«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2016 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՅԻՍԻ 26-Ի N 551-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇՄԱՆ ՆԱԽԱԳԻԾ

1 1    1.

  Իրավական ակտի հիմնավորումը

2019 թվականի մայիսի 16-ի ի N 650-Լ որոշմամբ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը հաստատել է 2019-2023 թվականների գործունեության միջոցառումների ծրագիրը, որում կարևորվել է կյանքի դժվարին իրավիճակում գտնվող երեխաների, այդ թվում` հաշմանդամություն ունեցող երեխաների ընտանիքում ապրելու իրավունքի իրացմանն ու այլընտրանքային, համայնքահենք ծառայությունների ցանցի ընդլայմանն ուղղված միջոցառումների իրականացումը։

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ նախարարությունն իրականացնում է ապաինստիտուցիոնալացման քաղաքականություն՝ ուղղված երեխայի՝ ընտանիքում ապրելու իրավունքի իրացմանը:

Այս ուղղությամբ ՀՀ կառավարության կողմից հաստատվել է «Դիլիջանի  երեխաների խնամքի և պաշտպանության  գիշերօթիկ հաստատություն», «Բյուրեղավանի երեխաների խնամքի և պաշտպանության գիշերօթիկ հաստատություն», «Գյումրու երեխաների խնամքի և պաշտպանության N 1 գիշերօթիկ հաստա­տություն», «Գյումրու Ֆրիտյոֆ Նանսենի անվան երեխաների խնամքի և պաշտպանության N 2 գիշերօթիկ հաստատություն», «Վանաձորի մանկատուն» պետական ոչ  առևտրային կազմակեր­պությունները   լուծարելու,  Հայաստանի  Հանրապետության կառավարության 2002 թվականի հոկտեմբերի 17-ի  n 1738-ն, 2002 թվականի նոյեմբերի 28-ի  N 1906-Ն  և  2007 թվականի հուլիսի 26-ի  N 890-Ն  որոշումներն  ուժը կորցրած ճանաչելու  մասին» 31 հոկտեմբերի 2019 թվականի  N   1507- Ն որոշումը, համաձայն որի լուծարվել են երեխաների խնամք և պաշտպանություն իրականացնող գիշերօթիկ 4 հաստատությունները:

Միաժամանակ 2019 թվականին իրականացված մրցույթների արդյունքում հաղթող ճանաչված հասարակական կազմակերպություններին 2020 թվականի ՀՀ պետական բյուջեի շրջանակներում պատվիրակվել են ծրագրեր ՀՀ բոլոր մարզերում և Երևան քաղաքում: Տրամադրվող ծառայությունների համար մշակվում են առանձին չափորոշիչներ և ցերեկային աջակցության կենտրոնները կաշխատեն նույն սկզբունքով:

Իսկ ճգնաժամային իրավիճակում հայտնված և անհապաղ տեղավորման կարիք ունեցող 0-18 տարեկան  երեխաների համար (անհրաժեշտության դեպքում նաև ուղեկցողի հետ) 2020 թվականից նախատեսվում է բացել նաև ճգնաժամային աջակցության կենտրոններ Երևան, Գյումրի և Կապան քաղաքներում: Այս կենտրոններում երեխաների խնամքը նախատեսվում է իրականացնել առավելագույնը 6 ամիս ժամկետով՝ զուգահեռաբար գնահատված կարիքին համապատասխան մասնագիտական աշխատանք իրականացնելով թե երեխայի, թե ընտանիքի հետ՝ երեխայի հետագա խնամքը կենսաբանական ընտանիքում, իսկ դրա անհնարինության դեպքում՝ խնամատար, խնամակալ կամ ընտանիքում կազմակերպելու նպատակով:

Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ կյանքի դժվարին իրավիճակում հայտնված անձինք ունեն նաև ինքնուրույն անկախ կյանք վարելու համար աջակցության կարիք, ավելին՝ հաստատություններն ավարտող և հաշմանդամություն ունեցող անձինք առավել խոցելի են,  2020 թվականից նախատեսվում է ստեղծել նաև անկախ ապրելակերպ  ուղեկցող ծառայություններ, որոնք կաջակցեն 16-23 տարեկան անձանց՝ ձեռք բերելու անկախ կյանքով ապրելու և մասնագիտական հմտություններ: Վերոհիշյալով պայմանավորված անհրաժեշտություն է ստեղծվել ապահովել համապատասխան իրավակարգավորումները:

1.     1.1

     Անհրաժեշտությունը

Հիմք ընդունելով ոլորտում իրականացվող բարեփոխումները և ապաինստիտուցիոնալացման քաղաքականությունը՝ հաստատությունների տիպերը և հետևաբար ուղղորդման ուղիները և նվազագույն չափորոշիչները անհրաժեշտ է փոփոխել: Մասնավորապես, ցերեկային աջակցության կենտրոնների ցանցը ընդլայնվում է՝ ընդգրկելով ողջ հանրապետության տարածքը, ինչպես նաև գործելով համընդհանուր չափորոշիչով:

Կյանքի դժվարին իրավիճակում հայտնված և հաշմանդամություն ունեցող 16-23 տարեկան անձանց համար նախատեսվում է ստեղծել լրացուցիչ ծառայություն՝ անկախ ապրելակերպ  ուղեկցող կյանքի ծառայությունը՝ ինքնուրույն կյանքով ապրելուն ուղղված և մասնագիտական հմտություններ ձեռքբերելու նպատակով:

2.     1.2

Ընթացիկ իրավիճակը և խնդիրները

Ճգնաժամային իրավիճակում հայտնված և արագ տեղավորման կարիք ունեցող երեխաների շտապ  տեղավորումը երբեմն հնարավոր չի լինում կազմակերպել՝ հաշվի առնելով, որ նման կենտրոն գործում է միայն Երևանում, իսկ հեռավոր մարզերից երբեմն հասնելու խնդիր է առաջանում:  Այս պարագայում Երևանում, Գյումրիում և Կապանում նախատեսվում է բացել ճգնաժամային աջակցության կենտրոններ, որոնք հավասարապես կսպասարկեն հարակից շրջանները ևս:

Մասնագիտացված մանկատներում շարունակում են խնամք ստանալ 18 տարին լրացած հաշմանդամություն ունեցող անձինք, ովքեր որևէ հմտություն և կարողություն չունեն ինքնուրույն կյանք վարելու և հաստատությունից դուրս գալը շատ ռիսկային է նրանց համար:

3.     2.

Կարգավորման նպատակը և բնույթը

Նախագծի ընդունման նպատակը կյանքի դժվարին իրավիճակում հայտնված երեխաների վիճակի բարելավումն է և նրանց հասարակություն ներառումը:

4.     3.

  Նախագծերի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները և անձինք

   Նախագիծը մշակվել է Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի և սոցիալական      հարցերի նախարարության մասնագետների կողմից:

5.     4.

Ակնկալվող արդյունքը

      Նախագծերի ընդունման արդյունքում կկանոնակարգվի ուղղորդման գործընթացը: