«ԲԺՇԿԱՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2006 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՐՏԻ 2-Ի N 276-Ն ՈՐՈՇՈՒՄՆ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծ

               Իրավական ակտի հիմնավորումը

1.

   Անհրաժեշտությունը

        Նախագծի մշակման անհրաժեշտությունը բխում է ՄԱԿ «Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների մասին» կոնվենցիայի դրույթներից։

     Նախագծում ներառված դրույթների մշակման անհրաժեշտությունը բխում է բժշկասոցիալական փորձաքննության համակարգում արմատական փոփոխություններ կատարելու անհրաժեշտությունից:

2.

Ընթացիկ իրավիճակը և խնդիրները

  Հաշմանդամության սահմանման գործընթացը կանոնակարգվում է մի շարք իրավական ակտերով: Հաշմանդամության գնահատումն իր մեջ ներառում է ոչ միայն հաշմանդամի կարգավիճակի սահմանումը, այլև վերականգնողական անհատական ծրագրի կազմումն ու իրականացումը, ըստ անհատակական վերականգնողական ծրագրի որոշ սոցիալական ծառայությունների տրամադրումը: Հաշմանդամության սահմանման դաuակարգիչները և հաշմանդամության խմբերը սահմանելու չափանիշները սահմանված են ՀՀ կառավարության 2003 թվականի հունիսի 13-ի N 780-Ն որոշմամբ: Բժշկասոցիալական փորձաքննության իրականացման կարգը սահմանված է ՀՀ կառավարության 2006 թվականի մարտի 2-ի N 276-Ն որոշմամբ:

 Հաշմանդամություն ունեցող անձանց վերականգնողական անհատական ծրագրերի կազմման և իրականացման կարգը սահմանված է ՀՀ կառավարության 2015 թվականի դեկտեմբերի 24-ի N 1535-Ն որոշմամբ, համաձայն որի  վերականգնողական անհատական ծրագրեր (ՎԱԾ) կազմվում են միայն հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար, ինչը առաջացնում է խնդիրներ այն անձանց համար, որոնք չունեն հաշմանդամություն, սակայն ունեն վերականգնողական միջոցառումների կարիք:

          Գործընթացը (հաշմանդամություն ունեցող անձանց տարբեր արտոնություններ, ծառայություններ տրամադրելը) կանոնակարգվում է նաև այլ իրավական ակտերով, և հաշմանդամության գնահատման նոր մոդելի փորձնական կիրառումը լիարժեք կազմակերպելու համար անհրաժեշտ է համապատասախան փոփոխություններ կատարել նաև դրանցում: Դրանք ներկայացված են նախագծում:

Գործող օրենսդրությունը հիմնված է «ամեն ինչ կամ ոչինչ» սկզբունքի վրա: Այսինքն, անձը հաշմանդամի կարգավիճակ ունենալու դեպքում միայն կարող է օգտվել պետական նպատակային ծրագրերից: Օրինակ, լսողական թեթև խնդիրներ ունենալու դեպքում, անձը հաշմանդամ չի ճանաչվում, իսկ լսողական սարք ստանալու իրավունքը ուղղակիորեն կապված է այդ հանգամանքի հետ: Նույնը վերաբերում է անվճար բժշկական ծառայություն ստանալու խնդրին: Արդյունքում, հաշմանդամ չճանաչված անձիք զրկվում են անհրաժեշտ ծառայությունն ստանալու իրավունքից, որը նպաստում է հիվանդության կամ խնդրի ծանրացմանը, հետևաբար նաև հաշմանդամության առաջացմանը, սահմանափակվում է հասարակական կյանքում նրանց լիարժեք ներառումը: Մյուս կողմից այս հանգամանքը ստիպում է կենսագործունեության թեթև խնդիրներ ունեցող անձանց փորձել ձեռք բերել հաշմանդամություն ունեցող անձի կարգավիճակ՝ համապատասխան ծառայությունն ստանալու նպատակով:

3.

Կարգավորման նպատակը և բնույթը

1)        բարձրացնել հաշմանդամություն ունեցող, ինչպես նաև հաշմանդամի կարգավիճակ չունեցող, սակայն որոշակի սահմանափակումներ ունեցող անձանց մատուցվող ծառայությունների արդյունավետությունը և հասցեականությունը,

2)       հաշմանդամ չճանաչված անձանց տրամադրել համապատասխան ծառայություն:

4.

Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները և անձիք

ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի, ՀՀ կրթության և ՀՀ առողջապահության նախարարությունները, ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամը, UNDP-ին, ԱՄՆ ՄԶԳ USAID/PRIP-կենսաթոշակային բարեփոխումների իրականացման ծրագրի մասնագետները, միջազգային փորձագետները, հասարակական կազմակերպությունները

5.

Ակնկալվող արդյունքը

1.     Անձի բազմակողմանի գնահատման արդյունքում, նրա անհատական կարողություններին և կարիքներին համարժեք, կտրամադրվեն համապատասխան ծառայություններ` նրա մասնակցությունը և սոցիալական ներառումն  ապահովելու համար։

2.    Անձի բազմակողմանի գնահատման արդյունքում, նրա անհատական կարողություններին և կարիքներին համարժեք, կտրամադրվեն համապատասխան ծառայություններ ինչպես հաշմանդամություն ունեցող, այնպես էլ հաշմանդամ չճանաչված անձանց: