«Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծ

ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ

«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐԿԱՅԻՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ

ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ  ԵՎ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ»

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔԻ ՆԱԽԱԳԾԻ

ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

1.Իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը

Նախագծի ընդունումը պայմանավորված է տրանսֆերային գնագոյացման կար­գա­վորում­­­ների լիարժեք և արդյունավետ ներդրման, ինչպես նաև վերջիններիս կիրառման համար համապատասխան իրավական կարգավորումներ սահմանելու անհրաժեշտությամբ։

2․ Ընթացիկ իրավիճակը, կարգավորման նպատակը և բնույթը

Ընդհանուր առմամբ, նա­խագծի նպատակն է արդեն իսկ սահմանված կարգավորում­ներում կատարել փոփոխություններ և լրացում՝ տրանսֆերային գնագո­յաց­ման վարչարարության իրականացման արդյունավետությունը բաձրացնե­լու նպա­տա­կով։ Փոփոխությունների և լրացումների մի մասը տեխնիկական, մյուս մասը` հստակեցնող բնույթի են: Մաս­նա­վորապես․

          Օրենսգրքի 361-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ կետով «հարկման հատուկ ազատական համակարգեր ունեցող երկիր» սահմանման փոփոխությունն է։ Սահ­մա­նումը հանգեցնում մի շարք տարընկալումների, ինչպես նաև ապացու­ցողակա­նութ­յան խնդիրների։ Մասնավորապես, հարցադրումների մեծ մասը վերաբերելի են, թե ինչ­պես պետք է պարզել վերահսկվող գործարքի ոչ ռեզիդենտ կողմը արդյո՞ք շա­հու­թա­հարկ վճարել է, թե՞ ոչ կամ ի՞նչ դրույքաչափով է վճարել։ Արդյո՞ք, էլեկտրոնային եղա­նակով ստացած հավաստումը հիմք կարող է հանդիսանալ հարկային մարմնի հա­մար։ Այս և բազմաթիվ նմանատիպ հարցերի արդյուն­քում, առաջարկվում է վերա­նա­յել ՀՀ կա­ռավարության 2017 թվականի հունիսի 1-ի «Հարկման հատուկ ազատական համակարգեր ունեցող երկրների (աշխարհագրական տարածքների) ցանկը սահմանելու մասին» թիվ 595-Ն որոշումը, որտեղ հստակ կսահմանվեն նաև հարկ­ման հատուկ ռեժիմներից օգտվող կազմակերպությունների կամ միավորումների հետ կապված առանձնահատկություններ։

          Հստակեցվել է տրանսֆերային գնագոյացման կարգավորումների կիրառ­ման շրջա­նակ­ները մշտական հաստատության միջո­ցով Հայաստանի Հանրապե­տութ­­յու­նում գործունեություն իրականացնող ոչ ռեզի­դենտ շահութահարկ վճա­րողների համար։ Մասնավորապես, սահմանվել է, որ մշտական հաստատության մի­ջո­­ցով Հա­յաս­տանի Հանրապետությունում գործունեություն իրականացնող ոչ ռեզի­դենտ շա­հու­թահարկ վճարողի՝ մշտակա հաստատությանը վերագրելի լինելու դեպ­քում կիրառելի կլինեն տրանսֆերային գնագոյացման կարգավորումները։

          Նախագծով առաջարկվող փոփոխությունների և առաջարկների մի մասը վե­րա­բերում է հարկային մարմնի կողմից տրանսֆերային գնագոյացման վերլուծութ­յուն­ների արդյունքում, հարկային մարմնի կողմից ներկայացված առաջարկի հիման վրա տրանսֆերային տրանսֆերային գնա­գո­յաց­ման հարկային հաշ­վարկ­ներ (այդ թվում` ճշտված) ներկայացնելու ընթացակարգին։ Առաջարկվող փոփոխությունների արդ­յուն­­քում հարկ վճարողների համար սահմանվում են էլ ավելի բարենպաստ պայ­ման­ներ տրանսֆերային գնագոյացման հարկային հաշվարկներ առանց տույ­ժե­րի և տու­գան­քների ներկայացնելու համար։ Միաժամանակ, հստակեցվում են նաև ժամ­կետ­ներ հարկային մարմին և հարկ վճարող երկխոսության ընթացքը ֆիքսելու համար։

          Նախատեսվող փոփոխություններից է նաև հարկ վճարողների կողմից վերա­հսկվող գործարքների մասին ծանուցման համար նախատեսված ժամկետի եր­կա­րա­ձգումը մինչև հունիսի 30-ը ներառյալ։ Այս փոփոխությունը ևս բխում է հարկ վճա­րողների կողմից ներկայացված բազմաթիվ առաջարկներից։ Մասնավորապես, պար­տադիր աուդիտի ենթակա կազմա­կեր­պությունների աուդիտորական եզրա­կա­ցութ­յունը ներկայացվում է  մինչև հունիսի 30-ը, որից հետո հրապարակվում են ֆինան­սա­կան հաշվետվություններ։ Այս պարագայում, պարտադիր աուդիտի դեպքում կարող են ի հայտ գալ տրանսֆերային գնագոյացման ռիսկեր, որոնք հարկ վճարողը չի կարողացել բացահայտել և հնարավորություն կունենա ներկայացնել վերահսկվող գործարքների մասին ծանուցման ձև առանց տուգանքների, ինչպես նաև հրա­պա­րակ-ված կլինեն ֆինանսական հաշվետվությունները, ինչը թույլ կտա ձևավորել առավել ար­ժա­նահավատ պարզած ձեռքի հեռավորության տիրույթ։  Հաջորդ փոփոխությունը վերա­բերում է  տրանսֆերային գնագոյացման վարչարարության շրջանակներում նախա­տեսվող պատասխանատվության միջոցներին։ Մասնավորապես, գործող կար­գա­վորումներով, հարկային մարմնի կողմից տրանսֆերային գնագոյացման փաս­տաթղ­թավորման ներկայացման մասին գրավոր ծանուցում ստանալուն հաջորդող 30 աշխա­տանքային օրվա ընթացքում, եթե հարկ վճարողը չներկայացնի փաս­տաթղ­թա­վորումն, ապա նախատեսվում է տուգանք՝ ծանուցված վերահսկվող գործարքի ար­ժեքի 10 տոկոսի չափով։ Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ հարկ վճարողների կող­մից ծանուցվում են մի քանի հարյուր միլիոն կամ նույնիսկ տասնյակ միլիարդ դրամը գերազանցող գործարքներ, տվյալ պատասխանատվության չափը կարող է էա­կան լինել և ոչ համաչափ։ Ուստի, առաջարկվում է տվյալ պատասխանատվության միջոցի չափը նվազեցնել՝ սահմանելով 1 միլիոն, 3 միլիոն կամ 5 միլիոն ՀՀ դրամի չափով տուգանք՝ կախված նախորդ հարկային տարվա արդյունքներով համախառն եկամտի չափից։

3․ Նախագծերի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները և անձինք

Նախագիծը մշակվել է ՀՀ ՊԵԿ-ի կողմից:

4.Ակնկալվող արդյունքը

Ակնկալվում է, որ սույն նախագիծը կնպաստի տրանսֆերային գնագոյացման վարչարարության արդյունավետության բարձրացմանը, հար­կա­յին հսկո­ղութ­յան իրականացման համար անհրաժեշտ իրավական դաշտի ապահով­մանը, հարկ վճարող-հարկային մարմին հարաբերության թափանցիկության մակար­դակի բարձրացմանը, ինչպես նաև կկանխի հարկվող բազայի քայքայման և շահույթի տեղաշարժի փորձերը: Նախագիծը կխթանի նաև փոխ­կա­պակց­ված հարկ վճարող­ների միջև միջսահ­մա­նա­յին գործարք­նե­րի պայմանների, դրանց դի­մաց ստաց­ված եկա­մուտ­նե­րի և առա­ջաց­ված հարկվող բա­զա­յի ճշգրիտ ներկայացմանը և հարկ­մա­նը: