ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔԸ «ԱՎԻԱՑԻԱՅԻ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ

««ԱՎԻԱՑԻԱՅԻ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ»

ՕՐԵՆՔԻ ՆԱԽԱԳԾԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ

1. Իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը, առաջարկվող կարգավորման բնույթը և
ակնկալվող արդյունքը.
««Ավիացիայի մասին» օրենքում փոփոխություն և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի
նախագծի (այսուհետ՝ Նախագիծ) մշակումը պայմանավորված է «Ավիացիայի մասին» օրենքով (այսուհետ՝
Օրենք) Քաղաքացիական ավիացիայի կոմիտեին (այսուհետ՝ Կոմիտե) վերապահված՝ օդային տրանսպորտի
բնագավառի կանոնակարգման, քաղաքացիական ավիացիայի և ոչ ռազմական պետական ավիացիայի
գործունեության, օդային երթևեկության սպասարկման, ավիացիոն անվտանգության, թռիչքային
անվտանգության, ինչպես նաև ավիացիայի բնագավառում շահագործվող վերգետնյա միջոցների և
մատուցվող ծառայությունների ապահովության ու անվտանգության կանոնակարգման, ավիացիոն
ծառայությունների և Հայաստանի Հանրապետությունում գործող ավիացիոն ենթակառուցվածքների
վերահսկողության իրականացման լիազորությունների, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության
միջազգային պայմանագրերով, «Միջազգային քաղաքացիական ավիացիայի մասին» կոնվենցիայով
(այսուհետ՝ Չիկագոյի կոնվենցիա) պետության ստանձնած պարտավորությունների պատշաճ և լիարժեք
իրականացման ապահովման անհրաժեշտությամբ:
 Կոմիտեն իր առջև կանգնած ոլորտային մի շարք մարտահրավերներով և ոլորտի զարգացման
արագ տեմպով պայմանավորված Օրենքով վերապահված լիազորություններն իրականացնելիս բախվում է մի
շարք լրջագույն խնդիրների, մասնավորապես՝ Կոմիտեի առաջնային և հիմնական խնդրներից է
մասնագետների ոչ բավարար քանակությունը, առկա սակավ մասնագետների որոշակի շրջանակի
համապատասխան որակավորման բացակայությունը, ինչպես նաև ՀՀ գրացման ավիաընկերությունների
քանակի ավելացմանը զուգահեռ համապատասխան որակավորում ունեցող մասնագետների
տեղափոխությունն այդ ավիաընկերություններ: Կոմիտեում կան ստորաբաժանումներ (օրինակ՝ թռիչքային
գործունեության վարչություն, օդանավակայանների սերտիֆիկացման և օդային երթևեկության

կազմակերպման վարչություն), որտեղ թռիչքային անվտանգության ապահովման, համապատասխան
վերահսկողական լիազորություններ իրականացնելու համար համապատասխան որակավորում ունեցող անձը
մեկն է, որի աշխատանքից դուրս գալը պարզապես կհանգեցնի տվյալ ստորաբաժանման աշխատանքների
պարալիզացման:
Այս հիմնախնդրի հիմնական պատճառներից է ներկայիս ֆինանսավորման ձևաչափը և
աշխատավարձերի բաշխման համակարգը, ինչպես նաև մասնագետների ներգրավման խոչընդոտները:
Հարկ է նշել, որ 2021 թվականից մինչ օրս սեփական դիմումի համաձայն Կոմիտեից դուրս են եկել
համապատասխան որակավորում ունեցող 19 մասնագետներ՝ ոլորտում գործունեություն իրականացնող
կազմակերպություններում բարձր աշխատավարձով աշխատանքի անցնելու պատճառով և ավելին՝ դիտվում է
հետագա արտահոսքի բարձր միտումներ:
Վերջին 30 տարիների ընթացքում ՀՀ-ում ավիացիոն մասնագետներ չեն պատրաստվել: Կոմիտեի
կողմից իրականացվել է ավիացիոն մասնագետների ՀՀ շուկայի ուսումնասիրություն, որի արդյունքները
տվել են մտահոգիչ ցուցանիշներ.
. ՀՀ-ում առկա ավիացիոն մասնագետների միջին տարիքը 50 տարի և բարձր է, իսկ մի շարք
մասնագետներ պարզապես չկան:
. ՀՀ-ում գործող միակ ավիաուսումնական հաստատությունում («Ավիաուսումնական կենտրոն»
ՓԲԸ) աշխատող դասախոսների միջին տարիքը 68 տարին է, իսկ որոշ մասնագիտությունների
գծով դասախոսներ առհասարակ չկան:
Ներկայացված խնդիրները և խոչընդոտները արձանագրվել են նաև Թռիչքային անվտանգության
եվրոպական գործակալության (այսուհետ՝ Գործակալություն) և Եվրոպական Միության (այսուհետ՝ ԵՄ)
ներկայացուցիչների կողմից 2022 թվականի սեպտեմբեր ամսին գնահատողական այցի շրջանակներում,
Նախագծի 3-րդ հոդվածով նախատեսված իրավակարգավորման նպատակը ավիացիայի առջև
կանգնած այս լրջագույն խնդրի լուծումն է՝ սերնդափոխության ապահովման միջոցով, որի գործընթացը,
հաշվի առնելով ավիացիոն մասնագետների սակավության հիմնախնդիրը, պետք է սկսել որքան հնարավոր է
շուտ: Սերնդափոխության համար նախևառաջ անհրաժեշտ է ներգրավել բարձր որակավորում ունեցող
մասնագետներ, ինչպես նաև երիտասարդ կադրեր՝ սերնդափոխությունն ապահովելու համար՝ համատեղելով

անհրաժեշտ վերապատրաստումների հետ: Մեկ մասնագետ պատրաստելու համար այս գործըթնացը
կպահանջի մոտավորապես 5-7 տարի:
Սերնդափոխությունը պատշաճ կերպով ապահովելու նպատակով անհրաժեշտ է, որպեսզի
մասնագետը անհրաժեշտ որակավորումները ստանալուց հետո շարունակի աշխատել Կոմիտեում առնվազն
1-7 տարի՝ ապահովելով նոր ընդունված կադրերի անհրաժեշտ գիտելիքների փոխանցման՝
սերնդափոխության համար, հակառակ պարագայում՝ փոխհատուցի համապատասխան որակավորումը
ստանալու համար ուսման և վերապատրաստման համար պետության կողմից կատարած ծախսերը:
Հարկ է նշել, որ նմանատիպ իրավակարգավորում գործում է նաև ՀՀ ներքին գործերի
նախարարության համակարգում:
 Նախագծի 2-րդ հոդվածով առաջարկվող իրավակարգավորման անհրաժեշտությունը
պայմանավորված է ՀՀ-ում ավիացիոն գործունեություն իրականացնող սուբյեկտների համար հրապարակել
քաղաքացիական ավիացիայի բնագավառում ընդունված քաղաքականության և սահմանված պահանջներին
համապատասխանության ապահովման վերաբերյալ ուղեցույցներ, որոնք միտված են օգնելու և աջակցելու
վերջիններիս կողմից ավիացիոն գործունեությունն անվտանգ և ապահով իրականացմանը: Ներկայացված
իրավակարգավորումն իրենից ներկայացնում է նշված գործառույթն ապահովելու նպատակով
համապատասխան լիազորող նորմ, որի հիման վրա կսահմանվի այդպիսի հրապարակումներ իրականացնելու
ընթացակարգը:
 Օրենքով կարգավորման դաշտից դուրս է մնացել ընդհանուր ավիացիայի մեջ մտնող
ներառվող մի շարք հարաբերություններ, որոնք իրենց բնույթով ունեն ընդհանուր կարգավորումներից
տարբերվող՝ ավելի մեղմ կարգավորման անհրաժեշտություն՝ հաշվի առնելով նաև դրանց հետ կապված
միջազգային փորձը և ավիացիոն միջազգային կազմակերպությունների կողմից առաջարկվող
ստանդարտները:
Մասնավորապես՝ թեթև, գերթեթև օդանավերի, անօդաչու թռչող համակարգերի հաշվառման,
թռիչքային պիտանիության պահպանման, նշված օդանավերի օդաչուներին և դրանց տեխնիկական
սպասարկման մասնագետներին համապատասխան վկայականների տրամադրման, վերապատրաստման,
լիազորությունների հետ կապված առկա է օրենսդրական բաց և գործող օրենսդրությամբ նշված
դասակարգման մեջ մտնող որոշ օդանավերի համար սահմանված չէ որևէ մարմին կամ կազմակերպություն,

որը լիազորված է իրականացնելու նշված լիազորությունները: Գործնականում նշված լիազորությունները
փաստացի չեն իրականացվում, ինչը նպաստում է ավիացիոն անվտանգության ռիսկերի բարձրացմանը և
գերթեև օդանավերի, անօդաչու թռչող համակարգերի անվերահսկելի շահագործմանը:
Հաշվի առնելով առկա վիճակը և զարգացման միտումները՝ անհրաժեշտություն է առաջացել
լրացնել առկա բացը և ստեղծել նշված լիազորությունների իրականացումը պետության կողմից
համապատասխան կառույցին պատվիրակելու և վերջինիս միջոցով նշված լիազորությունների
իրականացումը ապահովելու հնարավորություն:
Նախագծի 3-րդ հոդվածով նախատեսված իրավակարգավորման նպատակը ավիացիայի առջև
կանգնած այս լրջագույն խնդրի լուծումն է՝ սերնդափոխության ապահովման միջոցով, որի գործընթացը,
հաշվի առնելով ավիացիոն մասնագետների սակավության հիմնախնդիրը, պետք է սկսել որքան հնարավոր է
շուտ: Սերնդափոխության համար նախևառաջ անհրաժեշտ է ներգրավել բարձր որակավորում ունեցող
մասնագետներ, ինչպես նաև երիտասարդ կադրեր՝ սերնդափոխությունն ապահովելու համար՝ համատեղելով
անհրաժեշտ վերապատրաստումների հետ: Մեկ մասնագետ պատրաստելու համար այս գործըթնացը
կպահանջի մոտավորապես 5-7 տարի:
Սերնդափոխությունը պատշաճ կերպով ապահովելու նպատակով անհրաժեշտ է, որպեսզի
մասնագետը անհրաժեշտ որակավորումները ստանալուց հետո շարունակի աշխատել Կոմիտեում առնվազն
5-7 տարի՝ ապահովելով նոր ընդունված կադրերի անհրաժեշտ գիտելիքների փոխանցման՝
սերնդափոխության համար, հակառակ պարագայում՝ փոխհատուցի համապատասխան որակավորումը
ստանալու համար ուսման և վերապատրաստման համար պետության կողմից կատարած ծախսերը:
Նախագծի 4-րդ հոդվածով նախատեսված փոփոխությունը պայմանավորված է Չիկագոյի
կոնվենցիայի 83 բիս հոդվածի պահանջներից, ինչպես նաև ԻԿԱՕ դոկ 10059 փաստաթղթի 4․7․3 կետի
ապահովումից։
Նախագծի 5-րդ հոդվածով առաջարկվում է Օրենքում կատարել համապատասխան լրացում՝
սահմանելով, որ ընդհանուր նշանակության ավիացիայի 1-ին և 2-րդ խմբերի թեթև օդանավերի, Կոմիտեի
կողմից սահմանված համապատասխան կատեգորիաներով անօդաչու թռչող համակարգերի հաշվառումը,
թռիչքային պիտանիության պահպանումը, տեխնիկան սպասարկումը, օդանավերի անձնակազմերի,
ավիացիոն մասնագետների և հեռակառավարում իրականացնող օդաչուների վերապատրաստման,

վկայականների տրամադրման, իրականացվում է ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների
նախարարության քաղաքացիական ավիացիայի կոմիտեի կողմից : Հաշվի առնելով կարգավորման
վերջնական նպատակը համապատասխան լիազորությունները իրականացնելու արդյունքում ընդհանուր
ավիացիայի ոլորտի համակարգված զարգացմանը նպաստելը և ավիացիոն անվտանգության բարձրացումն է:
Նախագծի 1-ին և 6-րդ հոդվածներով առաջարկվող լրացումների անհրաժեշտությունը
պայմանավորված է անհրաժեշտ իրավակարգավորումն ապահովելու նպատակով լիազորող նորմերի
սահմանմամբ:
2. Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները և անձինք
Նախագիծը մշակվել է Քաղաքացիական ավիացիայի կոմիտեի կողմից:

3. Կապը ռազմավարական փաստաթղթերի հետ. Հայաստանի վերափոխման ռազմավարություն
2050, Կառավարության 2021-2026թթ. ծրագիր, ոլորտային և/կամ այլ ռազմավարություններ.
Նախագծի մշակումը չի բխում որևէ ռազմավարական փաստաթղթից:

4. Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի եկամուտներում և ծախսերում սպասվելիք
փոփոխությունները
Նախագծի ընդունմամբ լրացուցիչ ֆինանսական միջոցների և պետական բյուջեի եկամուտներում և
ծախսերում փոփոխությունների անհրաժեշտություն չկա: