ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2005 ԹՎԱԿԱՆԻ ՕԳՈՍՏՈՍԻ 11-Ի N 1384-Ն ԵՎ N 1599-Ն, 2007 ԹՎԱԿԱՆԻ ՓԵՏՐՎԱՐԻ 1-Ի N 201-Ն ԵՎ 2010 ԹՎԱԿԱՆԻ ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 2-Ի N 1698-Ն ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇՄԱՆ ՆԱԽԱԳԻԾ

1.

Անհրաժեշտությունը

Նախագծի անհրաժեշտությունը բխում է ՀՀ կառավարության 2021 թվականի ապրիլի 8-ի N 498-Լ որոշման 2-րդ հավելվածի 1․1-ին կետում նշված դրույթներից, որով նախատեսվում էր ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության (այսուհետ՝ նախարարություն) ենթակայության տակ գտնվող և համագործակցող, խնամքի ծառայություններ տրամադրող կազմակերպություններում տարեց և (կամ) հաշմանդամություն, այդ թվում՝ հոգեկան առողջության տարաբնույթ խնդիրներ ունեցող շահառուների արժանապատիվ կենսական պայմանների ապահովման համար անհրաժեշտ օրենսդրական դաշտի վերանայում։

Նույնն ամրագրված է ՀՀ կառավարության 2021-2026 թվականների ծրագրի իրականացմանն ուղղված ՀՀ կառավարության 2021 թվականի նոյեմբերի 18-ի  N 1902-Լ որոշման 1-ին հավելվածի 9․1-ին կետում։ Միաժամանակ, 2023 թվականի հունվարի 12-ի N 2 արձանագրության քաղվածքի 22-րդ կետի պահանջով պետական կառավարման համակարգի մարմինների ղեկավարները՝ յուրաքանչյուրն իր մասով պետք է ուսումնասիրեին և վեր հանեին նախկինում ընդունված և մինչ օրս գործող իրավական ակտերը՝ դրանք համապատասխանեցնելով կառավարության կողմից որդեգրված ռազմավարությանը:

2.

Ընթացիկ իրավիճակը և խնդիրները

2022 թվականի  հունիսի 9-ին ՀՕ-277-Ն օրենքի ընդունմամբ փոփոխություններ կատարվեցին «Սոցիալական աջակցության մասին» օրենքում, որի կատարումն ապահովելու համար ընդունվեց ՀՀ վարչապետի 2022 թվականի օգոստոսի 18-ի N 948-Ա որոշումը՝ ի կատարումն ՀՀ վարչապետի 2021 թվականի նոյեմբերի 4-ի N 02/10.3/37766-2021 հանձնարարականի։։ Դրա համաձայն, ի թիվս սոցիալական տարբեր ծառայությունների, խնամքի տրամադրման համար պետք է ստեղծվեր կառավարության առանձին որոշում, որն ընդունվել է 2022 թվականի նոյեմբերի 10-ին N 1744-Ն համարով։ Այս իրավական ակտերում սահմանվում են մի շարք հասկացություններ, որոնք դուրս են մղել մինչ այդ եղածները, այսպես՝

·                        «ծերանոց», «ծերերի ինտերնատ» և նպանատիպ այլ եզրույթները դարձել են տարեց և (կամ) հաշմանդամություն ունեցող անձանց շուրջօրյա խնամքի կենտրոն, որը ինքնին, ի թիվս երեխաների շուրջօրյա խնամքի կենտրոնների, համարվում է բնակչության սոցիալական պաշտպանության հաստատություն, ինչպես և «մանկատունը»,

·                        «ծերերի և հաշմանդամների տներ» եզրույթին փոխարինում են «համայնքային փոքր տները»,

·                        «հաշմանդամ» բառը դուրս է եկել գործածությունից, կիրառվում է «հաշմանդամություն ունեցող անձ» եզրույթը

·                        արդիական չեն «բժիշկ», «բուժքույր», «սանիտար» եզրույթները՝ համաձայն «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի և այլն։

Միաժամանակ, գործող օրենսդրությամբ ավելացել են խնամքի նոր տեսակներ, ավելի բազմազան են դարձել մասնագետների հաստիքային միավորները, ինչը պետք է արտացոլվի նաև աշխատանքային օրենսդրությունից բխող ենթաօրենսդրական իրավական ակտերում։ Շահառուի հետ սոցիալական աշխատանք իրականացնող սոցիալական աշխատողները, սոցիալական սատարողները, հոգեբանները, աշխատանքային թերապիայի մասնագետները, խմբավարները կատարում են նույնաբովանդակ աշխատանք, ուստիև պետք է ստանան նույնատիպ առավելություններ՝ լինի դա բնակչության սոցիալական պաշտպանության հաստատություններում, համայնքային փոքր տներում, սոցիալական հոգածության ցերեկային կենտրոններում թե տնային պայմաններում խնամք տրամադրող կազմակերպություններում։ Երեխաների հիմնահարցերի ոլորտում գործող կազմակերպությունների ղեկավար անձնակազմը, սոցիալական աշխատանք ու բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող անձնակազմը, որը առնչվում է հաշմանդություն ունեցող անձանց հետ, անհրաժեշտ է, որ ունենա նույն առավելությունները նաև տարեց և (կամ) հաշմանդամություն ունեցող անձանց խնամքն իրականացնելիս։ Միաժամանակ, մեկ տեղում այդ առավելությունները սահմանված էին, սակայն վերնագիրը դրված էր ոչ ամբողջական բովանդակությամբ։

3.

Կարգավորման նպատակը և բնույթը.

Նախագծի ընդունումը նպատակ ունի խմբագրական ու բովանդակային փոփոխություններ կատարել 4 որոշումներում։ Դրանով սոցիալական արդարություն կսահմանվի աշխատանքային օրենսգրքի համաձայն համահավասար աշխատանք կատարող, խնամք տրամադրող աշխատակիցների համար։ Սույն նախագծի ընդունումից հետո գործող իրավական ակտերը կհամապատասխանեն գործող օրենսդրության մասնագիտական բառապաշարին։

4.

Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները և անձինք

Որոշման նախագիծը մշակվել է ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության կողմից:

5.

Ակնկալվող արդյունքը

Նախագծի ընդունման արդյունքում հնարավոր կլինի սոցիալական ոլորտը կարգավորող օրենսդրական ակտերը հիմք ընդունելով հստակեցնել և ճշգրիտ անվանումները արձանագրել ենթաօրենսդրական բոլոր ակտերում։

6.

Լրացուցիչ ֆինանսական միջոցների անհրաժեշտության և պետական բյուջեի եկամուտներում և ծախսերում սպասվելիք փոփոխությունների վերաբերյալ

ՀՀ կառավարության սույն որոշման նախագծի ընդունումը ՀՀ պետական բյուջեի եկամուտների և ծախսերի փոփոխության չի հանգեցնի, քանի որ այն մի կողմից ունի զուտ խմբագրական բնույթ, իսկ մյուս կողմից՝ հաստիքային միավորների վերանայում կամ աշխատավարձի հավելում չի նախատեսում։

7.

«Կապը ռազմավարական փաստաթղթերի հետ. Հայաստանի վերափոխման ռազմավարություն 2050, Կառավարության 2021-2026թթ. ծրագիր, ոլորտային և/կամ այլ ռազմավարություններ»

ՀՀ Կառավարության 2021-2026թ. ծրագրի 4.6 բաժնի 25-րդ պարբերության համաձայն՝ մինչև 2023 թվականը հանրապետության բոլոր մարզերում ստեղծվելու են ցերեկային կենտրոններ, բոլոր մարզերում ներդրվելու է տնային խնամքի ծառայություն։ Իրականացվելու է տարեցներին մատուցվող խնամքի ծառայությունների բարելավման և համայնքահեն ծառայությունների ներդրման ու զարգացման ծրագիրը՝ վերանայելով ողջ օրենսդրական դաշտը՝ ապահովելու տարեցների համար արժանապատիվ, առողջ և ակտիվ կենսակերպ, բարելավելու խնամքի որակը: