«Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «Ժամանակավոր անաշխատունակության և մայրության նպաստների մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծեր

Հիմնավորում

«Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «Ժամանակավոր անաշխատունակության և մայրու­թյան նպաստների մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի վերաբերյալ

1. Իրավական ակտի անհրաժեշտությունը (նպատակը). Նախագծերի նպա­տակը միկրո­ձեռ­նարկատիրության հարկման համակարգի վերանայումն է այնպես, որ այն իրապես ծառայի հարկման այս համակարգի առջև սկզբնապես դրված նպատակներին: Մասնավորապես, ինչպես հայտնի է, միկրոձեռնարկատիրության հարկման համակարգը սկզբնապես բնութա­գրվում էր որպես հարկ­ման արտոնյալ համակարգ, որի նպատակն էր բնակչությանը ծառա­յու­թյուններ մատու­ցող, բնակչության համար աշխատանքներ կատարող և ապրանքներ մատա­կա­րարող փոքր տնտե­սավարող սուբյեկտների համար ստեղծել հարկման արտոնյալ պայման­ներ:

2. Կարգավորման հարաբերությունների ներկա վիճակը և առկա խնդիրները. Ներ­կա­յումս, սակայն, միկրոձեռնարկատիրության մասով սահմանված հարկային կարգավորումների գործ­նական կիրառության ընթացքում պարզվել է, որ համակարգից օգտվում են ոչ միայն բնակ­­չությանը ծառայություններ մատուցող, բնակչության համար աշխատանքներ կատարող և ապրանքներ մատակարարող փոքր տնտեսավարող սուբյեկտները, այլ նաև այն տնտե­սա­վա­րող սուբյեկտները, որոնք եկամուտներ են ստանում այլ տնտեսավարող սուբյեկտներից: Մյուս կող­մից, միկրոձեռնարկատիրության համակարգի շրջանակի այսպիսի արհեստական ընդլայն­մանը նպաստում է նաև այն, որ հարկման այս համակարգի շրջանակում հարկումից ազատված են ոչ միայն ձեռնարկատիրական եկամուտները, այլ նաև պասիվ եկամուտները, իսկ ֆիզի­կական անձանց վճարվող աշխատավարձից եկամտային հարկը հաշվարկվում է ամսա­կան ընդամենը 5 հազար դրամի չափով՝ անկախ վճարվող աշխատավարձի մեծությունից:

3. Առկա խնդիրների առաջարկվող լուծումները. Նախագծերով առաջարկվում է սահ­մա­նել, որ՝

1) շահութահարկ վճարողի հարկման բազան որոշելիս համախառն եկամտից չեն նվա­զեց­վում ՀՀ հարկային օրենսգրքով (այսուհետ՝ Օրենսգիրք) սահմանված կարգով միկրո­ձեռ­նար­կատիրության սուբյեկտ համարվող հարկ վճարողներից ձեռք բերված ապրանքների, ստաց­ված ծառայությունների, ընդունված աշխա­տանքների գծով կատարվող ծախսերը, ինչ­պես նաև շենքերը, շինությունները (այդ թվում` անա­վարտ, կիսակառույց), բնակելի կամ այլ տարածքները, հողամասերը անհատույց օգտա­գործ­ման վերցնելու գործարքների գծով ծախ­սերը,

2) միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտ չեն կարող համարվել նաև վարձակալական վճարի, տոկոսի (բացառությամբ սպասարկող բան­­­կում առկա ընթա­ցիկ հաշվի դրական մնա­ցորդի նկատմամբ հաշվեգրվող տոկոսի) և (կամ) ռոյալ­­­թիի ստացում նախատեսող՝ գործող պայ­­մանագրի կողմ հանդիսացող կազմակերպությունները և անհատ ձեռ­նար­­կա­­տերերը,

3) միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտները չեն ազատվում անհատ ձեռնարկատեր և նոտար չհանդիսացող ֆիզիկական անձանց վճարվող (հաշ­վարկ­վող) հարկվող եկամուտներից Օրենսգրքով սահմանված կարգով եկամտային հարկ հաշ­վար­կելու և վճարելու պարտավո­րու­թյու­նից:

4. Կարգավորման առարկան. Նախագծերի կարգավորման առարկան միկրոձեռնարկա­տի­րու­թյան հարկման համակարգում գործունեության իրականացման կանոններն են:

5. Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները և անձինք. Նախա­­գ­ծերը մշակվել են ՀՀ ֆինանսների նախարարության կող­­մից:

6. Իրավական ակտի կիրառման դեպքում ակնկալվող արդյունքը. Նախագծերը ընդուն­­­­­­­­­­­­­ման արդ­յուն­­քում ակնկալվում է հնարավորինս կրճատել միկրոձեռնարկատիրության հարկման համա­կարգում գոր­ծու­նեու­թյուն իրականացնող տնտեսավարող սուբյեկտների շրջանակը՝ դրա­նով իսկ հարկման այս արտոնյալ համակարգը դարձնել էլ ավելի թիրախային:

Միաժամանակ, նախագծերի ընդունումը լրացուցիչ ֆինանսական միջոցների անհրա­ժեշ­տու­թյուն չի պահանջում, իսկ դրա ընդուն­­մամբ պայմանավորված՝ պե­տա­­կան բյուջեի եկա­­մուտ­­ների էական նվա­­զե­­ցում կամ ծախ­­­­սերի ավելա­ցում տեղի չի ունենա:

7. Կապը ռազմավարական փաստաթղթերի հետ. Հայաստանի վերափոխման ռազ­մա­վա­րություն 2050, Կառավարության 2021-2026թթ. ծրագիր, ոլորտային և/կամ այլ ռազ­մա­վա­րություններ․

Նախագծերը բխում են Կառավարության 2021-2026 թվականների ծրագրի 6.8-րդ «Հարկա­բյու­ջետային քաղաքականություն» մասով սահմանված քաղաքականության ուղղություններից, ըստ որի ստորին մակարդակում գտնվող հարկման համակարգերում արհեստականորեն տեղա­­­վորվելու և այդ կերպ հարկերի վճարումից խուսափելու, հարկման տարբեր համա­կար­գերի միջև արհեստական գործարքների իրականացմամբ հարկային պլանավորման և գոր­ծարք­ների փաս­տաթղթավորման շղթայի ամբողջականության խաթարման ռիսկերը նվա­զեց­նելու նպա­տա­կով հարկման տարբեր համակարգերի միջև սահմանվելու է համադրելի և արդա­րացի հարկային բեռ: