Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2020 թվականի հունիսի 18-ի N 1035-Ն որոշման մեջ փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին

Իրավական ակտի հիմնավորումը

1.

Անհրաժեշտությունը

 «ՀՀ կառավարության 2020 թվականի հունիսի 18-ի № 1035-Ն որոշման մեջ լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու վերաբերյալ» ՀՀ կառավարության որոշման նախագծի ներկայացման անհրաժեշտությունը բխում է ոլորտում իրականացվող բարեփոխումներից՝ միտված մասնագիտությունների գրավչության բարձրացմանը:

Անհրաժեշտությունը ծագում է նաև ոլորտային զարգացման ռազմավարության ծրագրերով սահմանված խնդիրների լուծման միջոցառումների կատարումը ապահովելու պարտականությունից, մասնավորապես, ՀՀ կառավարության 2019 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 1886-Լ որոշմամբ հաստատված ՀՀ գյուղատնտեսության ոլորտի տնտեսական զարգացումն ապահովող հիմնական ուղղությունների 2020-2030 թվականների ռազմավարությունից, Հայաստանի Հանրապետության արդյունաբերական զարգացման գերակա ոլորտներին աջակցելու կարիքից, ինչպես նաև աշխատաշուկայում կատարվող փոփոխություններից, ռազմավարական նշանակություն ունեցող մասնագիտությունների գծով մասնագետների պատրաստման պահանջարկից:

2.

Առկա իրավիճակը և խնդիրները

ՀՀ կառավարության 2020 թվականի հունիսի 18-ի № 1035-Ն որոշման Հավելվածներով հաստատված են 100 մասնագիտություններ, որոնցից որևէ մեկով առկա ուսուցմամբ սովորողի աշխատավարձին և դրան հավասարեցված վճարումների մասով եկամտային հարկն ուսման վարձավճարի փոխհատուցման նպատակով վերադարձվում է:

Կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքում պարզվել է, որ վերոհիշյալ մասնագիտությունների նկատմամբ հետաքրքությունն աճել է՝ բացառությամբ որոշ (շուրջ 20) մասնագիտությունների, ինչը արտահայտվել է տվյալ մասնագիտություններով բուհերում սովորող ուսանողների քանակի աճով:

Ուսումնասիրությունների արդյունքում պարզվել է նաև, որ աշխատաշուկայում կան մի շարք մասնագիտություններ, որոնց գրավչությունը բարձրացնելու խնդիր է առաջացել՝ հաշվի առնելով աշխատաշուկայի պահանջարկը, մասնավորապես այն, որ երկրի տնտեսության զարգացման գործընթացում գյուղատնտեսության ոլորտն ունի բարձր պահանջարկ, սակայն չկան բավարար մասնագետներ:

Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսությունն ունի մի շարք մրցակցային առավելություններ, այդ թվում՝ երկրի պատմությունը, տնտեսական ինտեգրացիոն գործընթացներում ներգրավվածությունը, ինչը հնարավորություն է ընձեռում արտոնյալ պայմաններով մուտք գործել Եվրասիական տնտեսական միության մեծ շուկա: Որպես առավելություն՝ պետք է նշել նաև գյուղական և քաղաքային բնակավայրերի միջև փոքր հեռավորությունները, գյուղատնտեսական բարձրարժեք մշակաբույսերի վեգետացիայի երկար տևողությունը և վաղահաս բերքի աճեցման համար բարենպաստ ագրոկլիմայական գոտիները, հարուստ գյուղատնտեսական ժառանգությունը (Հայաստանը որպես խաղողագործության և ծիրանի ու կեռասի մշակույթի հայրենիք) և ամենակարևորը՝ բարենպաստ էկոլոգիական պայմանները՝ բարձրորակ ջուրն ու բարձրադիր տարածքները, որոնք ապահովում են առավել համեղ գյուղատնտեսական արտադրանք:

Վերոհիշյալով պայմանավորված վերանայվել է ՀՀ կառավարության որոշման մեջ ներառված մասնագիտությունների ցանկը՝ հաշվի առնելով նաև պետության համար առաջնային և կարևորություն ներկայացնող այլ ոլորտները, այդ թվում՝ առողջապահությունը:

3.

Կարգավորման նպատակը և բնույթը

Կարգավորման նպատակն է խթանել սովորողների (ուսանողների) ուսուցումը մագիստրատուրայում, ասպիրանտուրայում և կլինիկական օրդինատուրայում՝ հաշվի առնելով աշխատաշուկայում առկա մասնագետների պահանջարկը, պետության համար առաջնահերթություն և կարևորություն ներկայացնող ոլորտներն ու մասնագիտությունները, ոլորտների ռազմավարության ծրագրերից բխող կարիքների բավարարումը:

Նախագիծը կազմվել է նաև հաշվի առնելով շահագրգիռ գերատեսչություններից ստացված առաջարկությունները, ինչպես նաև ՀՀ պետական,  միջպետական և հավատարմագրված ոչ պետական բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների կողմից ստացված տեղեկատվությունը՝ ըստ մասնագիտությունների բուհում սովորողների (ուսանողների) քանակի վերաբերյալ:

Մասնագիտությունների ներառման անհրաժեշտությունը պայմանավորված է մի շարք հանքամանքներով, այդ թվում՝ աշխատաշուկայում առկա մասնագետների պահանջարկով: Աշխատաշուկայի պահանջարկի ուսումնասիրության ժամանակ կատարված բացահայտումների ընթացքում ուսումնասիրվել են յուրաքանչյուր մասնագիտության ներագրավման անհրաժեշտությունը և անդրադարձ է կատարվել մասնագիտության ընտրության սկզբունքներին՝ սպառիչ հիմնավորում ներկայացնելով յուրաքանչյուր մասնագիտության ներառման համար:

Մագիստրոսական կրթական ծրագրեր ներառող Հավելված 1-ում ներառված մասնագիտությունների գործող ցանկին ավելացել է 11 մասնագիտություն, որոնց ներառումը առաջարկվել է համապատասխան գերատեսչությունների կողմից՝ ներկայացնելով համապատասխան հիմքեր:

Նախագծով ներկայացված մասնագիտությունները ներառվել են «05 Բնական գիտություններ, մաթեմատիկա և վիճակագրություն», «07 Ճարտարագիտություն, արդյունաբերություն և շինարարություն», «08 Գյուղատնտեսություն, անտառային տնտեսություն, ձկնային տնտեսություն և անասնաբուժություն» և «10 Ծառայություններ (սերվիս)» ոլորտներից:

«05 Բնական գիտություններ, մաթեմատիկա և վիճակագրություն» ոլորտը լրացվել է «Գեոմատիկա» մասնագիտությամբ: Մասնագիտության գրավչության բարձրացումը մեծ նշանակություն կունենա ուժային կառույցների, Կադաստրի և Քաղաքաշինության կոմիտեների, պետական գույքի կառավարման նախագծային, խորհրդատվական և շինարարական ընկերությունների համար, ինչպես նաև «Գեոմատիկա» մասնագիտությամբ որակյալ կադրերի առկայությունը հնարավորություն կտա ստեղծելու  կադրային բազա, ինչը մոտ ապագայում մեծ պահանջարկ է ունենալու: ՀՀ Կառավարության 2021-2026 թթ-ի գործունեության ծրագրի 6.5 կետով նախատեսված ազգային տարածական տվյալների միասնական ենթակառուցվածքի ստեղծման և այն կառավարման գործընթացում ներդրման համար «Գեոմատիկա» մասնագիտության շրջանավարտները տարբեր ոլորտներում կարող են ապահովել նախատեսված աշխատանքների արդյունավետ իրականացումը։

«Ճարտարագիտություն, արդյունաբերություն և շինարարություն» և «08 Գյուղատնտեսություն, անտառային տնտեսություն, ձկնային տնտեսություն և անասնաբուժություն» ոլորտներում կատարված լրացումները պայմանավորված են ՀՀ կառավարության 2019 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 1886-Լ որոշմամբ հաստատված Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսության ոլորտի տնտեսական զարգացումն ապահովող հիմնական ուղղությունների 2020-2030 թվականների ռազմավարությունով սահմանված առկա խնդիրներից և այդ խնդիրների լուցման ուղղված միջոցառումներից:

 «10 Ծառայություններ (Սերվիս)» ոլորտում ավելացվել է «103201.00.7 Անվտանգությունն արտակարգ իրավիճակներում» մասնագիտությունը: Մասնագիտության ներառումը պայմանավորված է ճգնաժամերի կանխման, կանխարգելման և դրանց ծագման դեպքում հետևանքների վերացման, փրկարարական աշխատանքների կազմակերպման ու կառավարման, պատերազմի հետևանքներից բնակչության պատպանության արդյունավետ իրականացման գործընթացների կարևորությամբ:

Նախագծում փոփոխություններ են կատարվել նաև Հավելված 2-ում, մասնավորապես ներառվել են «Ե.05.01 Ավտոմեքենաներ և տրակտորներ», «Ե.18.01» Բուսական և կենդական ծագման մթերքների վերամշակման և արտադրության տեխնոլոգիա» և «Զ.01.02 Բուսաբուծության, խաղողագործություն, պտղաբուծություն և բույսերի պաշտպանություն» մասնագիտությունները:

Վերոհիշյալ մասնագիտությունների ներառման նպատակը ևս Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսության ոլորտի տնտեսական զարգացումն ապահովող հիմնական ուղղությունների 2020-2030 թվականների ռազմավարությամբ հաստատված խնդիրների լուծմանն ուղղված միջոցառումների կատարումն է:

Հավելված 3-ում խմբագրվել են որոշ մասնագիտությունների անվանումներ՝ պայմանավորված ՀՀ կառավարության 2014 թվականի սեպտեմբերի 4-ի № 952-Ն որոշմամբ և ՀՀ առողջապահության նախարարության կոլեգիայի 1996 թվականի մարտի 11-ի որոշմամբ հաստատված ՀՀ առողջապահության բնագավառի մասնագիտությունների ցանկում ներառված անվանումներով: Հավելված 3-ում ներառված են ՀՀ կառավարության 2014 թվականի սեպտեմբերի 4-ի № 952-Ն որոշմամբ հաստատված մասնագիտությունների անվանումները, իսկ վերոհիշյալ որոշման և հրամանի միջև մասնագիտությունների անվանումների անհամապատասխանության դեպքում՝ փակագծերում նշվել են ՀՀ առողջապահության նախարարության կոլեգիայի 1996 թվականի մարտի 11-ի որոշմամբ հաստատված մասնագիտությունների անվանումները:

Հավլվածներից նաև հանվել են որոշ մասնագիտություններ՝ հաշվի առնելով գերատեսչությունների կողմից ներկայացված կարծիքը՝ հաշվի առնելով աշխատաշուկայում տվյալ մասնագիտություններով պահանջարկը:

4.

Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները և անձինք

Նախագիծը մշակվել է ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության կողմից:

Նախագծում ներառված են նաև ՀՀ առողջապահության  նախարարության, ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության, ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարության և Կադաստրի կոմիտեի կողմից ներկայացված առաջարկները։

5.

Ակնկալվող արդյունքը

Սույն նախագծի ընդունմամբ կընդլայվի Հայաստանի Հանրապետությունում հավատարմագրված բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների մագիստրատուրայում, ասպիրանտուրայում և օրդինատուրայում առկա ուսուցմամբ սովորող և վարձու աշխատող հանդիսացող ուսանողների ուսման վարձը՝  նրանց կողմից վճարված եկամտային հարկի գումարներից փոխհատուցվող մասնագիտությունների ցանկը:

6.

Բյուջեում եկամուտների և ծախսերի էական ավելացումը կամ նվազեցումը

Նախագծի ընդունման կապակցությամբ պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի բյուջեում ծախսերի և եկամուտների էական ավելացում կամ նվազեցում չի նախատեսվում:

7․

Կապը ռազմավարական փաստաթղթերի հետ. Հայաստանի վերափոխման ռազմավարություն 2050, Կառավարության 2021-2026 թթ. ծրագիր, ոլորտային և/կամ այլ ռազմավարություններ

«Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2020 թվականի հունիսի 18-ի  N 1035-Ն որոշման մեջ փոփոխություն կատարելու  մասին» Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշման նախագիծը բխում է 2050 Հայաստանի վերափոխման ռազմավարության «Կիրթ և կարողունակ քաղաքացի, ժողովուրդ» 1-ին մեգանպատակից և ՀՀ կառավարության 2021-2026թթ. ծրագրի 4.3-րդ գլխով սահմանված բարձրագույն կրթության ոլորտի բարեփոխմանը միտված ռազմավարական նպատակներից: