ՎԱՐՉԱԿԱՆ ԻՐԱՎԱԽԱԽՏՈՒՄՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ

«ՎԱՐՉԱԿԱՆ ԻՐԱՎԱԽԱԽՏՈՒՄՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔԻ ՆԱԽԱԳԾԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

Ընթացիկ իրավիճակը և իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտու­թյունը

«Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենք­ի նա­խա­գծի ընդու­նու­մը պայ­մա­նավորված է պետա­կան և տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, կազմակեր­պու­­թյուն­ներում ու իրավաբա­նա­­կան անձանց մոտ գաղտնիության ռեժիմի ապահովման մա­կար­դա­կի բարձրացման, թերությունների և խախտում­ների կանխարգելման ու վերացման անհրա­ժեշ­տու­թյամբ:

Մասնավորապես, ՀՀ քրեական և Վարչական իրա­վա­խախտումների վե­րա­բերյալ օրենսգրքե­րով նախատեսված՝ պետական գաղտնիքի պահ­պա­նության ոլորտին առնչվող իրա­վախախտումների շրջանակի ուսումնասիրման արդյունքում պարզ է դառնում, որ պետական գաղտ­նիքի պահպանության ոլորտում օրենսդրությամբ մեծամասամբ պատասխա­նատ­վություն է նախատեսված տարբեր սուբյեկտների կողմից կամ տարբեր եղանակներով պե­տա­կան գաղտ­նիք պարունակող տեղեկությունների հրապարակման համար: Միևնույն ժամանակ, օրենսդրու­թյամբ վարչական պատասխանատվության որևէ միջոց նախատեսված չէ պետական գաղտնիք պարունակող տեղեկությունների պահպանության բնագավառի օրենսդրության պահանջները չկատարելու համար, ինչը հիմնականում հանդիսանում է օրենսդրու­թյամբ ներկայումս նախատեսված՝ պետական գաղտնիքի պահպանության ոլորտին առնչվող հանրային վտանգավորության առավել բարձր աստիճան ունեցող իրա­վախախտումները ծնող պատճառ:

Միաժամանակ, Պետական գաղտնիքի մասին օրենքի 24-րդ հոդվածի համաձայն՝ Ազ­գային անվտան­գու­թյան ծառայությունը պետա­կան և տեղական ինքնակառավարման մար­միննե­րում, կազմա­կեր­­պու­­­թյուն­ներում ու իրավաբա­նա­­կան անձանց մոտ ստուգումների միջոցով իրա­կանացնում է գաղտ­նիության ռեժիմի ապահովման միջգերատեսչական վերահսկողություն, որի նպա­տակն է գաղտնիության ռեժիմի ապա­հովման փաստացի վիճակի ուսումնասիրումն ու գնա­հա­տումը, թե­րու­թյունների և խախտումների հայտնաբերումը, դրանց պատճառների ճշտումը, վե­րա­ցումն ու կանխումը: Չնայած սրան՝ օրենսդրու­թյամբ նախատեսված չէ որևէ գործիք Ազգային անվտանգության ծառայության կող­մից միջ­գե­րա­տես­չական վե­րահսկո­ղության շրջանակում իրականացվող ստուգումների արդ­յուն­քում թե­րու­­թյուն­­նե­րի և խախ­­տումների հայտնաբերման դեպքում համապատասխան կազմա­կեր­պու­թյուն­­նե­րին, իրա­վա­բանական անձանց կամ գաղտնիության ռեժիմի ապահովման համար պա­­տաս­­խանատու պաշտոնատար անձանց պատասխանատվության ենթարկելու համար:

Գաղտնիության ռեժիմի ապահովման ուղղությամբ բազմաբնույթ խախտումներ են հանդիպում ինչպես պետա­կան և տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, այնպես էլ կազմակեր­պու­­թյուն­ներում ու իրավաբա­նա­­կան անձանց մոտ։ Օրինակ, գործնականում շատ են դեպքերը, երբ պետական գաղտնիք պարունակող տե­ղե­կությունների օգ­տա­գործմամբ աշխատանքներ կատարող կազմակերպությունները և իրա­վա­բա­նական անձինք ինքնակամ փոխում են պետական գաղտնիք պարունակող տեղեկու­թյուն­նե­րի օգտագործմամբ աշխատանքների կատարման վայրի հասցեն՝ առանց այդ մասին Ազգային անվտանգության ծառայությանը հայտ­նե­լու, թեև Ազգային անվտանգության ծառայության կող­մից ուսումնասիրվել է կազմակերպությունների և իրավաբանական ան­ձանց կողմից ներկայացված հասցեում անհրաժեշտ պայմանների առկայությունը և նման աշ­խա­տանք­ների կատարման թույլտվություն է տրվել ներկայացված հասցեի համար:

Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ գաղտնիության ռեժիմի ապահովման հետ կապված հարաբերությունները կանոնակարգվելու են «Պետական գաղտնիքի մասին» օրենքով նախատեսված ենթաօրենսդրական իրավական ակտերով, որոնք օրենքի 32-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ պետք է ընդունվեն նույն օրենքի պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող 10 ամսվա ընթացքում, նախագծի ուժի մեջ մտնելու ժամկետ է սահմանվել «Պետական գաղտնիքի մասին» օրենքն ամբողջ ծավալով ուժի մեջ մտնելու օրը՝ 2024 թվականի հունվարի 28-ը։

Առաջարկվող կարգավորման բնույթը

Հաշվի առնելով վերոգրյալը` առաջարկվում է «Վարչական իրավախախտումների վերա­բեր­յալ ՀՀ օրենսգիրքը լրացնել նոր՝ 206.20-րդ (Պետական գաղտնիք պարունակող տեղեկությունների պահպանության բնագավառի օրենսդրության պահանջները չկատարելը) հոդվածով:

Լրացուցիչ ֆինանսական միջոցների անհրաժեշտությունը և պետական բյուջեի եկամուտներում և ծախսերում սպասվելիք փոփոխությունները

Նախագծի ընդունումից հետո պետական բյուջեի ծախսերում փոփ­ո­խու­թյուն­ներ չեն առաջանա, իսկ եկամուտներում հնարավոր են ավելացումներ, որոնց չափը չի կարող կանխատեսվել:

Ակնկալվող արդյունքը

Նախագծի ընդունման արդյունքում Ազգային անվտանգության ծառայությունն առավել արդյունավետ կիրականացնի գաղտ­նի­ու­թյան ռեժիմի ապահովման միջգերատեսչական վերահսկողության իր գործառույթը: Միա­ժա­մա­նակ, նախագծի ընդունումը խթան կհանդիսանա կազմակերպու­թյունների, իրա­վաբանական անձանց և գաղտնիու­թյան ռե­ժիմի ապահովման համար պատասխանատու ստորաբաժանումների ու պաշտոնատար ան­ձանց կողմից գաղտնիության ռեժիմի ապահովման ուղղությամբ, միաժամանակ հանդիսանալով լրացուցիչ կանխարգելիչ միջոց՝ հայտ­նա­բեր­­ված թերու­թյուն­ները և խախտումները հետագայում չկրկնելու, դրանց ծավալն էա­կա­նորեն կրճատելու հա­մար:

Կապը ռազմավարական փաստաթղթերի հետ. Հայաստանի վերափոխման ռազմա­վա­րու­թյուն 2050, Կառավարության 2021-2026թթ. ծրագիր, ոլորտային և/կամ այլ ռազմա­վա­րու­թյուն­ներ

Նախագծի ընդունումը չի բխում ռազմավարական փաստաթղթերից:

Ազգային անվտանգության ծառայություն