40⁰ 00'24'' □Հս □ Հր երկարություն (աստիճան)
	44⁰03'10'' □ Արլ □ Արմ
6. Միջադեպի ժամը և վայրը	yyy/mm/dd 20 _/_/_ (24-ժամյա ֆորմատով) hh:mm _:_ ՄԵՎԺ
7. Տեղեկատվությունն ուժի մեջ է:	yyy/m/dd 20 _/_/_ (24-ժամյա ֆորմատով) hh:mm _:_ ՄԵՎԺ
8. Ամփոփ նկարագիրը (եզրափակիչ):
9. Իրականացվող կամ պլանավորվող գործողություններ

10.Լրատվական տեղեկատվություն

Դասակարգում ըստ
միջուկային
միջադեպերի
միջազգային սանդղակի

Պրես ռիլիզ □ կցված □ տես
ինտերնետային էջը

11. Համապատասխան այլ տեղեկատվություն

□ Լրացուցիչ տեղեկատվությանը վերաբերող կից փաստաթուղթ, □ Եզրափակիչ

□Լրացուցիչ տեղեկատվությանը վերաբերող ինտերնետային էջ: հաղորդագրություն:

Հավելված 7

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՎԹԱՐԻ ԴԵՊՔՈՒՄ ՇՏԱՊ ՊԱՇՏՊԱՆԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՄԱՍԻՆ ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐԸ

Շտապ պաշտպանական միջոցառումների իրականացման համար սահմանվող վթարային միջամտման հիմնական օպտիմալացված (լավարկված ) մակարդակները

Վթարային միջամտման մակարդակը (կանխարգելված դոզան)^ա),բ)	Պաշտպանական միջոցառման անվանումը
Երբ, ոչ ավելի, քան երկու օրվա ընթացքում, հնարավոր է 10 mSv^գ) ճառագայթահարման համարժեք դոզայի ստացում	պատսպարում
Երբ, ոչ ավելի, քան մեկ շաբաթվա ընթացքում, հնարավոր է 50 mSv^դ) ճառագայթահարման համարժեք դոզայի ստացում	տարահանում
Երբ հնարավոր է վահանաձև գեղձի կողմից ռադիոակտիվ յոդի միջոցով 100 mGy^ե) կլանված դոզայի ստացում	վահանաձև գեղձի արգելափակում

ա․ ներկայացված են դոզային մակարդակներ, որոնց հավասար կամ դրանցից բարձր ճառագայթման դոզաներից կարելի է խուսափել համապատասխան պաշտպանական միջոցառման իրականացմամբ՝ հաշվի առնելով հնարավոր հապաղումների կամ բնական պատճառներով պաշտպանական միջոցառման արդյունավետության կորուստը,

բ․ նշված մակարդակները հաշվարկված են միջինացված բնակչության համար: Առավել ճառագայթահարվող մարդկանց (կրիտիկական խումբ) համար կանխատեսվող դոզաները միշտ պետք է լինեն ճառագայթահարման դետերմինացվող էֆեկտներ առաջացնող դոզայի սահմանված շեմային արժեքներից ցածր,

գ․ արգելվում է մարդկանց պատսպարել երկու օրից ավելի ժամկետով: Կարելի է իրականացնել նաև կարճաժամկետ պատսպարում՝ միջամտման ավելի ցածր մակարդակի դեպքում կամ դրան հետևող այլ պաշտպանական միջոցառումների (օրինակ՝ տարահանման) հեշտ իրականացման նպատակով,

դ․ արգելվում է մարդկանց տարահանել ավելի քան մեկ շաբաթվա ընթացքում և ոչ ավելի, քան մեկ ամիս ժամանակով: Արագ և հեշտությամբ տարահանման նպատակով պետք է գործողությունն սկսել ավելի ցածր միջամտման մակարդակների դեպքում: Միջամտման բարձր մակարդակները կարող են հիմնավորված լինել միայն այն դեպքում, երբ տարահանումը դժվար է, այսինքն, երբ պետք է տարահանվի բնակչության մեծ խումբ կամ կան փոխադրման կամ վատ եղանակի հետ կապված դժվարություններ.

ե․ ներկայացված է վահանաձև գեղձի կանխարգվելիք դոզայի քանակությունը՝ պայմանավորված ռադիոակտիվ յոդով: Ելնելով գործնական նկատառումներից` մարդկանց տարիքային բոլոր խմբերի համար այս միջամտման մակարդակը նույնացված է:

Վթարային միջամտման հիմնական օպտիմալացված (լավարկված) մակարդակները ժամանակավոր տեղափոխման և մշտական վերաբնակեցման համար

Վթարային միջամտման մակարդակը (կանխարգելված դոզան)^ա)

Պաշտպանական միջոցառման անվանումը

Երբ վթարային միջամտման սկզբում սպասվում է 30 mSv/ամիս, իսկ հաջորդ հինգ ամիսների համար՝ 10 mSv/ամիս ճառագայթահարման համարժեք դոզայի ստացում

ժամանակավոր տեղափոխում^բ)

Եթե մեկ տարվա ընթացքում հաշվարկված ամսական դոզան ավելի է 30 mSv/ամիս, կամ երկու տարվա ընթացքում հաշվարկված ամսական դոզան ավելի է 10 mSv/ամիս, կամ 50

տարվա ընթացքում կանխատեսվող համարժեք դոզան կգերազանցի 1 Sv

մշտական վերաբնակեցում

ա․ կանխարգելվող դոզան վերաբերում է ժամանակավոր տեղափոխման ենթարկված բնակչությանը,

բ․ բնակչության ժամանակավոր տեղափոխությունը պետք է կատարվի ոչ ավելի, քան վեց ամիս ժամանակով:

Սննդամթերքի համար վթարային միջամտման հիմնական օպտիմալացված (լավարկված) մակարդակները (kBq/ կգ)

Պարունակվող ռադիոակտիվ իզոտոպները	Միջամտման ընդհանուր մակարդակն ընդհանուր օգտագործման սննդամթերքի համար	Միջամտման ընդհանուր մակարդակը կաթի, մանկական կերի և խմելու ջրի համար
¹³⁴ Cs, ¹³⁷ Cs, ¹⁰³ Ru,¹⁰⁶ Ru, ⁸⁹ Sr	1	1
¹³¹I	--	0.1
⁹⁰ Sr	0.1	--
²⁴¹ AM, ²³⁸ Pu, ²³⁹ Pu,²⁴⁰ Pu, ²⁴² Pu,	0.01	0.001

ա․ Նշված միջամտման մակարդակները վերաբերում են տեղական արտադրության սննդամթերքին և կիրառվում են այլընտրանքային սննդի մատակարարման առկայության դեպքում,

բ․ սահմանված միջամտման մակարդակները կիրառվում են անմիջական օգտագործման համար նախատեսված տեղական արտադրության չվերամշակված սննդամթերքի համար: Չոր և խտացված (կոնցենտրացրած) սննդամթերքի համար, դրանց վերամշակման ժամանակ ռադիոիզոտոպային կազմի փոփոխման պատճառով, սահմանված միջամտման մակարդակները կարող են համարվել չհիմնավորված,

գ․ ելնելով գործնական նկատառումներից, ռադիոակտիվ իզոտոպների տարբեր խմբերի համար սահմանված միջամտման մակարդակները պետք է դիտարկել որպես այդ ռադիոակտիվ իզոտոպների ակտիվությունների գումար,

դ․ քիչ քանակությամբ օգտագործվող սննդամթերքի համար (օրինակ՝ համեմունքների համար) միջամտման մակարդակները, համեմատած հիմնական սննդամթերքի հետ, կարող են մեծ լինել մինչ և 10 անգամ, որովհետ և սննդամթերքի այդ տեսակները չեն կարող առաջացնել ներքին ճառագայթահարման զգալի դոզա,

ե․ Նշված միջամտման մակարդակները գործում են վթարից հետո մեկ տարվա ընթացքում:

Նախապես հաշվարկված միջամտման աշխատանքային մակարդակները (ՄԱՄ)

ՄԱՄ	Նախապես հաշվարկված մակարդակը (համարժեք դոզայի հզորությունը)	Ընդունվելիք որոշումը և ՄԱՄ-ի հաշվարկման նախնական պայմանները
ՄԱՄ-1	1 mSv / ժամ	Իրականացնել բնակչության տարահանում կամ արդյունավետ պատսպարում՝ ելնելով ռադիոակտիվ ամպից առաջացած համարժեք դոզայի հզորության արժեքից: Համարժեք դոզայի հզորությունը հաշվարկելիս ընդունված են եղել հետևյալ նախապայմանները` · արտանետումը փոքրացված չէ. · արտանետված ռադիոակտիվ իզոտոպների խառնուրդը բնորոշ է միջուկային ռեակտորի ակտիվ գոտու հալմամբ վթարի համար. · օդի ներշնչմամբ ձևավորվող ճառագայթահարման դոզան 10 անգամ գերազանցում է արտաքին ճառագայթահարման դոզան. · ռադիոակտիվ ամպից ճառագայթահարման տևողությունը 4 ժամ է. · կանխարգելված դոզան 50 mSv է.
ՄԱՄ-2	0.1 mSv / ժամ	Իրականացնել վահանաձև գեղձի արգելափակում և ժամանակավոր պատսպարում՝ ելնելով ռադիոակտիվ ամպից առաջացած համարժեք դոզայի հզորության արժեքից: Համարժեք դոզայի հզորությունը հաշվարկելիս ընդունված են եղել հետևյալ նախապայմանները` · արտանետումը փոքրացված չէ. · արտանետված ռադիոակտիվ իզոտոպների խառնուրդը բնորոշ է միջուկային ռեակտորի ակտիվ գոտու հալմամբ վթարի համար. · ներշնչած օդի հետ օրգանիզմ ներթափանցած ռադիոակտիվ յոդից վահանաձև գեղձի ստացած դոզան 200 անգամ գերազանցում է արտաքին ճառագայթահարման դոզան. · ռադիոակտիվ ամպից ճառագայթահարման տևողությունը 4 ժամ է. · վահանաձև գեղձի կանխարգելված դոզան 100 mGr:
ՄԱՄ-3	1 mSv/ժամ	Ելնելով ռադիոակտիվ տեղումներից աղտոտված հողածածկույթից ձևավորված համարժեք դոզայի հզորության արժեքից` իրականացնել բնակչության տարահանում: Համարժեք դոզայի հզորությունը հաշվարկելիս ընդունված են եղել հետևյալ նախապայմանները` · կանխարգելված դոզան 50 mSv է. · ճառագայթահարման տևողությունը 1 շաբաթ է. · ռադիոակտիվ իզոտոպների տրոհման պատճառով ճառագայթահարման դոզան մոտավորապես 75% փոքրացել է. · մարդիկ պատսպարված են:
ՄԱՄ-4	0.2 mSv/ժամ	Ելնելով ռադիոակտիվ տեղումներից աղտոտված հողածածկույթից ձևավորված համարժեք դոզայի հզորության արժեքից` իրականացնել բնակչության ժամանակավոր տեղափոխում: Համարժեք դոզայի հզորությունը հաշվարկելիս ընդունված են եղել հետևյալ նախապայմանները` · կանխարգելված դոզան 30 mSv է. · ճառագայթահարման տևողությունը 30 օր է. · արտանետված ռադիոակտիվ իզոտոպների խառնուրդը բնորոշ է ռեակտորի ակտիվ գոտու հալմամբ վթարից հետո անցած 4-րդ օրվա համար. · ռադիոակտիվ իզոտոպների տրոհման և հողմահարման պատճառով ճառագայթահարման դոզան նվազել է 50 %-ով. · կիրառելի է ռեակտորի կանգնեցնելուց հետո 2-7 օրերի համար:
ՄԱՄ-5	1 μSv / ժամ	Սահմանափակել խմելու ջրի և տեղական արտադրության կաթի ու սննդամթերքի օգտագործումը՝ ելնելով ռադիոակտիվ տեղումներից աղտոտված հողածածկույթից ձևավորված համարժեք դոզայի հզորության արժեքից: Ընդունել, որ ցանկացած տարածքի վրա, որտեղ ռադիոակտիվ տեղումներից աղտոտված հողածածկույթից ձևավորված համարժեք դոզայի հզորությունը հավասար կամ գերազանցում է կարգավորող հսկողությունից ազատման դոզային հզորության մակարդակները, սննդամթերքի ռադիոակտիվ աղտոտվածությունը կարող է գերազանցել սննդամթերքի համար ընդունված միջամտման աշխատանքային մակարդակները:

ՄԱՄ	Նախապես հաշվարկված մակարդակը (հողի մակերեսային աղտոտվածությունը)		Ընդունվելիք որոշումը և ՄԱՄ-ի հաշվարկման նախնական պայմանները
ՄԱՄ	ընդհանուր օգտագործ- ման սննդամթերք	կաթ և խմելու ջուր	Ընդունվելիք որոշումը և ՄԱՄ-ի հաշվարկման նախնական պայմանները
ՄԱՄ-6	10 kBq / մ²	2 kBq / մ²	Սահմանափակել խմելու ջրի և տեղական արտադրության կաթի ու սննդամթերքի օգտագործումն այն տարածքներում, որոնք որոշված են I-131 ռադիոակտիվ իզոտոպով հողի մակերեսային աղտոտվածության չափմամբ: Վերահաշվարկելիս օգտագործել վթարային միջամտման ընդհանուր լավարկված մակարդակները: Հաշվարկելիս ընդունված են եղել հետևյալ պայմանները` · հողի մակերեսային աղտոտվածությունը ստեղծող ռադիոակտիվ իզոտոպների մեջ գերակայում է I-131 ռադիոակտիվ իզոտոպը, որը բնորոշ է ռեակտորի ակտիվ գոտու հալմամբ վթարից հետո անցած առաջին 15 օրերի համար. · սննդամթերքն աղտոտված է մակերեսորեն և հնարավոր է առանց նախնական լվացման նրա անմիջապես օգտագործումը:
ՄԱՄ-7	2 kBq / մ²	10 kBq / մ²	Սահմանափակել խմելու ջրի և տեղական արտադրության կաթի ու սննդամթերքի օգտագործումն այն տարածքներում, որոնք որոշված են Cs-137 ռադիոակտիվ իզոտոպով հողի մակերեսային աղտոտվածության չափմամբ: Վերահաշվարկելիս օգտագործել վթարային միջամտման ընդհանուր լավարկված մակարդակները: Հաշվարկելիս ընդունված է եղել հետևյալ պայմանը` սննդամթերքը աղտոտված է մակերեսորեն և հնարավոր է առանց նախնական լվացման նրա անմիջապես օգտագործումը:
ՄԱՄ-8	1 kBq / կգ	0.1kBq / կգ	Սահմանափակել խմելու ջրի և տեղական արտադրության կաթի ու սննդամթերքի օգտագործումը՝ ելնելով դրանց մեջ J-131 ռադիոակտիվ իզոտոպի պարունակությունից: Հաշվարկելիս ընդունված են եղել հետևյալ պայմանները` · գերակշռում է J-131 ռադիոակտիվ իզոտոպը, որը բնորոշ է ռեակտորի ակտիվ գոտու հալմամբ վթարից հետո անցած առաջին 15 օրերի համար. · սննդամթերքն աղտոտված է մակերեսորեն և հնարավոր է առանց նախնական լվացման նրա անմիջապես օգտագործումը: ՄԱՄ-8 խորհուրդ է տրվում օգտագործել վթարից հետո անցած առաջին 30 օրերի ընթացքում, երբ կտրոհվեն կյանքի կարճ տևողությամբ ռադիոակտիվ իզոտոպները:
ՄԱՄ-9	0.2 kBq / կգ	0.3 kBq / կգ	Սահմանափակել խմելու ջրի և տեղական արտադրության կաթի ու սննդամթերքի օգտագործումը՝ ելնելով դրանց մեջ Cs-137 ռադիոակտիվ իզոտոպի պարունակությունից: Հաշվարկելիս ընդունված է եղել հետևյալ պայմանը` · սննդամթերքն աղտոտված է մակերեսորեն և հնարավոր է նրա անմիջապես օգտագործումն առանց նախնական լվացման: ՄԱՄ-9 օգտագործել վթարից հետո անցած առաջին 30 օրերի ընթացքում:

Միջամտման աշխատանքային մակարդակների վերահաշվարկվում են կարգավորող մարմնի կողմից:

Վթարային անձնակազմի վերադարձման (ճառագայթավտանգ տարածքից դուրս բերման) համար սահմանված ճառագայթահարման թույլատրելի դոզան (արտաքին գամմա ճառագայթումից ստացված գումարային դոզան)

Գործողություններ	Վթարային անձնակազմի ճառագայթահարման թույլատրելի դոզան (mSv)
Առաջին տեսակի. · Գործողություններ՝ ուղղված մարդկանց կյանքի փրկությանը · Գործողություններ՝ ուղղված միջուկային ռեակտորի ակտիվ գոտու վնասման արգելմանը և (կամ) մեծ արտանետումների կանխմանը	50 < D ≤ 250^ա),բ)
Երկրորդ տեսակի. · Մարդկանց ծանր աստիճանի ճառագայթահարման կանխում · Բարձր կոլեկտիվ դոզաների ստացման կանխում · Աղետային իրավիճակների կանխում · Ռեակտորի անվտանգության համակարգերի աշխատանքի վերականգնում · Ռադիոակտիվ խիստ աղտոտված տարածքներում կամ ռադիոակտիվ ամպի պայմաններում ճառագայթային իրավիճակի հսկողության անցկացում	25 < D ≤ 50^ա)
Երրորդ տեսակի. · Կարճաժամկետ վերականգնողական գործողություններ · Անհապաղ պաշտպանական միջոցառումների իրականացում · Արտաքին միջավայրի օբյեկտներից փորձանմուշների վերցնում	20 < D ≤ 25^ա)
Չորրորդ տեսակի. · Երկարաժամկետ վերականգնողական գործողություններ · Վթարի հետ անմիջականորեն չկապվող աշխատանքներ	Համարժեք է մասնագիտական ճառագայթահարման համար սահմանված նորմերին

ա․ ենթադրվում է, որ վահանաձև գեղձի արգելափակումն անցկացված է մինչև ճառագայթահարումը: Հակառակ դեպքում անհրաժեշտ է թույլատրելի դոզային սահմանը փոքրացնել հինգ անգամ: Եթե շնչառական օրգանները պաշտպանված են, կամ ռադիոակտիվ արտանետումը բացակայում է, ապա թույլատրելի դոզային սահմանն անհրաժեշտ է մեծացնել երկու անգամ: Վթարային անձնակազմը պետք է պատրաստված լինի ճառագայթային պաշտպանության հարցերով և տեղեկացված լինի սպասվելիք դոզաների մասին,

բ․ լուրջ հիմնավորումների առկայության դեպքում նշված դոզային սահմանները կարող են գերազանցել վերոհիշյալ մակարդակները:

Վթարային ճառագայթահարման իրավիճակներում ստոխաստիկ էֆեկտների ռիսկի նվազեցման նպատակով կիրառվող պաշտպանական գործողությունների և հակազդման այլ միջոցառումների համար ընդհանուր չափանիշները

Ընդհանուր չափանիշները		Պաշտպանական գործողությունների և հակազդման այլ միջոցառումների
Կանխատեսվող դոզա, որը կգերազանցի ստորև ներկայացվող ընդհանուր չափանիշները
H Վահանաձև գեղձ	50 mSv առաջին 7 օրերի ընթացքում	վահանաձև գեղձի արգելափակում
E	100 mSv առաջին 7 օրերի ընթացքում	պատսպարում, տարահանում, ապաակտիվացում, աղտոտված տեղական արտադրության սննդամթերքի, կաթի և խմելու ջրի օգտագործման սահմանափակում, ռադիոակտիվ աղտոտվածության մոնիթորինգի, բնակչության շրջանում տեղեկատվական-բացատրական աշխատանքի անցկացում
HՊտուղ	100 mSv առաջին 7 օրերի ընթացքում
Կանխատեսվող դոզա, որը կգերազանցի ստորև ներկայացվող ընդհանուր չափանիշները (հակազդման վաղ փուլում իրականացնել պաշտպանական գործողություններ և հակազդման այլ միջոցառումներ)
E	100 mSv մեկ տարվա ընթացքում	վերաբնակեցում, ապաակտիվացում, աղտոտված տեղական արտադրության սննդամթերքի, կաթի և խմելու ջրի փոխարինում, բնակչության շրջանում տեղեկատվական-բացատրական աշխատանքի անցկացում
HՊտուղ	100 mSv ներարգանդային զարգացման ամբողջ ժամկետի համար
Ստացված դոզա, որը գերազանցում է ստորև ներկայացվող ընդհանուր չափանիշները (ճառագայթահարման պատճառով առողջության համար հետևանքների հայտնաբերման ու բուժման նպատակով ձեռնարկել երկարաժամկետ բժշկական միջոցառումներ)
E	100 mSv մեկ ամսվա ընթացքում	ճառագայթազգայուն օրգանների կողմից ստացված համարժեք դոզաների հիման վրա զանգվածային դիսպանսերիզացիայի (սկրինինգի) անցկացում` որպես հետագա բժշկական հետազոտման համար հիմք, խորհրդատվության անցկացում
HՊտուղ	100 mSv ներարգանդային զարգացման ամբողջ ժամկետի համար	անհատական հանգամանքներում հիմնավորված որոշումների կայացման նպատակով խորհրդատվության անցկացում

ա․ ներկայացված դոզային մակարդակներից բարձր ճառագայթման դոզաներից կարելի է խուսափել համապատասխան պաշտպանական գործողությունների իրականացմամբ՝ հաշվի առնելով հնարավոր հապաղումների կամ բնական պատճառներով պաշտպանական գործողության արդյունավետության նվազեցումը,

բ․ արգելվում է մարդկանց պատսպարել երկու օրվանից ավելի ժամանակով: Կարելի է իրականացնել նաև կարճաժամկետ պատսպարում՝ միջամտման ավելի ցածր մակարդակի դեպքում կամ դրան հետևող այլ պաշտպանական գործողությունների (օրինակ՝ տարահանման) հեշտ իրականացման նպատակով,

գ․ արգելվում է մարդկանց տարահանել ավելի քան մեկ շաբաթվա ընթացքում և ոչ ավելի, քան մեկ ամիս ժամանակով: Արագ և հեշտությամբ տարահանման նպատակով պետք է գործողությունն սկսել ավելի ցածր միջամտման մակարդակների դեպքում: Միջամտման բարձր մակարդակները կարող են հիմնավորված լինել միայն այն դեպքում, երբ տարահանումը դժվար է, այսինքն, երբ պետք է տարահանվի բնակչության մեծ խումբ, կամ կան փոխադրման կամ վատ եղանակի հետ կապված դժվարություններ,

դ․ ներկայացված է վահանաձև գեղձի կանխարգելվիք դոզայի քանակությունը՝ պայմանավորված ռադիոակտիվ յոդով: Ելնելով գործնական նկատառումներից՝ մարդկանց տարիքային բոլոր խմբերի համար այս միջամտման մակարդակը նույնացված է:

Վթարային ճառագայթահարման իրավիճակներում օգտագործվող դոզիմետրիկ մեծությունները

Դոզիմետրիկ մեծությունը	Պայմանական նշանակումը	Նպատակը
Ճառագայթային պաշտպանության մեծություններ
ՀԿԱ-ից կախված կլանված դոզա	AD_T	Օրգանի կամ հյուսվածքի ճառագայթահարման դեպքում առաջացող դետերմինացված էֆեկտների գնահատման համար
Համարժեք դոզա	H_T	Օրգանի կամ հյուսվածքի ճառագայթահարման դեպքում առաջացող ստոխաստիկ էֆեկտների գնահատման համար
Արդյունարար դոզա	E	Ճառագայթահարված բնակչության ստոխաստիկ էֆեկտների հետ կապված վնասի գնահատման համար
Գործողությունների ժամանակ օգտագործվող մեծություններ
Անհատական դոզայի համարժեք	H_p(d)	Մարդու արտաքին ճառագայթահարման դոզիմետրիկ հսկողության համար
Ամբիենտ դոզայի համարժեք	E^x(d)	Վթարային իրավիճակներում տեղանքում ճառագայթահարման դաշտերի դոզիմետրիկ հսկողության համար

Սուր ճառագայթահարման դոզաների ընդհանուր չափանիշները, որոնց դեպքում ենթադրվում է, որ լուրջ (ծանր) դետերմինացված էֆեկտները բացառելու կամ նվազագույնի հասցնելու նպատակով պաշտպանական գործողությունները և հակազդման այլ միջոցառումները պետք է իրականացվեն ցանկացած պարագայում:

Ընդհանուր չափանիշները		Պաշտպանական գործողությունների և հակազդման այլ միջոցառումների օրինակներ
Արտաքին սուր ճառագայթահարում (<10 ժամից)		Եթե կանխատեսվում է դոզայի ստացում, ապա անհրաժեշտ է՝ -դոզաներն ընդհանուր չափանիշներից ցածր պահելու նպատակով անմիջապես ձեռք առնել նախազգուշական պաշտպանական գործողություններ (նույնիսկ դժվար պայմաններում). -ապահովել բնակչության տեղեկացումն ու նախազգուշացումը. -անցկացնել շտապ ապաակտիվացում: Եթե արդեն դոզա է ստացվել, ապա անհրաժեշտ է՝ -անհապաղ անցկացնել բժշկական հետազոտում, խորհրդատվություն և բուժման նշանակում. -իրականացնել ռադիոակտիվ աղտոտվածության մոնիթորինգ. -անցկացնել անհապաղ դեկորպորացիա զ) (եթե դա կիրառելի է). -անցկացնել գրանցում առողջության երկարաժամկետ հսկման (հետագայում բժշկական դիտարկման) համար. -ապահովել հոգեբանների կողմից բազմակողմանի խորհրդատվությունը
AD(Δ)_{Ոսկրածուծ}^ա)	1 Gy
AD_Սաղմ	0.1 Gy
AD_{Հյուսվածք}^բ)	25 Gy 0.5 cm խորության վրա
AD Մաշկ^գ)	10 Gy 100 cm²մակերեսի վրա
Ներքին ճառագայթահարում սուր ներթափանցման (Δ=30օր) հետևանքով ^դ⁾
AD(Δ)_{Ոսկրածուծ}	0.2 Gy այն ռադիոակտիվ իզոտոպների համար, որոնց ատոմային համարը Z ≥ 90 ^ե ) 2 Gy այն ռադիոակտիվ իզոտոպների համար, որոնց ատոմային համարը Z ≤ 89^ե )
AD(Δ)_{Վահանաձև գեղձ}	2 Gy
AD(Δ)_Թոքեր^է)	30 Gy
AD(Δ)_{Հաստ աղիք}	20 Gy
AD(Δ)_Սաղմ^ը)	0.1 Gy
Ընդհանուր չափանիշները		Պաշտպանական գործողությունների և հակազդման այլ միջոցառումների օրինակներ
Արտաքին սուր ճառագայթահարում (<10 ժամից)		Եթե կանխատեսվում է դոզայի ստացում, ապա անհրաժեշտ է՝ - դոզաներն ընդհանուր չափանիշներից ցածր պահելու նպատակով անմիջապես ձեռնարկել նախազգուշական պաշտպանական գործողություններ (նույնիսկ դժվար պայմաններում), - ապահովել բնակչության տեղեկացումն ու նախազգուշացումը, - անցկացնել շտապ ապաակտիվացում: Եթե արդեն դոզա է ստացվել, ապա անհրաժեշտ է՝ - անհապաղ անցկացնել բժշկական հետազոտում, խորհրդատվություն և բուժման նշանակում, - իրականացնել ռադիոակտիվ աղտոտվածության մոնիթորինգ, - անցկացնել անհապաղ դեկորպորացիա՝ զ) (եթե դա կիրառելի է), - անցկացնել գրանցում՝ առողջության երկարաժամկետ հսկման (հետագայում՝ բժշկական դիտարկման) համար, - ապահովել հոգեբանների կողմից բազմակողմանի խորհրդատվությունը:
AD(Δ)_{Ոսկրածուծ}^ա)	1 Gy
AD_Սաղմ	0.1 Gy
AD_{Հյուսվածք}^բ)	25 Gy 0.5 cm խորության վրա
AD Մաշկ^գ)	10 Gy 100 cm²մակերեսի վրա
Ներքին ճառագայթահարում սուր ներթափանցման (Δ=30օր) հետևանքով ^դ)
AD(Δ)_{Ոսկրածուծ}	0.2 Gy այն ռադիոակտիվ իզոտոպների համար, որոնց ատոմային համարը Z ≥ 90^ե)2 Gy այն ռադիոակտիվ իզոտոպների համար, որոնց ատոմային համարը Z ≤ 89^ե)
AD(Δ)_{Վահանաձև} _գեղձ	2 Gy
AD(Δ)_Թոքեր^է)	30 Gy
AD(Δ)_{Հաստ աղիք}	20 Gy
AD(Δ)_Սաղմ^ը)	0.1 Gy

ա․ AD(Δ)Ոսկրածուծ-ն իրենից ներկայացնում է ուժեղ ներթափանցող ճառագայթման համասեռ դաշտում ներքին հյուսվածքների և օրգանների (օրինակ՝ ոսկրածուծը, թոքերը, բարակ աղիքները, գոնադները, վահանաձև գեղձը) ու աչքի ոսպնյակի կողմից ստացված ՀԿԱ-ից կախված միջին կլանված դոզա,

բ․ դոզա, որն ստացվել է հյուսվածքի կողմից 100 սմ2 մակերեսով մարմնի մակերեսից 0.5 սմ խորության վրա ռադիոիզոտոպային աղբյուրի հետ անմիջական շփման հետևանքով (օրինակ՝ աղբյուրը ձեռքերում կամ գրպանում կրելու հետևանքով),

գ․ դոզա, որն ստացվել է 100սմ2 մակերեսով դերմայի (մաշկի արտաքին մակերեսից 40 մգ/սմ2 (0,4 մմ) խորության վրա մաշկի կառուցվածքի) կողմից,

դ) AD(Δ)-ն իրենից ներկայացնում է ՀԿԱ-ից կախված կլանված դոզա, որն ստացվել է Δ ժամանակահատվածում օրգանիզմ I05 ներթափանցման արդյունքում և ճառագայթահարված անձանց 5%-ի մոտ բերում է լուրջ (ծանր) դետերմինացված էֆեկտի առաջացման

ե) կոնկրետ ռադիոակտիվ իզոտոպների ներթափանցման շեմային արժեքների հաշվառման համար այդ խմբի ռադիոակտիվ իզոտոպների համար կիրառվում են տարբեր չափանիշներ,

զ) դեկորպորացիայի համար ընդհանուր չափանիշը հիմնված է առանց դեկորպորացիայի ստացված դոզային կանխատեսման վրա: Դեկորպորացիան, դա օրգանիզմում քիմիական կամ կենսաբանական ագենտների միջոցով կատարվող կենսաբանական պրոցեսներն են, որոնց հետևանքով օրգանիզմից հեռացվում են ինկորպորացված ռադիոակտիվ իզոտոպները,

է) սույն ընդհանուր չափանիշների նպատակներից ելնելով՝ «թոքեր» նշանակում է շնչառական ուղու ալվիոլար-ինտերստիցալ հատվածը,

ը) տվյալ դեպքում «Δ» նշանակում է ներարգանդային զարգացման ժամանակահատվածը:9. Դաշտային դոզիմետրիկ չափումների համար նախապես հաշվարկված միջամտման աշխատանքային մակարդակների (ՄԱՄ-1 - ՄԱՄ-4) արժեքները։

Դաշտային դոզիմետրիկ չափումների համար նախապես հաշվարկված միջամտման աշխատանքային մակարդակների (ՄԱՄ-1 - ՄԱՄ-4) արժեքները

Միջամտման աշխատանքային մակարդակը	Միջամտման աշխատանքային մակարդակի արժեքը				Ձեռնարկվելիք միջամտման գործողությունը
Շրջակա միջավայրի պարամետրերի չափումներ
ՄԱՄ-1	1000 μSv/հ– գամմա ճառագայթման ամբիենտ դոզայի հզորությունը մակերեսից կամ աղբյուրից 1 մ հեռավորության վրա 2000 counts/s – բետա աղտոտվածությամբ մակերեսից հաշվման արագությունը 50 counts/s – ալֆա աղտոտված մակերեսից հաշվման արագությունը				ՄԱՄ-1-ի արժեքի գերազանցման դեպքում անհրաժեշտ է. - իրականացնել անհապաղ տարահանում կամ տրամադրել ապաստարան - ապահովել տարահանվողների ապաակտիվացումը - նվազեցնել ռադիոակտիվ նյութերի ոչ դիտավորյալ պերօրալ ներթափանցումը - դադարեցնել տեղական արտադրության սննդամթերքի, անձրևաջրի ու ռադիոակտիվ աղտոտված տարածքներում արածող կենդանիների կաթի օգտագործումը. - իրականացնել տարահանվածների գրանցում և ապահովել նրանց բժշկական հետազոտումը - անցկացնել բժշկական հետազոտություն:
ՄԱՄ-2	100 μSv/հ– գամմա ճառագայթման ամբիենտ դոզայի հզորությունը մակերեսից կամ աղբյուրից 1 մ հեռավորության վրա 200 counts/s – բետա աղտոտվածությամբ մակերեսից հաշվման արագությունը 10 counts/s – ալֆա աղտոտվածությամբ մակերեսից հաշվման արագությունը				ՄԱՄ-2-ի արժեքի գերազանցման դեպքում անհրաժեշտ է. - դադարեցնել տեղական արտադրության սննդամթերքի, անձրևաջրի ու ռադիոակտիվ աղտոտված տարածքներում արածող կենդանիների կաթի օգտագործումը. - ժամանակավոր վերաբնակեցնել տվյալ տարածքում ապրող բնակչությանը: Վերաբնակեցումից առաջ նվազեցնել ռադիոակտիվ նյութերի ոչ դիտավորյալ պերօրալ ներթափանցումը - անցկացնել տվյալ տարածքում գտնվող անձանց գրանցում և նրանց ճառագայթահարման դոզաների գնահատում` որոշելու համար բժշկական դիսպանսերիզացիայի հիմնավորվածությունը: Առաջին մի քանի օրվա ընթացքում անցկացնել հնարավոր առավել ռադիոակտիվ աղտոտվածությամբ գոտիներից մարդկանց վերաբնակեցումը. - եթե ինչ-որ մեկը գործ է ունեցել աղբյուրի հետ, որից 1մ հեռավորության վրա դոզայի հզորությանը հավասար է կամ այն գերազանցում է 100 μSv/հ, ապահովել բժշկական հետազոտման ու գնահատման անցկացում: Անհրաժեշտ է անհապաղ անցկացնել նման աղբյուրի հետ շփված բոլոր հղի կանանց բժշկական հետազոտություն ու ճառագայթահարման դոզաների գնահատում
ՄԱՄ-3	1 μSv/հ– գամմա ճառագայթման ամբիենտ դոզայի հզորությունը մակերեսից կամ աղբյուրից 1 մ հեռավորության վրա 20 counts/s - բետա աղտոտվածությամբ մակերեսից հաշվման արագությունը 2 counts/s - ալֆա աղտոտվածությամբ մակերեսից հաշվման արագությունը^f,i				ՄԱՄ-3-ի արժեքի գերազանցման դեպքում անհրաժեշտ է. - դադարեցնել տեղական արտադրության կենսականորեն ոչ կարևոր սննդամթերքի, անձրևաջրի ու ռադիոակտիվ աղտոտված տարածքներում արածող կենդանիների կաթի օգտագործումն այնքան ժամանակ, քանի դեռ չի անցկացվել դրանց համատարած հետազոտումը և դրանց աղտոտվածության մակարդակները չեն գնահատվել ՄԱՄ-5-ի և ՄԱՄ-6-ի օգտագործմամբ - անցկացնել տեղական արտադրության սննդամթերքի, անձրևաջրի ու ռադիոակտիվ աղտոտված տարածքներում արածող կենդանիների կաթի համատարած հետազոտում այն գոտում, որն առնվազն 10 անգամ գերազանցում է այն հեռավորությունը, որտեղ ՄԱՄ-3-ը գերազանցված է և փորձանմուշները գնահատվել ՄԱՄ-5-ի և ՄԱՄ-6-ի օգտագործմամբ - թարմ (մոտակա ժամերին տեղի ունեցած) տրոհման արգասիքների կամ ռադիոակտիվ յոդով աղտոտման դեպքում, եթե հնարավոր է, անմիջապես իրականացնել տեղական արտադրության կարևոր սննդամթերքի և կաթի փոխարինում մաքուր սննդամթերքով ու կաթով, արագ վահանաձև գեղձի յոդային պրոֆիլակտիկայի անցկացման հնարավորության դիտարկում. - գնահատել այն անձանց ճառագայթահարման դոզան, որոնք հնարավոր է, որ օգտագործել են տեղական արտադրության սննդամթերք, կաթ կամ անձրևաջուր, որոնց նկատմամբ մտցվել է սահմանափակում
Մաշկի ռադիոակտիվ աղտոտվածության չափում
ՄԱՄ-4	1 μSv/հ– գամմա ճառագայթման ամբիենտ դոզայի հզորությունը մաշկից 10սմ հեռավորության վրա 1000 counts/s - բետա աղտոտվածությամբ մաշկից հաշվման արագությունը 50 counts/s - ալֆա աղտոտվածությամբ մաշկից հաշվման արագությունը^f				ՄԱՄ-4-ի արժեքի գերազանցման դեպքում անհրաժեշտ է. - ապահովել մաշկային ծածկույթների ապաակտիվացում և նվազեցնել ռադիոակտիվ նյութերի ոչ դիտավորյալ պերօրալ ներթափանցումը - անցկացնել տվյալ տարածքում գտնվող անձանց գրանցում և նրանց բժշկական հետազոտում
Միջամտման աշխատանքային մակարդակը	Միջամտման աշխատանքային մակարդակի արժեքը		Ձեռնարկվելիք միջամտման գործողությունը
շրջակա միջավայրի պարամետրերի չափումները
ՄԱՄ-1	1000 μSv/h– գամմա ճառագայթման ամբիենտ դոզայի հզորությունը՝ մակերեսից կամ աղբյուրից 1 m հեռավորության վրա 2000 counts/s – բետա աղտոտվածությամբ մակերեսից հաշվման արագությունը^f 50 counts/s – ալֆա աղտոտված մակերեսից հաշվման արագությունը^f		ՄԱՄ-1-ի արժեքի գերազանցման դեպքում անհրաժեշտ է՝ - իրականացնել անհապաղ տարահանում կամ տրամադրել ապաստարան ^ա). - ապահովել տարահանվողների ապաակտիվացումը ^բ) - նվազեցնել ռադիոակտիվ նյութերի ոչ դիտավորյալ պերօրալ ներթափանցումը ^գ). - դադարեցնել տեղական արտադրության սննդամթերքի^դ), անձրևաջրի ու ռադիոակտիվ աղտոտված տարածքներում արածող կենդանիների կաթի օգտագործումը. - իրականացնել տարահանվածների գրանցում և ապահովել նրանց բժշկական հետազոտումը. - անցկացնել բժշկական հետազոտություն:
ՄԱՄ-2	100 μSv/h– գամմա ճառագայթման ամբիենտ դոզայի հզորությունը՝ մակերեսից կամ աղբյուրից 1 m հեռավորության վրա 200 counts/s s – բետա աղտոտվածությամբ մակերեսից հաշվման արագությունը^f 10 counts/s – ալֆա աղտոտվածությամբ մակերեսից հաշվման արագությունը^f		ՄԱՄ-2-ի արժեքի գերազանցման դեպքում անհրաժեշտ է. - դադարեցնել տեղական արտադրության սննդամթերքի^դ), անձրևաջրի ու ռադիոակտիվ աղտոտված տարածքներում արածող կենդանիների կաթի օգտագործումը. - ժամանակավոր վերաբնակեցնել տվյալ տարածքում ապրող բնակչությանը: Վերաբնակեցումից առաջ նվազեցնել ռադիոակտիվ նյութերի ոչ դիտավորյալ պերօրալ ներթափանցումը^ե): Անցկացնել տվյալ տարածքում գտնվող անձանց գրանցում և նրանց ճառագայթահարման դոզաների գնահատում` որոշելու համար բժշկական դիսպանսերիզացիայի հիմնավորվածությունը: Առաջին մի քանի օրվա ընթացքում անցկացնել հնարավոր առավել ռադիոակտիվ աղտոտվածությամբ գոտիներից մարդկանց վերաբնակեցումը. - եթե ինչ-որ մեկը գործ է ունեցել աղբյուրի հետ, որից 1 m^զ հեռավորության վրա դոզայի հզորությանը հավասար է կամ այն գերազանցում է 100 μSv/h, ապահովել բժշկական հետազոտման ու գնահատման անցկացում: Անհրաժեշտ է անհապաղ անցկացնել նման աղբյուրի հետ շփված բոլոր հղի կանանց բժշկական հետազոտություն ու ճառագայթահարման դոզաների գնահատում։
ՄԱՄ-3	1 μSv/h– գամմա ճառագայթման ամբիենտ դոզայի հզորությունը մակերեսից կամ աղբյուրից 1 m հեռավորության վրա 20 counts/s - բետա աղտոտվածությամբ մակերեսից հաշվման արագությունը ^f 2 counts/s - ալֆա աղտոտվածությամբ մակերեսից հաշվման արագությունը^f,i		ՄԱՄ-3-ի արժեքի գերազանցման դեպքում անհրաժեշտ է. - դադարեցնել տեղական արտադրության կենսականորեն ոչ կարևոր^է) սննդամթերքի^դ), անձրևաջրի ու ռադիոակտիվ աղտոտված տարածքներում արածող կենդանիների^ը) կաթի օգտագործումն այնքան ժամանակ, քանի դեռ չի անցկացվել դրանց համատարած հետազոտումը, և դրանց աղտոտվածության մակարդակները չեն գնահատվել ՄԱՄ-5-ի և ՄԱՄ-6-ի օգտագործմամբ. - անցկացնել տեղական արտադրության սննդամթերքի, անձրևաջրի ու ռադիոակտիվ աղտոտված տարածքներում արածող կենդանիների^ի) կաթի համատարած հետազոտում այն գոտում, որն առնվազն 10 անգամ գերազանցում է այն հեռավորությունը, որտեղ ՄԱՄ-3-ը գերազանցված է և փորձանմուշները գնահատվել են ՄԱՄ-5-ի և ՄԱՄ-6-ի օգտագործմամբ. - թարմ (մոտակա ժամերին տեղի ունեցած) տրոհման արգասիքների^ժա)կամ ռադիոակտիվ յոդով աղտոտման դեպքում, եթե հնարավոր է, անմիջապես իրականացնել տեղական արտադրության կարևոր^է) սննդամթերքի և կաթի փոխարինում մաքուր սննդամթերքով ու կաթով, վահանաձև գեղձի^ժ)յոդային պրոֆիլակտիկայի արագ անցկացման հնարավորության դիտարկում. - գնահատել այն անձանց ճառագայթահարման դոզան, ովքեր հնարավոր է, որ օգտագործել են տեղական արտադրության սննդամթերք, կաթ կամ անձրևաջուր, որոնց նկատմամբ մտցվել է սահմանափակում։
մաշկի ռադիոակտիվ աղտոտվածության չափում
ՄԱՄ-4	1 μSv/h– գամմա ճառագայթման ամբիենտ դոզայի հզորությունը մաշկից 10 cm հեռավորության վրա 1000 counts/s - բետա աղտոտվածությամբ մաշկից հաշվման արագությունը^f 50 counts/s - ալֆա աղտոտվածությամբ մաշկից հաշվման արագությունը^f		ՄԱՄ-4-ի արժեքի գերազանցման դեպքում անհրաժեշտ է՝ - ապահովել մաշկային ծածկույթների ապաակտիվացում^բ) և նվազեցնել ռադիոակտիվ նյութերի ոչ դիտավորյալ պերօրալ ներթափանցումը ^գ). - անցկացնել տվյալ տարածքում գտնվող անձանց գրանցում և նրանց բժշկական հետազոտում:
ՄԱՄ-4		1 μSv/հ– գամմա ճառագայթման ամբիենտ դոզայի հզորությունը մաշկից 10սմ հեռավորության վրա 1000 counts/s - բետա աղտոտվածությամբ մաշկից հաշվման արագությունը 50 counts/s - ալֆա աղտոտվածությամբ մաշկից հաշվման արագությունը^f		ՄԱՄ-4-ի արժեքի գերազանցման դեպքում անհրաժեշտ է. - ապահովել մաշկային ծածկույթների ապաակտիվացում և նվազեցնել ռադիոակտիվ նյութերի ոչ դիտավորյալ պերօրալ ներթափանցումը - անցկացնել տվյալ տարածքում գտնվող անձանց գրանցում և նրանց բժշկական հետազոտում

Միջամտման աշխատանքային մակարդակների արժեքները պետք է վերանայվեն այն դեպքում, երբ հայտնի կդառնա, թե ինչ ռադիոակտիվ իզոտոպներ են առկա: Միջամտման աշխատանքային մակարդակների արժեքները պետք է վերանայվեն նաև այն նպատակով, որպեսզի դրանք բերվեն համապատասխանության չափիչ սարքերի ցուցմունքների հետ: Դրա հետ մեկտեղ, արագ արձագանքման դեպքում իրավիճակի կոնսերվատիվ գնահատման համար միջամտման աշխատանքային մակարդակների նախապես հաշվակված արժեքները, որոնք ներկայացված են սույն աղյուսակում, կարող են օգտագործվել առանց վերահաշվարկի:

ա․ մեծ բազմաբնակարանային շենքերի կամ աղյուսով շարված պատեր ունեցող մեծ շենքերի փակ դահլիճներում և պատերից ու պատուհաններից հեռավորության վրա,

բ․ եթե անմիջապես ապաակտիվացում կատարել հնարավոր չէ, ապա տարահան-վածներին պետք է խորհուրդ տրվի հնարավորինս արագ լողանալ և կեղտոտված հագուստը փոխել,

գ․ հարկավոր է տարահանվածներին խորհուրդ տալ չխմել, չուտել և չծխել այնքան ժամանակ, քանի դեռ ձեռքերը լվացած չեն,

դ․ տեղական արտադրության սննդամթերք է համարվում այն մթերքը, որն աճել է բաց երկնքի տակ և կարող է արտանետման պատճառով աղտոտված լինել ու շաբաթներով օգտագործվում է (օրինակ՝ կանաչեղենը),

ե․ արտաքին ճառագայթահարման դոզային հզորության այս չափանիշը կիրառվում է միայն վտանգավոր փակ ռադիոիզոտոպային աղբյուրների նկատմամբ և վթարային իրավիճակում այն վերանայելու կարիք չկա,

զ․ չափումը կատարվում է ռադիոակտիվ աղտոտվածության դոզիմետրիկ հսկողության համապատասխան մեթոդաբանության կիրառմամբ,

է․ կարևոր սննդամթերքի տեսակների օգտագործման սահմանափակումը կարող է բերել առողջության համար լուրջ հետևանքների (օրինակ՝ սուր թերսնման), ինչի պատճառով նման սահմանափակում կարելի է մտցնել, երբ կա փոխարինող սննդամթերք.

ը․ տվյալ տարածքում արածող փոքր եղջյուրավոր անասունների համար կարելի է կիրառել ՄԱՄ-3-ի 10%-ին հավասար մակարդակ,

թ․ բնական տեղումների, հիմնականում անձրևի հետ, թափվող ռադոնի տրոհման արգասիքները կարող են բերել ֆոնային չափումների ժամանակ հաշվիչի արագության քառակի կամ ավելի մեծացման: Ստացվող տվյալները չի կարելի խառնել վթարային իրավիճակով պայմանավորված տվյալների հետ: Ռադոնի տրոհման արգասիքներով պայմանավորված՝ հաշվիչի արագությունն արագ կնվազի անձրևի դադարելուց հետո,

ժ․ միայն մի քանի օրվա ընթացքում և միայն այն դեպքում, երբ չկա փոխարինող սննդամթերք,

ժա․ միջուկային տրոհման արգասիքներն առաջացել են անցած ամսվա ընթացում և այդ պատճառով պարունակում են մեծ քանակությամբ ռադիոակտիվ յոդ:

Լաբորատոր անալիզի արդյունքում սննդամթերքում, կաթում և խմելու ջրում հայտնաբերված ռադիոակտիվ իզոտոպների գումարային ակտիվության համար նախապես հաշվարկված միջամտման աշխատանքային մակարդակի (ՄԱՄ-5) արժեքները․

Միջամտման աշխատանքային մակարդակը	Միջամտման աշխատանքային մակարդակի արժեքը	Ձեռնարկվելիք միջամտման գործողությունը
ՄԱՄ-5	Գումարային բետա ակտիվությունը` 100 բեք/կգ	Բարձր է ՄԱՄ-5-ից` գնահատել օգտագործելով ՄԱՄ-6-ը
ՄԱՄ-5	Գումարային ալֆա ակտիվությունը` 5 բեք/կգ	Ցածր է ՄԱՄ-5-ից` վթարային իրավիճակում օգտագործման համար անվտանգ է

Լաբորատոր անալիզի արդյունքում սննդամթերքում, կաթում և խմելու ջրում հայտնաբերված առանձին ռադիոակտիվ իզոտոպների խտության համար նախապես հաշվարկված միջամտման աշխատանքային մակարդակների (ՄԱՄ-6) արժեքները.

Ռադիոակտիվ իզոտոպը	Միջամտման աշխատանքային մակարդակը (ՄԱՄ-6) բեք/կգ	Ռադիոակտիվ իզոտոպը	Միջամտման աշխատանքային մակարդակը (ՄԱՄ-6) բեք/կգ	Ռադիոակտիվ իզոտոպը	Միջամտման աշխատանքային մակարդակը (ՄԱՄ-6) բեք/կգ	Ռադիոակտիվ իզոտոպը	Միջամտման աշխատանքային մակարդակը (ՄԱՄ-6) բեք/կգ
H-3	2x10⁵	V-48	3x10⁴	Ge-77	6x10⁶	Y-93	1x10⁶
Be-7	7x10⁵	V-49	2x10⁵	As-72	4x10⁵	Zr-88	3x10⁴
Be-10	3x10³	Cr-51	8x10⁵	As-73	3x10⁴	Zr-93	2x10⁴
C-11	2x10⁹	Mn-52	1x10⁵	As-74	3x10⁴	Zr-95	6x10³ +
C-14	1x10⁴	Mn-53	9x10⁴	As-76	4x10⁵	Zr-97	5x10⁵ +
F-18	2x10⁸	Mn-54	9x10³	As-77	1x10⁶	Nb-93m	2x10⁴
Na-22	2x10³	Mn-56	3x10⁷	Se-75	4x10³	Nb-94	2x10³
Na-24	4x10⁶	Fe-52	2x10⁶ +	Se-79	7x10²	Nb-95	5x10⁴
Mg--28	4x10⁵+^ա)	Fe-55	1x10⁴	Br-76	3z10⁶	Nb-97	2x10⁸
Al-26	1x10³	Fe-59	9x10³	Br-77	5x10⁶	Mo-93	3x10³
Si-31	5x10⁷	Fe-60	7x10¹	Br-82	1x10⁶	Mo-99	5x10⁵ +
Si-32	9x10²	Co-55	1x10⁶	Rb-82	1x10⁶	Tc-95m	3x10⁴ +
P-32	2x10⁴	Co-56	4x10³	Rb-81	8x10⁷	Tc-96	2x10⁵
P-33	1x10⁵	Co-57	2x10⁴	Rb-83	7x10³	Tc-96m	2x10⁹
S-35	1x10⁴	Co-58	2x10⁴	Rb-84	1x10⁴	Tc-97	4x10⁴
Cl-36	3x10³	Co-58m	9x10⁷	Rb-86	1x10⁴	Tc-97m	2x10⁴
Cl-38	3x10⁸	Co-60	8x10²	Sr-82	5x103 +	Tc-98	2x10³
K=40	NA ^{բ, գ)}	Ni-59	6x10⁴	Sr-85	3x104	Tc-99	4x10³
K-42	3x10⁶	Ni-63	2x10⁴	Sr-85m	3x109	Tc-99m	2x10⁸
K-43	4x10⁶	Ni-65	4x10⁷	Sr-87m	3x10⁸	Ru-97	2x10⁶
Ca-41	4x10⁴	Cu-64	1x10⁷	Sr-89	6x10³	Ru103	3x10⁴
Ca-45	8x10³	Cu-67	8x10⁵	Sr-90	2x10⁵ +	Ru-105	2x10⁷
Ca-47	5x10⁴ +	Zn-65	2x10³	Sr-91	3x10⁶	Ru-106	6x10² +
Co-60	8x10²	Zn-69	6x10⁸	Sr-92	2x10⁷	Rh-99	1x10⁵
Sc-44	1x10⁷	Zn-69m	3x10⁶ +	Y-87	4x10⁵ +	Rh-101	8x10³
Sc-46	8x10³	Ga-67	1x10⁶	Y-88	9x10³	Rh-102	2x10³
Sc-46	8x10³	Ga-68	2x10⁸	Y-90	9x10⁴	Rh-102m	5x10³
Sc-47	4x10⁵	Ga-72	1x10⁶	Y-91	5x10³	Rh-103m	5x10⁹
Sc-48	3x10⁵	Ge-68	3x10³ +	Y-91m	2x10⁹	Rh-105	1x10⁶
Ti-44	6x10² +	Ge-71	5x10⁶	Y-92	1x10⁷	Pd-103	2x10⁵ +
Pd-107	7x10⁴	I-124	1x10⁴	Nd-147	6x10⁴	Ho-166	5x10⁵
Pd-109	2x10⁶	I-125	1x10³	Nd-149	8x10⁷	Ho-166m	2x10³
Ag-105	5x10⁴	I-126	2x10³	Pm-143	3x10⁴	Er-169	2x10⁵
Ag-108m	2x10³ +	I-129	NA^d	Pm-144	6x10³	Er-171	6x10⁶
Ag-110m	2x10³ +	I-131	3x10³	Pm-145	3x10⁴	Tm-167	1x10⁵
Ag-111	7x10⁴	I-132	2x10⁷	Pm-147	1x10⁴	Tm-170	5x10³
Cd-109	3x10³	I-133	1x10⁵	Pm-148m	1x10⁴ +	Tm-171	3x10⁴
Cd-113m	4x10²	I-134	2x10⁸	Pm-149	3x10⁵	Yb-169	3x10⁴
Cd-115	2x10⁵+	I-135	2x10⁶	Pm-151	8x10⁵	Yb-175	4x10⁵
Cd-115m	6x10³	Cs-129	1x10⁷	Sm-145	2x10⁴	Lu-172	1x10⁵
In-111	1x10⁶	Cs-131	2x10⁶	Sm-147	1x10²	Lu-173	2x10⁴
In-113m	4x10⁸	Cs-132	4x10⁵	Sm-151	3x10⁴	Lu-174	1x10⁴
In-114m	3x10³	Cs-134	1x10³	Sm-153	5x10⁵	Lu-174m	1x10⁴
In-115m	5x10⁷	Cs-134m	3x10⁸	Eu-147	8x10⁴	Lu-177	2x10⁵
Sn-113	1x10⁴ +	Cs-135	9x10³	Eu-148	2x10⁴	Hf-172	2x10³
Sn-117m	7x10⁴	Cs-136	4x10⁴	Eu-149	9x10⁴	Hf-175	3x10⁴
Sn-119m	1x10⁴	Cs-137	2x10³ +	Eu-150b	3x10⁶	Hf-181	2 x10⁴
Sn-121m	5x10³ +	Sn-126	5x10² +	Eu-150a	4 x 10³	Hf-182	1 x10³ +
Sn-123	3x10³	Sb-122	2x10⁵	Eu-152	3 x 10³	W-178	2 x 10⁵+
Sn-125	2x10⁴	Sb-124	5x10³	Eu-152m	4 x 10⁶	W-181	1 x 10⁵
Sb-126	3x10⁴	Sb-125	3x10³+	Eu-154	2 x 10³	W-185	2 x 10⁴
Te-121	1x10⁵	Ba-131	1x10⁵ +	Eu-155	1 x 10⁴	W-187	1 x 10⁶
Te-121m	3x10³ +	Ba-133	3x10³	Eu-156	2x10⁴	W-188	3 x 10³ +
Te-123m	5x10³	Ba-133m	9x10⁵	Gd-146	8x10³+	Re-184	2 x 10⁴
Te-125m	1x10⁴	Ba-140	1x10⁴ +	Gd-148	1x10²	Re-184m	3 x 10³ +
Te-127	1x10⁷	La-137	4x10⁴	Gd-153	2x104	Re-186	1 x 10⁵
Te-127m	3x10³ +	La-140	2x10⁵	Gd-159	2x10⁶	Re-187	5 x 10⁵
Te-129	2x10⁸	Ce-139	3x10⁴	Tb-157	9x10⁴	Re-188	7 x 10⁵
Te-129m	6x10³ +	Ce-141	3x10⁴	Tb-158	3x10³	Re-189	8 x 10⁵
Te-131	4x10⁸	Ce-143	5x10⁵	Tb-160	7x10³	Os-185	2 x 10⁴
Te-131m	3x10⁵	Ce-144	8x10² +	Dy-159	7x10⁴	Os-191	8 x 10⁴
Te-132	5x10⁴ +	Pr-142	6x10⁵	Dy-165	7x10⁷	Os-191m	1 x 10⁷
I-123	5x10⁶	Pr-143	4x10⁴	Dy-166	6x10⁴ +	Os-193	7 x 10⁵
Os-194	8 x 10² +	Pb-212	2 x 10⁵ +	Np-237	9 x 10¹ +	Cm-246	5 x 10¹
Ir-189	2 x 10⁵	Bi-210	1 x 10⁵	Ac-225	3 x 10³	Cf-253	3 x 10⁴
Ir-190	6 x 10⁴	Bi-210m	2 x 10²	Ac-227	5.0 +	Cf-254	3 x 10¹
Ir-192	8 x 10³	Bi-212	7 x 10⁷+	Ac-228	7 x 10⁶	Es-253	5 x 10³
Ir-194	6 x 10⁵	Po-210	5.0	Pu-236	1 x 10²
Pt-188	6 x 10⁴ +	At-211	2 x 10³+	Pu-237	2 x 10⁵
Pt-191	9x10⁵	Au-199	5 x 10⁵	Pu-238	5 x 10¹
Pt-193	3 x 10⁵	Th-227	9 x 10¹ +	Pu-239	5 x 10¹
Pt-193m	3 x 10⁵	Th-228	2 v 10¹ +	Pu-239/Be-9	5 x 10¹
Pt-195m	3 x 10⁵	Th-229	8.0 +	Pu-240	5 x 10¹
Pt-197	2 x 10⁶	Th-230	5 x 10¹	Pu-241	4 x 10³
Pt-197m	1 x 10⁸	Th-231	2 x 10⁶	Pu-242	5 x 10¹
Ta-178a	1 x 10⁸	Th-232	4.0	Pu-244	5 x 10¹ +
Ta-179	6 x 10⁴	Th-234	8 x 10³ +	Am-241	5 x 10¹
Ta-182	5 x 10³	Pa-230	5 x 10⁴	Am-242m	5 x 10¹ +
Hg-194	2 x 10² +	Pa-231	2 x 10¹	Am-243	5 x 10¹ +
Hg-195	2 x 10⁷	Pa-233	3 x 10⁴	Am-244	4 x 10⁶
Hg-195m	8 x10⁵	U-230	8 x 10² +	Am-241/Be-9	5 x 10¹
Hg-197	1 x 10⁶	U-232	2 x 10¹	Cm-240	4 x 10³
Hg-197m	2 x 10⁶	U-233	1 x 10²	Cm-241	3 x 10⁴
Hg-203	1 x 10⁴	U-234	2 x 10²	Cm-242	5 x 10²
Tl-200	5 x 10⁶	U-235	2 x 10²+	Cm-243	6 x 10¹
Tl-201	3 x 10⁶	U-236	2 x 10²	Cm-244	7 x 10¹
Tl-202	2 x 10⁵	U-238	1 x 10² +	Cm-245	5 x 10¹
Tl-204	3 x 10³	Np-235	7 x 10⁴	Cm-247	6 x 10¹
Pb-201	2 x 10⁷	Np-236L	8 x 10² +	Cm-248	1 x 10¹
Pb-202	1 x 10³+	Np-236s	4 x 10⁶	Bk-247	2 x 10¹
Pb-203	2 x 10⁶	Np-239	4 x 10⁵	Bk-249	1 x 10⁴
Pb-205	2 x 10⁴	Ra-223	4 x 10² +	Cf-248	2 x 10²
Pb-210	2.0 +	Ra-224	2 x 10³ +	Cf-249	2 x 10¹
Bi-205	7 x 10⁴	Ra-225	2 x 10² +	Cf-250	4 x 10¹
Bi-206	8 x 10⁴	Ra-226	2 x 10¹ +	Cf-251	2 x 10¹
Bi-207	3 x 10³	Ra-228	3.0	Cf-252	4 x 10¹

1) Ներկայացված միջամտման աշխատանքային մակարդակները վերաբերում են տեղական արտադրության սննդամթերքին և կիրառվում են այլընտրանքային սննդի մատակարարման առկայության դեպքում:

2) Սահմանված միջամտման աշխատանքային մակարդակները կիրառվում են անմիջական օգտագործման համար նախատեսված տեղական արտադրության չվերամշակված սննդամթերքի համար: Չոր և խտացված (կոնցենտրացված) սննդամթերքի համար, դրանց վերամշակման ժամանակ ռադիոիզոտոպային կազմի փոփոխման պատճառով, սահմանված միջամտման մակարդակները կարող են համարվել չհիմնավորված:

3) Ելնելով գործնական նկատառումներից՝ ռադիոակտիվ իզոտոպների տարբեր խմբերի համար սահմանված միջամտման աշխատանքային մակարդակները պետք է դիտարկել որպես այդ ռադիոակտիվ իզոտոպների ակտիվությունների գումար:

4) Քիչ քանակությամբ օգտագործվող սննդամթերքի համար (օրինակ՝ համեմունքների համար) միջամտման աշխատանքային մակարդակները, համեմատած հիմնական սննդամթերքի հետ, կարող են մեծ լինել մինչև 10 անգամ, որովհետև սննդամթերքի այդ տեսակները չեն կարող առաջացնել ներքին ճառագայթահարման զգալի դոզա:

5) Ներկայացված միջամտման աշխատանքային մակարդակները գործում են վթարից հետո մեկ տարվա ընթացքում, որից հետո, ելնելով շրջակա միջավայրի ճառագայթային մոնիթորինգի արդյունքներ վրա, կարգավորող մարմնի կողմից պետք է հաստատվեն նոր միջամտման աշխատանքային մակարդակներ` որպես եղած ճառագայթահարման իրավիճակ:

1 Վթարային հակազդման պահանջներից ելնելով վթարային պատրաստվածության դասերը.

Վթարային պատրաստվածության դասը	Սպառնալիքի նկարագրությունը
I	Սպառնալիք՝ կապված այնպիսի տեղակայանքների հետ, ինչպիսիք են, օրինակ, ատոմային էլեկտրական կայանները, որոնց տարածքում տեղի ունեցած միջադեպերը (ներառյալ արտանախագծային միջադեպերը) կանխորոշվում են որպես այնպիսիք, որոնք տեղակայանքի տեղադրման հրապարակի տարածքի սահմաններից դուրս կարող են բերել առողջության համար լուրջ դետերմինացված էֆեկտների կամ նման միջադեպերը գրանցվել են որպես այլ նմանատիպ տեղակայանքում տեղի ունեցած:
II	Սպառնալիք, կապված ատոմային էլեկտրակայաններից տարբեր միջուկային տեղակայանքների հետ, որոնց ներքին միջադեպերը կարող են բերել դրանց հարակից տարածքների բնակչության ճառագայթահարման դոզաների այնպիսի բարձրացման, երբ անհրաժեշտ կլինի ձեռնարկել միջազգային նորմերին համապատասխանող շտապ կամ վաղ պաշտպանական գործողություններ կամ, նման միջադեպերը գրանցվել են որպես այլ նմանատիպ տեղակայանքում տեղի ունեցած: Սպառնալիքի II դասը (ի հակադրում սպառնալիքի I կատեգորիայի) չի ներառում այն տեղակայանքները, որոնց համար հրապարակի վրա տեղի ունեցած միջադեպերը (ներառյալ արտանախագծային վթարները) սահմանվում են որպես այնպիսիք, որոնք կարող են բերել ծանր դետերմինացված էֆեկտների հրապարակ, կամ որի նման միջադեպերը գրանցվել են որպես այլ նմանատիպ տեղակայանքում տեղի ունեցած:
III	Սպառնալիք, կապված արդյունաբերական ճառագայթահարիչների կամ որոշ տիպի բժշկական տեղակայանքների հետ, որոնց կապված ներքին միջադեպերը կարող են բերել ճառագայթահարման դոզաների այնպիսի բարձրացման կամ ռադիոակտիվ աղտոտվածության, երբ անհրաժեշտ կլինի տեղում իրականացնել շտապ պաշտպանական գործողություններ կամ այլ հակազդման միջոցառումներ կամ, նման միջադեպերը գրանցվել են որպես այլ նմանատիպ տեղակայանքում տեղի ունեցած:
IV	Սպառնալիք, որը կապված է այնպիսի գործունեության կամ գործողության հետ, որը կարող է բերել միջուկային կամ ճառագայթային վթարային իրավիճակի, երբ անհրաժեշտ կլինի նախապես չսահմանված տեղում իրականացնել շտապ պաշտպանական գործողություններ կամ այլ հակազդման միջոցառումներ: Որպես այդպիսի գործունեություն կամ գործողություն կարող է լինել. ա) միջուկային կամ ռադիոակտիվ նյութերի փոխադրումը կամ այնպիսի թույլատրված գործողություններ, որոնք կապված են շարժական ռադիոիզոտոպային աղբյուրի հետ կապված, ինչպիսիք են, օրինակ, արդյունաբերական ռադիոգրաֆիկ շարժական ճառագայթահարիչները, միջուկային սնուցմամբ արբանյակները, ռադիոիզոտոպային ջերմաէլեկտրագեներատորները կամ ստացիոնար փակ աղբյուրները, ինչպես նաև 1-3 դասի ռադիոիզոտոպային աղբյուրի առևանգումն ու օգտագործումը որպես ռադիոակտիվ նյութեր տարածող կամ պայթուցիկ սարք: Այս դասը նաև ներառում է. ճառագայթման մակարդակի բարձրացման գրանցում անհայտ պատճառով կամ ռադիոակտիվ աղտոտվածությամբ ապրանքներ. բ) գերճառագայթահարման հետևանքով ի հայտ եկած բժշկական ախտանիշների որոշում. գ) անդրսահմանային վթարի սպառնալիք, որը չի դիտարկվում որպես V կատեգորիայի սպառնալիք: IV կատեգորիայի սպառնալիքի դեմ պատրաստվածությունը ներդնելի է բոլոր պետությունների համար:
V	Սպառնալիք I կամ II կատեգորիայի տեղակայանքների վթարային պլանավորման գոտիների ներսում այն տարածքների համար, որոնք չեն պատկանում այն պետությանը, որի տարածքում տեղադրված է տեղակայանքը (այսինքն` պետական սահմանից այն կողմ են գտնվում):

Նախագիծ

Discussed

21.03.2025 - 05.04.2025
Type

Decision
Area

Emergency situations
Ministry

Ministry of Internal Affairs

Send a letter to the draft author

Your suggestion will be posted on the site within 10 working days

Suggestions

Արտեմ Պետրոսյան

01.04.2025

գործող որոշման մեջ առկա են պատսպարման մասին տեղեկություններ որոնք սույն փոփոխություններում բացակայում են, անընդունելի է նման մոտեցումը, տարհանումն ավելի արդյունավետ կկազմակերպվի պատսպարաններից կենտրոնացված և համակարգված, մարդը գերագույն արժեք է և յուրաքանչյուր մարդու կյանք բացարձակ արժեք է անհրաժեշտ է պատսպազրանները կարգի բերել և համայնքներում բնակչյութայն հետ իրականացնել բացատրական աշխատանք

Արտեմ Պետրոսյան

01.04.2025

գործող որոշմամբ հաստատված հավելվածի բոլոր աղյուսակները պահպանել անընդունելի են կատարված փոփոխությունները

Արտեմ Պետրոսյան

01.04.2025

հավելվածի յոթերորդ կետում նշված է "Վահանաձև գեղձի արգելափակման համար նախատեսված կայուն յոդի պատրաստուկները տրվում է ՆՊՄԻ և ՇՊՄՊ գոտիներում գտնվող բնակչությանը համայնքապետարանների կողմից, որոնք ձեռք են բերվում տվյալ պահին՝ նխօրոք կնքված պայմանագրերի հիման վրա" անընդունելի ձևակերպում է, անիրագործելի կայուն յոդի հաբերի, այսուհետ հաբեր, տրամադրումը բնակչությանը պետք է իրականացվի անմիջապես /հնարավորինս շուտ/ իմաստը կայանում է նրանում որ հաբերի ընդունումից հետո վահանաձև գեղձերը հագենում են յոդով և վտանգավոր ռադիոակտիվ յոդը չի կուտակվում վահանաձև գեղձերում, եթե հաբերի ձեռք բերումը թողնվի վթարի պահից հետո դրա իմաստը կորում է։ առաջարկում եմ թողնել գործով որոշմամբ հաստատված տարբերակով կամ ձևակերպել հետևյալ ձևով "կայուն յոդի հաբերի քանակը հաստատված ՀՀ առողջապահութւան նախարարության կողմից չափաբաժիններով ձեռք է բերվում ՀՀ կառավարության կողմից և բաժանվում է ազդակիր համայնքապետարաններին, համայնքապետարաններին հանձնարարվում է իրականացնել աշխատանքներ բնակչության հետ, իրազեկել բնակչությանը կայուն յոդի հաբերի անհրաժեշտ քանակի առկայության և տեղի ՝ համայնքապետարան, մասին"

Related documents / links

Suggestions

Արտեմ Պետրոսյան

Արտեմ Պետրոսյան

Արտեմ Պետրոսյան