«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՄԻՆՉԵՎ 2030 ԹՎԱԿԱՆԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԾՐԱԳԻՐԸ» ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔԻՑ ԲԽՈՂ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԾՐԱԳԻՐԸ» ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Կրթության համակարգի զարգացման տեսլական Նկարագրել թե ինչ մեխանիզմներ, չափանիշներ և գործիքակազմ է կիրառվելու նշված ռազմավարական ուղղություններին և արժեքային ու գործառնական սկզբունքներին հասնելու համար։ Չափորոշչի ներդրման գործընթաց Սահմանել մենթոր դպրոցների համակարգային նշանակությունն ու դերակատարությունն այդ գործընթացում, մասնավորապես անդրադառնալով հետևյալ հարցերին՝ Ինչպիսի չափանիշների պետք է համապատասխանեն մենթոր դպրոցները։ Ինչ ուղղություններով են մենթոր դպրոցները աջակցելու մյուս դպրոցներին։ Ինչ մեխանիզմներ են կիրառվելու մենթոր դպրոցների կողմից։ Ինչպես են ներդրվելու, վերահսկվելու և գնահատվելու այդ մեխանիզմները։

Կրթական ծրագրերի (մասնավորապես ԲՏՃՄ) արդյունավետության բարձրացման և միջազգայնորեն մրցունակ կրթական համակարգի ձևավորման անկյունաքարային բաղադրիչներից է ուսումնառության վերջնարդյունքների որակյալ գնահատումը։ Առաջարկներ 1. Համաքննել և համապատասխանեցնել գնահատման գործընթացը, գործիքների բովանդակությունը, ձևաչափը միջազգային հեղինակավոր գնահատման գործընթացներին, գործիքներին և ձևաչափին։ 2. Մասնակցել «PISA», «TIMSS» միջազգային գնահատման ծրագրերին և ստացված տվյալների համադրության և վերլուծության միջոցով դուրս բերել կրթական ծրագրերի իրականացման և գնահատման արդյունավետության բարձրացման համար անհրաժեշտ զարգացման թիրախները՝ միջազգային տիրույթում մրցունակ սովորողներ կրթելու համար։ 3. Ներդնել հանրակրթական առարկայական ծրագրերի ուսումնառության վերջնարդյունքներով ուսումնառություն անցած սովորողների գնահատման վավեր, վստահելի և միջազգայնորեն ճանաչելի ընթացիկ և ամփոփիչ գնահատման համակարգ և մեխանիզմներ։ 4. Գնահատման գործընթացում մշակել և ներդնել գնահատման արդյունքներն ամփոփող տեղեկատվության վերհանման գործընթաց, որի հիման վրա հնարավոր է վերլուծել չափորոշչով նախատեսված վերջնարդյունքներին հասնելու փաստը (տեսանելի և թափանցիկ կերպով) և նախանշել գործողություններ հետևյալ ուղղություններով` • Կրթական ռեսուրսների վերանայում • Դասավանդման մոտեցումների վերանայում • Չափորոշիչների վերանայում • Գնահատման գործիքների և մոտեցումների վերանայում Կարծում ենք առնվազն անհրաժեշտ է ստեղծել հարթակ և գործընթաց այս խնդիրների շուրջ մասնագիտական քննարկումներ կազմակերպելու համար։

Որոշման նախագծի հավելված 1-ի՝ «Նպատակ 1. Հանրակրթության ոլորտում բովանդակության, մասնագիտական կարողությունների և որակի շարունակական զարգացում և հզորացում, ուսուցչի մասնագիտության գրավչության բարձրացում» 1․2 ենթաբաժնում ներառված չեն մանկավարժական աշխատողների վերապատրաստումների և ատեստավորման որակի ապահովման վերահսկման ու գնահատման մեխանիզմների, ինչպես նաև վերապատրաստող կառույցների աշխատանքներում կոռուպցիոն ռիսկերի չեզոքացման և դրանց կարգավորումների, ներառյալ` ֆինանսավորման մեխանիզմի բարելավմանը վերաբերելի դրույթները։ Առաջարկություն Վերապատրաստումների վերահսկման և գնահատման համակարգի բարելավում • Բարելավել ուսուցիչների վերապատրաստումների որակի վերահսկման և գնահատման համակարգը՝ ներառյալ ԿԶՆԱԿ-ի, Կրթության տեսչական մարմնի, ԿՏԱԿ-ի, դպրոցի տնօրենների և ուսուցիչների դերակատարությունների հստակեցում՝ դպրոցին դիտարկելով որպես վերապատրաստման որակի երաշխավորող ինչը կապահովի վերապատրաստվող ուսուցիչների աշխատանքի շարունակական գնահատումը և վերապատրաստման որակի և արդյունքների վերաբերյալ առավել ամբողջական պատկերի ստացումը։ • Վերապատրաստումների որակի վերահսկման և գնահատման համակարգի մեթոդաբանության ցուցանիշների (indicator) մեջ ներառել ոչ միայն վերապատրաստումների ընթացքում ուսուցչի ակտիվ մասնակցության ցուցանիշները, այլ նաև նրա հետագա ակտիվությունը, հետևողական քայլերը, իր աշակերտների կրթական արդյունքների բարելավումը։ • Վերապատրաստման և ատեստավորման գործընթացների արտաքին գնահատում՝ միջազգային փորձագետների ներգրավմամբ։ • Միջոցառումներում ներառել հետազոտական աշխատանքների արդյունքի գնահատման մեխանիզմների բարելավման դրույթներ, այդ թվում, հետազոտական աշխատանքի հանդեպ ներկայացվող պահանջների միջոցով հետազոտական աշխատանքների գնահատում, հետազոտական աշխատանքների հրապարակում, հետազոտական աշխատանքների հանրայնացում և դրանց շուրջ մասնագիտական քննարկումների իրականացում վերապատրաստումների շրջանակներում։ Վերապատրաստող կառույցների կարողությունների զարգացում • Իրականացնել հատուկ դասընթացներ, պրակտիկաների միջոցով վերապատրաստողների պատրաստում, ինչպես նաև արդեն գործող վերապատրաստողների մասնագիտական շարունակական զարգացում՝ փորձի փոխանակման, հետազոտական, վերլուծական աշխատանքների, ինչպես նաև մենթորության խրախուսման միջոցով։ Բարեվարքություն և կոռուպցիոն ռիսկեր • Ներառել ուսուցիչներ վերապատրաստող հաստատությունների և վերապատրաստողներին ներկայացվող պահանջներում բարեվարքության չափորոշիչներ, մշակել դրանց ստուգման ու և վերահսկողության գործիքակազմեր։ • Ուսուցիչների վերապատրաստման արդյունքների կամ կրեդիտների հաշվարկման համակարգում ներառել բարեվարքությանը վերաբերելի չափորոշիչներ։ • Կանխարգելել ուսուցիչներ վերապատրաստող հաստատությունների ընտրության գործընթացներում կոռուպցիոն ռիսկերը, ներառյալ՝ տնօրենների կողմից ուղղորդումների բացառում, ուսուցիչների շրջանում իրականացնել իրազեկման միջոցառումներ վերապատրաստող կառույցների ընտրության կարգի վերաբերյալ, իրականացնել վերապատրաստումների գրանցման առցանց համակարգի համատարած կիրառում, վերապատրաստման պայմանների և թեմաների նախապես հրապարակում կամ շրջանառում, ներդնել վերապատրաստող կառույցների առցանց գնահատման (review) մեխանիզմ։ • Կիրառել վերապատրաստող կառույցների ընտրության գործընթացում շահերի բախման իրավիճակների մասին հայտարարություններ կամ հայտարագրեր։ Վերապատրաստող կառույցներում տնօրենների որպես վերապատրաստող հանդես գալու դեպքերում ներդնել շահերի բախման և դրանց կառավարման մեխանիզմներ Վերապատրաստումների ֆինանսավորում • Վերապատրաստող կառույցների ներկայիս ֆինանսավորման մոդելի փոխարեն ներդնել այլընտրանքային մեխանիզմների և խրախուսման համակարգ: • Ուսուցիչների վերապատրաստումների որակի վերահսկման և գնահատման համակարգի փոփոխությունների հիման վրա ընդլայնել վերապատրաստման գործընթացի ֆինանսավորման մեխանիզմների ճկունությունը և ծավալները, ներառյալ ուսուցիչներին ընձեռելով հնարավորություն ներկայացնելու իրենց մասնագիտական զարգացմանն ուղղված նախագծեր և ստանալ ֆինանսավորում։ Վերապատրաստումների բովանդակություն • Վերանայել վերապատրաստման մոդուլների բովանդակությունը՝ ներդնելով նորարարական մոտեցումների, թեմատիկ դասերի պլանավորում։ Բացի ՏՀՏ գործիքներից, ներառել համընդհանուր ներառականության (ուսուցչի օգնականների գործառույթներ, անհատական ուսումնական ծրագրերի կազմում), տարիքային հոգեբանության, աշակերտներին մոտիվացնելու ունակությունների, ճգնաժամային իրավիճակներում կրթության իրականացման, ճգնաժամային իրավիճակների կառավարման, մասնագիտական ճգնաժամերի հաղթահարման գործիքների կիրառմամբ, ինչպես նաև մանկավարժական աշխատողների բարեվարքությանը վերաբերող մոդուլների, հարցաշարերի և առաջադրանքների մշակում։ • Վերանայել վերապատրաստումների մոդուլների ձևաչափերը, այդ թվում՝ առկա ձևաչափով դասընթացները համակցել վերապատրաստումներից հետո գործնական-նախագծային, հետազոտական, վերլուծական աշխատանքներով, փորձի փոխանակման, փոխադարձ դասալսումների, մասնագիտական քննարկումների գործողություններով՝ մասնագիտական աջակցության, մենթորության և քոուչինգային տեխնոլոգիաների կիրառմամբ։ • Կիրառել վերապատրաստումների տարբերակված մոդելը՝ ըստ ուսուցիչների փորձի և շարունակական կրթության փորձառության, այդ թվում ուսուցիչների վերապատրաստումների տարաբաժանում՝ սկսնակ (մինչև 5 տարվա ստաժով) ուսուցիչների վերապատրաստում, ուսուցիչների ընթացիկ վերապատրաստում, առաջադեմ ուսուցիչների վերապատրաստում։ Ուսուցիչների յուրաքանչյուր խմբի համար մշակել կրթական ծրագրեր, մոդուլներ, հնարավորություն տալով մասնակցելու կրթական ծրագրերին ըստ կարիքի։ Օրինակ, առաջադեմ ուսուցիչները կարող են մասնակցել սկսնակների որոշ մոդուլների, ըստ կարիքի և հակառակը։ Ծրագրի գործողությունների պլանի նախադպրոցական կրթության, հանրակրթության, միջին մասնագիտական և բարձրագույն կրթության հաստատությունների մինչև 2030 թվականի զարգացման միջոցառումներում բացակայում են վերջիններիս գործունեության պահովման գործընթացներում շահերի բախման և կոռուպցիոն ռիսկերի բացահայտման ու կարգավորմանը միտված գործողությունները։ Մասնավորապես, Նախադպրոցական ծառայությունների լիցենզավորման, հաստատությունների ղեկավարների հավաստագրման գործընթացներում։ Հանրակրթական հաստատությունների ուսումնական նյութերի, դասագրքերի, մշակման և հրատարակման, սովորողների սննդի մատակարարման պայմանագրերի կնքման գործընթացներում։ Բարձրագույն կրթության հաստատություններում կոռուպցիեոն ռիսկերի և շահերի բախման վերաբերյալ միջոցառումները կարող են լրացվել Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոնի կողմից հրապարակված «Ակադեմիական բարեվարքությունը Հայաստանի բուհերում» և «Հակակոռուպցիոն քաղաքականությունը ՀՀ բարձրագույն կրթության բնագավառում» հետազոտությունների առաջարկություններով։ Ելնելով վերոնշյալից ԹԻՀԿ-ն առաջարկում է լրամշակել նախագիծը և կազմակերպել փորձագիտական քննարկում նախագիծը հեղինակող մասնագետների և ոլորտային փորձագետների հետ։