Հիշել նախագիծը

Լրամշակման փուլում է

«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱԿԱԿՈՌՈՒՊՑԻՈՆ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԴՐԱ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ 2019-2022 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ԾՐԱԳԻՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇՄԱՆ ՆԱԽԱԳԻԾ

  • 13 - Կողմ

  • 2 - Դեմ

Ամփոփաթերթում ներառվում են նախագծի վերաբերյալ ներկայացված բոլոր բովանդակային առաջարկությունները, առցանց գրվածները` 2 աշխատանքային օրվա, էլ. փոստով ուղարկվածները` 10 աշխատանքային օրվա ընթացքում

h/h Առաջարկության հեղինակը, ստացման ամսաթիվը Առաջարկության բովանդակությունը Եզրակացություն Կատարված փոփոխությունը
1 2 3 4
1 Հայաստանի ՔՀԿ-ների հակակոռուպցիոն կոալիցիա Իրավաբանների հայկական ասոցիացիա 02.09.2019 10:15:07 IX. Հակակոռուպցիոն կարգավորման ազդեցության գնահատման համակարգի արդյունավետության բարձրացում (Միջոցառում 15)։ Ի թիվս այլով, վերոնշյալ միջոցառումը Լրամշակված նախագծում ևս ընգրկվել է ԻՀԱ-ի և Կոալիցիայի առաջարկության հիման վրա: Ավելին, Ռազմավարության 65-րդ կետի 1-ին ենթակետի համաձայն՝ նախատեսվում է, որ իրավական ակտերի և դրանց նախագծերի հակակոռուպցիոն կարգավորման ազդեցության գնահատման իրականացման գործառույթը վերապահվելու է Հանձնաժողովին: Միևնույն ժամանակ ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից ներկայացված ամփոփաթերթում նշված է, որ նշված միջոցառման շրջանակներում կդիտարկվի նաև հակակոռուպցիոն փորձագետների ակրեդիտացման համակարգի ներդրման նպատակահարմարությունը: Հաշվի առնելով վերոնշյալը, առաջարկում ենք սույն միջոցառման շրջանակներում՝ որպես ակնկալվող արդյունք, նախատեսել նաև հակակոռուպցիոն փորձագետների ակրեդիտացման համակարգի ներդրման նպատակահարմարության վերաբերյալ ուսումնասիրության կատարումը։ Չի ընդունվել Ակնկալվող արդյունքներում նախատեսվել են հստակ կարգավորումներ։ Հակակոռուպցիոն փորձագետների ակրեդիտացման համակարգի ներդրումը հակակոռուպցիոն կարգավորման ազդեցության գնահատման ածանցյալ տարր է կազմում, ուստի նպատակահարմար չի համարվել այն սահմանել միջոցառմամբ։
2 Հայաստանի ՔՀԿ-ների հակակոռուպցիոն կոալիցիա Իրավաբանների հայկական ասոցիացիա 02.09.2019 10:17:47 X. Գույքի, եկամուտների և շահերի հայտարարագրման համակարգի կատարելագործում (Միջոցառում 16)։ Թեև նշված միջոցառումը որոշակի խմբագրման է ենթարկվել, իսկ ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից ներկայացված ամփոփաթերթում նշվել է, որ Կոալիցիայի և ԻՀԱ-ի կողմից ներկայացված բոլոր առաջարկությունները կդիտարկվեն միջոցառման շրջանակներում նախատեսվող «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխությունների իրականացման շրջանակներում, սակայն հարկ ենք համարում անդրադառնալ միջոցառման «Վերստուգիչ ցուցանիշը» սյունակին, որում ներառված մի քանի ցուցանիշներ, ընտրողաբար, ընդգրկում են նաև Կոալիցիայի և ԻՀԱ-ի կողմից ներկայացված առաջարկությունները: Հաշվի առնելով վերոգրյալը, այնուամենայնիվ, նպատակահար ենք գտնում մեկ անգամ ևս ներկայացնելու գույքի, եկամուտների և շահերի հայտարարագրման համակարգի բարելավման ուղղված Կոալիցիայի առաջարկությունները, որոնք հետևյալն են. • վերանայել և ընդլայնել հայտարարատու պաշտոնատար անձանց ցանկը, • վերանայել և ընդլայնել հայտարարատու պաշտոնատար անձանց հետ փոխկապակցված՝ հայտարարագրման պարտականություն ունեցող անձանց ցանկը, • վերանայել հայտարարագրում սխալ կամ ոչ ամբողջական տվյալ ներկայացնելու համար նախատեսված պատժամիջոցները, • վերանայել հայտարարագրման առարկան, այդ թվում՝ հայտարարագրման առարկայում ներառել նաև ակտիվ չհանդիսացող ծախսերը, վերանայել թանկարժեք գույքի հայտարարագրման ֆինանսական շեմը, • վերանայել հրապարակայնության ապահովման պահանջները, ներառյալ՝ նվիրատվությունների տրամադրման ժամանակ, • վերանայել հայտարարագրերի վերլուծությամբ զբաղվող մարմնի լիազորությունները, այդ թվում՝ տրամադրելով ցանկացած քաղաքացուց ad hoc հայտարարագիր պահանջելու իրավասություն, • վերանայել հայտարարագրերի հրապարակման կայքը՝ հնարավորություն ընձեռելով որոնումներ կատարել ըստ կոնկրետ ակտիվի և շահի Ընդունվել է Նախագծում կատարվել են համապատասխան փոփոխություններ։ Այդպիսով, ներառվել են հայտարարատու պաշտոնատար անձանց ցանկի և նրա ընտանիքի կազմի ընդլայնման, ծախսերի հայտարարագրման և իրավիճակային հայտարարարագրի ինստիտուտների ներդրման, թանկարժեք գույքի հայտարարագրման արժեքային շեմի, հայտարարագրի բովանդակության վերանայման դրույթներ։ Պատժամիջոցների վերանայման վերաբերյալ դրույթներն արդեն իսկ նախատեսվել են զուգահեռ մշակվող օրենսդրական ակտերի շրջանակներում։ Ինչ վերաբերում է ըստ կոնկրետ ակտիվի և շահի որոնումներ կատարելու առաջարկին՝ հարցը կքննարկվի տեխնիկական լուծումների ներդրման համատեքստում։
3 Հայաստանի ՔՀԿ-ների հակակոռուպցիոն կոալիցիա Իրավաբանների հայկական ասոցիացիա 02.09.2019 10:21:58 XI. Հանրային նշանակության կազմակերպությունների իրավական կարգավիճակի հստակեցում և դրանցում կոռուպցիոն ռիսկերի նվազեցման գործիքակազմի ներդրում՝ այդ թվում` առկա կոռուպցիոն ռիսկերի վերհանում և դրանց հաղթահարման մեխանիզմների ներդրում (Միջոցառում 18) և Գործարար ոլորտում հակակոռուպցիոն համապատասխանության պահանջների ընդունման խթանում (Միջոցառում 19): Այս միջոցառումների կապակցությամբ առաջարկվում է՝ 1. Որպես գործողության կատարման ակնկալվող արդյունք նախատեսել «Բիզնեսում մասնավոր դետեկտիվների ինստիտուտի» ներդնումը՝ հաշվի առնելով, որ վերջինս փոխկապակացված է հակակոռուպցիոն համապատասխանության ծրագրերի հետ այնքանով, որ դրանց մի բաղադրիչը “Due Diligence”-ն է` երրորդ կողմերի, ներառյալ՝ բիզնես գործընկերների ռիսկի վրա հիմնված պատշաճ ուսումնասիրության կատարումը, որն իրականացվում է ֆոնային ստուգումների (background check) միջոցով՝ հաճախ այդ նպատակով ներգրավելով մասնավոր դետեկտիվներին։ Բիզնես ոլորտում մասնավոր դետեկտիվներն էական աջակցություն են ցուցաբերում տնտեսվարող սուբյեկտներին նրանց պարտապանների և այլ գործընկերների հեղինակության և ֆինանսական վիճակը ուսումնասիրելու և իրենց վրա վերցված ֆինանսական պարտավորությունները իրականում կատարելու իրենց կարողությունը որոշելու հարցում: Վերոնշյալի շնորհիվ էական չափով կանխվում է ռիսկային գործարքների կնքումը և պարտապանների կողմից պարտքի վճարումից խուսափումը: Մասնավոր դետեկտիվը կարող է պարզել, արդյո՞ք ակտիվները ֆիկտիվ են, կատարվել են արդյո՞ք ոչ պատշաճ վճարումներ կամ արդյո՞ք առկա են այլ խեղաթյուրումներ կամ կեղծիքներ: Բացի այդ, մասնավոր դետեկտիվ գործունեության սուբյեկտները իրականացնում են ծավալուն աշխատանք մտավոր սեփականության իրավունքների խախտումների փաստերի բացահայտման, հատկապես` ապրանքային նշանների ապօրինի օգտագործման հարցում և այլն: Այս հարցի շուրջ միջազգային փորձի վերլուծությունից պարզ է դառնում, որ ԱՄՆ-ն, Մեծ Բրիտանիան, Անգլիան, Ֆրանսիան, Գերմանիան, Կանադան, Հնդկաստանը, Իսրայելը, Ճապոնիան, Նորվեգիան, Իսպանիան, Իտալիան, Պորտուգալիան, Մեքսիկան, Ռուսաստանը և աշխարհի շատ այլ երկրներում մասնավոր դետեկտիվների ինստիտուտը ճանաչված է պետական մակարդակով։ 2. Որպես գործողության կատարման ակնկալվող արդյունք նախատեսել «Հակակոռուպցիոն համապատասխանության ծրագրերի ներդնման օրենսդրական պարտադիր պահանջի սահմանումը հանրային նշանակության կազմակերպությունների, ոչ հանրային նշանակության խոշոր ընկերությունների և պետության կամ համայնքի կողմից հիսուն տոկոսից ավելի բաժնեմաս ունեցող կազմակերպությունների համար»։ 3. Որպես գործողության կատարման ակնկալվող արդյունք նախատեսել «Հակակոռուպցիոն համապատասխանության ծրագրի ներդրումը՝ որպես իրավաբանական անձանց պատասխանատվության բացառման/մեղմացման հիմքի նախատեսում»։ Ավելի մանրամասն տե՛ս Միջոցառում 42-ին վերաբերող առաջարկում։ 4. Որպես գործողության կատարման ակնկալվող արդյունք նախատեսել «Հակակոռուպցիոն համապատասխանության ծրագրի ներդրումը՝ որպես պետական գնումներում հավասար պայմանների դեպքում մասնակիցներին նախապատվություն տալու հիմք»։ Ընդունվել է ի գիտություն Հանրային նշանակության կազմակրեպություններում արդեն իսկ ներառված են բարեվարքության ապահովմանն ուղղված միջոցառումներ։ Միաժամանակ հաշվի առնելով գործարար ոլորտի առաձնահատկությունները՝ առաջարկվում է միջոցառումների ծրագրում պահպանել գործող կարգավորումները՝ չբացառելով կիրարկման գործընթացում առաջարկվող փոփոխությունների իրագործումը։
4 Հայաստանի ՔՀԿ-ների հակակոռուպցիոն կոալիցիա Իրավաբանների հայկական ասոցիացիա 02.09.2019 10:23:51 XII. Կոռուպցիոն իրավախախտումների համար իրավաբանական անձանց քրեական պատասխանատվության ենթարկելու ինստիտուտի ներդրում (Միջոցառում 42)։ Այս միջոցառման կապակցությամբ առաջարկվում է՝ 1. Որպես գործողության կատարման ակնկալվող արդյունք նախատեսել «Իրավաբանական անձանց համար նախատեսված պատասխանատվության տեսակի որոշման հարցը»։ ՄԱԿ-ի կոռուպցիայի դեմ կոնվենցիայի 26-րդ հոդվածի 2-րդ մասը սահմանում է․ «Մասնակից պետության իրավական սկզբունքների պահպանման պայմանով` իրավաբանական անձանց պատասխանատվությունը կարող է լինել քրեական, քաղաքացիաիրավական կամ վարչական»։ Ինչպես տեսնում ենք, կոնվենցիայով առաջադրված չէ միայն քրեական պատասխանատվություն նախատեսելու պահանջ: Այս ինստիտուտը ամրագրված է մի շարք պետությունների օրենսդրությունում՝ Ավստրիա, Անգլիա, Բելգիա, Դանիա, Հունգարիայում, Իսրայելում, Իռլանդիայում, Իսլանդիայում, Կանադայում, Չինաստանում, ԱՄՆ-ում, Ֆրանսիայում, Շվեյցարիայում և այլուր։ Սակայն, տարբեր երկրներ ունեն տարբեր 40 տեսակետներ իրավաբանական անձանց պատասխանատվության վերաբերյալ: Մասնավորապես, կորպորատիվ պատասխանատվության հիմքը տարբերվում է երկրից երկիր, և որոշ երկրներում նախատեսված է քրեական պատասխանատվություն, ինչպիսիք են օրինակ` ԱՄՆ-ն, Մեծ Բրիտանիան, Նիդերլանդները, իսկ որոշ երկրներում` վարչական` Գերմանիա, Իտալիա: Հարկ է նշել, որ տեսական գրականության մեջ նշվում է, որ այն երկրները, որոնք ունենք առանձին վարչական դատարաններ և վարչական դատավարություն, ինչպես օրինակ Գերմանիայում է, ցանկալի է նախատեսել վարչական պատասխանատվություն, ոչ թե` քրեական, քանի որ վարչական դատավարությամբ արդեն իսկ նախատեսված են լծակներ իրավաբանական անձանց պատասխանատվության ենթարկելու համար։ Այս կապակցությամբ միջոցառման անվանումը նախատեսել «Կոռուպցիոն իրավախախտումների համար իրավաբանական անձանց պատասխանատվության ենթարկելու ինստիտուտի ներդրում», իսկ որպես գործողության կատարման ակնկալվող արդյունք նախատեսել ոչ թե «Քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «Քրեական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերը մշակվել են», այլ՝ «Համապատասխան օրենքների նախագծերի մշակում», որովհետև հնարավոր է նախատեսվի այլ պատասխանատվության տեսակ, քան՝ քրեականը, որը կկարգավորվի այլ իրավանորմերով։ 2. Որպես գործողության կատարման ակնկալվող արդյունք նախատեսել նաև «Իրավաբանական անձանց համար նախատեսված պատժամիջոցների ընտրության հարցի որոշումը»: ՄԱԿ-ի կոռուպցիայի դեմ կոնվենցիայի 26-րդ հոդվածի 3-րդ մասով նախատեսված է․«յուրաքանչյուր Մասնակից պետություն, մասնավորապես, պետք է ապահովի սույն հոդվածին համապատասխան պատասխանատվության ենթարկվող իրավաբանական անձանց նկատմամբ արդյունավետ, համաչափ և զսպող ներգործություն ունեցող քրեական կամ ոչ քրեական պատժամիջոցների, ներառյալ դրամական պատժամիջոցների կիրառումը»: Նոր քրեական օրենսգրքի նախագիծը, իր 131-րդ հոդվածի ներքո, նախատեսում էր իրավաբանական անձանց պատժի հետևյալ տեսակները՝ «տուգանք, գործունեության որոշակի տեսակով զբաղվելու իրավունքի ժամանակավոր դադարեցում, հարկադիր լուծարում և Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործունեություն իրականացնելու արգելք»: Նախագծով նախատեսված պատասխանատվության միջոցների ցանկը, ի 41 տարբերություն միջազգային փորձի, շատ սպառիչ էր: Եվրոպայի խորհրդի նախարարների կոմիտեի 1988թ. հանձնարարականով նախատեսված են մի շարք պատիժներ, և հիմնականում շեշտը դրված է կանխարգելիչ պատիժների վրա, ոչ թե` ընկերություննրի տնտեսական ոչնչացման: Բացի այդ, անհրաժեշտ է պահպանել պատժի համաչափության սկզբունքը: Ուսումնասիրելով միջազգային փորձը` տեսնում ենք, որ առկա են այնպիսի այլընտրանքային պատիժներ, ինչպիսիք են` վարչական հսկողության ենթարկումը (Ալբանիա), դատական հսկողության ենթարկումը (Ֆրանսիա` մինչև 5 տարի ժամկետով) և այլն: Եթե իրավաբանական անձը կոռուպցիոն հանցագործության պատճառով է ենթարկվում իրավաբանական պատասխանատվության, ապա պատիժ է նախատեսվում նաև պետական գնումներին գործընթացին մասնակցության զրկումը: 3. Որպես գործողության կատարման ակնկալվող արդյունք նախատեսել նաև «Իրավաբանական անձի քրեական պատասխանատվությունը բացառման/մեղմացման հարցի նախատեսումը»։ Այս կապակցությամբ անհրաժեշտ է կապ նախատեսել հակակոռուպցիոն համապատասխանության ծրագրերի ներդրմանն ուղղված միջոցառումների (18 և 19) և սույն միջոցառման միջև: Միջազգային պրակտիկայի ուսումնասիրումը վկայում է այն մասին, որ շատ երկրներում հակակոռուպցիոն համապատասխանության ծրագրի առկայությունը հաշվի է առնվում իրավաբանական անձի պատասխանատվության հարցը որոշելու ժամանակ: Տարբեր երկրներ նախատեսել են իրավաբանական անձանց պատասխանատվությունից ազատելու կամ պատասխանատվությունը մեղմացնելու տարբեր մոտեցումներ․ այսպես, որոշ երկրներում օրենքը նախատեսում է պատասխանատվությունից ամբողջական ազատում այն դեպքերում, երբ առկա է հակակոռուպցիոն համապատասխանության ծրագիր, և պատասխանատու աշխատակազմը կատարել է իր լիազորությունների սահմանում հնարավորը կոռուպցիայի կանխարգելման ուղղությամբ, օրինակ՝ Հոլանդիայում, Իսպանիայում, Շվեյցարիայում և Ավստրալիայում։ Որոշ երկրներում հակակոռուպցիոն համապատասխանության ծրագրի առկայությունը կարող է հաշվի առնվել իրավաբանական անձի պատասխանատվության սահմանման ժամանակ, օրինակ` Լատվիայում, Մոնտենեգրոյում, Սերբիայում և Ուկրաինայում: Որոշ երկրներում հակակոռուպցիոն համապատասխանության ծրագրի առկայությունը կարող է հաշվի առնվել իրավաբանական անձի պատասխանատվության սահմանման ժամանակ, սակայն ապացուցման բեռը դրված է իրավաբանական անձի վրա առ այն, որ իրենց հակակոռուպցիոն համապատասխանության ծրագրի առկա չեն թերություններ, օրինակ՝ Ճապոնիայում ու Կորեայում։ Հավելենք, որ Քրեական օրենսգրքի նախագծի 129-րդ հոդվածով սահմանված էր իրավաբանական անձի քրեական պատասխանատվությունը բացառում․«եթե նրա կողմից ձեռնարկվել են անհրաժեշտ և բավարար բոլոր միջոցները հանցանքի կատարումը կանխելու նպատակով, սակայն հանցագործությունը կանխելու իրական հնարավորությունը բացակայել է»: Այսինքն, ՀՀ-ն նախատեսում էր որդեգրել պատասխանատվության բացառման սկզբունքը։ Ընդունվել է ի գիտություն ՀՀ օրենսդրությամբ իրավաբանական անձանց պատասխանատվության ենթարկելու ինստիտուտը նոր չէ, ուստի առաջարկվող խմբագրությամբ միջոցառումը շարադրելը նպատակահարմար չէ։ Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպության Արևելյան Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի Ստամբուլյան գործողությունների ծրագրի 2-րդ, 3-րդ և 4-րդ փուլերի զեկույցներում նշվում է, որ Հայաստանը պետք է անհապաղ ներդնի կոռուպցիոն իրավախախտումների համար իրավաբանական անձանց պատասխանատվության (քրեական, վարչական կամ քաղաքացիական) ենթարկելու ինստիտուտը՝ միջազգային չափանիշներին համապատասխան, և հնարավորություն տա իրավապահ մարմիններին արդյունավետորեն զբաղվելու կոռուպցիոն այն գործերով, որոնցով ներգրավված են իրավաբանական անձինք: Միաժամանակ, չնայած և՛ ՄԱԿ-ի «Կոռուպցիայի դեմ» կոնվենցիան, և՛ ՏՀԶԿ հակակոռուպցիոն ցանցը չեն սահմանում միայն քրեական պատասխանատվություն նախատեսելու պահանջ՝ վերլուծությունից բխում է, որ իրավաբանական անձանց պատասխանատվության անհրաժեշտությունը բխում է կոռուպցիոն իրավախախտումների բացահայտման անհրաժեշտությունից։ Հայաստանի օրենսդրության համաձայն կոռուպցիոն բնույթի իրավախախտումները հիմնականում քրեական բնույթի են՝ բացառությամբ հայտարարագրերի վերաբերյալ իրավախախտումներին, որոնց դեպքում էլ սուբյեկտ կարող է հանդիսանալ բացառապես ֆիզիկական անձը։ Ավելին, իրավապահներին կոռուպցիոն գործերով ներգրավված իրավաբանական անձանց գործեր քննելու մեխանիզմների ստեղծմանն անդրադառնալով՝ ՏՀԶԿ-ն, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ կոռուպցիոն իրավախախտումները հիմնականում քրեաիրավական բնույթի են, և քրեական պատասխանատվության դեպքում գործիքակազմն արարքի բացահայտելիության առումով շատ ավելի լայն է, քան վարչական և քաղաքացիական պատասխանատվության դեպքում, առաջարկում է սահմանել քրեական պատասխանատվություն որպեսզի հնարավոր լինի ապահովել իրավաբանական անձանց ներգրավմամբ կոռուպցիոն դեպքերի բացահայտման առավել բարձր ցուցանիշ։ Ինչ վերաբերում է միջոցառմամբ իրավաբանական անձանց համար պատժամիջոցների սահմանման վերաբերյալ առաջարկությանը՝ տեղեկացնում ենք, որ կոռուպցիոն իրավախախտումների համար իրավաբանական անձանց քրեական պատասխանատվության ենթարկելու ինստիտուտի ներդրումը Քրեական օրենսգրքով ինքնին վկայում է նաև պատիժների վերաբերյալ նորմերի սահմանումը, ուստի լրացուցիչ նախատեսելու անհրաժեշտություն առկա չէ։ Ներկայացված այլ առաջարկները հաշվի կառնվեն օրենսդրական փաթեթների վերջնական լրամշակման փուլում։
5 Հայաստանի ՔՀԿ-ների հակակոռուպցիոն կոալիցիա Իրավաբանների հայկական ասոցիացիա 02.09.2019 10:26:17 XIII. Նախագծի նախորդ տարբերակում նախատեսված է եղել գործարար ոլորտում առկա կոռուպցիոն ռիսկերի վերհանում և դրանց հաղթահարման մեխանիզմների ներդրում միջոցառումը (Միջոցառում 20), որը Նախագծի գործող լրամշակված տարբերակում անվանվել է «Գնումների ոլորտի բարելավում» (Միջոցառում 20)։ Այս կապակցությամբ հարկ ենք համարում հայտնել հետևյալը՝ 1. Միայն գնումների ոլորտը նախատեսելը խիստ սահմանափակող է, քանի որ գործարար ոլորտում կոռուպցիոն ռիսկերի կարող ենք հանդիպել շատ այլ ոլորտներում, ուստի առաջարկում ենք այս միջոցառումը անվանել «Գործարար ոլորտում առկա կոռուպցիոն ռիսկերի վերհանում և դրանց հաղթահարման մեխանիզմների ներդնում», 2. «Գնումների ոլորտում կոռուպցիոն ռիսկերի վերհանումը և դրանց հաղթահարման մեխանիզմների ներդնումը» նախատեսել որպես վերջինիս գործողության կատարման ակնկալվող արդյունք, որի ներքո դիտարկել o «Հիմնական տեխնիկական բնութագրերի ստանդարտների մշակումը»։ Պետական գնումների ոլորտում մրցույթների ընթացակարգերի հրավերներում տեխնիկական բնութագրերը և այլ չափորոշիչները համապատասխանեցվում են կոնկրետ կազմակերպությունների համար՝ վերջիններիս հաղթանակն ապահովելու նպատակով, որի արդյունքում մշտապես նույն կազմակերպությունների հետ են կնքվում պայմանագրեր։ Որպես խնդրի լուծում ՀՀ ֆինանսների նախարարության կողմից ընդունվեց «Ընտրանքային կարգով պատվիրատուների հաստատած գնման առարկաների բնութագրերի և մասնակիցներին ներկայացվող որակավորման պահանջների գնահատման կարգը հաստատելու մասին» ՀՀ կառավարության որոշման նախագիծը, որը ՀՀ ֆինանսների նախարարությանը տրվեց ընտրանքային կարգով փորձաքննություն իրականացնելու իրավասություն՝ պատվիրատուների հաստատված գնման առարկաների բնութագրերը և մասնակիցներին ներկայացվող որակավորման պահանջները մրցակցության ապահովման պահանջի պահպանման տեսանկյունից։ Սակայն, հետագա ազդարարումները ցույց են տալիս, որ այս մեխանիզմն իրեն չարդարացրեց, քանի որ վերջինիս առկայության պարագայում էլ շարունակվում է տեխնիկական բնութագրերի կոնկրետ անձանց համար ձևավորման արատավոր պրակտիկան. Բիզպաշտպան կայքով ստացված ահազանգներ՝ ՀՀ պաշտպանության նախարարության կողմից հայտարարված անձեռոցիկի գնանշման հարցման (ՀՀՊՆՆՏԱԴ-ԳՀԱՊՁԲ-7/67), բժշկական պարագաների և ծախսվող նյութերի էլեկտրոնային աճուրդների (ՀՀՊՆՆՏԱԴ-ԷԱՃԱՊՁԲ-9/3, չափաբաժիններ 3-6), (ՀՀՊՆՆՏԱԴ-ԷԱՃԱՊՁԲ-9/26, ՀՀՊՆՆՏԱԴ-ԷԱՃԱՊՁԲ-9/28 և ՀՀՊՆՆՏԱԴԷԱՃԱՊՁԲ-9/30, չափաբաժին` 177), Էջմիածնի համայնքապետարանի «Բարեկարգում» տնօրինության կողմից հայտարարված գնանշման հարցման (ՀՀԱՄԷՀ ԲՏ ԳՀԱՊՁԲ 19/4, ՀՀԱՄԷՀ ԲՏ ԳՀԱՊՁԲ 19/6), Վանաձորի համայնքապետարանի կողմից հայտարարված գնանշման հարցման (ՀՀԼՄՎՔ ԳՀԱՇՁԲ-19/42), Երևանի քաղաքապետարանի կողմից խաղասարքերի կառուցման ու տեղադրման մրցույթների վերաբերյալ։ Հարցի լուծմանն ուղղությամբ ՀՀ ֆինանսների նախարարության կողմից նախատեսվում է ներդնել պատվիրատուի կողմից հաստատվող գնման հայտերի հրապարակային փորձաքննության համակարգ։ Գտնում ենք, որ այդուհանդերձ հիմնական տեխնիկական բնութագրերի ստանդարտների մշակումը միայն կաջակցի նշյալ փորձաքննության համակարգի գործարկմանը։ o «Գնումների բողոքարկման համակարգի վերանայումը»։ Միջազգային պրակտիկային հայտնի են մի շարք օրինակներ, երբ ընդհանրապես բացակայում է գնումների ոլորտում բողոքարկման հատուկ մարմին, և փոխարենը գնումների բողոքարկումն իրականացվում է դատարանների կողմից, օրինակ՝ Բուլղարիա, Ավստրիա, Միացյալ Թագավորություն (Գերագույն դատարան): Դիտարկել նման համակարգի անցման նպատակահարմարության հարցը։ 44 3. Որպես գործողություն կատարման ակնկալվող արդյունք նախատեսել նաև «Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության ոլորտում կոռուպցիոն ռիսկերի վերհանումը և դրանց հաղթահարման մեխանիզմների ներդնումը», որի ներքո դիտարկել՝ o «Պետական օժանդակության վերահսկման մասին» ՀՀ օրենքի ընդունումը, որը միտված կլինի պետական օժանդակությունում նեպոտիզմի և պատրոնաժի նվազեցմանը։ o «Տնտեսական մրցակցության պաշտպանությանը վերաբերելի օրենսդրության վերանայում», այդ թվում՝ վերափոխելով ՀՀ տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովի գործառույթների շրջանակը, կազմավորման կարգը և նվազեցնելով հայեցողական լիազորությունները պատասխանատվությունների սահմանման գործում։ o Հավատարմագրային կառավարման գործընթացում ծագող կոռուպցիոն ռիսկերի վերհանումը և դրանց հաղթահարման մեխանիզմների ներդնումը։ Նշյալ խնդրի լուծումն անհրաժեշտ է, որպեսզի պայքարել բիզնեսի և քաղաքականության սերտաճման, մենաշնորհների և գերիշխող դիրքի դեմ։ Այս խնդրին անդրադարձել է նաև ԵԽ Կոռուպցիայի դեմ պետությունների խումբը՝ ԳՐԵԿՈ‐ն՝ առաջարկելով․ «համապատասխան միջոցներ ձեռնարկել՝ կանխելու համար առևտրային կազմակերպությունում պաշտոն զբաղեցնող պատգամավորների նկատմամբ կիրառվող և նրանց կողմից ձեռնարկատիրական գործունեությամբ զբաղվելու կամ ձեռնարկատիրական գործունության շրջանակներում այլ վճարովի աշխատանք կատարելու սահմանափակումների շրջանցման հնարավորությունները»: ԳՐԵԿՈ‐ն այս հանձնարարականի կատարումը գնահատել է «մասամբ կատարված» և ցանկանում է ՀՀ‐ի կողմից իրականացված միջոցները որոշ ժամանակ գործողության մեջ դնելուց հետո լրացուցիչ գնահատել իրավիճակը, քանի որ անհամատեղելիության կանոնների գործնականում կիրառումը եղել է հանձնարարականի հիմնական պատճառը։ o «Շուկայում անկանոնությունները վերհանող համակարգչային ապահովման ծրագրերի (screens) ներդնումը և գործարկումը, որը կհանդիսանա մենաշնորհների, գերիշխող դիրքի և հակամրցակցային համաձայնությունների դեմ պայքարի գործիք։ Վերջինիս կիրառման իրավազորությունը միջազգային փորձում տրված է տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական 45 հանձնաժողովներին՝ վերջինիս համար նախատեսելով անկախության երաշխիքներ։ Հարկ է հավելել, որ Կոալիցիան և ԻՀԱ-ն առաջարկել էին դեռևս Նախագծի նախորդ տարբերակում ներառել վերոնշյալ վերջին երկու գործողությունը, իսկ ՀՀ արդարադատության նախարարությունն ի պատասխան հայտնել էր հետևյալ դիրքորոշումն իր կողմից ներկայացված ամփոփաթերթում․«Առաջարկներն ըստ էության ուղղված են կոնկրետ օրենսդրական փոփոխությունների, որոնք չեն կարող քննարկման առարկա լինել այս ծրագրի շրջանակներում»: Գտնում ենք, որ այդ դիրքորոշումը հիմնավոր չէ և հակասում է հենց Ռազմավարությանը և պատշաճ ուշադրություն չի դարձվել առաջարկի բովանդակությանը հետևյալ պատճառաբանությամբ․ Ռազմավարությունը, որպես առաջադրած խնդիր է դիտարկում, ի թիվս այլնի, «տնտեսական գործունեության ազատության ու ազատ տնտեսական մրցակցության ապահովումը և երաշխավորումը» (54-րդ կետի 4-րդ ենթակետ), մասնավոր հատվածում հակակոռուպցիոն կառուցակարգերի ներդրման տեսանկյունից կարևորվում է «ազատ տնտեսական մրցակցության, տնտեսական գործունեության ազատության երաշխավորումը, բարեխիղճ մրցակցության համար անհրաժեշտ միջավայրի ապահովում» (95-րդ կետ) և նախատեսվում է «տնտեսական մրցակցության պաշտպանությանը վերաբերելի օրենսդրության վերանայում, այդ թվում՝ վերափոխելով ՀՀ տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովի գործառույթների շրջանակը, կազմավորման կարգը» (96-րդ կետ)։ Ուստի, եթե Ռազմավարությամբ անդրադարձ է կատարվում ազատ տնտեսական մրցակցության պաշտպանությանը, ապա Միջոցառումների ծրագրում դրա լուծման ուղղությամբ անհրաժեշտ է նախատեսել առանձին միջոցառում/գործողություն: 4. Որպես գործողության կատարման ակնկալվող արդյունք նախատեսել նաև «Գործարար շահերի պաշտպանի ինստիտուտի ձևավորումը»։ Վերջինս հանդես կգա բիզնեսի և պետության միջնորդ օղակ, որը կապահովի պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններում բիզնեսի շահերի ներկայացումն ու պաշտպանությունը, ներառյալ՝ կոռուպցիոն գործերով։ Միջազգային փորձի վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ բիզնես օմբուդսմենի տարբեր մոդելներ առկա են մի շարք երկրներում, օրինակ՝ Ավստրալիա, Ուկրաինա, Վրաստան, Ղազախստան, Ռուսաստան, ԱՄՆ և այլն։ Ընդունվել է ի գիտություն Գործարար ոլորտում կոռուպցիոն ռիսկերի վերհանմանն առնչվող միջոցառումը հանվել է նախագծից այն միտումով, որ ոլորտային ռիսկերի գնահատման և միջոցառումների ծրագրերի մշակման գործընթացում դրան առանձին անդրադարձ կկատարվի։ Ավելին, Ռազմավարության և դրա իրականացման միջոցառումների ծրագրի վերջնական լրամշակման փուլում հիմնականում նախագծից հանվել են ոլորտային բնույթի միջոցառումները։ Գնումների ոլորտին առնչվող միջոցառումը պահպանվել է նախագծում՝ հաշվի առնելով դրա համապետական կարևորությունը և կոռուպցիոն ռիսկերը։ Այդուհանդերձ, միջոցառումը շատ ավելի լայն է սահմանվել՝ նպատակ ունենալով ոլորտային ռիսկերի վերհանման արդյունքում նախատեսելու առավել կոնկրետացված ենթամիջոցառումներ։ Ինչ վերաբերում է տնտեսական մրցակցության ոլորտին առնչվող առաջարկներին՝ նախագծով նախատեսվել է Հանձնաժողովի կողմից ստուգումների իրականացման մեխանիզմների կատարելագործման, հակամրցակցային համաձայնությունների կանխարգելման գործընթացում Հանձնաժողովին օպերատիվ տվյալների հասանելիության տրամադրման հնարավորության դիտարկում: Միջոցառումների ծրագրով նաև նախատեսվել է Հանրային պաշտոն զբաղեցնող անձանց և հանրային ծառայողների անհամատեղելիության պահանջների հստակեցում, այդ թվում՝ հանրային պաշտոն զբաղեցնող անձանց և հանրային ծառայողներին առևտրային կազմակերպությունների կանոնադրական կապիտալում մասնակցություն (բաժնեմաս, բաժնետոմս, փայ) ունենալու դեպքում հավատարմագրային կառավարման բացառապես ֆինանսական շուկայի մասնագիտացված կառույցի հանձնելու պարտականության սահմանում: Գործարար շահերի պաշտպանի ինստիտուտի ձևավորման կապակցությամբ տեղեկացնում ենք, որ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ՀՀ արդարադատության նախարարությունը նախկինում մշակել և շրջանառության մեջ էր դրել «Գործարար շահերի պաշտպանի մասին» օրենքի նախագիծը և Սահմանադրության հետ հակասության առերևույթ առկայության պայմաններում ստիպված էր եղել շրջանառությունից հանել այն՝ առաջարկում ենք առաջարկը քննարկել սահմանադրական բարեփոխումների շրջանակում։
6 Հայաստանի ՔՀԿ-ների հակակոռուպցիոն կոալիցիա Իրավաբանների հայկական ասոցիացիա 02.09.2019 10:28:01 XIV. Իրական սեփականատերերի գրանցամատյանի ներդրում (Միջոցառում 21)։ Վերոնշյալ միջոցառման վերաբերյալ Կոալիցիան իր կարծիք-դիրքորոշում և առաջարկություններում ներկայացրել էր Հայաստանում իրական սեփականատերերի ինստիտուտի ներդրման և դրա արդյունավետ կիրարկման ուղղությամբ մի շարք առաջարկներ, ինչին ի պատասխան ՀՀ արդարադատության նախարարությունը ամփոփաթերթում նշել է. «առաջարկությամբ վեր հանված հարցերը և համապատասխան առաջարկությունները կքննարկվեն Ծրագրի 21-րդ կետի կիրառման շրջանակներում»։ Այնուամենայնիվ, գտնում ենք, որ ներքոնշյալ առաջարկությունները շարունակում են արդիական լինել և պետք է ձևակերպվեն որպես գործողության կատարման ակնկալվող արդյունք․ 1. Տեղեկատվության արժանահավատությունը ստուգելու նպատակով գրանցամատյանը վարող մարմնի համար լծակների սահմանումը։ Այդպիսիք կարող են հանդիսանալ բանկային և հարկային գաղտնիքների հասանելիությունը։ 2. Իրական սեփականատերերի վերաբերյալ տեղեկատվության հրապարակայնության մակարդակի որոշումը։ Այս կապակցությամբ, հարկ է նշել, որ ի սկզբանե երկրները տարբեր մոտեցումներ էին որդեգրել տվյալների հասանելիության վերաբերյալ։ Տարբերակվում է տվյալների հասանելիության երեք մակարդակ՝ միայն ռեգիստրը վարող մարմնին, միայն շահագրգիռ անձանց, թե ամբողջ հասարակությանը։ Ի սկզբանե, ԵՄ Փողերի լվացման դեմ պայքարի 4-րդ հրահանգն այս հարցի լուծումը թողում էր պետությունների վրա, սակայն ԵՄ Փողերի լվացման դեմ պայքարի 5-րդ հրահանգը ենթադրում է հասանելիության առավել լայն մակարդակ։ Այս հարցը լուծելիս անհրաժեշտ է նաև անդրադառնալ բաժնետիրական ընկերությունները կարգավորող օրենսդրական նորմերում փոփոխություններ կատարելուն։ 3. Պարտականությունը չկատարելու համար սանկցիաների տեսակների որոշումը։ ԵՄ հրահանգներով նախատեսվում է որպես սանկցիա կիրառել տուգանք՝ ընկերության տարեկան շրջանառության 10%-ի չափով։ Այլ սանկցիաները ներառում են պետական գնումներին մասնակցելու արգելք, որոշակի գործունեությամբ զբաղվող արգելք և այլն։ 4. Առևտրային իրավաբանական անձանց համար՝ իրենց իրական սեփականատերերի վերաբերյալ տեղեկատվություն ձեռք բերելու նպատակով լծակների սահմանումը։ Մեծ Բրիտանիայում, օրինակ, գործող սեփականատերերի կողմից նման լծակ է ծառայում սեփականատերերի կողմից իրենց բաժնեմասը վաճառելիս շահույթ/եկամուտ 47 գեներացնելու անհնարինությունը՝ մինչև իրական սեփականատերերի վերաբերյալ տեղեկատվության տրամադրումը։ Ընդունվել է մասնակի Իրական սեփականատերերի վերաբերյալ տեղեկատվության հրապարակայնության մակարդակի որոշման վերաբերյալ տեղեկացնում ենք, որ նախատեսվում է, որ տվյալ տեղեկատվությունն ամբողջ ծավալով (բացառությամբ՝ անձնական տվյալներ պարունակող տեղեկատվության) հասանելի է լինելու հանրությանը։ Սանկցիաների որոշումը հնարավոր կլինի միայն ոլորտային օրենքներով իրական սեփականատերերի բացահայտման պարտականություն սահմանելու դեպքում՝ հաշվի առնելով ոլորտային առանձնահատկությունները (օրինակ՝ հանքարդյունաբերության ոլորտի կազմակերպությունների համար լիցենզիայի կասեցումը շատ ավելի արդյունավետ պատժամիջոց է, քան ցանկացած չափով տուգանքի սահմանումը)։ Եվս մեկ անգամ նշում ենք, որ այլ առաջարկներին հնարավոր կլինի անդրադառնալ միջոցառման կիրարկման փուլում՝ համապարփակ ուսումնասիրության և քննարկումների անցկացման արդյունքում։
7 Հայաստանի ՔՀԿ-ների հակակոռուպցիոն կոալիցիա Իրավաբանների հայկական ասոցիացիա 02.09.2019 10:31:20 XV. Արդարադատության ոլորտում էլեկտրոնային կառավարման գործիքների ներդնում և գործարկում, իրազեկման աշխատանքների իրականացում (Միջոցառում 22): Քաղաքացիների դիմումների, բողոքների, հարցումների թեժ գծի միասնական հարթակի ներդրում (Միջոցառում 23): Իրավական ակտերի նախագծերի մշակման գործընթացին հասարակության մասնակցայնության ապահովման արդյունավետության բարձրացում (Միջոցառում 24): Միասնական օպերատորների sso.am էլեկտրոնային համակարգի արդիականացում և նշված համակարգի հենքի վրա Mygov.am էլեկտրոնային հարթակի ներդրում (Միջոցառում 30)։ Տեղեկատվության պրոակտիվ հրապարակման միասնական հարթակի ստեղծում (Միջոցառում 31): Միջոցառման «Ակնկալվող արդյունքը» սյունակում՝ 2019 և 2020 թվականների համար նշվում է, որ պետք է ներդրվի և գործարկվի www.e-petition.am (էլեկտրոնային հանրագիր), e-justice.am (Էլեկտրոնային արդարադատության միասնական համակարգ), e-court (դատարանների միասնական էլեկտրոնային համակարգ), www.e-bancruptcy.am (սնանկության կառավարիչների էլեկտրոնային հարթակ) էլեկտրոնային կառավարման գործիքները: Հարկ ենք համարում նշել, որ ԻՀԱ-ն և Կոալիցիան նախորդ անգամ իր կարծիքդիրքորոշում և առաջարկությունների մեջ արդեն իսկ ներկայացրել է, որ վերոնշյալ էլեկտրոնային գործիքների ներդնումը նախատեսված է մի շարք ռազմավարական փաստաթղթերով և միջոցառումների ծրագրերով, ինչը ենթադրում է, որ, պետությունն այդ էլեկտրոնային գործիքները ներդնելու հանձնառություն արդեն իսկ ստանձնել է, հետևաբար Լրամշակված նախագծում ոչ միայն դրանց առանձին-առանձին կամ միասնական սահմանման անհրաժեշտություն չկար, այլև պետք էր բացառել անհիմն կրկնություններն ու փաստաթղթի լրացուցիչ ծանրաբեռնումը: Փաստացի, ՀՀ արդարադատության նախարարությունը չի հրաժարվել նախկինում որդեգրած մոտեցումից, և կատարված առաջարկների հիման վրա Միջոցառումների ծրագրից հանել է ընդհամենը 3 միջոցառում (Միջոցառումների ծրագրի նախկին տարբերակի 32-րդ 35-րդ 36-րդ միջոցառումները), էլեկտրոնային հարթակների կարգավորմանը ուղղված միջոցառումների մի մասը միավորել է երկու միջոցառումների ներքո՝ 22-րդ և 30-րդ Միջոցառումները, իսկ մի քանի միջոցառումներ կրկին ներկայացված են առանձին-առանձին՝ 23-րդ, 24-րդ և 31-րդ Միջոցառումները: Մեկ անգամ ևս հայտնում ենք, որ նման մոտեցմամբ առաջնորդվելիս կարող ենք բախվել մի իրավիճակի, երբ գործադիր իշխանության մարմինների կողմից՝ իրենց գործունեության տարեկան միջոցառումների զգալի մասը՝ այդ թվում՝ էլեկտրոնային համակարգերի արդիականացմանը կամ վերջիններիս ամենօրյա գործունեության արդյունավետության բարձրացմանը միտված մի շարք միջոցառումներ մեխանիկորեն կդիտարկվեն որպես հակակոռուպցիոն միջոցառումներ և տեղ կգտնեն ռազմավարությունում՝ առանց կոռուպցիոն ռիսկերի նախապես վերհանման, դրանց գնահատման և այն արդյունքային ցուցանիշների հստակ ամրագրման, որոնք երաշխավորելու են այդ ռիսկերի էապես նվազումը կամ չեզոքացումը: Այս պարագայում անհրաժեշտ է հաշվի առնել հակակոռուպցիոն ռազմավարությունների վերաբերյալ Կուալա Լումպուրի հայտարարությունում տեղ գտած այն սկզբունքը, որ հակակոռուպցիոն ռազմավարություննների կազման ժամանակ համակարգված և համապարփակ մոտեցում պետք է ցուցաբերվի, ռազմավարությունները պետք է կազմվեն համընդհանուր ամբողջական մոտեցմամբ՝ միևնույն ժամանակ հաշվի առնելով ոլորտին հատուկ անհրաժեշտությունները, ինչպես նաև ՏՀԶԿ զեկույցի 1-ին առաջարկության 2-րդ կետը, որով առաջարկվում է ռազմավարության նախագծում ներառել կոռուպցիայի դեմ պայքարում խոցելի համարվող և առաջնահերթ լուծում պահանջող այնպիսի հավակնոտ միջոցառումներ, որոնցում, արդեն իսկ բացահայտված կոռուպցիոն ռիսկերի հաղթահարման միջոցներ կսահմանվեն: Ընդունվել է մասնակի Նախագծով սահմանվող էլեկտրոնային կառավարման գործիքների ցանկը զգալիորեն կրճատվել է։ Այդուհանդերձ, նախագծում պահպանված միջոցառումների առումով հարկ ենք համարում նշել, որ հաշվի առնելով դրանց հակակոռուպցիոն նշանակությունը, այդ թվում՝ ուղղված վարչարարության պարզեցմանը, բողոքարկման, ազդարարման, տեղեկատվության ազատության արդյունավետ համակարգերի ներդրմանը՝ նախագծով անհրաժեշտ է դրանք նախատեսել։
8 Հայաստանի ՔՀԿ-ների հակակոռուպցիոն կոալիցիա Իրավաբանների հայկական ասոցիացիա 02.09.2019 10:35:48 XVI. Պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններում հայեցողական լիազորությունների շրջանակի վերհանում և հստակեցում (Միջոցառում 26): Անհրաժեշտ ենք համարում նշել, որ նախ պարզ չէ, թե ինչու վերոնշյալ միջոցառումը ներառված է Միջոցառումների ծրագրի «(էլեկտրոնային կառավարման գործիքների ներդրում, պետական կառավարման գործընթացին հասարակության մասնակցության մեխանիզմների ներդրում և կատարելագործում, վարչարարության պարզեցում)» բաժնում: Եթե հիմնավորումն այն է, որ պետական և տեղական ինքնակառավարման 49 մարմիններում հայեցողական լիազորությունների շրջանակի վերհանումն ու հստակեցումն տանելու է վարչարարության պարզեցման, պետական կառավարման գործընթացին հասարակության մասնակցության մեխանիզմների ներդրման, թափանցիկ և հաշվետու գործելաոճի ապահովման, ապա պետք է նշենք, որ Միջոցառումների ծրագրի 6-րդ և 7-րդ միջոցառումներով նախատեսվում է պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններում ռիսկերի գնահատման արդյունքների հիման վրա հակակոռուպցիոն, այդ թվում՝ ներքին բարեվարքության գործողությունների ծրագրերի ներդնում, ինչը, ինքնին ենթադրելու է նաև այդ մարմինների լիազորությունների, այդ թվում հայեցողական, շրջանակի ինքնագնահատման իրականացում և համապատասխան միջոցառումների ձեռնարկում: Հետևաբար գտնում ենք, որ առանձին միջոցառում նախատեսելու անհրաժեշտությունն առկա չէ: Ընդունվել է Միջոցառումը հանվել է նախագծից և կիրականացվի ոլորտային ռիսկերի գնահատման շրջանակներում։
9 Հայաստանի ՔՀԿ-ների հակակոռուպցիոն կոալիցիա Իրավաբանների հայկական ասոցիացիա 02.09.2019 10:36:46 XVII. «Հակակոռուպցիոն քաղաքականության հիմունքներ» առարկայի ներառում բոլոր բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների դասավանդման մոդուլներում (Միջոցառում 45): Հաշվի առնելով, որ վերոնշյալ միջոցառումը նախատեսված է Միջոցառումների ծրագրի «Հանրային իրազեկում և հակակոռուպցիոն կրթություն» բաժնում, հարկ ենք համարում նշել, որ Կոալիցիան և ԻՀԱ-ն նախորդ անգամ իր կարծիք-դիրքորոշում և առաջարկությունների մեջ անդրադարձել էր հակակոռուպցիոն կրթության ներդրման ուղղությամբ համակարգային մոտեցում որդեգրում անհրաժեշտության մասին՝ շեշտելով, որ միջոցառումների ծրագրի համանուն բաժնում ներառված թվով 8 միջոցառումները ոչ միայն չեն կարող համարվել բավարար երկրում հակակոռուպցիոն կրթությունը բովանդակային հենքի վրա դնելու, այլ նաև խնդրահարույց է երկրի եռաստիճան կրթական համակարգում այն ներդնելու տեսանկյունից: ԻՀԱ-ն և Կոալիցիան գտել են, որ հակակոռուպցիոն կրթությունը պետք է ունենա մեկ հիմնական նպատակ՝ ժողովրդին դաշնակից դարձնելը կոռուպցիայի դեմ պայքարում, և վերջինս պետք է ունենա անկյունաքարային նշանակություն և առաջարկել էր ներդնել էթիկայի, բարեխղճության և հակակոռուպցիոն թեմաների ուսուցման մոդուլներ նախադպրոցական, հանրակրթական և բարձրագույն և մասնագիտական կրթական հաստատություններում՝ հաշվի առնելով նշյալ հաստատություններում ուսում ստացող անձանց տարիքային առանձնահատկությունները: Սակայն ՀՀ արդարադատության նախարարությունը վերոնշյալ առաջարկությանն ի պատասխան նշել է, որ բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների 50 դասավանդման ծրագրերում հակակոռուպցիոն առարկաների ներառմանը և դասավանդմանն առնչվող միջոցառում նախատեսել է, սակայն այլ մակարդակներում հակակոռուպցիոն առարկաների դասավանդումը քննարկման փուլում է: Միանշանակ դրական գնահատելով բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների դասավանդման մոդուլներում «Հակակոռուպցիոն քաղաքականության հիմունքներ» առարկայի ներառումը՝ գտնում ենք, որ նմանատիպ առարկայի ներառումը նախադպրոցական, հանրակրթական և միջին մասնագիտական կրթական ծրագրերում ևս պետք է պարտադիր համարել և այս ուղղությամբ գործնական քայլեր ձեռնարկել հենց այս փուլից սկսած: Ընդունվել է մասնակի Նախագծով սահմանվել են հանրակրթական, բարձրագույն և միջին մասնագիտական կրթական հաստատություններում «Հակակոռուպցիոն քաղաքականության հիմունքներ» առարկայի դասավանդման վերաբերյալ դրույթներ։ Միաժամանակ, զուգահեռաբար քայլեր կձեռնարկվեն նախադպրոցական հաստատություններում հակակոռուպցիոն ծրագրերի իրականացման ուղղությամբ։