«ԻՐԱՎԱԲԱՆԱԿԱՆ ԱՆՁԱՆՑ ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՐԱՆՑՄԱՆ, ԻՐԱՎԱԲԱՆԱԿԱՆ ԱՆՁԱՆՑ ԱՌԱՆՁՆԱՑՎԱԾ ՍՏՈՐԱԲԱԺԱՆՈՒՄՆԵՐԻ, ՀԻՄՆԱՐԿՆԵՐԻ ԵՎ ԱՆՀԱՏ ՁԵՌՆԱՐԿԱՏԵՐԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՇՎԱՌՄԱՆ ՄԱՍԻՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ԵՎ «ՎԱՐՉԱԿԱՆ ԻՐԱՎԱԽԱԽՏՈՒՄՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐ

1 - Agree
1 - Disagree

The summary includes all the content proposals presented in the draft, online written within 2 working days,sent by e-mail within 10 working days

project.digest.no	Suggesion author, date of receipt	Suggestion content	Conclusion	Changes made
	1	2	3	4
1	Հայաստանի պետհիմնարկների, ՏԻՄ-երի աշխատողների ճյուղային հանրապետական արհմիություն 22.05.2024 17:01:04	Նախագծի հոդված 12-ում «համայնքային ոչ առևտրային կազմակերպությունների,» բառերից հետո առաջարկում ենք ավելացնել «արհեստակցական կազմակերպությունների (միությունների),» բառերը։ ————————————————————————————————————————————— Հիմնավորում >>>>> Արհեստակցական միությունները գործում են համաձայն «Արհեստակցական միությունների մասին» ՀՀ օրենքի։ Արհեստակցական միությունը (հետագայում՝ արհմիություն) մասնակցային, ժողովրդավար կառույց է, որը հիմնադրվում է արհեստակցական միության բարձրագույն մարմնի՝ աշխատողների ժողովի կողմից։ Արհմիության ժողովը որոշակի պարբերականությամբ ընտրում է արհմիության ղեկավար մարմին, որը կոլեգիալ մարմին է։ Ղեկավար մարմնի անդամներից մեկը սովորաբար նույն ժողովի կողմից ընտրվում է որպես արհմիության նախագահ։ Այսպիսով, «Փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին» ՀՀ օրենքի հոդված 3-ի 14-րդ կետի երեք ենթակետերով սահմանված իրական շահառուները ոչ մի առնչություն չունեն արհմիությունների ղեկավար մարմնի հետ։ Գործնականում, իրական շահառուի վերաբերյալ հայտարարագիրը ներկայացնելիս արհմիությունները ստիպված են ներկայացնել վերոնշյալ հոդված 3-ի 14-րդ կետի գ) ենթակետի իմաստով իրական շահառուի տվյալները և որպես այդպիսին՝ լրացնել արհմիության նախագահի տվյալները։ Սակայն արհմիության նախագահի տվյալներն արդեն իսկ գրանցվել են Իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրում արհմիության հիմնադրման ժամանակ, ինչպես որ պահանջում է օրենսդրությունը։ Ամեն անգամ, երբ արհմիության նախագահն ընտրությունների արդյունքում փոխվում է կամ նախագահի անձնական տվյալները փոխվում են, այդ փոփոխությունները նույնպես գրանցվում են պետական ռեգիստրում, այլապես արհմիությունը լիարժեք գործունեություն չի կարող ծավալել պետական ռեգիստրի գրանցամատյանից քաղվածքում տվյալների անհամապատասխանության պատճառով։ Փաստորեն, իրական շահառուների վերաբերյալ հայտարարագրեր ներկայացնելիս, արհմիությունը փաստացի պետական ռեգիստրի գործակալությանը հայտնում է տվյալներ, որոնք արդեն իսկ գրանցված են պետական ռեգիստրում՝ ստեղծելով անհարկի վարչարարական բեռ թե՛ պետական ռեգիստրի գործակալության, և թե՛ արհմիությունների համար։ Արդարադատության նախարարության տրամադրած տվյալների համաձայն՝ իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրում 2023թ ապրիլի 21-ի դրությամբ գրանցված են 691 արհեստակցական կազմակերպություն և 111 արհեստակցական կազմակերպությունների միություն։ Հետևաբար, պետական ռեգիստրի գործակալության վրա դրվել է հավելյալ 800 կազմակերպության վերաբերյալ (ընդ որում՝ այդ թիվը կարող է ավելանալ) հավելյալ վարչարարություն՝ հավաքագրել արդեն իսկ հավաքագրված տվյալները։ Ավելացնենք նաև, որ ելնելով «Փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին» ՀՀ օրենքի հոդված 3-ի 14-րդ կետով տրված Իրական շահառուի սահմանումից, արհմիությունները, որպես այդպիսին, իրական շահառու չունեն, քանի որ արհմիությունը, լինելով կոլեգիալ ղեկավարվող անդամակցային կառույց, չի գործում արհմիության նախագահի անունից կամ արհմիության նախագահի օգտին։ Այս իմաստով արհմիության շահառու են հանդիսանում արհմիության բոլոր անդամները, իսկ որոշ դեպքերում նաև անդամ չհանդիսացող աշխատողները, քանի որ կոլեկտիվ պայմանագրի գործողությունը կարող է տարածվել նաև այլ աշխատողների վրա։ Բյուրոկրատիկ բեռից զատ, արհմիությունների համար իրական շահառուների վերաբերյալ հայտարարագրերի ներկայացման պարտավորությունը հանգեցնում է նաև ֆինանսական բեռի և հավելյալ բարդություն է ստեղծում արհմիությունների պետական գրանցման գործընթացում, ինչը չի բխում Հայաստանի կողմից ստանձնած միջազգային պարտավորություններից։ Այսպես, արհմիության նախագահի, նախագահի անձնական տվյալների, արհմիության անվանման, հասցեի փոփոխությունների դեպքում այդ փոփոխությունները պետք է գրանցվեն իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրում, և այդ գրանցումը կատարելու համար արհմիությունը պետք է վճարի 10 000 դրամ (նախագահի անձնագրային տվյալների փոփոխության գրանցման դեպքում՝ 5000 դրամ)։ Վերը նշված օրենքի գործարկման հետևանքով ստացվում է, որ այդպիսի փոփոխություն գրանցելու դեպքում, փոփոխությունների գրանցումից առավելագույնը 40 օրյա ժամկետում արհմիությունը պետք է պետական ռեգիստրի գործակալությանը ներկայացնի նաև իրական շահառուների վերաբերյալ նոր հայտարարագիր՝ կրկին վճարելով 10 000 դրամ, ընդ որում՝ տրամադրելով այն նույն տվյալները, որոնք արդեն տրամադրվել են համապատասխան փոփոխության գրանցումն իրականացնելուց։ Փաստացի նշանակում է, որ արհմիության և/կամ արհմիության ղեկավարի հետ կապված տվյալների փոփոխությունների գրանցման համար արհմիությունը պետք է ծախսի առնվազն 20 000 դրամ և պետական ռեգիստրին կրկնակի անգամ ներկայացնի նույն տվյալը։ Մինչդեռ արհմիությունները երեք և ավելի աշխատողներից կազմված շահույթ չհետապնդող միավորումներ են, որոնց գույքը գոյանում է անդամների վճարած անդամավճարից։ Օրինակ՝ երեք աշխատողների միավորման արդյունքում ստեղծված արհմիության դեպքում 75 000 մինիմալ աշխատավարձի պայմաններում արհմիության յուրաքանչյուր անդամից մոտ 3500 դրամի ներդրում կպահանջվի արհմիության հիմնադրումը գրանցելու համար, և 6600 դրամի ներդրում՝ արհմիության տվյալների փոփոխության պետական գրանցում իրականացնելու համար։ Ինչը սահմանափակում է միավորման ազատության իրավունքի լիարժեք իրացումը։ Ինչպես հայտնի է, ՀՀ կողմից 2006 թվականին վավերացվել է Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության (ԱՄԿ) «Միավորման ազատության և կազմակերպվելու իրավունքի պաշտպանության մասին» թիվ 87 հիմնարար Կոնվենցիան։ Համաձայն ԱՄԿ Միավորման ազատության կոմիտեի, որը լիազորված է մեկնաբանել Կոնվենցիայի դրույթները և Կոնվենցիային համապատասխանության մասին որոշումներ ընդունել, արհմիությունների պետական գրանցման գործընթացը պետք է կրի ձևական բնույթ, ինչպես նաև գործընթացը չպետք է լինի ֆինանսապես ծախսատար և ժամանակատար, քանի որ այդ դեպքում սահմանափակվում է միավորման ազատությունը լիարժեք իրացնելու իրավունքը (ԱՄԿ Միավորման ազատության կոմիտեի որոշումների ժողովածու, վերջին էլեկտրոնային հրատարակություն, bit.ly/e-compilation, կետեր՝ 427, 430, 448, 463, 464)։ Բացի ֆինանսական ծախսից, արհմիության հիմնադրման կամ տվյալների փոփոխության պետական գրանցումների հետ մեկտեղ իրական շահառուների վերաբերյալ հայտարարագիրը bo.e-register.am համակարգով ներկայացնելը արհմիություններից պահանջում է տեխնիկական ռեսուրսներ, ինչպիսիք են ակտիվացված էլեկտրոնային ստորագրությամբ նույնականացման քարտի, քարտը կարդացող սարքի, համակարգչի, համակարգչային ծրագրերի փաթեթի առկայությունը, համակարգչային և իրավաբանական գիտելիքները, ինչը լրացուցիչ բարդացնում է գործընթացը և սահմանափակում է միավորման ազատության իրավունքը։ Հարկ է նշել նաև, որ արհմիությունների համար իրական շահառուի վերաբերյալ հայտարարագիր ներկայացնելու պահանջը և այդ հայտարարագիրը իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրում հասանելի դարձնելը նպատակահարմար չէ նաև արհմիության իրավունքների և անձնական տվյալների պաշտպանության տեսանկյունից։ ԱՄԿ Միավորման ազատության կոմիտեի որոշումների համաձայն՝ պետական գերատեսչությունների կողմից արհմիության անդամների, այդ թվում՝ արհմիության հիմնադիրների անձնական տվյալների տրամադրման պահանջը հակասում է թիվ 87 Կոնվենցիային։ Այդպիսի տվյալները պետք է գաղտնի պահվեն՝ արհմիությունների հանդեպ խտրականությունից խուսափելու համար (ԱՄԿ Միավորման ազատության կոմիտեի որոշումների ժողովածու, վերջին էլեկտրոնային հրատարակություն, կետեր՝ 433, 434)։ Նմանապես, համաձայն «Անձնական տվյալների մասին պաշտպանության մասին» ՀՀ օրենքի, արհեստակցական միությանն անդամակցությունը հատուկ կատեգորիայի անձնական տվյալ է։ Միաժամանակ տեղեկացնում ենք, որ միջազգային փորձում առկա է արհմիությունների, ասոցիացիաների և քաղաքական կուսակցությունների համար իրական շահառուների հայտարարագրման պահանջի բացառություն, կամ յուրահատկություն։ Այսպես, Լատվիայի «Փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին» օրենսդրության համաձայն՝ ասոցիացիաների, քաղաքական կուսակցությունների և արհմիությունների դեպքում առկա է հնարավորություն չհայտարարագրել իրական շահառուին, այն հիմնավորմամբ, որ նրանց հստակ նույնականացնել հնարավոր չէ, քանի որ այդ իրավաբանական անձինք անդամակցային են և նրանց գործունեությունն ուղղված է հօգուտ իրենց բոլոր անդամների կամ համընդհանուր բարիքի ստեղծմանը (https://www.ur.gov.lv/en/explanation-of-beneficial-owners/associations-trade-unions-political-parties/ ): Ուկրաինայի «Հանցագործության արդյունքում ձեռք բերված եկամուտների օրինականացման (լվացման), ահաբեկչության ֆինանսավորման և զանգվածային ոչնչացման զենքերի տարածման կանխարգելման և հակազդեցության մասին» օրենքով իրավաբանական անձանց համար սահմանված է իրական շահառուների վերաբերյալ հայտարարագրի ներկայացման պահանջ, սակայն նշվում է, որ այդ պահանջը չի վերաբերվում քաղաքական կուսակցություններին, արհմիություններին, արհմիությունների միավորումներին, գործատուների միություններին, ասոցիացիաներին, համատիրություններին, պետական և համայնքային կառավարման մարմիններին, փաստաբանական պալատներին և մի շարք այլ կազմակերպություններին (https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/361-20#Text)։ Ավստրիայի օրենսդրական կարգավորումներում նշվում է, որ իրական շահառուների հայտարարագիր ներկայացնելու պարտավորությունը չի տարածվում ասոցիացիաների և կոոպերատիվների վրա։ Կարծում ենք, պետք է հաշվի առնել նաև, որ պետությունների մեծ մասում արհեստակցական կազմակերպություններն ընդհանրապես իրավաբանական անձ չեն համարվում, քանի որ ԱՄԿ Միավորման ազատության հիմնարար սկզբունքից ելնելով, արհեստակցական կազմակերպությունների համար պետական գրանցման պարտավորություն ընդհանրապես սահմանված չէ կամ սահմանված է միայն ազգային և ճյուղային մակարդակի արհմիությունների և արհմիությունների ֆեդերացիաների համար։ Ուստի, նման պետություններում արհեստակցական կազմակերպությունների/միությունների համար հայտարարագրերի պարտավորությունը բացակայում է, նույնիսկ առանց դրա մասին օրենքում հատուկ հիշատակման։	Չի ընդունվել	Հարկ ենք համարում նշել, որ համաձայն «Արհեստակցական միությունների մասին» օրենքի՝ արհեստակացական կազմակերպությունների և միությունների անդամների շրջանակը այլ է, Հայաստանի Հանրապետությունը չի կարող լինել վերջինիս հիմնադիր կամ անդամ, այլ է նաև նշված օրենքի կարգավորման առարկան, բացի այդ արհեստակցական կազմակերպությունները կարող են ունենալ գույքի ձեռքբերման այլ աղբյուրներ՝ հետևաբար «Փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին» օրենքի իմաստով արհեստակցական կազմակերպությունների համար իրական շահառուներ կարող են հանդիսանալ նաև նշված օրենքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի «ա» և «բ» կետերով նշված ֆիզիկական անձինք: Ընդ որում, հարկ է նշել նաև, որ Նախագծով առաջարկվող փոփոխության անհրաժեշտությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ պետական կամ համայնքային մասնակցությամբ ընկերությունների, որոնց բաժնետոմսերի կամ բաժնեմասերի 100 տոկոսն ուղղակիորեն պատկանում է պետությանը կամ համայնքին, Հայաստանի Հանրապետության կամ համայնքի կողմից հիմնադրված հիմնադրամների, պետական և համայնքային ոչ առևտրային կազմակերպություների իրական շահառուն հանդիսանում է պետությունը կամ համյանքը, և պետության ու համայնքի կողմից արդեն իսկ իրականացվում է վերահսկողություն, որի պարագայում պարզապես լրացուցիչ պարտավորություն է դրվում այս խումբ իրավաբանական անձանց վրա՝ ծանրաբեռնելով համակարգը։ Անդրադառնալով դիտարկմամբ ներկայացված Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության «Միավորման ազատության և կազմակերպվելու իրավունքի պաշտպանության» թիվ 87-րդ Կոնվենցիայի և Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության Միավորման ազատության կոմիտեի կողմից ընդունված որոշումների ժողովածուի կարգավորումներին, ապա պետք է նշել, որ դրանց բովանդակությունը, ըստ էության, չի վերաբերում իրական շահառուների վերաբերյալ հայտարարագիր/տեղեկություններ ներկայացնելու պահանջին, այլ երաշխավորում է նման միությունների անկախությունը պետական մարմիններից: Ավելին, իրական շահառուների վերաբերյալ տեղեկությունների ներկայացումը չի ենթադրում այնպիսի հավելյալ տեղեկության փոխանակում, որը հիմք կարող է հանդիսանալ միության անդամների դեմ կամ հակասել անձնական տվյալների պաշտպանության պահանջներին (Իրավաբանական անձանց իրական շահառուների վերաբերյալ հայտարարագրի ձևին, դրա լրացման և ներկայացման կարգին, իրական շահառուների վերաբերյալ գործակալություն ներկայացված վերջին հայտարարագրի հաստատման կարգին, իրական շահառուների բացահայտման համարժեք չափանիշներով կարգավորվող շուկաների ցանկին կարող եք ծանոթանալ https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=155465 հղումով): Բացի այդ, Ֆինանսական միջոցառումների աշխատանքային խմբի (Financial Action Task Force FATF) առաջարկություններում նշվում է, որ պետք է բացահայտվեն այն կազմակերպությունները, որոնք պատկանում են ոչ առևտրային կազմակերպությունների (ՈԱԿ) FATF-ի սահմանմանը և գնահատեն ահաբեկչության ֆինանսավորման նրանց ռիսկերը: Երկրները պետք է ունենան կենտրոնացված, համաչափ և ռիսկերի վրա հիմնված միջոցներ՝ առանց անհիմն կերպով խափանելու կամ միջամտելու ՈԱԿ-ի օրինական գործունեությանը: Այս միջոցառումների նպատակն է պաշտպանել այդպիսի ՀԿ-ներին ահաբեկչության ֆինանսավորման չարաշահումից: Իսկ FATF-ն որպես ՈԱԿ դիտարկում է այն իրավաբանական անձին կամ կազմակերպությանը, որը հիմնականում գործում է բարեգործական, կրոնական, մշակութային, կրթական, սոցիալական նպատակները կամ այլ տեսակի «բարի գործեր» իրականացնելու համար։ Ընդ որում, որոշ դեպքերում միությունները դիտարկվում են ոչ որպես ԱՈԿ: Այսպիսով, արհեստակցական միությունների հետ մեկտեղ գործում են բազմաթիվ այլ հասարակական ոչ առևտրային կազմակերպություններ, որոնց նպատակաները հանրօգուտ են, իսկ շահառուները անորոշ խմբի անձինք, որի դեպքում կարող է խտրական մոտեցում դիտարկվել արհմիությունների համար բացառության սահմանումը՝ նկատի ունենալով նաև, որ բացակայում է այդպիսի իրավաբանական անձանց նկատմամբ վերահսկողությունը: Հարկ ենք համարում նշել նաև, որ Նախագծի 13-րդ հոդվածով առաջարկվում է իրավաբանական անձի իրական շահառուի տվյալների փոփոխության դեպքում պետական տուրք վճարելու պահանջը հանել։
2	Հայաստանի պետհիմնարկների, ՏԻՄ-երի աշխատողների ճյուղային հանրապետական արհմիություն 22.05.2024 17:01:04	Նախագծի Հոդված 13-ի վերաբերյալ։ Առաջարկվում է նախատեսել կարգավորում, որ իրավաբանական անձի անվանման փոփոխության պետական գրանցման դեպքում ինքնաշխատ կերպով գեներացվի և հրապարակվի իրական շահառուների վերաբերյալ նոր հայտարարագիր՝ արդեն իրավաբանական անձի նոր անվանումը պարունակելով։ Իսկ իրական շահառուի անձնագրային տվյալների փոփոխության դեպքում իրական շահառուների վերաբերյալ հայտարարագիր հրապարակելու պահանջը հանել։ ______________________________________ Հիմնավորում >>>> Իրավաբանական անձի անվանման փոփոխության դեպքում իրավաբանական անձի իրական շահառուները ստիպված չեն լինի կրկին անգամ ներկայացնել ԻՇ հայտարարագիրը, եթե բացի իրավաբանական անձի անվանումից այլ տեղեկություն չի փոխվել։ Կարծում ենք, սա դժվար իրագործելի տեխնիկական լուծում չէ, մանավանդ, որ ԻՇ հայտարարագիր լրացնելու ժամանակ իրավաբանական անձի անվանումը հիմա էլ ինքնաշխատ ձևով է լրացվում։ Ինչ վերաբերում է անձնագրային տվյալներին, իրական շահառուներին կարելի է նույնականացնելու նաև առանց անձնագրի տվյալների, օրինակ՝ ՀԾՀ-ով։	Չի ընդունվել	Իրավաբանական անձի անվանման փոփոխության դեպքում իրական շահառուների վերաբերյալ նոր հայտարարագիր ներկայացնելու օրենսդրական պահանջ առկա չէ։ Միաժամանակ հարկ ենք համարում նշել, որ Կառավարության ծրագրի և Հայաստանի Հանրապետության դատական և իրավական բարեփոխումների ռազմավարության շրջանակներում Արդարադատության նախարարության կողմից նախաձեռնվել է Արդարադատության նախարարության ոլորտներին վերապահված հանրային գործառույթների և տվյալների բազաների թվայնացում ու արդիականացում, այդ թվում՝ իրավաբանական անձանց էլեկտրոնային գրանցման համակարգի արդիականացում: Այնուամենայնիվ, ներկայում առկա տեխնիկական և համակարգային հնարավորությունների պայմաններում նպատակահարմար չէ նախատեսել թվայնացման այնպիսի մեխանիզմներ, որ կարող են խոչընդոտել գործող համակարգերի անխափան աշխատանքը, հետևաբար, առաջարկում ենք հարցը քննարկել հետագա բարեփոխումների շրջանակում:
3	Հայաստանի արհմիությունների կոնֆեդերացիայի աշխատանքային և սոցիալական իրավունքների պաշտպանության բաժին 23.05.2024 16:29:01	«Իրավաբանական անձանց պետական գրանցման, իրավաբանական անձանց առանձնացված ստորաբաժանումների, հիմնարկների և անհատ ձեռնարկատերերի պետական հաշվառման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված իրական շահառուների վերաբերյալ հայտարարագիր ներկայացնելու պահանջն անհամատեղելի է Միավորման ազատության սկզբունքների հետ և կհամարվի պետական մարմինների կողմից միջամտություն արհեստակցական միությունների գործունեությանը և անհրաժեշտ է արհեստակցական միությունների համար սահմանել բացառություն: Անհրաժեշտ է նշել, որ համաձայն «Արհեստակցական միությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 13-րդ հոդվածի ՝ արհեստակցական միություններն անկախ են պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններից, քաղաքական կուսակցություններից և այլ կազմակերպություններից: Պետական մարմիններին, տեղական ինքնակառավարման մարմիններին, այլ կազմակերպություններին և ֆիզիկական անձանց արգելվում է խոչընդոտել կամ միջամտել արհեստակցական միությունների կանոնադրությամբ սահմանված իրավունքների իրականացմանը: Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության «Միավորման ազատության և կազմակերպվելու իրավունքի պաշտպանության» թիվ 87-րդ Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածը սահմանում է, որ. «1.Աշխատողների և գործատուների կազմակերպություններն իրավունք ունեն մշակելու իրենց կանոնադրություններն ու կանոնակարգերը, ազատորեն ընտրելու իրենց ներկայացուցիչներին, կազմակերպելու իրենց վարչակազմն ու գործունեությունը և կազմելու իրենց ծրագրերը: 2.Պետական մարմինները պետք է ձեռնպահ մնան որևէ միջամտությունից, որը սահմանափակում է այդ իրավունքը կամ խոչընդոտում է դրա օրինական իրականացմանը:»: Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության Միավորման ազատության կոմիտեի կողմից ընդունված որոշումների ժողովածուի 177-րդ, 383-րդ կետերը սահմանում են. «177. Արհմիության անդամների վերաբերյալ տվյալներ պարունակող գրանցամատյանի ստեղծումն անձի իրավունքների խախտում է (ներառյալ գաղտնիության իրավունքը), և վտանգ կա, որ այն կարող է օգտագործվել աշխատողների «սև ցուցակները» կազմելու համար: 383. Արհմիության կանոնադրության մեջ պետական մարմինների որոշմամբ ընդգրկված դրույթը, որ արհմիությունը պետք է ամեն տարի նախարարություն ներկայացնի փաստաթղթերի որոշակի փաթեթ (վերջին ընդհանուր ժողովի արձանագրության պատճենը՝ նշելով սույն ժողովին ներկա արհմիության անդամների անունները, ժողովի կողմից հաստատված գլխավոր քարտուղարի հաշվետվության պատճենը, ֆինանսական հաշվետվության պատճենը և այլն), անհամատեղելի է Միավորման ազատության սկզբունքներին, եթե որոշակի ժամկետում այս պահանջը չկատարելը հանգեցնում է արհմիության գործունեության դադարեցմանը:	Չի ընդունվել	Հարկ ենք համարում նշել, որ համաձայն «Արհեստակցական միությունների մասին» օրենքի՝ արհեստակացական կազմակերպությունների և միությունների անդամների շրջանակը այլ է, Հայաստանի Հանրապետությունը չի կարող լինել վերջինիս հիմնադիր կամ անդամ, այլ է նաև նշված օրենքի կարգավորման առարկան, բացի այդ արհեստակցական կազմակերպությունները կարող են ունենալ գույքի ձեռքբերման այլ աղբյուրներ՝ հետևաբար «Փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին» օրենքի իմաստով արհեստակցական կազմակերպությունների համար իրական շահառուներ կարող են հանդիսանալ նաև նշված օրենքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի «ա» և «բ» կետերով նշված ֆիզիկական անձինք: Ընդ որում, հարկ է նշել նաև, որ Նախագծով առաջարկվող փոփոխության անհրաժեշտությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ պետական կամ համայնքային մասնակցությամբ ընկերությունների, որոնց բաժնետոմսերի կամ բաժնեմասերի 100 տոկոսն ուղղակիորեն պատկանում է պետությանը կամ համայնքին, Հայաստանի Հանրապետության կամ համայնքի կողմից հիմնադրված հիմնադրամների, պետական և համայնքային ոչ առևտրային կազմակերպություների իրական շահառուն հանդիսանում է պետությունը կամ համյանքը, և պետության ու համայնքի կողմից արդեն իսկ իրականացվում է վերահսկողություն, որի պարագայում պարզապես լրացուցիչ պարտավորություն է դրվում այս խումբ իրավաբանական անձանց վրա՝ ծանրաբեռնելով համակարգը։ Անդրադառնալով դիտարկմամբ ներկայացված Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության «Միավորման ազատության և կազմակերպվելու իրավունքի պաշտպանության» թիվ 87-րդ Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի, Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության Միավորման ազատության կոմիտեի կողմից ընդունված որոշումների ժողովածուի 177-րդ, 383-րդ կետերի և «Արհեստակցական միությունների մասին» օրենքի 13-րդ հոդվածի կարգավորումներին, ապա պետք է նշել, որ դրանց բովանդակությունը, ըստ էության, չի վերաբերում իրական շահառուների վերաբերյալ հայտարարագիր/տեղեկություններ ներկայացնելու պահանջին, այլ երաշխավորում է նման միությունների անկախությունը պետական մարմիններից: Ավելին, իրական շահառուների վերաբերյալ տեղեկությունների ներկայացումը չի ենթադրում այնպիսի հավելյալ տեղեկության փոխանակում, որը հիմք կարող է հանդիսանալ միության անդամների դեմ (Իրավաբանական անձանց իրական շահառուների վերաբերյալ հայտարարագրի ձևին, դրա լրացման և ներկայացման կարգին, իրական շահառուների վերաբերյալ գործակալություն ներկայացված վերջին հայտարարագրի հաստատման կարգին, իրական շահառուների բացահայտման համարժեք չափանիշներով կարգավորվող շուկաների ցանկին կարող եք ծանոթանալ https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=155465 հղումով): Բացի այդ, Ֆինանսական միջոցառումների աշխատանքային խմբի (Financial Action Task Force FATF) առաջարկություններում նշվում է, որ պետք է բացահայտվեն այն կազմակերպությունները, որոնք պատկանում են ոչ առևտրային կազմակերպությունների (ՈԱԿ) FATF-ի սահմանմանը և գնահատեն ահաբեկչության ֆինանսավորման նրանց ռիսկերը: Երկրները պետք է ունենան կենտրոնացված, համաչափ և ռիսկերի վրա հիմնված միջոցներ՝ առանց անհիմն կերպով խափանելու կամ միջամտելու ՈԱԿ-ի օրինական գործունեությանը: Այս միջոցառումների նպատակն է պաշտպանել այդպիսի ՀԿ-ներին ահաբեկչության ֆինանսավորման չարաշահումից: Իսկ FATF-ն որպես ՈԱԿ դիտարկում է այն իրավաբանական անձին կամ կազմակերպությանը, որը հիմնականում գործում է բարեգործական, կրոնական, մշակութային, կրթական, սոցիալական նպատակները կամ այլ տեսակի «բարի գործեր» իրականացնելու համար։ Ընդ որում, որոշ դեպքերում միությունները դիտարկվում են ոչ որպես ԱՈԿ: Այսպիսով, արհեստակցական միությունների հետ մեկտեղ գործում են բազմաթիվ այլ հասարակական ոչ առևտրային կազմակերպություններ, որոնց նպատակաները հանրօգուտ են, իսկ շահառուները անորոշ խմբի անձինք, որի դեպքում կարող է խտրական մոտեցում դիտարկվել արհմիությունների համար բացառության սահմանումը՝ նկատի ունենալով նաև, որ բացակայում է այդպիսի իրավաբանական անձանց նկատմամբ վերահսկողությունը:
4	Ներսես Իսաջանյան 25.05.2024 07:24:40	Նախագծով առաջարկվում է իրավաբանական անձ գրանցելիս նաև ներկայացնել լրացուցիչ փաստաթուղթ իրավաբանական հասցեի վերաբերյալ, որով տվյալ հասցեով գտնվող գույքի սեփականատերը իր համաձայնությունը պիտի հայտնի հասցեն որպես իրավաբանական հասցե օգտագործելու համար։ Ընդ որում՝ այդ համաձայնությունը պետք է հաստատվի նոտարի կամ այլ մարմնի կողմից։ Հայաստանը տարիներ շարունակ պայքարել է երկրում բիզնես գրանցելու գործընթացը հնարավորինս պարզեցնելու համար, որպեսզի խթանվի նոր, այդ թվում՝ օտարերկրյա կապիտալով ձեռնարկությունների ստեղծումը։ Արդյունքում հաջողվել է հասնել նրան, որ Հայաստանում հնարավոր է իրավաբանական անձ գրանցել մեկ օրվա ընթացքում, որի շնորհիվ նաև Համաշխարհային Բանկի “Doing Business” վերջին հրապարակման մեջ Հայաստանը բիզնես գրանցելու պարզության ցուցանիշով զբաղեցրել է պատվավոր 10 -րդ տեղը։ Մեկ օրում բիզնես գրանցելու հնարավորությունը, այն էլ՝ անվճար, արդարացիորեն պարծենալու առիթ է տալիս մեր երկրին։ Փաստացի նախագծով առաջարկվում է «ջուրը նետել» այս նվաճումը, ընդ որում՝ անհասկանալի պատճառներով։ Եթե գործող օրենսդրությամբ, օրինակ, որևէ օտարերկրացի կարող է մեկ օրում բիզնես գրանցել Հայաստանում, այն էլ անվճար, ապա փոփոխություններից հետո այդ օտարերկրացու համար թիվ մեկ խնդիրը դառնալու է հասցեի մասին թուղթ «գնելը»։ Վատագույն դեպքում նշված օտարերկրացին Հայաստանում գույքի սեփականատեր ունեցող ընկեր-բարեկամ չունենալու դեպքում հրաժարվելու է բիզնես գրանցելու գաղափարից։ Լավագույն դեպքում Ռեգիստրի շենքի մոտ կնիք վաճառողները կսկսեն առաջարկել նաև հասցեի վերաբերյալ թղթեր, որի պարագայում կավելանա ոչ միայն բիզնես գրանցելու ծախսը (հասցե տրամադրելու ծառայության գումար, նոտարական վճարներ և պետտուրք, տրանսպորտ և այլն), այլ որ ձեռներեցի համար ամենակարևորն է՝ ժամանակի ծախսը։ Եթե ներկայումս Ռեգիստրում բիզնես գրանցողները ստանում են քաղաքակիրթ սպասարկում ողջամիտ ժամկետում, ապա փոփոխությունն ընդունվելու դեպքում նրանք ստիպված են լինելու ժամերով սպասել որևէ նոտարի գրասենյակում բաղձալի «թուղթը» ստանալու համար։ Այս փոփոխության հետ կարելի կլիներ համակերպվել, եթե այն որևէ հստակ հիմնավորում ունենար։ Բայց հիմնավորման մեջ նշվում է, որ սեփականատերերին «անհանգստություն է պատճառում», երբ իրենց իրավաբանական անձին ուղղված նամակ է գալիս։ Պատկերացրեք, որ «Հայփոստով» նամակ ուղարկող քաղաքացուց պահանջեն նոտարով հաստատված թուղթ այն մասին, որ նա իրավունք ունի օգտագործել ծրարի վրա նշված ուղարկողի հասցեն, քանի որ հակառակ դեպքում նամակի պատասխանը կարող է «անհանգստացնել» գույքի սեփականատիրոջը։ Որքան էլ նման իրավիճակը անհեթեթ թվա, նախագծով փաստացի առաջարկվում է նույն բանը։ Սեփականատերը կարող է պարզապես փոստատարին խնդրել այլևս իրեն չբերել որևէ ՍՊԸ-ին ուղղված նամակ, քանի որ նման ՍՊԸ այդ հասցեով չի գործում։ "Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին" օրենքով արդեն իսկ կարգավորված են այն դեպքերը, երբ հասցեատիրոջն ուղարկված ծանուցումը չի հանձնվում։ Որևէ լրացուցիչ կարգավորում այդ մասով անհրաժեշտ չէ։ Իսկ եթե նախագծի հեղինակները մտահոգված են սեփականատերերի անդորրով, կարող են առաջարկել փոստային կապի համար պատասխանատու պետական մարմնին ուսումնասիրել հարցը և անհրաժեշտության դեպքում փոփոխություններ կատարել "Փոստային կապի մասին" օրենքում կամ այլ կարգավորումներում, քանի որ բարձրացվող հարցը վերաբերում է բոլոր փոստային առաքանիներին՝ անկախ նրանից, թե ստացողը իրավաբանական անձ է, թե ֆիզիկական։	Մասամբ է ընդունվել	Նախագծով առաջարկվող կարգավորումը վերաբերում է այն դեպքերին, երբ անհատ ձեռնարկատիրոջ կամ իրավաբանական անձի հաշվառման կամ գտնվելու վայրի հասցեն բացակայում է կամ չի համապատասխանում անհատ ձեռնարկատիրոջ կամ իրավաբանական անձի ղեկավարի կամ հիմնադիրների հաշվառման հասցեներին, և այդ դեպքում իրավաբանական անձի գրանցման ժամանակ ներկայացվում է այլ (ցանկացած) հասցե, որի համապատասխանությունը Գործակալությունը չի կարող ստուգել: Սրա արդյունքում մի շարք անհատ ձեռնարկատերերի և իրավաբանական անձանց գտնվելու վայրի հասցեի համար հնարավոր է նշել այդ անձանց հետ կապ չունեցող հասցեներ, ինչն էլ իր հերթին խնդիրներ է ստեղծում համապատասխան տարածքների սեփականատերերի համար, քանի որ Գործակալության կողմից ծանուցումները և հետադարձ կապը ապահովվում է գրանցման ժամանակ նշված հաշվառման կամ գտնվելու վայրի հասցեով: Այսպես, պատկերացրեք մի իրավիճակ, երբ անձին սեփականության իրավունքով պատկանող տարածքի/բնակարանի հասցեով գրանցվում է անհատ ձեռնարկատեր կամ իրավաբանական անձ, և ծանուցումներն իրականացվում են այդ հասցեով՝ առանց սեփականատիրոջ համաձայնության: Գտնում ենք, որ սեփականատերը չպետք է որևէ պարտականություն կրի այս կամ այն մարմնին(փոստ, պետական մարմիններ, մասնավոր կազմակերպություններ) ապացուցելու որ այդ հացեն ձեռնարկատիրական գործունեության հասցե չէ, և սխալ է նշել: Հակառակ դեպքում, ստացվում է մի իրավիճակ, երբ իրավաբանական անձանց կամ անհատ ձեռնակատեր գրանցողներին տրվում է անսահմանափակ լիազորություններ, այդ թվում՝ անհիմն այլ անձանց սեփականության նկատմամբ: Ընդ որում, հարկ է նշել, որ օրինակ, Լատվիայում ևս պահանջվում էր սեփականատիրոջ համաձայնությունը (ներկայումս այն փոխարինվել է հայտարարության ներկայացմամբ այն մասին, որ գրանցողը իրավունք ունի օգտագործել հասցեն, տե՛ս https://www.ur.gov.lv/en/news/information/from-1-august-changes-to-the-regulation-on-the-registration-of-economic-operators-legal-addresses-and-the-advertising-of-commercial-register-records/ հղումով), Ավստրալիայում ընկերությունը պետք է համապատասխան մարմիններին ներկայացնի իր կողմից տարածքները որպես իր գրանցված գրասենյակ օգտագործելու վերաբերյալ գրավոր համաձայնությունը (տե՛ս https://www5.austlii.edu.au/au/legis/cth/consol_act/ca2001172/s143.html հղումով): Այսինքն՝ տարածքի սեփականատիրոջից համաձայնություն ստանալը ընդունված և օրինակելի պրակտիկա է, տարբերությունները կարող են լինել համաձայնության ձևի շուրջ: Այնուամենայնիվ, շահագրգիռ անձանց հետ քննարկումների արդյունքում Նախագիծը լրամշակվել է: Մասնավորապես, փոփոխությունների արդյունքում Նախագծից հանվել է նոտարի կողմից համաձայնության հաստատման պահանջը: Ըստ այդմ, որպես հավաստում, կարող է ներկայացվել սեփականատիրոջ գրավոր համաձայնությունը կամ «Բազմաբնակարան շենքերի կառավարման մասին» օրենքով սահմանված բազմաբնակարան շենքի կառավարման մարմնի կողմից տրված տեղեկանքը: