ARMEN GRIGORYAN
06.09.2020
«Ավտոմոբիլային տրանսպորտի մասին» օրենքի հիմնական նպատակը՝ դա փոխադրումների, հատկապես միջպետական փոխադրումների, կանոնակարգումն է և դրանց համապատասխանեցումը միջազգային չափանիշներին։ Օրենքի հեղինակները պետք է, հատկապես, գլխավոր նպատակ ունենային հետևյալ երկու գաղափարները՝ հնարավորինս բարձրացնել փոխադրումների կատարման որակական չափանիշները և ստեղծել լավագույն պայմանները ՀՀ փոխադրողների մրցունակության համար։ Ցավոք, նշված նախագիծը նման գաղափարների կանոնավուրում լիարժեք ձևով չի արտահայտում, որովհետև բոլոր լրացված միջոցառումները կիսատ բնույթ են կրում։ Իմ մոտեցումը մանրամասնեմ․․․ Միանգամից ասեմ, որ իցենզավորմանը կողմ եմ, նույնիսկ առանց գումարի չափերին անդրադառնալու, քանի որ համարում եմ, որ ՀՀ միջպետական բեռնափոխադրումների ոլորտը այսօր հեռու է պրոֆեսիոնալ համարվելուց։ Այդ իսկ պատճառով այն պետք է պարտադիր լիցենզավորվի` կիրառելով իր բոլոր ուղեկցող դրական միջոցառումները, առանց որոնց այն կվերածվի ավելորդ ծախսեր պարունակող բյուրոկրատական ընթացակարգի։ Սակայն նախագծի մնացած մասը նման է թերի թողնված մտքերի և անհասկանալի ձևակերպումների շարադրանքի։ 1․ Ի՞նչ է նշանակում «Էլեկտրոնային գրանցամատյանում հաշվառվելու համար կազմակերպությունները լիազոր մարմնին ներկայացնում են բանկային տեղեկանք առնվազն 9000 եվրոյին համարժեք դրամ մեկ տրանսպորտային միջոցի դեպքում ․․․» միտքը։ 9000 եվրոյի վճարու՞մ, դեպոզի՞տ, առկայութոյու՞ն, թե ի՞նչ․․․ Պարզ չէ։ Կամ «առևտրային իրավունքի ոլորտ, անվճարունակության իրավունքի ոլորտ և այլն․․․»։ Փողադրողները ցանկանում են գործ ունենալ ավելի պարզ և հասկանալի ձևակերպումների հետ, որոնք զերծ կլինեն բազմիմաստ կամ կամայական մեկնաբանություններից։ 2․ Ո՞ր որակավորման մարմիններն են անցկացնելու դասընթացները և հաստատելու վարորդների համապատասխանությունը մասնագիտական այս կամ այն որակավորման աստիճանին։ Ի՞նչ մեթոդոլոգիական չափանիշներ են կիրառվելու։ Առանց նշված միջոցառումների ձևերն ունենալու, կամ գոնե կանխորոշելու, այդ որակավորման գործընթացները կլինեն անիմաստ, և հետևաբար, արդյո՞ք 3 ամիսը բավարար է նշված կառույցներն ու մեթոդական սկզբունքները ստեղծելու և ներդնելու համար։ Իհարկե, ոչ․․․ Նույնիսկ, այլ երկրների փորձը ներդնելու համար 3 ամիսը բավարար չէ։ 3․ Լիակատար բացակայում են վերահսկողական մեխանիզմները, որոնք կհամապատասխանեն միջազգային չափանիշներին։ Այնպիսի տպավորություն է, որ ինչպես նախագիծը, այնպես էլ օրենքն ամբողջությամբ, ուղղված է ՀՀ փոխադրողների շահերի դեմ։ Մինջդեռ ՀՀ փոխադրողները իրավասու են սպասել մի օրենսդրություն, որը գոնե ՀՀ տարածքում իրենց շահերը կդարձնեն ավելի գերակա, քան արտասահմանյան փոխադրողինը։ Սա շատ ծավալուն հարց է, որպեսզի մեկ էջում շարադրվի։ Գաղտնիք չէ, որ հայկական փողադրողներն այսօր ՌԴ-ում, ԲՀ-ում, ՈւՀ-ում և այլն, համարյա թե գտնվում են նվաստեցուցիչ պայմաններում տեղական պետական մարմինների կողմից՝ հենց վերահսկողական խիստ (նույնիսկ չարաշահումներով) մեխանիզմների կիրառման իմաստով։ Հետևաբար, ՀՀում, նախ պետք է ստեղծվի վերահսկողական հզոր և գրագետ համակարգ, որն էլ ի վիճակի կլինի արտասահմանյան փոխադրողներին ենթարկել ճիշտ վերահսկման։ Ասվածն ամենևին չի նշանակում ՀՀ փողադրողնեին չվերահսկել։ Եվ, որպեսզի ներդրվեն վերը նշված 2 և 3 կետերն ապահովող բոլոր միջոցառումները, ամենմոտավոր գնահատականներով անհրժեշտ կլինի շուրջ 1,5 տարի։ Կարելի է և խիստ անհրաժեշտ ավելի մանրամասն քննարկել ՀՀ միջպետական փոխադրումներին վերաբերող տրանսպորտային օրենսդրությունն ամբողջությամբ, սակայն դրա համար պետք կլինի կազմակերպել մասնագիտական հարթակում ամենալայն մակարդակներով լսումներ միջազգային իրավունքի, և հատկապես ԵԱՏՄ-ի տրանսպորտային օրենսդրության մասնագետների և, իհարկե, ՀՀ միջպետական փոխադրողների մասնակցությամբ։ 4․ Միաժամանակ նշեմ նաև իմ վերաբերմունքը ՀՀ բեռնափոխադրողների կողմից 1կմ-ի համար 50 դրամ ճանապարհավճարի մասին․․․ Այդ ճանապարհավճարը պետք է կիրառվի միայն ՀՀ տարածքից դուրս գրանցում ունեցող բեռնատարների նկատմամբ, քանի որ ՀՀ բեռնատարները արդեն գույքահարկի տեսքով կատարում են վճարում։ Կարելի կիրառել գույքահարկի և ճանապարհավճարի տարբերության վճարման մեխանիզմը, ինչպես դա արվում է, օրինակ՝ ՌԴ-ում, ռուսական գրանցում ունեցող բեռնատարների նկատմամբ։ Չնայած ես քվեարկել եմ օրենքին կողմ, հաշվի առնելով լիցենզավորման (նույնն է թե որկական չափանիշների բարձրացման) գաղափարը, այնուամենայնիվ, այն խիստ թերի Է և ժամանակային սահմանափակման տեսակետից անիրագործելի։