«Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական օրենքի և հարակից օրենքների նախագծեր

13. Ընդհանուր առմամբ, հանրային կառավարման առանձին ոլորտներում շահերի բախման հարաբերությունների կարգավորումները իրականացվում է ինչպես կոնկրետ ոլորտների առանձնահատկությունների հաշվառմամբ, այնպես էլ փոխադարձ, համընդհանուր կարգավորող սկզբունքների ու որոշումների հիման վրա։ Վերջինս հաճախ անվանվում է շահերի բախման կարգավորման համընդհանուր մոդել։ Նման մոդելի պայմաններում պարզեցվում է հանրային ծառայության առանձին ոլորտային օրենսդրություններում շահերի բախման առանձնահատուկ իրավիճակների կարգավորումները և հնարավորություն է ընձեռվում խուսափելու կրկնություններից ու իրարամերժ կարգավորումներից և ընկալումների կիրառումից։ Արդյունքում, հանրային կառավարման բոլոր ոլորտներում ծառայողների ու պաշտոնատար անձանց համար շահերի բախման օրենսդրական կարգավորման համընդհանուր մոդելը հնարավորություն է ընձեռում մեկ օրենսդրական ակտի շրջանակներում սահմանելու շահերի բախման կառավարման համընդհանուր նորմերը, իսկ ոլորտային օրենքներով՝ կարգավորելու համապատասխան ծառայության ոլորտային առանձնահատկություններով պայմանավորված շահերի բախման դրույթները։ Ելնելով վերոնշյալից․ Առաջարկություն • Շահերի բախման համընդհանուր մոդելի կիրառման պայմաններում շահերի բախման կարգավորման և կառավարման օրենսդրական հարցերը ամբողջականացնել կամ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում՝ առանձին գլխով, կամ էլ դրանք սահմանել «Կոռուպցիայի կանխարգելման մասին» մշակվելիք օրենսդրական առանձին ակտում, որում կտրվեն շահերի բախման, անհամատեղելիության պահանջների, այլ սահմանափակումների, նվերների ընդունման արգելքին վերաբերելի բոլոր դրույթները։ [3]«Legislative Toolkit on Conflict of Interest», Prepared by:Tilman Hoppe, Project Long-Term Adviser with inputs and reviews from: Valts Kalnins, Council of Europe Consultant,Vera Devine, Council of Europe Consultant José Igreja Matos, Council of Europe Expert, Vice President International Association of Judges Jelena Jolić, Council of Europe Secretariat․ CoE/EU Eastern Partnership Programmatic Co-operation Framework (PCF) “Fight against Corruption and Fostering Good Governance/Fight against Money-Laundering” (EaP-2)․ 2015 էջ-19, http://tilman-hoppe.de/ECCU-PCF-Toolkit_REG_-2_2015.pdf

12. «Համայնքային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում՝ հոդված 23-ի 1-ին մասում, սահմանված է, որ «1. Համայնքային ծառայողը կրում է «Հանրային ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 19-րդ հոդվածով սահմանված հիմնական պարտականությունները»: «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի հոդված 19-ի 1-ին մասի 3-րդ կետում սահմանված է, որ հանրային ծառայողի պարտականություններն են «հանրային ծառայողի վարքագծի սկզբունքներին և դրանից բխող վարքագծի կանոններին, անհամատեղելիության պահանջներին, այլ սահմանափակումներին և շահերի բախմանն առնչվող կարգավորումներին հետևելը»։ Արդյունքում, համայնքային ծառայողների համար, ընդհանուր առմամբ կիրառելի են դառնում «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված բարեվարքության այն բոլոր դրույթները՝ ներառյալ շահերի բախման կարգավորումները, որոնք կանոնակարգված չեն համայնքային ծառայության մասին օրենքով։ Այդուհանդերձ, «Համայնքային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի հոդված 24-ով համայնքային ծառայողի համար սահմանված սահմանափակումները մասնակիորեն կրկնում են և համահունչ չեն «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված հանրային ծառայողների անհամատեղելիության և այլ սահմանափակումների պահանջներին։ Միաժամանակ, «Համայնքային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի հոդված 32-ը կարգապահական պատասխանատվության միջոցներ չի նախատեսում շահերի բախման իրավիճակների խախտումների համար, իսկ նույն օրենքի հոդված 33-ի 1-ին մասի ժ) կետով, համայնքային ծառայության մասին ՀՀ օրենքի 24-րդ հոդվածով նախատեսված սահմանափակումները չպահպանելը հիմք է համայնքային ծառայողին պաշտոնից ազատելու համար։ Համայնքային ծառայողին այլ սահմանափակումների պահանջների չպահպանման համար պաշտոնից ազատելու պատասխանատվության միջոցը համաչափ չէ համայնքային ծառայողի լիազորությունների իրականացմանը և համահունչ չէ հանրային ծառայության և այլ ոլորտային օրենքներով ծառայողների այլ սահմանափակումների համար սահմանված կարգապահական պատասխանատվության միջոցներին։ Ելնելով վերոնշյալից․ Առաջարկություն • «Համայնքային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում նախատեսել փոփոխություններ և լրացումներ՝ համայնքային ծառայողների անհամատեղելիության և այլ սահմանափակումները «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի պահանջներին համապատասխանեցնելու, ինչպես նաև համայնքային ծառայողների այլ սահմանափակումների ու իրավիճակային շահերի բախման մասով՝ կարգապահական պատասխանատվության միջոցներ նախատեսելու օրենսդրական կարգավորումներ։

11. «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական օրենքի և հարակից օրենքների նախագծերի փաթեթը շահերի բախման կարգավորումների համապատասխանեցման տեսանկյունից չի դիտարկում «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքով համայնքային պաշտոն զբաղեցնող անձանց շահերի բախման օրենսդրական կարգավորումների հարցը։ Մասնավորապես, «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքում բացակայում են շահերի բախման սահմանման և կառավարման ընդհանրական դրույթները։ Համայնքի ավագանու մասով «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքի հոդված 21․1-ով սահմանված է, որ «Համայնքի ավագանու անդամը «Հանրային ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 33-րդ հոդվածով սահմանված իրավիճակում պարտավոր է չմասնակցել ավագանու որոշումների քվեարկությանը»: Համայնքի ղեկավարի, նրա տեղակալի և Երևան համայնքի վարչական շրջանի ղեկավարի շահերի բախման օրենսդրական կարգավորումները սահմանվում են «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով, որպես քաղաքական և վարչական պաշտոն զբաղեցնող պաշտոնատար անձինք։ Մինչդեռ, բաց է մնում համայնքային հայեցողական պաշտոն, ինչպես նաև վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձանց մասով շահերի բախման իրավիճակների օրենսդրական կարգավորումները, քանի որ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի հոդված 33-ի 12-րդ մասի դրույթներով «12. Սույն հոդվածի դրույթները տարածվում են պետական պաշտոն զբաղեցնող անձանց (բացառությամբ պատգամավորի), համայնքների ղեկավարների, նրանց տեղակալների, Երևան համայնքի վարչական շրջանների ղեկավարների, նրանց տեղակալների պաշտոն զբաղեցնող անձանց, ինչպես նաև հանրային ծառայողների վրա»։ Ելնելով վերոնշյալից․ Առաջարկություն • «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքում նախատեսել փոփոխություններ ու լրացումներ համայնքային հայեցողական ու վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձանց շահերի բախման օրենսդրական կարգավորումների մասով։ • Համանման փոփոխություններ ու լրացումներ իրականացնել «Երևան քաղաքում տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքում։