ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ
«ԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ԳԻՏԱՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆՈՐ ՕՐԵՆՔԻ ՆԱԽԱԳԾԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ
1. Ընթացիկ իրավիճակը և իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը
«Գիտական և գիտատեխնիկական գործունության մասին» Հայաստանի Հանրապետության նոր օրենքի նախագիծը (այսուհետ` նախագիծ) մշակվել է ի կատարումն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2017 թվականի հունվարի 12-ի «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2017 թվականի գործունեության միջոցառումների ծրագիրը և գերակա խնդիրները հաստատելու մասին» N 122-Ն որոշմամբ հաստատված հավելված N 1-ի 102-րդ կետի: Նախագծի ընդունումը նախատեսված է նաև ՀՀ կառավարության 2017 թվականի օգոստոսի 17-ի նիստի N 35 արձանագրային որոշմամբ հավանության արժանացած ՀՀ գիտության ոլորտի զարգացման 2017-2020 թվականների ռազմավարական ծրագրի իրականացման ժամանակացույցի 1.1 կետով:
Հայաuտանի Հանրապետության տնտեսության առաջընթաց զարգացման համար կարևորագույն ռազմավարական խնդիր համարելով գիտության և տեխնիկայի զարգացումն ու տեխնոլոգիական առաջընթացը, անհրաժեշտ է ապահովել այդ ուղղությամբ իրականացվող պետական քաղաքականության արդյունավետության բարձրացումը: Այդպիսի քաղաքականության արդյունավետությունը մեծապես պայմանավորված է գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության ժամանակակից մեթոդների ներդրումով ու արդյունավետ իրականացումով:
Ներկայումս գործող «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքն ընդունվել է 2000 թվականի դեկտեմբերի 5-ին և, կապված գիտության ոլորտում տեղի ունեցած բարեփոխումների հետ, այն կարիք ունի էական փոփոխությունների, մասնավորապես, միջազգային համատեքստում անհրաժեշտ է օրենքը համադրելի դարձնել օտարերկրյա պետությունների օրենքների հետ: Օրենքով անհրաժեշտ է հաշվի առնել նաև ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից 2015 թվականի ապրիլի 7-ին ընդունված «Գիտական և գիտատեխնիկական փորձաքննության մասին» ՀՀ օրենքը, ինչպես նաև հստակեցնել մի շարք հասկացություններ, ներմուծել նոր հասկացություններ և ընդգրկել նոր հոդվածներ:
Մասնավորապես, հստակեցման կարիք ունեն գիտության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և պետական կառավարման լիազոր մարմնի իրավասությունները, անհրաժեշտ է միջազգային չափանիշներին համապատասխանեցնել գիտական կադրերի պատրաստման մեխանիզմները, կանոնակարգման կարիք ունեն գիտական աշխատողի աշխատանքի վարձատրության և թոշակավորման, ինչպես նաև գիտության ոլորտում օտարերկրյա ներդրումների հետ կապված հարաբերությունները:
Առաջարկվող փոփոխությունների և լրացումների ծավալը մեծ է, ինչի պատճառով էլ գործող օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու փոխարեն առաջարկվում է ընդունել նոր օրենք:
2.Առաջարկվող կարգավորման բնույթը
Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության բնագավառի իրավահարաբերությունների բարելավման և արդիականացման նպատակով օրենքում ժամանակակից հասկացությունների և նոր հոդվածների ներմուծում: Նախագծով առաջարկվող սկզբունքային նշանակություն ունեցող հիմնական նոր հասկացություններից են` հետազոտական համալսարան, ազգային գիտական լաբորատորիա, ճարտարագիտատեխնիկական աշխատող, գիտական դրամաշնորհ և այլն: Ներմուծվել է գիտական աշխատողի աշխատանքի վարձատրության և թոշակավորման նոր դրույթ, և նախագծի 13-րդ հոդվածի 3-րդ մասը նախատեսում է, որ պետությունը, տարիքային կենսաթոշակի իրավունք, պետական գիտական կազմակերպություններում գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության առնվազն 20 տարվա ստաժ և գիտական աստիճան ունեցող անձանց` 65 տարին լրանալու ու պետական գիտական և գիտատեխնիկական ծրագրերում չընդգրկված լինելու դեպքում, կենսաթոշակից բացի, տալիս է ամենամսյա լրավճար` Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի հաշվին իրականացվող գիտական և գիտատեխնիկական ծրագրերում ընդգրկված գիտական աստիճան ունեցող գիտական աշխատողներին գիտական աստիճանի համար տրվող ամենամսյա հավելավճարների չափով:
Գիտության մեջ սերնդափոխության հիմնախնդրի լուծմանն է միտված գիտական կազմակերպությունում վարչական պաշտոն զբաղեցնելու իրավունքի տարիքային սահմանափակման մասին դրույթը:
3. Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները, անձինք և նրանց դիրքորոշումը
Նախագիծը մշակվել է Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարության գիտության պետական կոմիտեի կողմից:
4.Ակնկալվող արդյունքը
«Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության նոր օրենքի ընդունումը հնարավոր կդարձնի ոլորտը կանոնակարգող իրավական ակտերի համապատասխանեցումը գիտության զարգացման արդի վիճակին և միջազգային չափանիշներին, կնպաստի Հայաստանի Հանրապետության գիտության ոլորտի առաջընթացին և դինամիկ զարգացմանը: