<<ՍԵՎԱՆԱ ԼՃԻ ՄԱՍԻՆ>> ՕՐԵՆՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ>> ԵՎ <<ՍԵՎԱՆԱ ԼՃԻ ԷԿՈՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ, ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ, ՎԵՐԱՐՏԱԴՐՄԱՆ ԵՎ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ՏԱՐԵԿԱՆ ՈՒ ՀԱՄԱԼԻՐ ԾՐԱԳՐԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ>> ՕՐԵՆՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ>> ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐԻՆ ՀԱՎԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՏԱԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ

<<Սևանա լճի մասին>> օրենքում լրացում կատարելու մասին>> և <<Սևանա լճի էկոհամակարգի վերականգնման, պահպանման, վերարտադրման և օգտագործման միջոցառումների տարեկան և համալիր ծրագրերը հաստատելու մասին>> օրենքում լրացում կատարելու մասին>> Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերին հավանություն տալու մասին>> Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշման նախագծի վերաբերյալ

1. Անհրաժեշտությունը` <<Սևանա լճի մասին>> օրենքում լրացում կատարելու մասին>> և <<Սևանա լճի էկոհամակարգի վերականգնման, պահպանման, վերարտադրման և օգտագործման միջոցառումների տարեկան և համալիր ծրագրերը հաստատելու մասին>> օրենքում լրացում կատարելու մասին>> Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերին հավանություն տալու մասին>> Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշման նախագծի (այսուհետև՝ Նախագիծ) ընդունումը պայմանավորված է <<Սևանա լճի մասին>> և <<Սևանա լճի էկոհամակարգի վերականգնման, պահպանման, վերարտադրման և օգտագործման միջոցառումների տարեկան և համալիր ծրագրերը հաստատելու մասին>> օրենքների (այսուհետև՝ Օրենքներ) պահանջները Եղեգիս գետի ջրհավաք ավազանի նկատմամբ ևս կիրառելու իրավական հիմքերի հստակեցման անհրաժեշտությամբ:  
2. Ընթացիկ իրավիճակը և խնդիրները` Սևանա լիճ Արփա և Եղեգիս գետերի հոսքը տեղափոխող Կեչուտի ջրամբարի և Արփա-Սևան թունելի հիդրոհամալիրը (այսուհետև՝ հիդրոհամալիր) իրականացվել է 1963-80թթ-ին՝ համաձայն ՍՄԿԿ կոնտկոմի և ՍՍՀՄ մինիստրների խորհրդի 1961թ-ի օգոստոսի 12-ի թիվ 726 որոշման:

Հիդրոհամալիրի կառուցման նպատակն է եղել Արփա գետի և նրա վտակների տարեկան 250-270 մլն մ³ ազատ հոսքի տեղափոխման միջոցով կանխել Սևանա լճի մակարդակի անկումը:

Արփա-Սևան թունելի շահագործման օրվանից Սևանա լիճ ջուր է տեղափոխվել ինչպես Կեչուտի ջրամբարից (մինչև 170 մլն մ³ ծավալով), այնպես էլ Եղեգիս գետից (մինչև 80 մլն մ³), որն ըստ էության նշանակում է, որ Եղեգիսի հիդրոհանգույցից վերև Եղեգիսի ջրավազանը փաստորեն նույնպես հանդիսանում է Սևանա լճի ջրհավաք ավազան: Նախագծով նախատեսվում է լրացնել այդ իրավական բացթողումը:

3. Տվյալ բնագավառում իրականացվող քաղաքականությունը` Սևանա լճի ջրի դրական հաշվեկշռի ապահովումն է` Արփա-Սևան թունելի միջոցով, Արփա և Եղեգիս գետերից լճի ջրալրմամբ: Թունելի շահագործման օրվանից մինչև 2011թ-ը լիճ է տեղափոխվել տարեկան միջինը շուրջ 200 մլն մ³:

Երկար տարիներ թունելների շահագործման ընթացքում N 2 թունելի որոշակի հատվածներ քայքայվել են և նվազել է թունելի թողունակությունը: Աբու-Դաբի Զարգացման Հիմնադրամի աջակցությամբ 2011-2016թթ-ին իրականացվել են վերականգնման աշխատանքներ:  Այդ տարիներին լիճ է տեղափոխվել տարեկան միջինը շուրջ 110 մլն մ³ ջուր:

2017թ-ից նախաձեռնվել և իրականացվում են թունելի թողունակության մեծացման աշխատանքներ, որոնք նախատեսվում է ավարտել 2019թ-ին:

Աշխատանքների կատարումը հնարավորություն կտա թունելի թողունակությունը բարձրացնել 13 մ³/վրկ-ից մինչև 19,5-20 մ³/վրկ և գարնանային հալոցքի շրջանում առավել մեծ հոսքով ջուր տեղափոխել Սևանա լիճ՝ տարեկան ապահովելով մինչև 250 մլն մ³:

Շինարարկան աշխատանքներն իրականացվում են հուլիսից ապրիլ ամիսներին, իսկ ջրահոսքի տեղափոխումը Սևանա լիճ՝ ապրիլից հուլիս ջրառատ ամիսներին:

4. Կարգավորման նպատակը և բնույթը` <<Սևանա լճի մասին>> օրենքի 3-րդ հոդվածի <<Սևանա լճի ջրհավաք ավազան>> հասկացությունը սահմանվել է որպես <<տարածք, որի մակերևութային և ստորերկրյա ջրերը հոսում են դեպի Սևանա լիճ: Սևանա լճի ջրհավաք ավազանի մասն են կազմում նաև Կեչուտի և Սպանդարյանի ջրամբարները, Արփա և Որոտան գետերի ջրհավաք ավազանները` մինչև Կեչուտի ջրամբար.>>:

<<Սևանա լճի էկոհամակարգի վերականգնման, պահպանման, վերարտադրման և օգտագործման միջոցառումների տարեկան և համալիր ծրագրերը հաստատելու մասին>> օրենքի Ներածության 2-րդ պարբերությունում սահմանվում է, որ Սևանա լճի ջրհավաք ավազանը, ընդգրկում է Սևանա լճի բուն ջրհավաք ավազանը և Արփա գետի ջրհավաք ավազանի վերնագավառը` Կեչուտի ջրամբարից հոսանքն ի վեր ընկած տարածքներն ու Որոտան գետի ջրհավաք ավազանի վերնագավառները` Սպանդարյան ջրամբարից հոսանքն ի վեր ընկած տարածքները:

Թունելի շահագործման ամբողջ ընթացքում Եղեգիս գետի ջրերը փաստացի նույնպես տեղափոխվել են լիճ, սակայն վերը նշված սահմանումներով Օրենքների կիրառման ոլորտից դուրս են մնացել Եղեգիս գետի ջրհավաք ավազանը՝ մինչև Եղեգիս գետ – Արփա-Սևան N 2 թունել հիդրոհանգույցը: 

5. Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները` Նախագիծը մշակվել է Ջրային կոմիտեի աշխատակազմի կողմից:
6. Ակնկալվող արդյունքը` Սույն փոփոխությունով կհստակեցվեն Օրենքի պահանջների կիրառման հիմքերը նաև Եղեգիս գետի ջրհավաք ավազանի՝ Եղեգիսի հիդրոհանգույցից վեր ընկած հատվածի նկատմամբ:  

Ջրային կոմիտե