«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՄԻՆՉԵՎ 2030 ԹՎԱԿԱՆԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԾՐԱԳԻՐԸ» ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔԻՑ ԲԽՈՂ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԾՐԱԳԻՐԸ» ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

1․Իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը

   Նախագծի ընդունման անհրաժեշտությունը, որպես օրենսդրական պահանջ, ամրագրված է «ՀՀ կրթության՝ մինչև 2030 թվականը զարգացման պետական ծրագիրը հաստատելու մասին» ՀՀ օրենքի (ՀՕ-441-Ն) 3-րդ հոդվածով, համաձայն որի՝ օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո Կառավարությունը եռամսյա ժամկետում պետք է հաստատի ««Հայաստանի Հանրապետության կրթության մինչև 2030 թվականի զարգացման պետական ծրագիրը» հաստատելու մասին» օրենքից բխող գործողությունների ծրագիրը։

   Նախագծի ընդունումը, որպես կրթության բոլոր մակարդակների զարգացման ռազմավարական նպատակներն ու բարեփոխումների ուղղությունները ներկայացնող փաստաթուղթ, ամրագրված է նաև մի շարք միջազգային համագործակցության փաստաթղթերում: Այսպես օրինակ՝

   Համաշխարհային բանկից (ՀԲ) 100 մլն ԱՄՆ դոլար գումարի չափով բյուջետային աջակցության վարկային միջոցների ներգրավման նպատակով կազմված քաղաքականության աղյուսակի 5-րդ` «Ուսումնառության արդյունքների բարելավում գործողության» համար որպես վերջնարդյունք սահմանվել է՝ «ՀՀ կառավարությունը հավանություն է տվել «Հայաստանի Հանրապետության կրթության մինչև 2030 թվականի պետական ​​զարգացման ծրագրի մասին» օրենքի նախագծին: Որպես օրենք ընդունվելուց հետո եռամսյա ժամկետում ՀՀ Կառավարությունը կընդունի Գործողությունների ծրագիրը»,

   2022 թվականի ապրիլի 28-ի՝ ՀՀ-ԵՄ գործընկերության կոմիտեի 3-րդ նիստի արդյունքներով ընդունվելիք գործառնական եզրակացությունների 10-րդ կետի համաձայն՝ «ԵՄ-ն և Հայաստանը կխորացնեն իրենց համագործակցությունը կրթության ոլորտում՝ առաջ մղելու կրթության նոր ռազմավարության վերջնական մշակումն ու իրականացումը»,

   ՀՀ-ԵՄ Զբաղվածության և սոցիալական հարցերի, առողջապահության, վերապատրաստման և կրթության, տեղեկատվական հասարակության և աուդիովիզուալ քաղաքականության, գիտության և տեխնոլոգիաների, մշակույթի, երիտասարդության հարցերով («Մարդկանց միջև շփումների») ենթակոմիտեի՝ 2020թ. սեպտեմբերի 30-ին կայացած 6-րդ նիստի գործառնական եզրակացությունների 24-րդ կետի գործողության համաձայն՝ «Ընդունել կրթության ոլորտի ռազմավարությունը՝ իր Գործողությունների ծրագրով, ապագա հնարավոր աջակցության համար»։

2․Կարգավորման հարաբերությունների ներկա վիճակը և առկա խնդիրները

   Կրթության ոլորտի զարգացման նախորդ պետական ծրագիրն ընդունվել է 2011 թվականին՝ 2011-2015 թվականների համար («Հայաստանի Հանրապետության կրթության զարգացման 2011-2015 թվականների պետական ծրագիրը հաստատելու մասին» ՀՀ օրենք (ՀՕ-246-Ն)):

   2022 թվականի նոյեմբերի 16-ին ընդունվեց «ՀՀ կրթության՝ մինչև 2030 թվականը զարգացման պետական ծրագիրը հաստատելու մասին» ՀՀ օրենքը (ՀՕ-441-Ն), որով սահմանվել է կրթության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության պետական քաղաքականության ռազմավարական առաջնահերթությունները, ներկայացնելով դրանց օրգանական կապը պետական և մասնավոր կարիքների, ինչպես նաև համաշխարհային զարգացման միտումների հետ: Դրանք կյանքի կոչելու նպատակով անհրաժեշտ է հաստատել նաև դրանից բխող գործողությունների ծրագիր, որում կմեկտեղվեն կրթության առանձին ոլորտների համար նախատեսվող գործողություններն ու անմիջական արդյունքները։

   Միաժամանակ, կարիք կա ապահովելու «ՀՀ կրթության՝ մինչև 2030 թվականը զարգացման պետական ծրագրի»՝ որպես ոլորտի հիմնական ռազմավարական փաստաթղթի, կապը միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրերի և ամենամյա ծրագրային բյուջեի հետ:

3․Կարգավորման նպատակը և բնույթը

   Նախագծով նախատեսվում է սահմանել Օրենքից բխող՝ կրթության մինչև 2030 թվականի զարգացման հստակ գործողությունների ծրագիր՝ կրթության բոլոր մակարդակների համար, իրենց արդյունքային ցուցանիշներով ու վերջնական թիրախներով։

   Նախագծով մինչև 2030 թվականը կրթության բոլոր մակարդակների համար նախատեսվող գործողություններն իրականացվելու են փոխկապակցված՝ հետևյալ երեք ռազմավարական ուղղություններով՝

1) համընդհանուր ներառական սովորողակենտրոն և մասնակցային կրթական միջավայրի ստեղծում, որը յուրաքանչյուր քաղաքացու համար կյանքի բոլոր փուլերում հասանելի կդարձնի իր զարգացման և անձնային առանձնահատկություններից բխող և քաղաքացիական համագործակցությանը նպաստող որակյալ և արդյունավետ կրթական ծառայությունները Հայաստանի Հանրապետության ողջ տարածքում.

2) կրթության արդյունավետության բարձրացում, որը կապահովի ռեսուրսի (ներառյալ մարդկային) առավելագույն օպտիմալ և արդյունահենք տեղաբաշխում, համակարգի գործընթացային, ծախսային և կառավարման արդյունավետության բարձրացում՝ հիմնվելով կրթական համակարգի սոցիալական արդարության ապահովման սկզբունքի վրա.

3) կրթական ծառայությունների և արտադրանքի միջազգայնացում և արտահանում, որը խարսխված է լինելու միջազգային կրթական տիրույթում և համակարգերում հայկական կրթական համակարգի ամբողջական և բովանդակային ինտեգրման, ինչպես նաև հայկական կրթական ծառայությունների և արտադրանքի արտահանման վրա՝ շահեկանորեն նպաստելով ներքին կրթական ռեսուրսների առաջնահերթ զարգացմանն ու փոխակերպելով Հայաստանի դերը գլոբալ կրթական համակարգում։

4․Իրավական ակտի կիրառման դեպքում ակնկալվող արդյունքը

   Նախագծի ընդունումը կապահովի ««Հայաստանի Հանրապետության կրթության մինչև 2030 թվականի զարգացման պետական ծրագիրը» հաստատելու մասին» օրենքի կիրարկումը։ Եվ կրթության առաջընթացն առավել նպատակային և արդյունավետ դարձնելու համար հետագա զարգացումները կիրականացվեն` ըստ սահմանված գերակա ուղղությունների և զարգացման նպատակային ցուցանիշների, որոնք կնպաստեն Հայաստանի ընդհանուր մրցունակության բարձրացմանը:

   Գործողությունների արդյունավետ իրականացումը կօգնի Հայաստանին հասնել կրթության մինչև 2030 թվականի զարգացման ռազմավարությամբ ամրագրված վերջնական նպատակին, այն է՝  ձևավորել ազգային և համամարդկային արժեքների վրա հիմնված, Հայաստանի Հանրապետության զարգացմանը միտված արդյունավետ և միջազգայնորեն մրցունակ կրթական համակարգ, որը յուրաքանչյուրին կյանքի բոլոր փուլերում հնարավորություն կտա ստանալու իր կարիքներին և ընդունակություններին համապատասխան որակյալ կրթություն, և կհանրահռչակվի կրթությունը որպես հանրային բարիք՝ ապահովելով կրթության բոլոր շահակիցների մրցունակ մասնագիտական պատրաստվածությունը, ձևավորելով ակտիվ քաղաքացիական դիրքորոշումը։

5․Նախագծերի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները և անձինք

   Նախագիծը մշակվել է Հայաստանի Հանրապետության կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության կողմից։ Նախագծի մշակմանն աջակցել են ԵՄ և ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամի հայաստանյան գրասենյակները։

6․ Կապը ռազմավարական փաստաթղթերի հետ. Հայաստանի վերափոխման ռազմավարություն 2050, Կառավարության 2021-2026թթ. ծրագիր, ոլորտային և/կամ այլ ռազմավարություններ.

   Նախագծի ընդունումը կապված է հետևյալ ռազմավարական փաստաթղթերի հետ`

   նախևառաջ այն բխում է 2022 թվականի նոյեմբերի 16-ի ՀՕ-441-Ն օրենքի 1-ին հոդվածով հաստատված «Հայաստանի Հանրապետության կրթության մինչև 2030 թվականի զարգացման պետական ծրագրից», որպես դրա կիրարկումն ապահովող փաստաթուղթ։   

   Միևնույն ժամանակ այն մշակելիս հաշվի են առնվել Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած միջազգային հանձնառությունները՝ ներառյալ Միացյալ ազգերի կազմակերպության (ՄԱԿ) կայուն զարգացման 2030 օրակարգը, մասնավորապես՝ Կայուն զարգացման նպատակ 4-ը և հարակից նպատակները՝ աղքատության վերացում, գենդերային հավասարություն, արդարություն, արտադրողական զբաղվածություն և արժանապատիվ աշխատանք բոլորի համար, ինչպես նաև մարդու իրավունքների և առանց խտրականության վրա հիմնված մոտեցումներն ու «ոչ ոքի  չանտեսելու» սկզբունքը։

   Ինչպես նաև նախագծի հիմքում Հայաստանի մինչև 2050 թվականը վերափոխման ռազմավարությունն է, և հատկապես 1-ին՝ «Կիրթ և կարողունակ քաղաքացի, ժողովուրդ» մեգանպատակը։ Նախագծի փոխկապակցվածությունը պայմանավորված է նրանով, որ մեգանպատակով ակնկալվող՝ գիտելիքի, մշակույթի, գիտակցության ու հմտությունների համատարած, ներառական, նորարարական և հանրամատչելի զարգացման ու յուրացման համար անհրաժեշտ է ունենալ ոլորտի հեռանկարային զարգացման ռազմավարական փաստաթուղթ, որում հստակ կուրվագծվեն գլխավոր նպատակադրումները և բարեփոխումների ուղղությունները: Ռազմավարական փաստաթուղթ «Հայաստանի Հանրապետության կրթության մինչև 2030 թվականի զարգացման պետական ծրագիրն» արդեն ընդունվել է, իսկ ներկայացվող նախագիծը դրա տրամաբանական շարունակությունն ու բաղկացուցիչ մասն է։

    Ինչպես նաև նախագծի ընդունումը կապված է ՀՀ կառավարության 2021 թվականի նոյեմբերի 18-ի N1902-Լ որոշման N1 հավելվածով հաստատված՝ ՀՀ կառավարության 2021-2026 թվականների գործունեության միջոցառումների ծրագրի «Կրթություն» բաժնի 1.1 կետի հետ, որով նախատեսված էր «Հայաստանի Հանրապետության կրթության մինչև 2030 թվականի զարգացման պետական ծրագրի» ընդունումը՝ որպես կրթության բոլոր մակարդակների զարգացման ռազմավարական նպատակներն ու բարեփոխումների ուղղությունները ամրագրող փաստաթուղթ:

7․Լրացուցիչ ֆինանսական միջոցների անհրաժեշտության և պետական բյուջեի եկամուտներում և ծախսերում սպասվելիք փոփոխությունների մասին

««Հայաստանի Հանրապետության կրթության մինչև 2030 թվականի զարգացման պետական ծրագիրը» հաստատելու մասին» օրենքից բխող գործողությունների ծրագրի իրականացման շրջանակներում կրթության կառավարման պետական լիազոր մարմնի ներկայացմամբ Կառավարությունը կհաստատի ծրագրեր, որոնք կներառվեն պետական բյուջեում։ Գործողությունների ծրագրի և դրա իրականացման շրջանակներում հաստատված ծրագրերի ֆինանսավորումը ենթադրում է ոչ միայն պետական բյուջետային միջոցներ, այլև դոնոր կազմակերպությունների ներդրումներ և «պետություն-մասնավոր համագործակցություն»։

8․Նախագծի ընդունման առնչությամբ այլ նորմատիվ իրավական ակտերի ընդունման անհրաժեշտությունը

     Նախագծի ընդունման կապակցությամբ այլ իրավական ակտերում փոփոխություններ կատարելու կամ նոր իրավական ակտեր ընդունելու  անհրաժեշտություն չկա: