Շահեն Շահինյան
08.11.2023
Հանել Հասարակական Կազմակերպություններին անդամակցության պարտադիր պահանջը։ Հաշվի անելով որ դրանք չունեն որևիցէ իրավական լծակ։ ՀԿ-ներին անդամակցությունը պետք է լինի կամավոր այլ ոչ թե պարտդրաբար։
1 - Կողմ
7 - Դեմ
ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ
«ԳԵՈԴԵԶԻԱԿԱՆ ԵՎ ՔԱՐՏԵԶԱԳՐԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔԻ ԵՎ ՀԱՐԱԿԻՑ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹՅԱՆ
1.1. Հայաստանի Հանրապետությունում քարտեզագրության, գեոդեզիայի, չափագրման (հաշվառման) և հողաշինարարության գործունեության իրականացման կապակցությամբ առաջացող իրավահարաբերությունները ներկայումս կարգավորման են ենթարկվում «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքով, որի 16-րդ հոդվածը սահմանում է, թե ով իրավունք ունի զբաղվելու համապատասխան գործունեությամբ, որոնք են որակավորման վկայականների գործողության կասեցման և դադարեցման հիմքերը, վկայականի կրկնօրինակ տրամադրելու դեպքերը և այլն: Միևնույն ժամանակ, նույն օրենքի 1-ին հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ օրենքի կարգավորման ոլորտը ընդգրկում է գույքի նկատմամբ իրավունքների, իրավունքների սահմանափակումների (այսուհետ` սահմանափակումներ) պետական գրանցման, գույքի, դրա նկատմամբ իրավունքների, սահմանափակումների վերաբերյալ տեղեկատվության տրամադրման, գրանցում իրականացնող մարմնի իրավունքների և պարտականությունների իրավական հիմքերը, գույքի նկատմամբ իրավունքների և սահմանափակումների պետական գրանցման վարույթի առանձնահատկությունները: Այսինքն՝ կարելի է եզրահանգել, որ քարտեզագրության, գեոդեզիայի, չափագրման (հաշվառման) և հողաշինարարության գործունեության իրականացման կապակցությամբ առաջացող իրավահարաբերությունները որպես այդպիսին դուրս են իրավական ակտի կարգավորման ոլորտից:
Ավելին, 2023 թվականի հունվարի 1-ին ընդունված «Գեոդեզիական և քարտեզագրական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի 1-ին հոդվածի համաձայն.
«1. Սույն օրենքը կարգավորում է Հայաստանի Հանրապետությունում գեոդեզիական և քարտեզագրական գործունեության իրականացման հետ կապված հարաբերությունները։ Հայաստանի Հանրապետությունում բոլոր քարտեզագրական և գեոդեզիական աշխատանքներն իրականացվում են սույն օրենքին և այլ իրավական ակտերին համապատասխան։
Այսինքն՝ քննարկման առարկա իրավահարաբերությունները ներառված են «Գեոդեզիական և քարտեզագրական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի կարգավորման ոլորտում, մինչդեռ գործող կարգավորումների համատեքստում իրականում կարգավորվում են «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքով: Ներկայացվող նախագծերի փաթեթով առաջնահերթ թիրախավորվում է այս խնդրի լուծումը:
1.2. ««Քաղաքաշինության մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՕ-433-Ն օրենքի 4-րդ հոդվածով նախատեսվում է «Քաղաքաշինության մասին» օրենքը լրացնել նոր 7.1-րդ հոդվածով, որի 5-րդ մասի 1-ին կետի «դ» ենթակետով սահմանվում է, որ քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտների հետախուզման և հետազննման ծառայություններ մատուցող քաղաքաշինության գործունեության սուբյեկտը ի թիվս այլնի իրավունք ունի նաև իրականացնելու գեոդեզիական ծառայություններ: Միևնույն ժամանակ, «Լիցենզավորման մասին» ՀՀ օրենքով քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտների հետախուզման և հետազննման ծառայությունները դասվում են լիցենզավորման ենթակա գործունեության տեսակների շարքին:
««Քաղաքաշինության մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՕ-433-Ն օրենքի 8-րդ հոդվածով նախատեսվում է «Քաղաքաշինության մասին» օրենքը լրացնել V.1-ին գլխով, որի 11.1-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանվում է, որ քաղաքաշինության բնագավառում հավաստագրված մասնագետները մասնագիտական գործունեություն իրականացնելու իրավունք ունեցող ֆիզիկական անձինք են, որոնք Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով ստացել են մասնագիտական գործունեության ՇՄԶ համապատասխան հավաստագիր և գրանցվել են քաղաքաշինության բնագավառի պետական կառավարման մարմնի կողմից վարվող՝ մասնագետների գրանցամատյանում (այսուհետ՝ հավաստագրված մասնագետ):
Փաստորեն ստացվում է հետևյալ իրավիճակը. գեոդեզիական ցանկացած գործունեության իրականացնելու համար մի դեպքում սահմանվում է, որ անձը պետք է ստանա համապատասխան որակավորման վկայական, լիազոր մարմինը՝ Կադաստրի կոմիտե, մյուս դեպքում՝ հավաստագիր, լիազոր մարմինը՝ Քաղաքաշինության կոմիտե, ավելին, եթե ֆիզիկական անձը հանդիսանա անհատ ձեռնարկատեր և արդեն իսկ ունենա որակավորման վկայական, որով գործող օրենսդրության համաձայն իրավունք ունի իրականացնելու գեոդեզիական գործունեություն, ապա «Քաղաքաշինության մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՕ-433-Ն տրամաբանության ներքո ստացվում է, որ պետք է նաև հավաստագրվի և լիցենզավորվի:
1.3. «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի համատեքստում որակավորման ենթակա գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքը տրամադրվում է մեկ միասնական՝ քարտեզագրության, գեոդեզիայի, չափագրման (հաշվառման) և հողաշինարարության որակավորման վկայականով, այնինչ գործնականում տարբեր մասնագիտական հմտություններ են պահանջվում գեոդեզիայի ոլորտում կամ քարտեզագրության, չափագրման (հաշվառման), հողաշինարարության ոլորտում գործունեություն իրականացնելու համար: Ներկայումս գործող կարգավորումների ներքո իրականացվող որակավորման ընթացակարգերով հնարավոր չի լինում որպես նշանակետ ընդունել անձանց նեղ մասնագիտական հմտությունները:
1.4. «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածով սահմանվում են որակավորման վկայականների կասեցման և դադարեցման հիմքերը, որոնք գործնականում ի հայտ եկող խնդիրները ամբողջապես չեն կարգավորում, ուստի անհրաժեշտություն է առաջանում իրավակարգավորող նորմերը համապատասխանեցնել պրակտիկայում հայտնաբերված խնդիրներին՝ լիարժեք լուծումներ ապահովելով և պաշտպանելով ինչպես որակավորված անձանց, այնպես էլ որակավորման ենթակա գործունեության արդյունք հայցող անձանց իրավունքները:
1.5. «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի համատեքստում առկա չեն այնպիսի իրավանորմեր, որոնց կիրառմամբ հնարավոր կլինի ապահովել մասնագիտական համապատասխան գործունեության տեսակների զարգացումը և ՀՀ-ում այդ գործունեությունների համապատասխանությունը միջազգային լավագույն փորձին:
1.6. «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքով նախատեսվում է որակավորման վկայականների վերաձևակերպման և կրկնօրինակների տրամադրման հնարավորություն, սակայն չի նախատեսվում համապատասխան պետական տուրքի վճարում՝ նոր վկայականների կամ կրկնօրինակների տրամադրման համար:
«Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետությունում քարտեզագրության, գեոդեզիայի, չափագրման (հաշվառման) և հողաշինարարության գործունեությամբ կարող են զբաղվել պետական լիազոր մարմնից որակավորման վկայական ստացած անձինք: Այսինքն՝ ներկայումս գեոդեզիայի, քարտեզագրության, չափագրման (հաշվառման) և հողաշինարարության գործունեությունները տարանջատված չեն՝ ըստ ոլորտների, և որակավորման մեկ վկայական ունենալու պարագայում անձը կարող է զբաղվել թվարկված բոլոր տեսակի գործունեություններով: Այնուամենայնիվ, թվարկված գործունեության տեսակներով զբաղվելու իրավունքը մեկ միասնական վկայականով ձևակերպելը գործնականում արդարացված չէ, քանի որ դրանք պահանջում են տարբեր մասնագիտական հմտություններ, սակայն որակավորված անձինք աշխատանքային գործունեությունը իրականացնում են և՛ գեոդեզիայի, և՛ քարտեզագրության, և՛ չափագրման (հաշվառման) և՛ հողաշինարարության ոլորտներում, ընդ որում՝ մարկշեյդերական գործունեությունը գործող իրավակարգավորումների համատեքստում դուրս է մնում կարգավորման ոլորտից: Բազմաթիվ դեպքերում կադաստրի կոմիտեի գործառույթներին չառնչվող ոլորտային աշխատանքները իրականացնում են լիազոր մարմնի կողմից որակավորում չստացած մասնագետները, այդ թվում՝ կառուցապատման, հանքարդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ ոլորտներում։
Նախագծի ընդունման անհրաժեշտությունը առաջացել է նաև «Քաղաքաշինության մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՕ-433-Ն օրենքի ընդունման կապակցությամբ: Ինչպես նշվեց նախորդիվ, «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 1-ին մասի հիմքով՝ գործող կարգավորումները սահմանում են, որ գեոդեզիական ցանկացած գործունեություն իրականացնելու համար անձը պետք է ունենա Կադաստրի կոմիտեից ստացած որակավորման վկայական: Միևնույն ժամանակ, «Քաղաքաշինության մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՕ-433-Ն օրենքն օգտագործում է ընդհանրական «գեոդեզիական ծառայություններ» եզրույթը՝ որպես հավաստագրման ենթակա գործունեության տեսակ, սակայն իրավական ակտի տրամաբանության վերլուծությունը թույլ է տալիս արձանագրելու, որ խոսքը քաղաքաշինական բնագավառում գեոդեզիական ծառայությունների մասին է: Անվիճելի է, որ «Քաղաքաշինության մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՕ-433-Ն օրենքում նման ձևակերպման առկայությունը հակասություն է առաջացնում գործող երկու իրավական ակտերի միջև և կարող է գործնականում լուրջ խնդիրներ առաջացնել ոլորտում գործունեություն իրականացնող անձանց համար: Այդ իսկ պատճառաբանությամբ որոշակի հստակեցման կարիք ունի արդեն իսկ որակավորված անձանց իրավական վիճակը՝ օրենսդրական նման փոփոխությունների համատեքստում, ինչպես նաև քաղաքաշինական ոլորտում գեոդեզիական ծառայությունների հստակ սահմանազատումը:
Հավելենք, որ ««Գեոդեզիական և քարտեզագրական գործունեության մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին նախագծով նախատեսում ենք պետական տուրք սահմանել նաև որակավորման վկայականի վերաձևակերպման կամ կրկնօրինակի տրամադրման ժամանակ, այնինչ ներկայումս «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքում պետական տուրքի վճարում այդ գործողությունների համար սահմանված չէ, որպիսի հանգամանքով պայմանավորված նաև անհրաժեշտություն է առաջանում կատարելու լրացում այդ իրավական ակտում ևս:
3.1. Ոլորտում առկա վերը հիշատակված խնդիրների համատեքստում իրավական որոշակիություն ապահովելու նպատակով ««Գեոդեզիական և քարտեզագրական գործունեության մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծով նախատեսվում է՝ «ինժեներական գեոդեզիա» հասկացության սահմանումը՝ քաղաքաշինական ոլորտում գեոդեզիական ծառայություններ մատուցող որակավորված անձանց այլ տեսակի գեոդեզիական գործունեություն իրականացնող որակավորված անձանցից տարանջատելու նպատակով, ինչպես նաև «Քաղաքաշինության մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՕ-433-Ն օրենքում փոփոխություն կատարելով սահմանել, որ Քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտների հետախուզման և հետազննման ծառայություններ մատուցող քաղաքաշինության գործունեության սուբյեկտը ի թիվս այլի իրավունք ունի իրականացնելու ծառայություններ բացառապես ինժեներական գեոդեզիայի ոլորտում:
3.2. Ոլորտների զարգացումն ապահովելու նպատակով նախատեսվում է տարանջատել գեոդեզիական և մարկշեյդերական գործունեություն իրականացնողներին քարտեզագրական, հողաշինարարական և չափագրման (հաշվառման) գործունեություն իրականացնող անձանցից՝ ներդնելով որակավորման տարբեր չափանիշներ և տրամադրելով որակավորման առանձին վկայականներ: Այս կապակցությամբ ««Գեոդեզիական և քարտեզագրական գործունեության մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի անցումային դրույթներով սահմանվում է, որ մինչև օրենքի ուժի մեջ մտնելը տրամադրված Հայաստանի Հանրապետության տարածքում քարտեզագրության, գեոդեզիայի, չափագրման (հաշվառման) և հողաշինարարության որակավորման վկայականները օրենքի ուժի մեջ մտնելուց հետո համարվելու են միայն քարտեզագրության, չափագրման (հաշվառման) և հողաշինարարության որակավորման վկայականներ: Բացի այդ, մինչև օրենքի ուժի մեջ մտնելը լիազոր մարմինը առնվազն երեք անգամ պետք է անցկացնի Հայաստանի Հանրապետությունում գեոդեզիական և մարկշեյդերական գործունեության որակավորման քննություններ, որոնց արդյունքում տրամադրված և գործող գեոդեզիական և մարկշեյդերական գործունեության որակավորման վկայական ստացած անձինք կհամարվեն ««Քաղաքաշինության մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՕ-433-Ն օրենքի իմաստով հավաստագրված մասնագետներ և հավաստագրման, այդ թվում՝ ՇՄԶ համապատասխան հավաստագրման ոչ ենթակա:
3.3. Լիազոր մարմնի կողմից հաշվառման միջոցով նախատեսվում է սկիզբ դնել մասնագիտական, անկախ, ինքնակառավարվող ոչ առևտրային կազմակերպության ինստիտուտին, որը կնպաստի ոչ միայն գեոդեզիական և մարկշեյդերական, ինչպես նաև քարտեզագրական, չափագրողական (հաշվառողական) և հողաշինարարական ոլորտների կայացմանը և ընդլայնմանը, այլև կապահովի ոլորտների միջազգային կազմակերպությունների հետ համագործակցություն և փորձի փոխանակում, որակավորված անձանց իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանություն, վերջիններիս մասնագիտական ուսուցման և վերապատրաստման հնարավորություն: Էական է շեշտադրել, որ ինքնակարգավորվող կազմակերպությունների գործունեությունը հիմնված կլինի գործունեության հնգամյա ծրագրի վրա, որը պետք է հավանության արժանացած լինի լիազոր մարմնի կողմից և կառուցված լինի ՀՀ կառավարության կողմից հաստատված գործունեության միջոցառումների ծրագրի, լիազոր մարմնի սահմանած ռազմավարությունների, ինչպես նաև ոլորտում առկա ժամանակակից ուղղությունների վրա: Ավելին, իմպերատիվ պահանջ կնախատեսվի որակավորված անձանց վերապատրաստում անցնելու վերաբերյալ, ինչը կնպաստի ոլորտներում գործունեություն իրականացնող անձանց մասնագիտական զարգացմանը: Հարկ ենք համարում ընդգծել, որ Նախագծով նախատեսվում է նաև հաշվառման ենթակա կազմակերպությունների առավելագույն թիվը՝ 3, ինչը հնարավորություն կստեղծի մրցակցության միջոցով ապահովելու ոլորտների զարգացման համար լավագույն արդյունք:
3.4. Որակավորման վկայականների գործողության կասեցման և դադարման հիմքերը կվերանայվեն, ինչի արդյունքում առավել կհստակեցվեն համապատասխան հասկացությունները և ընթացակարգերը, կպաշտպանվեն որակավորված, ինչպես նաև շահագրգիռ անձանց շահերը՝ կոնկրետ դեպքերում սահմանելով, որ կասեցման/դադարման վարույթի հարուցման հիմքում պետք է դրվի շահագրգիռ անձի կամ ոլորտում լիազորված տեսչական մարմնի դիմումը:
Այսպիսով, Նախագծերի փաթեթով ուժը կորցրած է ճանաչվում «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածը, իսկ դրանով նախատեսվող կարգավորումը սահմանվում է «Գեոդեզիական և քարտեզագրական գործունեության մասին» օրենքով: Միևնույն ժամանակ, «Գեոդեզիական և քարտեզագրության գործունեության մասին» ՀՀ օրենքը լրացվում է «ինժեներական գեոդեզիա» հասկացությամբ, իսկ «Քաղաքաշինության մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՕ-433-Ն օրենքում սահմանվում է, որ լիցենզավորման ենթակա քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտների հետախուզման և հետազննման ծառայություններ մատուցող քաղաքաշինության գործունեության սուբյեկտը ի թիվս այլնի իրավունք ունի նաև իրականացնելու ինժեներական գեոդեզիական ծառայություններ: Սահմանազատվում են գեոդեզաիական և մարկշեյդերական գործունեությունը և քարտեզագրության, չափագրման (հաշվառման) և հողաշինարարության ոլորտներում իրականացվող գործունեությունը՝ նպատակով ունենալով նաև տարանջատել դրանց որակավորման ընթացակարգերը և տարբեր պահանջներ սահմանել որակավորման գործընթացների համար: Վերոգրյալով պայմանավորված «Գեոդեզիական և քարտեզագրական գործունեության մասին» օրենքը լրացվում է նոր 16.1-16.5-րդ հոդվածներով, որոնք մասնավորապես վերաբերում են Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գեոդեզիական և մարկշեյդերական, ինչպես նաև քարտեզագրության, չափագրման (հաշվառման) և հողաշինարարության գործունեության իրականացմանը, գեոդեզիական և մարկշեյդերական, ինչպես նաև քարտեզագրության, չափագրման (հաշվառման) և հողաշինարարության գործունեությամբ զբաղվող անձանց ինքնակարգավորվող կազմակերպությանը, ինքնակարգավորվող կազմակերպության գույքին և կառավարման մարմիններին, ինքնակարգավորվող կազմակերպության անդամի վերապատրաստմանը, ինքնակարգավորվող կազմակերպության գործունեության նկատմամբ վերահսկողությանը:
Նախագծի անցումային դրույթներով սահմանվում են, որ օրենքն ուժի մեջ է մտնում 2025 թվականի հունվարի 1-ից, բացառությամբ օրենքի 3-րդ հոդվածի, որն ուժի մեջ է մտնում օրենքի պաշտոնական հրապարակումից հետո տասնօրյա ժամկետում, որից հետո եռամսյա ժամկետում ինքնակարգավորվող կազմակերպությունը համապատասխան դիմում է ներկայացնում լիազոր մարմին՝ հաշվառման նպատակով:
Նախագիծը մշակվել է Կադաստրի կոմիտեի կողմից:
Նախագծի ընդունման կապակցությամբ ՀՀ պետական բյուջեի եկամուտների ավելացումներ կամ նվազեցումներ չեն նախատեսվում:
Նախագիծը չի բխում ՀՀ կառավարության կողմից որդեգրված ռազմավարական ծրագրերից:
Քննարկվել է
02.11.2023 - 17.11.2023
Տեսակ
Օրենք
Ոլորտ
Կադաստր
Նախարարություն
Կադաստրի կոմիտե
Դիտումներ` 2977
Տպել08.11.2023
Հանել Հասարակական Կազմակերպություններին անդամակցության պարտադիր պահանջը։ Հաշվի անելով որ դրանք չունեն որևիցէ իրավական լծակ։ ՀԿ-ներին անդամակցությունը պետք է լինի կամավոր այլ ոչ թե պարտդրաբար։