Hovhannes Harutyunyan
13.04.2017
Առաջարկս վերցված է պրակտիկ իրավիճակից: 2008-ին ձևակերպվել է անշարժ գույքի առուվաճառքի և հիփոթեքի պայմանագիր և բանկը 10.000.000 ՀՀ դրամով ֆինանսավորել է գործարքը: Տունը փոխադարձ համաձայնությամբ գնահատվել է 20.000.000 ՀՀ դրամ: Նույն օրը ի թիվս գրավի այդ պայմանագրի կատարումն ապահովվել է նաև երկու երաշխավորության պայմանագրերով: 2009-ին վարկը դարձել է կետանցված: Բանկը երաշխավորներին և հիմնական վարկառուին ուղարկել է 9.000.000 ՀՀ դրամի պահանջագիր, իսկ դրանից որոշ ժամանակ անց նաև բռնագանձման ծանուցում: Տան շուկայական արժեքը ըստ գնահատողների այդ պահի դրությամբ կազմել է 22.000.000 ՀՀ դրամ: Երաշխավորներն իմացել են, որ տան շուկայական արժեքը ավելի քան կրկնակի ծածկում է պարտավորության չափը և չեն առարկել արտադատական կարգով բռնագանձման գործընթացը սկսելու դեմ: Բանկը ծանուցումն ուղարկելուց հետո 9 ամիս չի իրականացրել գրավի առարկայի բռնագանձումը և անհայտ պատճառով դիմել է դատարան գումարի բռնագանձման և գրավի առարկայի վրա բռնագանձումը տարածելու պահանջի մասին հայցով: Կարճ լինելու համար ասեմ, որ արդեն անցել է 8 տարի, սակայն գրավի առարկան դեռ չի իրացվել, 2009-ից հետո սկսված տնտեսական ճգնաժամի պատճառով ՀՀ մարզում գտնվող տունը արժեզրկվել է և այս պահին հարկադիր աճուրդի է դրվել 3.200.000 ՀՀ դրամով, իսկ վարկառուի և երաշխավորների պարտքի չափը տոկոսների և տույժերի պատճառով արդեն գերազանցում է 50.000.000 ՀՀ դրամը: Եթե բանկը 2009-ին իրացներ իր «իրավունք»-ը և գույքը վաճառեր արտադատական կարգով ապա քիչ չի վարկը կմարվեր, ավելի քան 10.000.000 ՀՀ դրամ ստիպված կլիներ վերադարձնել պարտապանին: Վարկառուն մինչև հիմա դեռ բնակվում է աճուրդի դրված տանը և փաստացի ստացվել է այնպես, որ վարկառուին ընդառաջելու և ժամանակ ձգելու պատճառով այժմ երաշխավորների ամբողջ գույքը ևս պետք է բռնագանձվի, ավելին՝ շուրջ 20 միլիոն ՀՀ դրամ դեռևս պարտք են մնալու: Առաջարկս հետևյալն է, ա. այն դեպքերում, երբ ի թիվս գրավի պարտավորությունն ապահովված է նաև երաշխավորությամբ, բանկի կողմից գրավի առարկայի արտադատական կարգով իրացումը «իրավունք»-ից պետք է վերածել «պարտականության»: բ. այն դեպքերում, երբ գրավի առարկան ուշ իրացվելու հետևանքով գրավի առարկան արժեզրկվել է, ապա այդ արժեզրկումը պետք է համարել գրավատուին պատճառված վնաս: գ. այն դեպքում, երբ բանկը արդեն իսկ ուղարկել է բռնագանձման ծանուցում, իսկ երաշխավորները և վարկառուն չեն վիճարկել բռնագանձման ծանուցումը, ապա բանկը այլևս իրավունք չունի ժամանակ ձգելու նպատակով դիմել դատարան: Վերջին կետը կարող է խնդրահարույց թվալ, սակայն, երբ նայում ենք դատարան ներկայացվող պահանջի բովանդակությանը, ապա հասկանում ենք, որ բանկը դատարան է դիմել այն իրավունքի պաշտպանության համար, որն արդեն իսկ ուներ և ոչ ոք չէր ոտնձգում այդ իրավունքին, որպեսզի դրա պաշտպանության խնդրով բանկը դիմի դատարան: Գումարի բռնագանձման + բռնագանձումը գրավի առարկայի վրա տարածելու պահանջները = Պայմանագրի ուժով ծագած գրավի առարկայի արտադատական կարգով իրացման իրավունքին