Հելսինկյան Քաղաքացիական Ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ
16.12.2021
2. ՀՀ քննչական կոմիտեին վերապահված գործերով քննչական ենթակայության խնդիրները Խոշտանգման վերաբերյալ քրեական գործերով նախաքննության իրականացումը վերապահելով ՀՀ քննչական կոմիտեի քննիչներին, խնդրին տրվում է արհեստական լուծում, քանի որ հենց այդ և այլ պետական ծառայություն իրականացնող անձանց հակազդման համար էր ստեղծվել ՀՀ հատուկ քննչական ծառայությունը։ ՀՀ քննչական կոմիտեն չունի ինստիտուցիոնալ և գործառութային այն մակարդակի անկախություն և անաչառություն, որը պահանջվում է խոշտանգման գործերի քննության համար (Տե՛ս Վճռաբեկ դատարանի`Ալբերտ Հակոբջանյանի և Գագիկ Կարապետյանի գործով 2019 թվականի սեպտեմբերի 18-ի թիվ ԵԱՔԴ/0172/11/17 որոշման 23-րդ կետը:): Առաջարկվող մեխանիզմը պետք է լինի անկախ ինստիտուցիոնալ անձնային և գործնական մակարդակներում։ Նման անկախ մարմնի ղեկավարը պետք է ընտրվի խորհրդարանի կողմից և հաշվետու լինի օրենսդրին (Տե՛ս ավելի մանրամասն՝ https://hcav.am/factor-am-7-04-19/):ՀՔԱՎ գրասենյակը վերստին հիշեցնում է, որ ՀՔԾ ստեղծումը դրական է գնահատվել է թե միջազգային, թե ներպետական մակարդակներում։ Այապիսով, անհրաժեշտ է վերանայել Կառավարության քաղաքականությունը խոշտանգման դեմ պայքարում և աշխատանքներ իրականացնել ՀՔԾ վերականգման կամ նոր մարմնի ստեղծման համար, որը համապատասխանելու է խոշտանգումների վերաբերյալ գործերով քննության չափանիշներին (Տե՛ս Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի` Ogur v. Turkey գործով Մեծ պալատի՝ 1999 թվականի մայիսի 20-ի վճիռը, գանգատ թիվ 21594/93, կետեր 91-92, Mehmet Emin Yuksel v. Turkey գործով 2004 թվականի հուլիսի 20-ի վճիռը, գանգատ թիվ 40154/98, կետ 37, Ergi v. Turkey գործով 1998 թվականի հուլիսի 28-ի վճիռը, կետեր 83-84, Տե՛ս Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի` Mikheev v. Russia գործով 2006 թվականի հունվարի 26-ի վճիռը, գանգատ թիվ 77617/01, կետ 109, Տե՛ս Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի` Hugh Jordan v. the UK գործով 2001 թվականի մայիսի 4-ի վճիռը, գանգատ թիվ 24746/94, կետեր 125-130, Bati and Others v. Turkey գործով 2004 թվականի հունիսի 3-ի վճիռը, գանգատ թիվ 33097/96 և 57834/00, կետ 136, Amine Guzel v. Turkey գործով 2013 թվականի սեպտեմբերի 17-ի վճիռը, գանգատ թիվ 41844/09, կետ 39։ Տե՛ս Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի` Bati and Others v. Turkey գործով 2004 թվականի հունիսի 3-ի վճիռը, գանգատ թիվ 33097/96 և 57834/00, կետ 134։ Տե՛ս Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի` Bati and Օthers v. Turkey գործով 2004 թվականի հունիսի 3-ի վճիռը, գանգատ թիվ 33097/96 և 57834/00, կետ 137, mutatis mutandis, Ogur v. Turkey գործով Մեծ պալատի 1999 թվականի մայիսի 20-ի վճիռը, գանգատ թիվ 21594/93, կետ 92, Ognyanova and Choban v. Bulgaria գործով 2006 թվականի փետրվարի 23-ի վճիռը, գանգատ թիվ 46317/99, կետ 107, Khadzhialiyev and Others v. Russia գործով 2008 թվականի նոյեմբերի 6-ի վճիռը, գանգատ թիվ 3013/04, կետ 106։ Վճռաբեկ դատարանի` Վարտգեզ Գասպարիի գործով 2017 թվականի օգոստոսի 30-ի թիվ ԵԱՔԴ/0190/11/16 որոշման 23-րդ կետը։): Առաջարկություններ․ 1. Վերանայել գործող օրենսդրությամբ սահմանված ԱԱԾ մանդատը, գործառույթները և հաշվետվողականությունը։ Ազգային անվտանգության ծառայությունը պետք է հստակորեն նույնականացվի որպես անվտանգության ծառայություն, որը պետք է սահմանափակվի հետախուզական տվյալների հավաքագրմամբ: 2. Ստեղծել նոր մարմին կամ ապահովել ՀՔԾ աշխատանքի շարունակությունը որպես քննչական կոմիտեում ինքնավար պաշտոն զբաղեցնող անձանց կողմից կատարած հանցագործություններով, ինչպես նաև ՀՀ քրեական օրենսգքրի 309.1-ին հոդվածով, 341-րդ հոդվածի 2-րդ մասով, խոշտանգմամբ զուգորդված լինելու դեպքում՝ 341-րդ հոդվածի 3-րդ մասով նախատեսված հանցագործություններով քննություն իրականացնող անկախ մարմին։ 3. ՀՀ Հայաստանի Հանրապետության 2021 թվականի հունիսի 30-ի քրեական դատավարության օրենսգրքի 181-րդ հոդվածի 11-րդ մասում նախատեսել որպես բացառություն 450-րդ հոդվածով նախատեսված հանցակազմը։