Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքի նախագիծ

Նախագծի 454՝ «Մասնավոր մեղադրանքով նախնական դատալսումները» եւ 455՝ «Մասնավոր մեղադրանքով հիմնական դատալսումները» վերտառությամբ հոդվածներում հստակեցված չէ, թե արդյոք հաշտության համաձայնությունների պահանջները, որոնք կիրառվում են հանրային մեղադրանքի գործերով, կիրառելի են նաեւ մասնավոր մեղադրանքով դատալսումներում հաշտության համաձայնություններ կայացնելիս, թե՝ ոչ։ Հարկ է նկատել, որ նույնիսկ Նախագծում տեղ գտած «օրենքին հակասող համաձայնությունը» չի հաստատվում դատարանի կողմից ձեւակերպումը բավարար չէ, որպեսզի երաշխավորվի Եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածով ամրագրված իրավունքն ու համապատասխանի դրան։ Հետեւաբար, անհրաժեշտ է սույն դրույթում պատշաճ երաշխիքներ ներառել՝ ապահովելու, որ ցանկացած հաշտություն ձեռք է բերվում իսկապես կամավոր կերպով, եւ երկու կողմերն էլ լիարժեքորեն տեղեկացված են գործի փաստերին եւ իրավական հետեւանքներին։ Համանման դիրքորոշում է արտահայտել նաեւ Եվրոպական դատարանն իր մի շարք որոշումներում (տես օրինակ՝ «Natsvlishvili and Togonidze v. Georgia» դատական ակտը https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-142672%22]})

Նախագծի 237՝ «Անձնական խուզարկությունը» եւ 238՝ «Խուզարկության արձանագրությունը» վերտառությամբ հոդավծներում նկարագրված գործողությունները պետք է իրականացվեն երաշխավորելով, որ խուզարկությունը որեւէ կերպ չի նվաստացնում կամ ստորացնում տվյալ անձին՝ Եվրոպական կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածով նախատեսված արգելքին համապատասխան։ Այդ նպատակով՝ անհրաժեշտ է, որպեսզի ոչ միայն ամրագրվեն խուզարկության հստակ հիմքերը, ինչպես նաեւ այն, որ խուզարկությունը չպետք է իրականացվի հակառակ սեռի անձանց ներկայությամբ եւ տեղի ունենան միայն այն անձանց ներկայությամբ, ովքեր օրենքով պարտավոր են ներկա գտնվել, այլեւ պետք է նախատեսվի, որ մարմնի խոռոչների զննման ընթացքում պահպանվեն հիգիենայի կանոնները, եւ այն իրականացվի այնպես, որպեսզի չհանգեցնի տվյալ անձի լիովին մերկացմանը (տես ավելին՝ § 233, https://rm.coe.int/16806ef4c5)։ Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ առաջարկում ենք կատարել համապատասխան փոփոխություններ։

Նախագծի 224-րդ հոդվածով նախատեսված է առերեսման անցկացման կարգը։ Կարեւորելով քրեական գործի շրջանակներում յուրաքանչյուրի՝ իր դեմ ցուցմունք տված անձի հետ առերեսվելու իրավունքը, այնուամենայնիվ պետք է նկատի ունենալ, որ հաշվի առնելով որոշ քրեական գործերի առանձնահատկությունները, առերեսման անցկացման վերաբերյալ ընդհանուր կարգավորումները կիրառելի չեն բոլոր դեպքերում։ Մասնավորապես՝ հաշվի առնելով ընտանեկան բռնության վերաբերյալ քննվող գործերի, ինչպես նաեւ սեռական բռնության գործերով առանձնահատկություններն ու բռնության ենթարկված անձի կրկնակի զոհականացման ենթարկվելու անթույլատրելիությունը՝ անընդունելի է բռնություն գործադրող անձի եւ բռնության ենթարկված անձի (ինչպես չափահաս, այնպես էլ անչափահաս անձի պարագայում) նույն սենյակում առերեսման պարտադիր անցկացումը (տես օրինակ «Y. v. Slovenia» դատական գործը, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-154728%22]})։ Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ առաջարկում ենք Նախագծով ամրագրված առերեսման անցկացման կարգում կատարել համապատասխան փոփոխություններ եւ հատուկ կարգավորումներ նախատեսել ընտանեկան բռնության, ինչպես նաեւ սեռական բռնության գործերով քննության դեպքերով։