«Պետական տուրքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» և «Գործունեության իրականացման ծանուցման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծեր

ՀՀ տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարարությունն ուսումնասիրել է ցեմենտի տեղական արտադրության զարգացման հնարավորությունները և դրա խթանման հնարավոր մեխանիզմները ուսումնասիրել ցեմենտի տեղական արտադրության զարգացման նպատակահարմարությունը և դրա խթանման հնարավոր մեխանիզմները, ինչպես նաև քննարկել է շահագրգիռ պետական մարմինների դիրքորոշումները:

Հայաստանում 2018 թվականին ցեմենտի տարեկան իրացման ծավալները կազմոել են մոտ 680 հազար տոննա, որից 512 հազար տոննան արտադրվել է Հայաստանում, իսկ 168 հազար տոննան ներմուծվել է: Նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանի նկատմամբ աճել են թե արտադրության և թե ներմուծման ծավալները` համապատասխանաբար 53.1%-ով և 3.5 անգամ:

Ցեմենտ արտադրող տեղական ընկերություններում ներկայումս իրականացվող արտադրական գործունեության արդյունքում արտադրանքի ձևավորված միջին ինքնարժեքը կազմում է բավական բարձր` ներմուծվող իրանական ցեմենտի արժեքի նկատմամբ:

   Ինքնարժեքը ձևավորող հիմնական տարրերն են էներգետիկ ռեսուրսները (գազ և էլեկտրաէներգիա), հումք և նյութեր, աշխատավարձ, մաշվածք, ցեմենտի փաթեթավորման համար անհժեշտ միջոցների ձեռքբերում:

Տեղական ցեմենտը հիմնականում իրացվում է ներքին շուկայում և արտահանվում է նաև Վրաստան, սակայն փոքր ծավալներով և ներքին շուկայական գնից առավել ցածր գնով` գրեթե ինքնարժեքով,  որի հիմնական նպատակը վրացական շուկայում կայուն դիրքի պահպանումն է:

Վրացական շուկայում Մ-400  մակնշման ցեմենտի գինը բավականին ցածր է` բացթողնման գինը 1 տոննայի համար կազմում է 165 լարի (28670 դրամ): Վրացական ցեմենտի ցածր գինը պայմանավորված է հետևյալ գործոններով` գազի ցածր գին և որպես էներգակիր` հարստացված ածուխի մեծածավալ օգտագործման հնարավորություն:

Ներկայումս ցեմենտի հիմնական ներմուծումն իրականացվում է Իրանից: Իրանում ցեմենտի տարեկան արտադրությունը կազմում է 30 մլն տոննա, որի մեծ մասն արտահանվում է: 

Իրանական ցեմենտի ցածր գինը պայմանավորված է ցեմենտ արտադրող ձեռնարկությունների համար գազի ցածր գնով, ինչպես նաև պետության կողմից ցեմենտի ներքին արտադրողներին ծախսերի սուբսիդավորմամբ:

Ուստի ներմուծվող իրանական ցեմենտը` դեմպինգային գներով տեղական արտադրողների համար շուկայում մրցակցային լուրջ խնդիրներ է առաջացնում:

Տեղական ցեմենտ արտադրող ընկերությունների արտադրական հնարավորությունները բավարարում են արտադրելու մոտ 2.1-2.2 մլն տոննա ցեմենտ, ինչը կբավարարի ցեմենտի տեղական պահանջարկն ամբողջությամբ։

Ներմուծման նման պայմաններում ցեմենտի տեղական արտադրող ընկերությունները կդադարեցնեն գործունեությունը և մրցակցության բացակայության պայմաններում ներմուծող ընկերությունները կարող են բարձրացնել ցեմենտի գները: Բացի այդ տեղական արտադրության բացակայության պայմաններում ամբողջական պահանջարկի բավարարումը պետք է իրականացվի ներմուծման միջոցով, որի դեպքում նույնպես կարող են առաջանալ նաև այլ խնդիրներ, քանի որ անհրաժեշտ ենթակառուցվածքների թողունակությունը ևս կարող են չբավարարել ապահովելու այն, հաշվի առնելով այն հանգամանքը օրական 100-ից ավելի մեքենա` 15 տոննա տարողությամբ, կավելանա մաքսակետերում:

Շուկայում մրցակցային հավասար պայմաններ ապահովելու նպատակով առաջարկվում է պետության կողմից ներմուծվող ցեմենտի վրա որոշակի սահմանափակումների կիրառում` ապահովելով տեղական արտադրողների համար հավասար մրցակցային դաշտ, սակայն այդ սահմանափակումը պետք է լինի այնպիսին, որը արտադրողներին հանգստի ռեժիմի հնարավորություն չտա, այլ ստեղծի պայմաններ ինքնարժեքի իջեցման ուղղությամբ քայլեր ձեռնարկելու համար:

ԱՀԿ-ն թույլատրում է անդամ երկրներին արտադրանքի նկատմամբ պաշտպանական միջոց կիրառել այն դեպքում, երբ այդ անդամը ներքոշարադրյալ դրույթների համաձայն որոշում է, որ այդ արտադրանքն իր տարածք է ներմուծվում այնպիսի աճող ծավալներով` բացարձակ կամ ներքին արտադրության նկատմամբ հարաբերական առումով, և այնպիսի պայմաններով, որ լուրջ վնաս է հասցնում ներքին արդյունաբերական ճյուղի, որն արտադրում է նման կամ ուղղակիորեն մրցակից արտադրնքներ կամ ստեղծում է լուրջ վնասի վտանգ: Պաշտպանական միջոցները կիրառվում են ներմուծվող արտադրանքի նկատմամբ` անկախ դրա աղբյուրից: Միևնույն ժամանակ պաշտպանական միջոցները պետք է կրեն ժամանակավոր բնույթ:  

Միևնույն ժամանակ «Եվրասիական միության մասին պայմանագրի» 47-րդ հոդվածով` անդամ պետությունները երրորդ երկրների հետ առևտրում կարող են միակողմանիորեն սահմանել և կիրառել ոչ սակագնային կարգավորման միջոցներ՝ նշվաժ Պայմանագրի թիվ 7 հավելվածով սահմանված կարգով:

Հաշվի առնելով վերոգրյալը` նպատակահարմար է գտնվել ոչ սակագնային կարգավորումների միջոցով կանոնակարգել ներքին շուկայում ցեմենտի շրջանառությունը` սահմանելով վերջինս ծանուցվող գործունեության տեսակ և կիրառելով պետական տուրք` կատարելով լրացում «ՀՀ պետական տուրքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում, ինչպես նաև կատարել լրացում «Գործունեության իրականացման ծանուցման մասին» Հայաuտանի Հանրապետության օրենքում` ներմուծումը սահմանելով ծանուցվող գործունեություն: