|
1.
|
Հոգեկան առողջության ոլորտին վերաբերող ՀՀ գործող օրենսդրության համապատասխանեցում միջազգային չափանիշներին, անգործունակության ինստիտուտին առնչվող իրավակարգավորումների մասով, մասնավորապես վերանայել՝
1) «Հոգեբուժական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքը, այն համապատասխանեցնելով «Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների մասին» ՄԱԿ-ի կոնվենցիայի պահանջներին
2)«Սոցիալական աջակցության մասին» օրենքը
3)«Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքը
4)«Քաղաքացիական օրենսգիրքը»
5)«Քաղաքացիական դատավարության օրենսգիրքը» և «Վարչական դատավարության օրենսգիրքը»
6)«Ընտրական օրենսգիրքը»
7)«Ընտանեկան օրենսգիրքը»
8)«Աշխատանքային օրենսգիրքը»
9) վերը նշված օրենքներից բխող ենթաօրենսդրական իրավական ակտեր
|
1. Մշակված բոլոր նախագծերի ընդունմամբ ապահովված են հոգեկան առողջության և մտավոր խնդիր ունեցող անձանց՝ իրենց վերաբերող հարցերում որոշումներ կայացնելու իրավունքը, ամրագրված է այն հիմնական սկզբունքը, որ անձն ունի իր կյանքի վերաբերյալ որոշումներ կայացնելու անօտարելի իրավունք, և նա պետք է վերահսկի իր կյանքը և ընտրի աջակցության այն տեսակը, որն ինքն է նախընտրում:
2. Ընդունված օրենքներով ամրագրված և պաշտպանված են հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձանց բոլոր իրավունքները (անձնական և ընտանեկան կյանքի, ազատության և անձնական անձեռնմխելիության, առողջության, դատական պաշտպանության, սեփականության, աշխատանքի, քաղաքական կյանքին մասնակցելու և այլն), անկախ նրանց գտնվելու վայրից, անկախ առողջական վիճակից և իրավական ու սոցիալական կարգավիճակներից:
3. Ամրագրված են նաև դրույթներ, որոնք իրավական հիմք են ստեղծում գործունակության սահմանափակման տարբեր աստիճաններ սահմանելու և դրանք պարբերաբար վերանայելու համար՝ հիմք ընեունելով մասնագետների կողմից տրված եզրակացությունները։ ՝
4. «Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով» ամրագրված է փաստաբանի պարտադիր ներգրավումը հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձին առնչվող դատական գործընթացներում, եթե անձը գրավոր չի հրաժարվում փաստաբանի միջոցով իրավունքների պաշտպանությունից, նույնը՝ «Վարչական դատավարության օրենսգրքում»:
5. «Հոգեբուժական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքում կանոնակարգված են հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձի նկատմամբ անվտանգության միջոցների կիրառման հետ կապված գործառույթները՝ դրանք պայմանավորելով հանրության համար ներկայացվող վտանգի աստիճանի օբյեկտիվ գնահատմամբ:
6. Քաղաքացիական դատավարության օրենսդրությամբ, որպես աջակցող մեխանիզմ, սահմանված է ընտանեկան հսկողությունը, որը կարող է դիտարկվել որպես ազատությունից զրկելու հետ չկապված այլընտրանքային միջոց` հարկադիր բուժման կիրառելիության հարցը լուծելիս:
Ապահովված են նաև հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձի դատարան դիմելու, արդար դատաքննության, գործունակության սահմանափակման հետ կապված որոշման վերանայման իրավունքները:
|
ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարութ յուն
|
ՀՀ առողջապա հության նախարարություն
ՀՀ տարածքային կառավար ման և ենթակառուց վածքների նախարարություն
ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատա կազմ` համաձայնությամբ
Հասարակա կան կազմակեր պություններ (համաձայնությամբ)
|
2023-2025թթ
|
Ֆինանսա վորում չի պահանջ վում
|
|
2․
|
Աստիճանաբար վերացնել հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձի նկատմամբ խնամակալ նշանակելու ներկայիս գործող ձևաչափը և դատարանի որոշմամբ անձին գործունակությունից զրկելու ինստիտուտը, այն փոխարինելով որոշումների կայացմանն աջակցության մեխանիզմների իրավական կարգավորմամբ, մասնավորապես՝
1) իրավական ակտով սահմանել աջակցության միջոցով որոշումների կայացման մեխանիզմները և «աջակցողի» կարգավիճակը
2) համապատասխան փոփոխություններ կատարել խնամակալության և հոգաբարձության մարմինների կանոնադրությունում
3) մշակել և հաստատել որոշումների կայացման աջակցման պայմանագրի օրինակելի ձև
4) անձին անգործունակ ճանաչելու և նրա նկատմամբ խնամակալություն սահմանելու գործընթացն ամբողջությամբ փոխարինել աջակցության միջոցով որոշումների կայացման մեխանիզմների ներդրմամբ
|
Օրենքով ներդրված է հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձին՝ իրազեկված համաձայնությամբ «ընկերոջ» կամ «աջակցողի» ինստիտուտը, վերջինս հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձի համաձայնությամբ և/կամ համատեղ կայացնում է որոշումներ, որոնք առնչվում են աջակցություն ստացող անձի կյանքին, գործունեությանը, նրա իրավունքների իրացմանը և այլ հարցերի: 1) Ընդունված է ենթաօրենսդրական իրավական ակտ, որով կարգավորված է աջակցության միջոցով որոշումների կայացման մեխանիզմները և ողջ գործընթացը, հստակ սահմանված են ,,աջակցողի,, գործառույթները, իրավունքներն ու պարտականությունները:
2) Խնամակալության և հոգաբարձության մարմինների կանոնադրությունում ավելացվել դրույթներ, համաձայն որի աջակցության միջոցով որոշումների կայացման գործընթացում այդ մարմինը նույնպես ունենում է իր մասնակցությունը:
3) Աջակցողը գործում է օրինական կնքված պայմանագրի հիման վրա և ընտրվում են բացառապես՝ աջակցություն ստացողի գրավոր համաձայնությամբ:
Նա պետք է վայելի հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձի լիակատար վստահությունը:
4) Մինչև իրենց պարտականությունների կատարմանն անցնելը, «աջակցողը» անցնում է մասնագիտական վերապատրաստման դասընթաց՝ հոգեբուժութ յան, սոցիալական աշխատանքի և մարդու իրավունքների թեմաներով: Նոր գործընթացին անցնելուց առաջ վերապատրաստում են անցնում նաև Խնամակալության և հոգաբարձության մարմինների ներկայացուցիչները:
|
ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարութ յուն
|
ՀՀ առողջապա հության նախարարություն
ՀՀ մարդու իրավունք ների պաշտպանի աշխատա կազմ
(համաձայնությամբ)
|
2023-2026թթ
|
Ֆինանսա վորում չի պահանջ վում
|
|
3.
|
Մշակել հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձի գործունակության սահմանափակման աստիճանը որոշող չափանիշներ՝ ըստ նրանց ֆիզիկական (մարմնական) և հոգեկան (մտավոր) առողջության, հասարակական կյանքում նրանց գործունեության և մասնակցության գնահատման, դրա հիման վրա սահմանել անձանց տարբեր խմբերի գնահատված կարիքներին համարժեք աջակցության ձևերն ու տեսակները: Գործընթացի հիմքում դնել այն հիմնական սկզբունքը, որ գործունակության սահմանափակումը չի ենթադրում անձի իրավունքների և որոշումների կայացման սահմանափակում, այլ միայն հիմք է հանդիսանում աջակցության տեսակի ընտրության համար:
|
1.Սոցիալական պաշտպանության բնագավառում Կառավարության լիազորած մարմնի ղեկավարի կողմից սահմանված է հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձանց գնահատման մեթոդաբանությունը և համապատասխան չափանիշները։
2. Սահմանվել են մշակված չափանիշների հիման վրա հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձանց անհատական գնահատման արդյունքում դասակարգված տարբեր խմբերի համար նախատեսված աջակցութ յան ձևերն ու տեսակները:
|
ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարութ յուն
|
ՀՀ առողջապա հության նախարարություն
ՀՀ արդարադատության նախարարություն
Հասարակական կազմակեր պություններ (համաձայնությամբ)
|
2023-2024թթ
|
Ֆինանսավորում չի պահանջ վում
|
|
4.
|
Ոլորտը ապահովել վերապատրաստված մասնագետներով՝ առաջնորդվելով մասնագետների որակավորման միջազգային լավագույն փորձով
|
Ապահովված է ոլորտի մասնագետների շարունակական կրթությունը, այդ թվում՝ մարդու իրավունքների վերաբերյալ, ինչպես նաև ներդրված են կիրառվող մոդուլների արդյունավետության պարբերաբար գնահատման մեխանիզմները
|
ՀՀ առողջապահութ յան նախարարութ յուն
|
ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն
ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատա կազմ` համաձայնությամբ
|
2023-2026թթ
|
ՀՀ պետական բյուջե
Ֆինանսա վորման չափ կանխատե սել հնարավոր չէ
|
|
5.
|
Աջակցություն տրամադրել հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձ խնամող ընտանիքներին, սահմանելով աջակցության տարբեր ձևեր և մեխանիզմներ
|
1.Ընդլայնվել և բարելավվել է հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձանց մասնագիտացված տնային խնամքի ծառայությունը, որն արդեն հասանելի է հանրապետության առնվազն 5 համայնքում՝ նվազագույնը 150 անձի հաշվարկով, ինչը հնարավորություն է ընձեռնում ընտանիքի աշխատունակ անձանց լուծելու իրենց զբաղվածության հարցը.
2.Ներդրվել է անձնական օգնականի ծառայությունը՝ առնվազն 2450 անձի հաշվարկով
3.Հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձ խնամող ընտանիքները ստանում են ամենամսյա ֆինանսական աջակցություն՝ առնվազն 100 ընտանիք
|
ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն
|
ՀՀ տարածքային կառավար ման և ենթակառուց վածքների նախարարություն
Հասարակա կան կազմակեր պություններ (համաձայնությամբ)
|
1․ 2023-2024թթ
2. 2023-2024թթ
3․ 2025-2026թթ
|
ՀՀ պետական բյուջե
Ֆինանսա վորման չափ կանխատե սել հնարավոր չէ
|
|
6.
|
Ապահովել պետական կառավարման, դատական մարմինների, հասարակական կազմակերպությունների, ԶԼՄ-ների և ոլորտին առնչվող մասնագետների համար հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձանց իրավունքների վերաբերյալ իրազեկման աշխատանքներ, դրանց մասնակից դարձնելով նաև խնդիրը կրող անձանց և նրանց ընտանիքներին
|
Հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձանց հիմնահարցերով զբաղվող պետական, տարածքային, տեղական
ինքնակառավարման մարնինների, խնամակալության և հոգաբարձության մարմինների, բժշկական և սոցիալական հաստատությունների աշխատակիցները, հասարակական կազմակերպությունների և ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչները, ինչպես նաև հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձինք և նրանց ընտանիքները իրազեկված են հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձանց իրավունքների մասին։
|
ՀՀ առողջապահութ յան նախարարութ յուն
|
ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն
ՀՀ մարդու իրավունքնե րի պաշտպանի աշխատա կազմ` համաձայնությամբ
Հասարակա կան կազմակեր պություններ (համաձայնությամբ)
|
2023-2026թթ
|
ՀՀ պետական բյուջե
Ֆինանսա վորման չափ կանխատե սել հնարավոր չէ
|