«Խղճի ազատության և կրոնական կազմակերպությունների մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», «Հասարակական կազմակերպությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն և լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության և Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ եկեղեցու հարաբերությունների մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն և լրացումներ կատարելու մասին», «Տեղական ինքնակառավարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», «Երևան քաղաքում տեղական ինքնակառավարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծեր

5. Անձնական տվյալների գաղտնիության պահպանումը Նախագծով նախատեսված կրոնական միավորումների պարտականությունները մտահոգություն են առաջացնում անձնական տվյալների գաղտնիության պահպանման տեսանկյունից: Մասնավորապես Նախագծի 11-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետը պարտադրում է կրոնական կազմակերպություններին վարել իրենց անդամների հաշվառումը, իսկ նույն հոդվածի Յ֊րղ կետով կրոնական կազմակերպությունները պարտավոր են սույն օրենքի պահանջների կատարումը ստուգելու համար Լիազոր մարմնի օրինական և պատճառաբանված պահանջով ողջամիտ ժամկետում նրան տրամադրել իրենց գործունեության մասին փաստաթղթեր: Նման լայն ձևակերպումները իրավունք են տալիս Լիազոր մարմնին կյանական կազմակերպությունների անդամների անձնական տվյալների վերաբերյալ տեղեկություններ պահանջել: Սա հակասում է աձնական տվյալների գաղտնիության, այս պարագայում համոզմունքների գաղտնիության պահպանման սկզբունքին, որը ենթադրում է, որ «ոչ ոքի չի կարելի պարտադրել բսւցտհայտել իր մտքերը կամ որևէ կյանի կամ համոզմունքի պատկանելությունը» (CCPR/C/21/Rev. 1/Add (1993), at para. 3): Այս մոտեցումը նաև ամրագրված է ՄԻԵԴ որոշումներով, համաձայն որոնց անձնական տվյալների գաղտնիության սահմանափակումները օրինաչափ են միայն երկու դեպքում. 1) երբ պետական աշխատանքի դիմած թեկնածուների համոզմունքները կարող են անհամատեղելի լինել պաշտոնի հետ (Vogt v. Germany, §§41-68), 2) երբ ներպետական օրենսդրությամբ նախատեսված որևէ հատուկ արտոնությունից օգտվել ցանկացողը պետք է հիմնավորի իր համոզմունքները (Kosteski v. “the former Yugoslav Republic of Macedonia”, §39). Առաջարկություն. Նախագծի 11 ֊րղ հովածի 2-րդ մասից հանել 1֊ին կետը և հստակեցնել նույն մասի 3-րղ կետում նշված փաստաթղթերի ցանկը: 6. Միավորումների ազատությունը Նախագծի որոշ կարգավորումներ ենթադրում են միավորումների ազատության անհարկի սահմանափակումներ: Այսպես, Նախագծի 6-րդ հոդվածի 3-րղ մասում նշվում է, որ միավորումը չի օգտվում կրոնական կազմակերպության համար նախատեսված իրավունքներից: Միևնույն ժամանակ, հողվածով որպես կրոնական կազմակերպություն գրանցվելու նախապայման է սահմանված առնվազն 150 անդամների առկայությունը: Ամրագրված իրավունքների ե պարտականությունների տարբերակումը գրանցված ե չգրանցված կրոնական միավորումների հանդիսանում է պետության կողմից չարղարացված միջամտություն միավպտւմների գոյությանը և խախտում է ՄԻԵԿ-ով նախատեսված միավորումների ազատության սկզբունքները: Այս տեսակետից կրոնի ազատության իրավունքը, որի մեջ է մտնում ուրիշների հետ կրոնը դսսխւնելու իրավունքը, ենթադրում է, որ հավատացյալները կարող են ազատորեն միավորվել աոանց պետության կամայական միջամտության, ե որ կրոնական միավորումների անկախ գոյությունը հանդիսանում է ժողովրդավարական հասարակությունում բազմակարծության անբաժանելի մասը ե պաշտպանվում է ՄԻԵԿ-ի 9֊րղ հոդվածով (Metropolitan Church of Bessarabia and others v. Moldova, §118): Առաջարկություն. Բացառել միավորումների ազատության սահմանափակումները Նախագծից հանելով 6֊րդ հոդվածի Յ֊րդ մասը: 7. Խոսքի ազատության սահմանափակումը Նախագծին կից փաթեթով մշակված II ե ՀԱՍԵ հարաբերությունների մասին օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին նախագծի 2-րդ հալվածը լուրջ սահմանափակում է ենթադրում խոսքի ազատության իրացման տեսակետից: Մասնավորապես, նախագիծը սահմանում է ՀԱՍԵ֊ի բացառիկ իրավունքը ՀԱՍԵ- ի դավանաբանության պաշտոնական լուսաբանումը իրականացնելու համար: Սույն կարգավորման մեջ, նախեառաջ, անհասկանալի է «պաշտոնական լուսաբանում» եզրույթը, որի մեկնաբանությունը կարոդ է հիմք հանդիսանալ զանգվածային լրատվությամբ իրականացվող ցանկացած լուսաբանման սահմանափակման համար արդյունքում ոտնահարելով բազմակարծությունն ու խոսքի ազատությունը (Jerusalem v. Austria, §§38-47): Առաջարկություն. «Հայաստանի Հանրապետության և Հայասաանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու հարաբերությունների մասին» օրենքում փոփոխությունների Նախագծից հանել 2-րդ հոդվածը: 8. Կյանական քարոզչությունը կրթական հաստատություններում Նախագիծը նախատեսում է կրոնական քսւյտզչության սահմանափակում կրթական հաստատություննեյտւմ, որը սակայն չի տարածվում ՀԱՍԵ-ի վրա: Այսպես, Նախագծի 5-յւդ հոդվածի 3- րդ կետը սահմանափակում է կրոնի ազատությունը, եթե աոանց ծնողների կամ այլ օրինական ևերկայացուցիչեերի համաձայնության իրականացվում է կրոնական քարոզչություն կամ կրոնական քարոզչության փորձեր այն դաստիարակչական կամ Նախակրթական կամ կրթական հաստատություննեյտւմ, որտեղ դաստիարակվում կամ ուսումնառուն են միէդե 14 տարեկան անչափահաս անձինք: Միաժամանակ, «Հանրակրթության մասին» ՀՀ օրենքի 4-յւդ հոդվածի 8-յպ մասով կրոնական գործունեությունը ե քայտզչությունն ուսումնական հաստատություննեյտւմ արգելվում են, բացառությամբ օրենքով սահմանված դեպքերի: Իսկ «Հայաստանի Հանրապետության ե Հայասաանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու հարաբերությունների մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն Հայասաանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին իրավունք ունի մասնակցելու պետական կրթական հաստատություննեյտւմ «Հայ Եկեղեցու պատմություն» առարկայի ուսումնական ծրագրի ե դասագրքի մշակմանը, այն դասավանդող ուսուցիչների որակավորման պահանջների սահմանմանը ե դպյացներին ներկայացնելու այդ ուսուցիչների թեկնածությունները: Բացի այդ, ՀԱՍԵ-ն իրավունք ունի պետական կրթական հաստատություններում կամավոր ուսումնական դասընթացներ կազմակերպելու օգտագործելով դրանց շենքերն ու ռեսուրսները: Հասարակական կազմակերպությունների ուսումնասիրությունները {Հայոց եկեղեցու պատմության ղպրոցական դասագրքերի բովանդակային վերլուծությունն ու ղրանց ազդեցությունը երիտասարդ սերնդի վրա, http://www. osf. am/wp - content/upload s/2014/04/H Hovhannisv an Research- .pdf) ցույց են տալիս, որ «Հայ Եկեղեցու պատմություն» առարկան չի բավարարում հանրային կրթության մեջ բազմակարծությունն ու հանդուրժողականությունը խթսւնելու ե հրահանգավորումը արգելելու նպատակներին (W. and D.M., M. and H.I. v. the United Kingdom; C.J., J,J and E,J. v. Poland; Bernard and others v. Luxembourg): Ու թեև կրթության կազմակերպումը կայւող է արտացոլել պատմական ավանդույթը ե հասարակության գերիշխող կրոնական պատկանելությունը, դասավանդվող առարկան չպետք է պարունակի կրոնական քարոզչություն ե հետապնղի հրահանգավորման նպատակ, իսկ գերիշխող կյտնի (այս դեպքում ՀԱՍԵ) և այլ կրոնների ներկայացվածությունը ուսումնական ծրագրում չպետք է որակապես տարբերվի: Առաջարկություն. Նախագծով ամրագրել, որ Նախագծի 5֊րդ հոդվածի 3-րդ կետը տարածվում է նաև Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու վրա:

4. Կրոնական կազմակերպությունների ֆինանսավորումը Նախագծի 11-րղ հոդվածի 4-րղ մասով արգելվում է կրոնական միավորումների ֆինանսավորումը Հայաստանի հանրապետության տարածքից դուրս գտնվող իրենց հոգևոր կենտրոնների կողմից: «Լոզեոր կենտրոն» եզրույթի անորոշությունը կարող է հանգեցնել օտարերկրյա ֆինանսավորման ոչ իրավաչափ սահմանափակման: Բացի այդ, պարզ չէ, թե ինչպես է այս կարգավորումը տարածվելու 22-ում բևակվոդ ազգային փոքրամասնությունների վրա, որոնց հոգևոր կենտրոնները գտնվում են այլ երկրռւմ: Նման կարգավորումը կարող է խախտել ազգային փոքրամասնությունների ինքնության և կրոնի պահպանման ուղղությամբ 22 ստանձնած պարաավորությունեերը: Ավելին 4ենետիկի հանձնաժողովի կարծիքներից մեկում նշվել է, որ միջազգային սկզբունքները չեն արգելում պետությանը որոշակի սահմանափակումներ կիրառել, պետությունը պետք է թույլ տա կրոնական միավորումներին գումար հայթայթել օրենսդյտւթյամբ չարգելված դեպքերում ե կարգով: Առավել ևս տվյալ սկզբունքը հավասար կերպով պետք է տարածվի բոլոր կազմակերպությունների նկատմամբ (Guidelines for Legislative Reviews of Laws Affecting Religion or Belief, http://www.venice,coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDLf2004)061-e): Առաջարկություն. Բացառել Նախագծի 11-րդ հողվածի 4-րդ մասով նախատեսվող' կրոնական միավորումների ֆինանսավորման սահմանափակումը:

3. Կրոնական կազմակերպությունների նկատմամբ «հասարակական կազմակերպությունների մասին» ՀՀ օրենքի կիրառումդ Նախագծի 8-րդ հոդվածի Յ րդ մասով նախատեսվում է կրոնական կազմակերպությունների հետ կապված հարաբերությունների նկատմամբ կիրառել «հասարակական կազմակերպությունների մասին» ՀՀ օրենքի 10-12-րդ հոդվածները հաշվի չառնելով տվյալ հարաբեյաւթյուեների առանձնահատկությունները: «2ասարակական կազմակերպությունների մասին» ՀՀ օրենքի կարգավորման առարկան հկ-ների ստեղծման, գործունեության հետ կապված հարաբեյաւթյուններն են, իսկ հասարակական կազմակերպությունը տվյալ օրենքի իմաստով ՀՀ քաղաքացիների, օտարերկրյա պետությունների քաղաքացիների, քաղաքացիություն չունեցող անձանց (այսուհետ' ֆիզիկական անձ) ե (կամ) իրավաբանական անձանց հասարակական միավորում է, որն ունի ոչ առևտրային կազմակերպության կարգավիճակ: Մինչդեռ, կրոնական միաւխրումներն իրենց բնույթով առանձնահատուկ միավորներ են ստեղծված իրացնելու անձանց մտքի, խղճի ե կրոնի ազատության իրավունքը: Ուստի, որևէ կերպ հիմնավորված չէ կրոնական կազմակերպությունների վրա որևէ մասով տարածել «հասարակական կազմակերպությունների մասին» ՀՀ օրենքը: Ելնելով նրանից, որ «հասարակական կազմակերպությունների մասին» ՀՀ օրենքով կարգավորվում են կրոնական կազմւսկերպությունների գրանցման հետ կապված հարաբերությունները, իսկ այդ օրենքով լիազոր մարմինը ԿԱ Պետական եկամուտների կոմիտեն է, Նախագծով ՊԵԿ-ը դառնում է կրոնական կազմակերպությունների գործունեության ոլորտում է լիազոր մարմին: Ավելին Նախագծի 15-րդ հոդվածի համաձայն կրոնական կազմակերպությունը լուծարվում է դատարանի կողմից Լիազոր մարմնի դիմումի հիման վրա, եթե ի հայտ են եկել 5-րդ հոդվածով սահմանված մտքի, խղճի և կրոնի ազատության արտահայտման սահմանափակման հիմքերը: Ակնհայտ է, որ լիազոր մարմինը ի դեմս ՊԵԿ-ի իրավասու չէ որոշելու, թե արդյոք եղել է նման խախտում, առավել ես, որ ըստ կանոնադրության ՊԵԿ-ը նման գործառույթ իրականացնելու լիազորություն չունի, իսկ Սահմանադրության համաձայն պետական ն տեղական ինքնակառավարման մարմիններն ու պաշտոնատար անձինք իրավասու են կատարելու միայն այնպիսի գործողություններ, ոյտնց համար լիազորված են Սահմանադրությամբ կամ օրենքներով: Առաջարկություն. Նախագծի 8-րդ հոդվածից հանել «Հասարակական կազմակերպությունների մասին» ՀՀ օրենքին հղումը բացառելով կրոնական կազմակերպությունների ստեղծման հետ կապված հարաբերությունների կարգավորումը տվյալ օրենքով: