«Արդարադատության ակադեմիայի մասին» և ««Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում լրացումներ կատարելու մասին», ««Դատախազության մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին», ««Հակակոռուպցիոն կոմիտեի մասին» օրենքում լրացում և փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքների նախագծեր

Նախագծի ուսումնասիրությունից պարզ է դառնում, որ Գիտաուսումնական խորհրդի նիստերը նախագահում է Ակադեմիայի ռեկտորը (հոդված 15)։ Գիտաուսումնական խորհրդի նախագահի ինստիտուտ, սակայն, նախագծով նախատեսված չէ: Նախագիծը չի սահմանում Խորհրդի ընթացիկ գործունեության կազմակերպական և վերահսկողական լիազորություններն իրականացնող պաշտոնատար անձին, այդ թվում՝ արդյո՞ք այդ լիազորությունները իրականացնելու է Ռեկտորը: Այս առնչությամբ առաջարկվում է. - հստակեցնել Գիտաուսումնական խորհրդի նախագահի ինստիտուտը, դրա դերը և լիազորությունները: Ակադեմիայի ֆինանսավորումը Նախագծի 7-րդ հոդվածի համաձայն՝ 1. Ակադեմիան ֆինանսավորվում է պետական բյուջեից` առանձին բյուջետային տողով։ 2. Ակադեմիայի ֆինանսավորումը պետք է իրականացվի այնպես, որ ապահովվի նրա բնականոն գործունեության համար անհրաժեշտ ծախսերը: 3. Ակադեմիայի բոլոր եկամուտներն ու ծախսերը նախատեսվում և օգտագործվում են տարեկան նախահաշվին (բյուջետային հայտին) համապատասխան։ 4. Նախահաշիվը (բյուջետային հայտը) Կառավարությունն ընդունում և ընդգրկում է պետական բյուջեի նախագծում, իսկ առարկությունների դեպքում այն պետական բյուջեի նախագծի հետ ներկայացվում է Ազգային ժողով: Կառավարությունն Ազգային ժողով և Արդարադատության նախարարություն է ներկայացնում բյուջետային հայտի վերաբերյալ առարկությունների հիմնավորումները: Նախագծի 4-րդ հոդվածի համաձայն՝ «Ակադեմիան սույն օրենքի հիման վրա ստեղծված անկախ և ինքնակառավարվող պետական ոչ առևտրային կազմակերպություն է […]»: Յուրաքանչյուր կառույցի իրական անկախության կարևոր նախադրյալներից և երաշխիքներից մեկը ֆինանսական անկախությունն ու ֆինանսավորման հետ կապված հարցերում վճռորոշ մասնակցությունն է։ Այս առնչությամբ, նախագծի վերոնշյալ հոդվածի և այլ կարգավորումների ուսումնասիրությունից պարզ է դառնում, որ Ակադեմիան ինքնուրույն մասնակցություն չունի ոչ բյուջետային հայտի կազմմանը, ոչ դրա առնչությամբ առարկությունների հակափաստարկմանը, քանի որ այդ գործընթացը իրականացվում է Արդարադատության նախարարության միջոցով։ Այս առնչությամբ առաջարկվում է. - Նախագծով Ակադեմիայի ֆինանսավորման վերաբերյալ հոդված 7-ի կարգավորումներում սահմանել, որ Արդարադատության Ակադեմիան կենտրոնական դեր և մասնակցություն է ունենում բյուջետային հայտի կազմման և քննարկման գործընթացում: Միաժամանակ, առաջարկում ենք Նախագիծը քննարկել շահագրգիռ քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների հետ:

Խորհրդի և Գիտաուսումնական խորհրդի կազմը Ըստ Նախագծի հոդված 9-ի՝ 1. Խորհուրդը բաղկացած է 6 անդամից։ 2. Խորհրդի կազմում որպես անդամ ի պաշտոնե ընդգրկվում են՝ 1. Արդարադատության նախարարը. 2. Բարձրագույն դատական խորհրդի նախագահը. 3. Վճռաբեկ դատարանի նախագահը. 4. Գլխավոր դատախազը. 5. Քննչական կոմիտեի նախագահ. 6. Հակակոռուպցիոն կոմիտեի նախագահ։ Նախագծի 13-րդ հոդվածի համաձայն՝ 1. Գիտաուսումնական խորհուրդը բաղկացած է 21 անդամից։ 2. Գիտաուսումնական խորհրդի կազմում ընդգրկվում են. 1. արդարադատության նախարարի նշանակմամբ արդարադատության նախարարի տեղակալը և Արդարադատության նախարարության երկու ներկայացուցիչ. 2. Դատավորների ընդհանուր ժողովի կողմից ընտրված երեք դատավոր՝ քաղաքացիական, քրեական և վարչական մասնագիտացման ներկայացվածությամբ. 3. Գլխավոր դատախազի նշանակմամբ գլխավոր դատախազի տեղակալը և դատախազության երկու ներկայացուցիչ. 4. Քննչական կոմիտեի նախագահի նշանակմամբ Քննչական կոմիտեի նախագահի տեղակալը և Քննչական կոմիտեի երկու ներկայացուցիչ. 5. Հակակոռուպցիոն կոմիտեի նախագահի նշանակմամբ Հակակոռուպցիոն կոմիտեի նախագահի տեղակալը և Հակակոռուպցիոն կոմիտեի երկու ներկայացուցիչ. 6. Ռեկտորի նշանակմամբ Ակադեմիայի պրոռեկտորը և Ակադեմիայի երկու ներկայացուցիչ. 7. Խորհրդի նշանակմամբ երեք իրավաբան-գիտնականներ՝ քաղաքացիական, քրեական և վարչական մասնագիտացման ներկայացվածությամբ։ Գիտաուսումնական խորհրդի 21 հոգանոց կազմ նախատեսելու կարգավորումը Նախագծի հիմնավորմամբ որևէ անդրադարձ չի ստացել։ Նմանապես, հիմնավորում չի ստացել նախատեսված գերատեսչություններից ներգրավվող անդամների քանակը: Նախագծից և հիմնավորումից պարզ չէ 3 թեկնածուների ոլորտային ուղղվածությունները և անհրաժեշտությունը։ Այս առնչությամբ առաջարկվում է. - հիմնավորել և, ըստ այդմ, վերանայել Գիտաուսումնական խորհրդի կազմում տարբեր գերատեսչություններից ներկայացուցիչների քանակը - Գիտաուսումնական խորհրդի կազմում Դատավորների ընդհանուր ժողովի կողմից ընտրվող դատավորների քանակը մեծացնել՝ նախատեսելով նաև դատավորներ մասնագիտացված բոլոր դատարաններից:

Առաջարկվող կարգավորումների ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, սակայն, որ ըստ փոփոխությունների չլուծված է մնում կառավարման մարմինների կողմից սահմանվող գործառույթների իրականացման ու տարանջատման հարցը։ Օրինակ, Նախագծի 10-րդ հոդվածի 4-րդ կետով նախատեսվում է, որ Խորհուրդը՝ Ռեկտորի ներկայացմամբ հաստատում է Ակադեմիայի տարեկան ծախսերի նախահաշիվը (բյուջետային հայտը), ինչպես նաև Արդարադատության նախարարության միջոցով Կառավարություն է ներկայացնում առաջարկություններ Ակադեմիայի տարեկան ծախսերի նախահաշվի (բյուջետային հայտի) վերաբերյալ: Այնուհետ, Օրենքի 14-րդ հոդվածի 3-ր մասի համաձայն՝ Գիտաուսումնական խորհուրդը՝ Ռեկտորի ներկայացմամբ հավանություն է տալիս Ակադեմիայի տարեկան ծախսերի նախահաշվին։ Անհասկանալի է Խորհրդի և Գիտաուսումնական խորհրդի համար համանման գործառույթի նախատեսումը, պրակտիկ կիրառման խնդիրներից խուսափելու համար ցանկալի կլիներ տարեկան ծախսերի նախահաշվի հավանությունն ու հաստատումը վերապահել մեկ մարմնի։ Նմանատիպ խնդիր առաջ է գալիս նաև Ռեկտորի և Գիտաուսումնական խորհրդի գործառույթների առնչությամբ։ Մասնավորապես, Նախագծի 17-րդ հոդվածի 8-րդ կետի համաձայն՝ Ռեկտորը կազմակերպում է Ակադեմիայում ուսումնական գործընթացը։ Նախ այս առնչությամբ անհրաժեշտ է լրացուցիչ հստակություն և պարզաբանում, թե օրենսդիրը ինչ է նախատեսում կազմակերպման ներքո։ Մյուս կողմից, նույն Նախագծի 14-րդ հոդվածի 4-10 կետերով Գիտաուսումնական խորհրդին վերապահված լիազորությունները կարող են նույնպես որակվել որպես Ակադեմիայում ուսումնական գործընթացի կազմակերպում։ Այսինքն, այս առնչությամբ ևս անհրաժեշտ է Ռեկտորի և Գիտաուսումնական խորհրդի իրավասությունների հստակեցում։