«Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն և լրացումներ կատարելու մասին, Քաղաքացիական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին և «Նոտարիատի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին օրենքի նախագծեր

Ի լրումն սույն նախագծի վերաբերյալ իմ նախորդ առարկությունների հայտնում եմ, որ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 436-րդ հոդվածի համաձայն պայմանագիր է համարվում երկու կամ մի քանի անձանց համաձայնությունը, որն ուղղված է քաղաքացիական իրավունքներ եւ պարտականություններ սահմանելուն, փոփոխելուն կամ դադարելուն: Նույն օրենսգրքի 448-րդ հոդվածի համաձայն պայմանագիրը համարվում է կնքված, եթե կողմերի միջեւ պահանջվող ձեւով համաձայնություն է ձեռք բերվել պայմանագրի բոլոր էական պայմանների վերաբերյալ: Իսկ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 449-րդ հոդվածի 3-րդ մասը սահմանում է, որ այն պայմանագիրը, որից ծագող իրավունքները ենթակա են պետական գրանցման, կնքված է համարվում այդ իրավունքի գրանցման պահից: Վերոգրյալից ուղղակի բխում է, որ գույքի նկատմամբ իրավունքի գրանցումը տեխնիկական կամ ոչ էական հարց չէ: Գույքի նկատմամբ իրավունքի գրանցումը պայմանագրի կնքման շղթայի բաղկացուցիչ մասն է հանդիսանում, առանց որի պայմանագիրը չի համարվի կնքված: Վերոգրյալի համաձայն է, որ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 302-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանվում է, որ եթե գործարքը կնքվել է պատշաճ ձեւով, իսկ կողմերից մեկը հրաժարվում է գործարքից ծագող իրավունքների գրանցումից, դատարանն իրավունք ունի մյուս կողմի պահանջով վճիռ կայացնել այդ իրավունքների գրանցման մասին: Սույն նորմից ուղղակի բխում է, որ գույքի նկատմամբ իրավունքի գրանցման համար պետք է դիմեն պայմանագրի բոլոր կողմերը, քանի որ գույքի նկատմամբ իրավունքի գրանցումով անձինք փաստացի տնօրինում են գույքը՝ որոշում են դրա ճակատագիրը: Վերագրյալի համաձայն գտնում եմ, որ գույքի նկատմամբ իրավունքի պետական գրանցումը նոտարին կամ կողմերից միայն մեկին հանձնարարլով, ոչ միայն խախտվում են վերոհիշյալ նորմերի, այլ ՀՀ Սահմանադրության 60-րդ հոդվածի պահանջը:

Ի լրումն սույն նախագծի վերաբերյալ իմ նախորդ առարկությունների հայտնում եմ, որ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 436-րդ հոդվածի համաձայն պայմանագիր է համարվում երկու կամ մի քանի անձանց համաձայնությունը, որն ուղղված է քաղաքացիական իրավունքներ եւ պարտականություններ սահմանելուն, փոփոխելուն կամ դադարելուն: Նույն օրենսգրքի 448-րդ հոդվածի համաձայն պայմանագիրը համարվում է կնքված, եթե կողմերի միջեւ պահանջվող ձեւով համաձայնություն է ձեռք բերվել պայմանագրի բոլոր էական պայմանների վերաբերյալ: Իսկ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 449-րդ հոդվածի 3-րդ մասը սահմանում է, որ այն պայմանագիրը, որից ծագող իրավունքները ենթակա են պետական գրանցման, կնքված է համարվում այդ իրավունքի գրանցման պահից: Վերոգրյալից ուղղակի բխում է, որ գույքի նկատմամբ իրավունքի գրանցումը տեխնիկական կամ ոչ էական հարց չէ: Գույքի նկատմամբ իրավունքի գրանցումը պայմանագրի կնքման շղթայի բաղկացուցիչ մասն է հանդիսանում, առանց որի պայմանագիրը չի համարվի կնքված: Վերոգրյալի համաձայն է, որ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 302-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանվում է, որ եթե գործարքը կնքվել է պատշաճ ձեւով, իսկ կողմերից մեկը հրաժարվում է գործարքից ծագող իրավունքների գրանցումից, դատարանն իրավունք ունի մյուս կողմի պահանջով վճիռ կայացնել այդ իրավունքների գրանցման մասին: Սույն նորմից ուղղակի բխում է, որ գույքի նկատմամբ իրավունքի գրանցման համար պետք է դիմեն պայմանագրի բոլոր կողմերը, քանի որ գույքի նկատմամբ իրավունքի գրանցումով անձինք փաստացի տնօրինում են գույքը՝ որոշում են դրա ճակատագիրը: Վերագրյալի համաձայն գտնում եմ, որ գույքի նկատմամբ իրավունքի պետական գրանցումը նոտարին կամ կողմերից միայն մեկին հանձնարարլով, ոչ միայն խախտվում են վերոհիշյալ նորմերի, այլ ՀՀ Սահմանադրության 60-րդ հոդվածի պահանջը:

3. «Նոտարիատի մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի համաձայն պարտավոր է իրականացնել միայն նոտարական գործողություններ: Իրավունքի գրանցումը նոտարական գործողություն չէ և չի կարող պարտադրվել նոտարին: Նույն օրենքի 15-րդ հոդվածի համաձայան նոտարի կողմից իրականացվող նոտարական գործողություններն ու ծառայությունները վճարով են: Ընդ որում ոչ նոտարական գործողությունների համար ծառայությունների վճարը սահմանում է նոտարը: Այս պայմաններում անձանց վրա դրվում է նաև նոտարի կողմից մատուցվող ոչ նոտարական գործողությունների համար լրացուցիչ վճարումներ կատարելու պարտականություն ևս, որն անընդունելի է: 4. Նոտարն իրավունք չունի առանց կողմերի կողմից սահմանված կարգով տրված լիազորության իրականացնել պայմանագրի կողմերի կողմից կնքված պայմանագրից բխող իրավունքի գրանցում, քանի որ այդ գրանցման հետևանքով մի կողմը ձեռք է բերում իրավունք, իսկ մյուս կողմը կարող է այն կորցնում է: Այս պայմաններում առանց անձի գրավոր համաձայնության իրավունքի պետական ցանկացած գրանցման փաստ անվավեր կճանաչվի ցանկացած դատարանի կողմից: 5. Ըստ էության սույն նախագծով գործարքների նկատմամբ իրավունքների գրանցման քաղաքացիաիրավական հարաբերությունները դառնում են վարչաիրվական հարաբերություններ, որը հակասում է ՀՀ քաղաքացիական օրենսդրության սկզբուքններին: 6. Նույն մոտեցումները վերաբերվում են ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 505-րդ հոդվածի փոփոխությոնը, որով ևս պետությունը խախտում է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի սկզբունքները՝ անհիմն ու անօրինական ձևով միջամտելով անձանց քաղաքացիաիրավական հարաբերություններին: