«ՊՐՈԲԱՑԻԱՅԻ ՄԱՍԻՆ» ԵՎ ՀԱՐԱԿԻՑ ՕՐԵՆՔՆԵՐՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ԵՎ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՄԻ ՇԱՐՔ ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐԻ ՓԱԹԵԹ

4. Նախագծի 20-րդ հոդվածով առաջարկվում է Օրենքի 49-րդ հոդվածի 2-րդ մասում «հարմարեցված» բառից հետո լրացնել «, կահավորված» բառը, իսկ «սենյակներ» բառից հետո լրացնել «, որտեղ կարող են տեղակայված լինեն տեսաձայնագրող սարքեր, որոնք կիրառվում են պրոբացիայի անչափահաս շահառուի կամ նրա օրինական ներկայացուցչի համաձայնությամբ (օրինական ներկայացուցչի համաձայնությունը հաշվի է առվում, եթե անչափահասը համաձայնության վերաբերյալ դիրքորոշում չի հայտնել)» բառերը: Միաժամանակ առաջարկվում է հոդվածը լրացնել 2.1-րդ մասով հետևյալ բովանդակությամբ. «Պրոբացիայի անչափահաս շահառուի հետ հանդիպումների տեսաձայնագրությունները վերարտադրվում և վերլուծվում են հոգեբանի, մանկավարժի կամ սոցիալական աշխատողի հետ, ինչի հիման վրա գնահատվում են պրոբացիայի անչափահաս շահառուի կարիքները առանց նրան կրկին անգամ պրոբացիայի ծառայություն հրավիրելու: Տեսաձայնագրությունն օգտագործվում է նաև կատարված աշխատանքների արդյունավետությունը գնահատելու համար:»: Նախագծի հիմնավորման տրամաբանությունից բխում է անչափահասների հետ աշխատանքների պարտադիր տեսաձայնագրման մասին նորմը, ինչը, ըստ հեղինակի, հաշտեցման ընթացքում կօգնի կանխել կրկնակի գոհացումը: Այդ իմաստով, Նախագծով առաջարկվող «կարող են տեղակայված լինեն տեսաձայնագրող սարքեր, որոնք կիրառվում են պրոբացիայի անչափահաս շահառուի կամ նրա օրինական ներկայացուցչի համաձայնությամբ» թույլատրող նորմի նախատեսմամբ հակասության տարրեր են ձևավորվում Նախագծի հիմնավորման առնչությամբ այն դեպքում, երբ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 41-րդ հոդվածի համաձայն նորմատիվ իրավական ակտի նորմը մեկնաբանվում է' հաշվի առնելով նորմատիվ իրավական ակտն ընդունելիս այն ընդունող մարմնի նպատակը ելնելով դրանում պարունակվող բառերի և արտահայտությունների տառացի նշանակությունից, ամբողջ հոդվածի, գլխի, բաժնի կարգավորման համատեքստից: Կարծում ենք, որ անհրաժեշտ է Նախագծով առաջարկվող դրույթից բացառել «կարող է» և «պրոբացիայի անչափահաս շահառուի կամ նրա օրինական ներկայացուցչի համաձայնությամբ» բառերը:

3. Նախագծի 17-րդ հոդվածով առաջարկվում է Օրենքի 29-րդ հոդվածը, ի թիվս այլնի, լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ. «Ընտանիքում բռնության դեպքերով հաշտարարություն չի իրականացվում, եթե ընտանիքում բռնության այդ դեպքը նույն անձանց միջև տեղի ունեցած և արձանագրված կամ հաշվառված ընտանիքում բռնության առաջին դեպքը չէ»: «Ընտանիքում բռնության կանխարգելման, ընտանիքում բռնության ենթարկված անձանց պաշտպանության և ընտանիքում համերաշխության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով նախատեսված է ընտանիքում բռնության ենթարկված անձի և ընտանիքում բռնություն գործադրած անձի հաշտեցում կրկնակի բռնության դեպքերում: Այս իմաստով, առկա է անհամապատասխանություն «Ընտանիքում բռնության կանխարգելման, ընտանիքում բռնության ենթարկված անձանց պաշտպանության և ընտանիքում համերաշխության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի և Նախագծով առաջարկվող դրույթների միջև: Կարծում ենք, որ ընտանիքում բռնության ենթարկված անձի համաձայնության առկայության պարագայում, անթույլատրելի է արգելք հանդիսանալ նրա և ընտանիքում բռնություն գործադրած անձի հաշտեցմանը թեկուզ ելնելով երեխայի լավագույն շահերից: Անհրաժեշտ է հաշվի առնել հայ ընտանիքի որպես սոցիալ- հոգեբանական միջավայրի և սոցիալ-մշակութային համակարգի առանձնահատկությունները և միջազգային փորձի ադապտացումն իրականացնել բացառապես ելնելով այդ առանձնահատկություններից: Այլ խնդիր է հաշտեցումը ընտանիքում բռնության ենթարկված անձի և ընտանիքում բռնություն գործադրած անձի միջև այն դեպքերում, երբ ընտանիքում բռնության ենթարկված անձն ունի, օրինակ, հոգեկան զարգացման հապաղում կամ մտավոր զարգացման խանգարում: Այդ պարագայում, կարծում ենք, որ, որպես լուծման գործիք, կարող է ծառայել հոգեբանի և (կամ) հոգեբույժի հաշտության վերաբերյալ հայտնած կարծիքը: Ուստի, կարծում ենք, որ նպատակահարմար է ընտանիքում բռնության ենթարկված անձի և ընտանիքում բռնություն գործադրած անձի միջև հաշտեցման մեխանիզմի կիրարկումը անկախ գործադրված բռնության կրկնակիությունից և յուրաքանչյուր հաշտեցման դեպքում նախատեսելով հոգեբանի և (կամ) հոգեբույժի ներգրավվածությունը:

Նախագծի 11-րդ հոդվածով առաջարկվում է Օրենքի 18-րդ հոդվածը լրացնել 5-րդ մասով հետևյալ բովանդակությամբ. «Հոգեբանական օգնություն ստանալու պարտականություն կատարող պրոբացիայի շահառուի հոգեկան վիճակի վատթարացման դեպքում երկօրյա ժամկետում պրոբացիայի ծառայողն այդ մասին կազմում է արձանագրություն և ներկայացնում այն համապատասխան դատարան, քննիչին կամ հետաքննության մարմին, ինչպես նաև տեղեկացնում բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող տարածքային մարմիններին: Արձանագրությանը կցվում է պրոբացիայի շահառուի հոգեկան վիճակի վատթարացումը փաստող հոգեբանի մասնագիտական կարծիքը»: Կարծում ենք, որ անհրաժեշտ է Նախագծի 11-րդ հոդվածով առաջարկվող դրույթը «հոգեբանի» բաոից հետո լրացնել «և (կամ) հոգեբույժի» բառերով հաշվի առնելով նաև Նախագծի 10-րդ հոդվածի տրամաբանությունը: