«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ»

1. 201-րդ հոդվածի 1.1 մասում անհրաժեշտ է հստակեցում, թե մյուս՝ կենդանի մնացած ամուսնու մահվանից հետո ինչպես է առաջինը մահացած ամուսնու մասը ժառանգվելու: Արդյոք այն համարվելու է ամբողջը երկրորդ ամուսնու սեփականությունը, ինչը ենթադրվում է այս փոփոխությամբ և անցնելու է ընդհանուր հիմունքներով երկրորդը մահացած ամուսնու ժառանգներին, թե ամեն մի ամուսնու մասը ժառանգվելու է առանձին-առանձին նրանց ժառանգների կողմից:

Եթե առաջին դեպքը դիտարկենք, ապա ստացվում է, որ առաջինը մահացած ամուսնու ժառանգները (որոնք կարող են լինել և ըստ օրենքի և ըստ կտակի ժառանգներ) ուղղակի զրկվելու են այդ գույքը ժառանգելու իրավունքից և այդ գույքը ժառանգելու են միայն այն ամուսնու ժառանգները, որը մահացել է վերջում:

Եթե երկրորդ դեպքը դիտարկենք, ուրեմն պետք է սահմանվի առաջինը մահացած ամուսնու ժառանգման առանձնահատկությունները: Այսինքն ինչ կարգով և ժամկետներում են առաջինը մահացած ամուսնու ժառանգները ընդունելու ժառանգությունը և ինչ կարգով ու ժամկետներում այն ստանան, քանի որ ներկայիս քաղաքացիական օրենսգիրքը ժառանգության ընդունման և ժառանգության իրավունքի վկայագրի ստացման նման կարգավորում չունի:

2.Անհրաժետ է հստակեցնել, թե ինչպես է կենդանի մնացած ամուսինը տնօրինելու այդ գույքը առաջինը մահացած ամուսնու մահվաից հետո (փոփոխությամբ՝ .. շարունակում է սեփականության իրավունքով  պատկանել ... ): Հետևաբար կենդանի մնացած ամուսինը ունենալու է դրա լիարժեք տնօրինման իրավունք: Կրկին ստացվում է, որ առաջինը մահացած ամուսնու ժառանգները զրկվում են այդ գույքը որևէ ձևով ստանալու իրավունքից և ամբողջը, այդ թվում այդ գույքից ստացված եկամուտները, անցնելու են երկրորդ կենդանի մնացած ամուսնուն և հետևաբար նրանից հետո՝ նրա ժառանգներին:

3.Հոդվածում անհրաժեշտ է կարգավորում այն դեպքերի համար, երբ գույքը ձեռք է բերվել ամուսնության ընթացքում, սակայն ամուսնական պայմանագրով փոփոխվել է այդ գույքի ռեժիմը և սեփականության իրավունքով պատկանում է ամուսիններից մեկին: Արդյոք նման գույքերի նկատմամբ հնարավոր է գրանցել կողակցի սեփականության իրավունքը, թե ամուսնական պայմանագրի առկայությունը բացառում է կողակցի սեփականության իրավունքի գրանցումը:

4.Հոդվածը նման ձևով փոփոխելու դեպքում անհրաժեշտ է փոփոխություն կատարել նաև Քաղ.Օր-ի 1222-րդ հոդվածում, քանի որ միմյանց հակասելու են:

5.201-րդ հոդվածի 1.1 մասը ըստ էության վերաբերվում է անշարժ գույքին, իսկ հոդվածում ընտրված է ԳՈՒՅՔ եզրույթը, որը համաձայն քաղաքացիական օրենսգրքի իր մեջ ներառում է և անշարժ և շարժական գույքը, նաև գույքային իրավունքերը, դրամը և այլն: Անհրաժեշտ է հստակեցնել, որ վերաբերվում է միայն անշարժ գույքին:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրքն ընդունվել է ոչ թե 1999 թվականին, այլ 1998 թվականին։

Հիփոթեքն անշարժ գույքի և կառուցապատման իրավունքի գրավն է, մինչդեռ ավելացվող 272․1 հոդվածի առաջին նախադասությունից, այն է՝ «Հետադարձ   հիփոթեք   է   համարվում   այն   հիփոթեքային   վարկային   պայմանագիրը...» ստացվում է, որ հիփոթեքը վարկային պայմանագրի տեսակ է, ինչը հակասում է հիփոթեքի ինստիտուտի տրամաբանությանը:

Կողակցի սեփականության իրավունքի "ինստիտուտը" հակասահմանադրական է մի քանի պատճառով.

1. Կողակցի մահվան դեպքում իր իրավունքը մյուս համասեփականատիրոջը անցնելը՝ առանց իրավահաջորդության գործող մեխանիզմի խախտում է հենց մահացած կողակցի սեփականության իրավունքը, քանի որ վերջինս զրկված է իր սեփականությունը տնօրինելու հնարավորությունի՝ այն կտակելու եղանակով: Նախագծի իմաստով համատեղ սեփականությունը (ավելի ճիշտ կլինի ասել՝ ընդհանուր սեփականությունում մահացած անձի բաժինը) չի համարվում իր ժառանգական զանգվածի մեջ մտնող գույք, ինչից կարելի է պնդել, որ հնարավոր էլ չէ այն կտակել: Նույնիկս հռոմեական իրավունքում նման խիստ կանոն սահմանված չէր, այլ համասեփականատերերից մեկի իրավունքի ավելացում (ius adcrescendi) թույլատրվել է միայն եթե մյուս համասեփականատերը հրաժարվել է կամ այլ կերպ կորցրել է իր իրավունքը և որևէ իրավահաջորդ չի ստացել այդ իրավուքնը: Սահմանադրաիրավական տեսանկյունից առաջարկվող կարգավորումը կարող է դիտարկվել որպես սեփականազրկում: Բացի դրանից, պետք է հաշվի առնել, որ ամուսինների ժառանգները միշտ չէ, որ նույն անձինք են, ուստի խախտվում է նաև ժառանգների օրինական ակնկալիքը:
2. Կարգավորումը առավել խնդրահարույց է մահացած ամուսնու պարտատերերի տեսանկյունից, ովքեր ՔՕ 200-րդ հոդվածի համաձայն՝ իրավունք ունեն պահանջել ընդհանուր գույքից պարտապան-ամուսնու բաժնի առանձնացում՝ դրա վրա բռնագանձում տարածելու համար, մինչդեռ առաջարկվող կարգավորմամբ այդ իրավունքը կդադարի պարտապանի մահվան դեպքում, քանի որ գույքը կդառնա մյուս ամուսնու անձնական սեփականությունը, ով իր անձնական գույքով ամուսնու պարտավորությունների համար պատասխանատվություն չի կրում: Այս առումով առաջարկվող կարգավորումը առանց որևէ իրավաչափ նպատակ հետապնդելու անհամաչափորեն սահմանափակում է պարտատերերի սահմանադրաիրավական իմաստով սեփականության իրավունքը՝ վերջիններիս զրկելով պարտապանի գույքի արժեքից իրենց պահանջի բավարարում ստանալու օրինական ակնկալիքից:
3. Կարգավորումը համահունչ չէ ՔՕ մի շարք կարգավորումների հետ, որոնք վերաբերում են համատեղ սեփականության իրավունքին, օրինակ, օրենսգրքի 1247-րդ հոդվածի հետ, որի համաձայն՝ Ընդհանուր համատեղ սեփականության մասնակցի մահը հիմք է ընդհանուր գույքի նկատմամբ իրավունքում նրա բաժինը որոշելու և սույն օրենսգրքի 199 հոդվածով սահմանված կարգով ընդհանուր գույքը բաժանելու կամ մահացած մասնակցի բաժինը դրանից առանձնացնելու համար: