Հիշել նախագիծը

Լրամշակման փուլում է

«Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծ

  • 11 - Կողմ

  • 101 - Դեմ

Ամփոփաթերթում ներառվում են նախագծի վերաբերյալ ներկայացված բոլոր բովանդակային առաջարկությունները, առցանց գրվածները` 2 աշխատանքային օրվա, էլ. փոստով ուղարկվածները` 10 աշխատանքային օրվա ընթացքում

h/h Առաջարկության հեղինակը, ստացման ամսաթիվը Առաջարկության բովանդակությունը Եզրակացություն Կատարված փոփոխությունը
1 2 3 4
1 Սամսոն 16.11.2018 10:04:24 Նախկինների օրոք ասում էին. նպատակային տնտեսությունը սպանում են, որ դեֆոլտի տանեն, դրսից փողեր բռնեն, հեղափոխությունից հետո, կարծում էի, արմատական փոխվելու էր տնտեսական քաղաքականությունը։ Օրինակ էինք վերցնելու շատ արագ զարգացած ու զարգացող երկրներից։ Լուրջ չեմ հասկանում նման աննորմալ հարկային քաղաքականության իմաստը։ Եթե նախկինում պետական փողերի մեծ մասն անիմաստ մսխվում էր ու հիմա դա այլևս չի լինելու, ապա ու՞ր են գնում այդ գումարները, ի՞նչու դրանց հաշվին չենք կարողանում հիմա տնտեսվարողի բեռը թեթևացնել և աճելու հնարավորություն տալ։ Չի ընդունվել: Նախագծի հիմնական նպատակը հենց տնտեսավարող սուբյեկտների հարկային բեռի թեթևացումն է: Նախագծով առաջարկվում է՝ 1) եկամտային հարկի սանդղակավորված դրույքաչափերից անցում կատարել եկամտային հարկի համահարթ (միասնական) դրույքաչափի և դրան զուգահեռ` էականորեն նվազեցնել եկամտային հարկի դրույքաչափը՝ մինչև 2023 թվականը այն հասցնելով 20 տոկոսի, 2) 2020 թվականից երկու տոկոսային կետով նվազեցնել շահութահարկի դրույքաչափը՝ այն սահմանելով 18 տոկոս, 3) պահպանել ԱԱՀ-ի շեմը՝ տարեկան 115 միլիոն դրամի չափով, 4) տարեկան մինչև 20 միլիոն ՀՀ դրամ շրջանառություն ունեցող տնտեսավարող սուբյեկտներին (միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտներ) ազատել բոլոր տեսակի պետական հարկերից, բացառությամբ յուրաքանչյուր աշխատողի համար ամսական վճարվող 5000 դրամ եկամտային հարկից: Ընդ որում, ընդգծենք, որ ի տարբերություն ընտանեկան ձեռնարկատիրության հարկման համակարգի, միկրոձեռնարկատիրության հարկման համակարգի շրջանակներում նախատեսված արտոնություններից օգտվելու համար՝ ա. պարտադիր չէ, որ ձեռնարկատիրական գործունեությունն իրականացվի ընտանիքի անդամների միջոցով, բ. առևտրական (առք ու վաճառքի) գործունեության մասով բացառություն է սահմանվել միայն Երևան քաղաքի և առևտրի կազմակերպման վայրերի, առևտրի կենտրոնների ու տոնավաճառների մասով, ինչը նշանակում է, որ մնացած բոլոր տեղերում իրականացվող առևտրական (առք ու վաճառքի) գործունեության համար նույնպես միկրոձեռնարկատիրության հարկման համակարգը կիրառելի է: Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ գտնում ենք, որ իրականացվող հարկային քաղաքականությանը տրված գնահատականը հիմնավորված չէ և հավանաբար ձևավորված է նախագծով ներկայացված առաջարկությունների ոչ խորքային ուսումնասիրության արդյունքում:
2 Կարապետ Նազարյան 16.11.2018 11:02:04 Բարև Ձեզ: Տվյալ գրառումս այնքան առաջարկ չէ ինչքան վրդովմունք Խոսքը գնում է Հոդված 19. Օրենսգրքի 168-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի աղյուսակի «50 դրամ» բառերը փոխարինել «150 դրամ» բառերով: Ուզում եմ հասկանամ ինչով է այս փոփոխությունը դրական ազդելու Ձեր այս գրառված բարեփոխումների վրա՞՞՞՞ Ձեր կարծիքով բարձրացնելով հարկային բեռը շարքային քաղաքացիների վրա դառնալու ենք ավելի գրավիչ՞ խնդրում եմ բացատրեք տրամաբանությունը Թե Դուք կարծում եք որ եթե մարդ շահագործում է շատ Ձ/ՈՒ ունեցող մեքենա ապա դա շքեղություն է և կարելի է էլ ավելին իրանից գումար "պոկել" բացատրեք տրամաբանությունը Իսկ Ձեր տրամաբանության մեգ չի տեղավորվում այն փաստը որ կարող է այդ տիպի մեքենա վարի միգին եկամուտով քաղաքացի ով առանց այդ էլ "ճկռում է" անցյալ կառավարության, իշխանության ժամանակ ընդունված ՀՀ հարկային օրենքների տակ: Ծանոթ եք արթոք այժմ ինչքան է վճարում քաղաքացին տարեկան իր մեքենայի համար որի Ձ/Ու ավել է 301 ից՞ Անտամաբանական է երբ 300 Ձ/Ու ունեցող մեքենայի տարեկան հարկը ավելի շատ է քան ասենք 2,3 սենյականոց բնակարանինը: Ընդունվել է ի գիտություն: Նախ, հարկ է նկատել, որ նախագծի հիմնական նպատակը ձեռնարկատիրական գործունեության միջավայրի գրավչության բարձրացումն է, մինչդեռ բնապահպանական հարկն առավելապես սպառման հարկ է, հետևաբար վերջինիս բարձրացումը չի կարող ուղղակի բացասական ազդեցություն ունենալ ձեռնարկատիրական միջավայրի վրա: Երկրորդ, միայն այն հանգամանքը, որ ավտոմեքենան ունի մեծ հզորությամբ շարժիչ, դեռևս չի նշանակում, որ տվյալ ավտոմեքենան համարվում է շքեղության առարկա (քանի որ այն կարող է լինել հին, հետևաբար նաև ոչ թանկարժեք ավտոմեքենա), հակառակ պարագայում կառաջարկվեր դրա նկատմամբ կիրառել աշխարհում լայն տարածում գտած շքեղության հարկը, կամ գոնե՝ ակցիզային հարկը: Նախագծով ներկայացված առաջարկության տրամաբանությունը կայանում է նրանում, որ մեծ հզորությամբ շարժիչ ունեցող ավտոմեքենաները, այլ հավասար պայմաններում, այո, ավելի շատ են աղտոտում շրջակա միջավայրը, հետևաբար արդարացի ու տրամաբանական է, որպեսզի դրանց մասով սահմանվի տարբերակված՝ ավելի բարձր բնապահպանական հարկ: Միևնույն ժամանակ, համակարծիք ենք այն դիտարկման հետ, ըստ որի շրջակա միջավայրին պատճառվող վնասի աստիճանը միշտ չէ, որ ուղիղ կախվածության մեջ է գտնվում շարժիչի հզորությունից: Այդուհանդերձ, վերջինս այն գործոնն է, որը, այլ հավասար պայմաններում, ամենից մեծ ազդեցությունն ունի շրջակա միջավայրին պատճառվող վնասի աստիճանի վրա (խնդրում ենք հաշվի առնել նաև այն, որ ՀՀ հարկային օրենսգրքի 168-րդ հոդվածի կարգավորումների համաձայն՝ բնապահպանական հարկի մեծությունն արդեն իսկ կախվածության մեջ է դրված մեկ այլ կարևոր գործոնից՝ մեքենայի թողարկման տարեթվից): Բացի այդ, մեքենայի շարժիչի հզորության հիման վրա բնապահպանական հարկ հաշվարկելու մոտեցումն արդեն իսկ ամրագրված է ՀՀ հարկային օրենսգրքով:
3 Կարապետ Նազարյան 16.11.2018 11:07:50 Էլ չեմ ասում որ ասենք եթե մեքենան ունի EURO 4, 5 և արտանետումների քանակը մինիմալ է, որտեղ է Ձեր տամաբանությունը՞ ինչպես կարելի է Ձ/Ու որոշել մեքենան շատ է կեղտոտում շրջակա միջավայրը թե ոչ՞ Ընդունվել է ի գիտություն: Տես բնապահպանական հարկի առաջարկի վերաբերյալ ներկայացված նկատառումները:
4 Աստղիկ Գրիգորյան 16.11.2018 11:11:37 Առաջարկում եմ շահութահարկը բարձրացնել 25 տոկոս, -սա իրականում թույլ կատ կրճատել ստվերը հատկապես աշխատակիցներին չգրանցելու մասով, -թույլ կտա ներգրավել օտարերկրյա ներդորւմներ, քանի որ շատ երկրներում շահութահարկի տոկոսադրույքը 30 տոկոս է սա նորմալ զարգացած երկրներին, որտեղից պետք է ուղղվեն իրական ներդրումները ձեռնտու է, Չի ընդունվել: Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ տարածաշրջանի այլ երկրների համեմատությամբ Հայաստանի Հանրապետությունում կիրառվող՝ շահութահարկի 20 տոկոս դրույքաչափը բարձր է, ինչը խոչընդոտում է օտարերկրյա ներդրումների ներգրավմանն ու տնտեսական ակտիվության մակարդակի բարձրացմանը։ Հարցի էությունը կայանում է նրանում, որ ազգային տնտեսության ներդրումային գրավչությունը մեծապես կախված է ներդրումների հետ գնման ժամկետներից, որոնց վրա ուղղակի ազդեցություն ունի շահութահարկի դրույքաչափը: Թերևս հենց այս պատճառով Կառավարության ծրագրում ամրագրվել է ուղղակի հարկերի գծով հարկային բեռը նվազեցնելու և այն որոշակիորեն անուղղակի հարկերի վրա տեղափոխելու ծրագրային դրույթ, որը նաև համահունչ է հարկման համակարգերի՝ աշխարհում ընթացող փոփոխություններին։ Այս պարագայում, առհասարակ անհասկանալի է, թե ինչպես կարող է շահութահարկի դրույքաչափի բարձրացումը 20 տոկոսից 30 տոկոս նպաստել օտարերկրյա ներդրումների ներգրավմանը: Ինչ վերաբերում է աշխատավարձերն ամբողջությամբ հայտարարագրելու մասով օրենսդրական խթանների ստեղծմանը, ապա հայտնում ենք, որ նախագծով ներկայացված առաջարկությունները հենց այդ նպատակին են ուղղված: Մասնավորապես, նախագծով առաջարկվող շահութահարկի և եկամտային հարկի դրույքաչափերը հաշվարկվել են այնպես, որ շահութահարկի դրույքաչափի և շահաբաժինների հարկման դրույքաչափի հանրագումարը հավասար լինի եկամտային հարկի դրույքաչափին, ինչը կվերացնի աշխատավարձերը թերհայտարարագրելու խթանները: Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ գտնում ենք, որ ներկայացված խնդիրները կարգավորելու նպատակով նախագծով ներկայացվել են այլ՝ ավելի օպտիմալ մոտեցումներ, որոնք մի կողմից ուղղված են ներդրումային միջավայրի բարելավմանը, մյուս կողմից՝ հարկումից խուսափելու մատնանշված ռիսկերի կառավարմանը:
5 Աստղիկ Գրիգորյան 16.11.2018 11:11:37 Եկամտային հարկը առաջարկում եմ գոնե մոտակա 5 տարին սահմանել մեկ դրույք, այսքան փոփոխությունները անընդհունելի են, թեկուզ և դրանք ուղղված են հարկի իջեցմանը, անհրաջեշտ է կայունություն, առաջարկում եմ հարկի հետևյալ դրույքաչափը. նվազագույն աշխատավարձ 0 տոկոս, նվազագույն աշխատավարձը գերազանցող մասը 23 տոկոս և սա չփոփոխել առնվազն 5 տարի Չի ընդունվել: Եկամտային հարկի դրույքաչափերի վերանայման քննարկումների ընթացքում քննարկվել են դրույքաչափերի վերանայման մեկ տասնյակից ավել սցենարներ: Ընդ որում, ցանկացած տարբերակ ուներ իր դրական և բացասական կողմերը: Գործնականում հնարավոր չէր ընտրել եկամտային հարկի դրույքաչափերի այնպիսի տարբերակ, որը կլուծի առկա բոլոր խնդիրները՝ կապված հասարակության տարբեր խմբերի եկամուտներն արդյունավետ ձևով վերաբաշխելու, ստվերային աշխատավարձերը հարկման դաշտ տեղափոխելու կամ տնտեսության իրական հատվածի և հատկապես արտահանմանը կողմնորոշված ճյուղերի մրցունակությունը բարձրացնելու ու տնտեսական աճի կայուն նախադրյալներ ձևավորելու հետ: Այս առումով, նախքան եկամտային հարկի դրույքաչափերի վերանայումը անհրաժեշտ է հստակեցնել այն խնդիրները, որոնք ակնկալվում էր լուծել եկամտային հարկի դրույքաչափերի վերանայման միջոցով: Այդ իսկ պատճառով, գերակայությունը տրվել է արտահանմանը կողմնորոշված ճյուղերի մրցունակությունը բարձրացնելու ու տնտեսական աճի կայուն նախադրյալներ ձևավորելու հետ կապված խնդիրների լուծմանը: Միաժամանակ, հայտնում ենք, որ նվազագույն աշխատավարձի չափով չհարկվող շեմ սահմանելու սցենարը նույնպես քննարկվել է, սակայն ներկա փուլում այն իրատեսական չի համարվել, քանի որ ենթադրում է պետական բյուջեի հարկային եկամուտների հսկայական կորուստ, որը չի կարող փոխհատուցվել այլ ուղղություններով կատարվող փոփոխությունների հաշվին (հարկային եկամուտների տարեկան կորուստը գնահատվել է ավելի քան 100 մլրդ. ՀՀ դրամ): Ինչ վերաբերում է հարկային դրույքաչափերի կայունության կապակցությամբ ներկայացված մտավախությանը, ապա այդ կապակցությամբ հայտնում ենք, որ եթե նշյալ մտավախությունը պայմանավորված է հարկային հաշվառման հետ կապված հնարավոր խնդիրներով, ապա գտնում ենք, որ հարկ վճարողները հարկային հաշվառման հետ կապված խնդիրներ չեն ունենա՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ եկամտային հարկի գծով հարկային պարտավորությունները հաշվարկվում են էլեկտրոնային համակարգի միջոցով և հարկ վճարողը այդ կապակցությամբ նոր գործողություններ չի իրականացնելու:
6 Աստղիկ Գրիգորյան 16.11.2018 11:11:37 Եթե իրապես ուզում ենք ներգրավել օտարերկրյա ներդրումներ պետք է ոչ թե շահութահարկի դրույքաչափ իջեցնել, այլ վերանայել ամորտիզացիոն մասհանումների ժամկետները, մասնավորապես 50000 շեմը դարձնել գոնե 150000, տնտեսական գույքի համար սահմանել 3 տարի, վարձակալված հիմնական միջոցի վրա կատարված կապիտալ ծախսումները 20 տարուց դարձնել գոնե 5 տարի Չի ընդունվել: Մեր կողմից կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքները ցույց են տալիս, որ ՀՀ հարկային օրենսգրքով սահմանված ամորտիզացիոն նվազագույն ժամկետները չեն կարող խոչընդոտել օտարերկրյա ներդրումների ներգրավման գործընթացին, քանի որ հիմնական միջոցների առանձին խմբերի համար սահմանված ամորտիզացիոն նվազագույն ժամկետները էականորեն զիջում են համապատասխան հիմնական միջոցների օգտակար ծառայության ժամկետներին: Օրինակ, ակնհայտ է, որ համակարգչային տեխնիկայի կամ գոնե համակարգչային տեխնիկայի հիմնական մասի օգտակար ծառայության ժամկետը մեկ տարի չէ, մինչդեռ հիմնական միջոցների այս խմբի համար նախատեսված է մեկ տարի նվազագույն ամորտիզացիոն ժամկետ: Նույնը վերաբերում է հոսքագծերին և հիմնական միջոցների մնացած խմբերին: Այս առումով, գտնում ենք, որ ՀՀ հարկային օրենսգրքով ամրագրված ամորտիզացիոն նվազագույն ժամկետները վերանայելու առաջարկությունը լրացուցիչ հիմնավորման կարիք ունի: Բացի այդ, նշենք նաև, որ ՀՀ հարկային օրենսգրքի 121-րդ հոդվածի 2-դ մասի 2-րդ կետի համաձայն՝ Օրենսգրքի 79-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանված` Կառավարության որոշմամբ ընտրված կազմակերպությունների և անհատ ձեռնարկատերերի կողմից ներդրումային ծրագրերի շրջանակներում, ինչպես նաև Օրենսգրքի 127-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանված` Կառավարության որոշմամբ հավանության արժանացած գործարար ծրագրերի շրջանակներում սահմանված ցանկում ներառված` ներմուծվող կամ ձեռք բերվող (կառուցվող, մշակվող) հիմնական միջոցների ամորտիզացիոն նվազագույն ժամկետը սահմանվում է ռեզիդենտ շահութահարկ վճարողի հայեցողությամբ, բայց ոչ պակաս, քան մեկ տարի: Այսինքն ներդրումային ծրագրերի մասով ՀՀ հարկային օրենսգրքով արդեն իսկ սահմանված է համապատասխան խթանող կարգավորում, որը ներդրումային ծրագիր իրականացնող հարկ վճարողին հնարավորություն է տալիս սեփական հայեցողությամբ ընտրելու հիմնական միջոցների ամորտիզացիոն ժամկետները:
7 Աստղիկ Գրիգորյան 16.11.2018 11:11:37 Եթե իրապես ուզում ենք ներգրավել օտարերկրյա ներդրումներ պետք է ոչ թե շահութահարկի դրույքաչափ իջեցնել, այլ պետք է վերանայել շահութահարկի իմաստով ծախս ճանաչվող հոդվածները, մասնավորապես բժշկական ապահովագրության համար պետք չէ սահմանափակումներ դնել, ներկայացուցչական ծախսերի, միջոցառումների կազմակերպման և այլն: Ընդունվել է ի գիտություն: ՀՀ հարկային օրենսգրքով արդեն իսկ էականորեն ընդլայնվել է հարկման նպատակով համախառն եկամտից ծախսագրումներ կատարելու հնարավորությունը: Բացի այդ, վերացվել են մի շարք ծախսերի գծով նախկինում սահմանված՝ թույլատրելի առավելագույն նորմաները: Այս առումով, հարկ է նկատել, որ գործող հարկային օրենսգրքով շարունակում են նորմավորվել միայն այն ծախսերը, որոնք ռիսկային են համարվում: Միևնույն ժամանակ, հայտնում ենք, որ պատրաստ ենք քննարկել տարբեր ծախսատեսակների գծով ՀՀ հարկային օրենսգրքով սահմանված սահմանափակումները վերանայու կոնկրետ առաջարկությունները՝ համապատասխան հիմնավորումներ ներկայացնելու պարագայում:
8 Աստղիկ Գրիգորյան 20.11.2018 10:38:45 Նախ պետք է ունենալ հարկային քաղաքականություն, որը կբխի մեր նպատակներից, այս առաջարկված փոփոխություններով ստացվում է, մենք չենք խրախուսում մասնագիտացումը, ստացվում է, որ եթե դու մասնագետ ես սովորել ես դրա համար դու վճարել ես, ընթացքում էլ անընդհատ դու պետք է վերապատրաստվես և կրկին գումար ծախսես, դու դրա համար կպատժվես և կգանձվես 23% եկամտային հարկով, իսկ եթե դու ուղակի տաքսի ես քշում ուրեմն ապրես դու գնա քո համար վայելիր կյանքը քո փոխարեն կվճարեն են վարձու աշխատողները, եկեք ազգովի սկսենք տաքսի քշել, կամ եթե դու որոշում ես սեփական բիզնես ունենալ, ստացվումա դու հանգիստ կարող ես մինչև 1.7 մլն դրամ եկամուտ ունենալ և կրկին ոչինչ, իսկ քո բիզնեսին անհրաժեշտ ինստիտուտների համար (անվտանգություն, ճանապարհաշինություն և այլ պետական գործառույթներ) կվճարեն կրկին վարձու աշխատողները, եթե դու ուղակի բիզնես ես, որը ենթադրենք չի օգտվում միկրոբիզնեսի և շրջհարկի արտոնությունից, կրկին դու կհարկվես քո եկամուտի ընդամենը 7% (պարզ հաշվարկ եկամուտ հանած ծախս, որը ենթադրենք եկամուտի 60%, և նոր 18% շահութահարկի կիրառում), լավ հարգելի կառավարություն եկեք որոշենք, ստացվում է մեր երկիրը պահողը վարձու աշխատող մասնագետն է, որին մենք ամեն կերպ ճնշում ենք ու թալանում, էլ ուր մնաց Ձեր համահարթեցումը, եթե իրոք չեք կարողանում կարգին բազմակողմանի մտացել և որոշումներ կայացնել հեռու գնացեք ու մի խեղաթյուրեք առանց այն էլ խեղաթյուրված համակարգը: Ընդունվել է ի գիտություն: Ներկայացված նախագծի հիմնական նպատակներից մեկը հենց աշխատանքի դիմաց ստացվող եկամտի գծով հարկային բեռի նվազեցումն է: Այս առումով, ներկայացված նախագծի տրամաբանությունը չի հակադրվում հեղինակի կողմից ներկայացված դիտարկմանը: Ինչ վերաբերում է միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտներին հիմնական հարկերից ազատման արտոնությանը, ապա պետք է նկատել, որ խոսքն այստեղ այն հարկ վճարողների մասին է, որոնք ֆիսկալ տեսանկյունից հարկային եկամուտներ գեներացնելու մեծ ներուժ չունեն և որոնց նկատմամբ հարկային վարչարարության իրականացումը գործնականում պետությունից պահանջում է ավելի շատ ծախսեր, քան նրանցից ակնկալվող հարկային եկամուտները կարող են լինել: Հետևաբար, քաղաքականության այս ուղղությունը հիմնավորվում է ոչ միայն միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտների համար նպաստավոր ձեռնարկատիրական միջավայր ձևավորելու և նրանց համար զարգացման հնարավորություններ ստեղծելու, այլ նաև ծախսեր/օգուտներ վերլուծության տեսանկյունից: Ինչ վերաբերում է աշխատավարձի և ձեռնարկատիրական եկամուտների համար կիրառվող հարկման դրույքաչափերի հարաբերակցությանը, ապա հայտնում ենք, որ ամբողջ աշխարհում աշխատավարձի հարկման արդյունավետ դրույքաչափերը գերազանցում են ձեռնարկատիրական եկամուտների հարկման արդյունավետ դրույքաչափերին, և այս առումով, մեր երկրում որևէ առանձնահատուկ իրավիճակ չկա: Ընդ որում, նշվածը բոլորովին չի նշանակում, որ առաջիկա տարիներին աշխատավարձից վճարվող հարկերի վերանայում չի իրականացվելու, քանի որ հենց նախագծով ամրագրված է, որ մինչև 2023 թվականը եկամտային հարկի դրույքաչափը շարունակաբար նվազելու է՝ հասնելով 20 տոկոսի, ինչը ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ մեր երկրում որակյալ և արտադրողական աշխատանքի խրախուսման քաղաքականություն, որի արդյունքում ակնկալվում է ունենալ արտահանմանը կողմնորոշված ճյուղերի զարգացում և կայուն տնտեսական աճ:
9 Աստղիկ Գրիգորյան 20.11.2018 10:38:45 Այս երկրում խրոնիկ հարկ չմուծելու միտում կա, եթե մենք որոշակի զանգվածի ազատենք հարկերից օրենքով կխրախուսենք հարկերից խուսափելը, եթե ուզում եք ինչ-որ արտոնություն տալ միկրոբիզնեսին տվեք, բայց ամբողջովին հարկերից ազատելը լավ միտք չի գոնե սիմվոլիկ 5000 դրամ տարեկան, որ քաղաքացին գիտակցի, որ ինքը ունի նաև պարտականություններ պետության հանդեպ: Ընդունվել է ի գիտություն: Միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտներին հարկերից ազատելու նպատակադրումը բխում է նաև հարկային վարչարարության արդյունավետության գաղափարից: Այս առումով, նշյալ հարկ վճարողների համար խորհրդանշական չափի հարկային պարտավորություն նախատեսելը չի բխում քաղաքականության հիմքում դրված սկզբունքից, քանի որ դա կնշանակի միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտների հարկային պարտավորությունների հաշվարկման նկատմամբ հսկողության իրականացում, ինչն արդյունավետության տեսանկյունից արդարացված չէ՝ հաշվի առնելով այդ անձանց հնարավոր հարկային պարտավորությունների չափազանց փոքր չափը և դրա նկատմամբ հսկողություն իրականացնելու արժեքը: Ինչ վերաբերում է միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտներին հարկային պարտավորություններից ազատելուն, ապա վերջիններս ազատվում են միայն ձեռնարկատիրական գործունեության արդյունքի հիման վրա հաշվարկվող հարկերից, ինչը սակայն, չի նշանակում, որ վերջիններս վարձու աշխատողներին վճարվող եկամուտներից եկամտային հարկ չեն վճարելու (նախագծով առաջարկվում է սահմանել, որ յուրաքանչյուր վարձու աշխատողի հաշվով եկամտային հարկը հաշվարկվելու է ամսական 5000 դրամ) կամ չեն վճարելու այլ հարկեր, որոնք կապված չեն ձեռնարկատիրական գործունեության արդյունքների հետ, օրինակ՝ գույքային հարկեր:
10 Հայկ Մանուչարյան 16.11.2018 18:38:10 1 Որպես հիմնավորում առկա չէ ԱՏԳ ԱԱ 2202 ապրանքային դիրքին դասվող ապրանքների ակցիզային հարկով հարկելու անհրաժեշտությունը և թե ինչ տնտեսական խնդիրների լուծման միտում ունի վերոնշյալ ապրանքները ակցիզային հարկում ներառելու մոտեցումը, այն դեպքում երբ արտադրող ընկերությունների մոտ առաջանալու է ոչ համամսնական գնաճ, ինչը կարող է ՀՀ արտադրողների տանել սննկացման իսկ ներմուծողների մոտ առաջացնել ավելորդ բարդությոններ այն դեպքում, երբ տնտեսվարողը ում մոտ տարեկան շրջանատությունը չի գերազանցում 40-80 մլն դրամը, դառնում է ինչպես Ակցիզային այնպես էլ ԱԱՀ վճարող։ Այս մոտեցումը միանգամյա կդառնա գնաճի կտրուկ պատճառ՝ 34% գնաճ ամենահամաեստ հաշվարկներով։ 2 Միկրոձեռնարկության սահմանափակումները և մասնավորապես ՀԱՄԱՆՄԱՆ բառը Հոդված 267 5-րդ մաս 2-րդ կետ առաջացնում է երկակիություն, այն դեպքում երբ նույն հոդվածով գրեթե բացառվել է բոլոր գործունեության տիպերը իրավաբանական և ԱՁ տնտեսվարողների համար։ Այսնինքն, հրաժարվելով ընտանեկան ձեռնարակտիրությանը տրված արտոնություններից, գրեթե բոլոր տնտեսվաորղները դառնում են Շրջանառության հարկ վճարող՝ իր բոլոր հարկային հետևանքներով։ 3 Առաջարկվող փոփոխությունը ոչ այլ ինչ է քան տնտեսվարողնեի մոտ հարկային բեռի կտրուկ բարձրացում և գործող օրենդրությամբ տրված արտոնությունների վերացում։ 4 Հոդված 17-ով ամրագրված եկամտային հարկի դրությաչափի նվազեցումը համամասնորեն չի արտացոլում տարիների բաշխվածության սխեմայով հարկային բեռի նվազեցում, քանի որ արձանագրված չէ եկամուտ համարվող տարրերի ցանկի փոփոխություն և հաշվի առնելով այն փաստը որ եկամտային հարկը իր մեջ ներառում է ԵԿԱՄՏԱՀԱՐԿԻ և ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՎՃԱՐՆԵՐԻ հանրագումար ապա նվազեցման հնարավորության բացակայության պայմաններում դրույքաչափի փոփոխություն տեղի չի ունենում, հաշվի առնելով այն փաստը որ 2019թ Հունվարի մեկից Կուտակային Սոց վճարների դրույքաչափը սահմանվում է 5% իսկ շահաբաժինների մասով ՀՀ ռեզիդենտ անձանց համար դրույքաչափի փոփոխություն կամ վերացում չի նախատեսվում։ 5 Փոփոխության մեջ չի ներառված Հանրային սննդի ոլորտի և նույն տնտեսվարողի մոտ այլ գործունեության, ոչ առևտրային, հետ կապի մասով որևէ փոփոխություն, այն դեպքում երբ հյուրանոցային տնտեսույունները և զբոսարշջության ոլորտը 2018թ․ հուլիսի փոփխությունից հետո ապրում է ճգնաժամ։ 6 Հիմանվորումներում ի սպառ բացակայում է գործունեության ոլորտների վրա տվյալ փոփոխությունների արդյունավետության և բացասական ազդեցության մասին որևէ նշում։ Ընդունվել է ի գիտություն: 1. ԱՏԳ ԱԱ 2202 ապրանքային դիրքին դասվող ապրանքներն ակցիզային հարկով հարկելու մոտեցումը պայմանավորված է ՀՀ կառավարության կողմից իրականացվող՝ ուղղակի հարկերն աստիճանաբար նվազեցնելու և դրանով պայմանավորված՝ հարկային եկամուտների կորուստը սպառման հարկերի բարձրացման հաշվին փոխհատուցելու քաղաքականությամբ: Բացի այդ, գիտականորեն ապացուցված է, որ շաքարը մարդու առողջության վրա ունի բացասական ազդեցություն: Ավելին, բարձր շաքարայնություն ունեցող ըմպելիքների նկատմամբ ակցիզային հարկ կիրառելու մոտեցումը բավականին տարածված է աշխարհում: Ինչ վերաբերում է գնաճին, ապա ներկայացված թվային տվյալները լրացուցիչ հիմնավորման կարիք ունեն, քանի որ նախագծով առաջարկվում է ակցիզային հարկը սահմանել 10 տոկոս, բայց ոչ պակաս քան 1 լիտրի համար 30 դրամ: Ինչ վերաբերում է իրացման շրջանառության փոքր ծավալներ ունեցող հարկ վճարողներին շրջանառության հարկի համակարգում գործելու հնարավորություն տրամադրելուն (անկախ այն հանգամանքից, որ զբաղվելու են ակցիզային հարկով հարկման ենթակա ապրանքների արտադրությամբ կամ ներմուծմամբ), ապա հայտնում ենք, որ այդ հարցը լրացուցիչ կքննարկվի: 2. Նախագծով առաջարկվող՝ ՀՀ հարկային օրենսգրքի 267-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 2-րդ կետի նոր խմբագրության շրջանակներում նպատակ է դրվել բացառել միկրոձեռնարկատիրության հարկման համակարգում այն բոլոր գործունեության տեսակների հարկումը, որոնցով զբաղվող տնտեսավարող սուբյեկտներն ունեն բավարար մասնագիտական գիտելիքներ և հմտություններ՝ հարկային պարտավորությունները հարկման ընդհանուր համակարգում հաշվարկելու և կատարելու համար: Բացի այդ, խնդրո առարկա գործունեության տեսակները, լինելով մասնագիտական գործունեության տեսակներ, բնութագրվում են շահութաբերության համեմատաբար ավելի բարձր մակարդակով և հետևաբար տրամաբանական չէ, նշյալ գործունեության տեսակներն ազատել հարկերից: Ընդ որում, նշյալ սահմանափակումները, ըստ էության, գոյություն ունեցող սահմանափակումների տրամաբանական շարունակությունն են և այս առումով որևէ նոր մոտեցում չի ցուցաբերվել: Ինչ վերաբերում է «համանման» բառի հետ կապված մատնանշված խնդրին, ապա այդ կապակցությամբ հայտնում ենք, որ խնդիրը կարգավորված է ՀՀ հարկային օրենսգրքի 39-րդ հոդվածի 4-րդ մասով: 3. Նախագծով ներկայացված՝ հարկման դրույքաչափերի վերանայում նախատեսող դրույթները մեծամասամբ վերաբերում են ենթաակցիզային ապրանքներին: Այս առումով նշենք, որ նշյալ մոտեցումը բխում է ՀՀ կառավարության ծրագրով ամրագրված ծրագրային դրույթներից: Միաժամանակ, հատկանշական է այն, որ նախագծով ներկայացված են տնտեսավարող սուբյեկտների և ֆիզիկական անձանց հարկային բեռի նվազեցմանն ուղղված ավելի խորքային առաջարկություններ, որոնք առաջարկության հեղինակի կողմից անտեսվել են: Հետևաբար, գտնում ենք, որ առաջարկության 3-րդ կետով ներկայացված նկատառումը հիմնավորված չէ: 4. Եկամտային հարկի դրույքաչափերի փոփոխության կապակցությամբ հայտնում ենք, որ նախագծով եկամտային հարկով չհարկվող եկամուտների ցանկի փոփոխության նպատակ չի դրվել: Ավելին, հասկանալի չէ, թե ինչ հիմնավորմամբ պետք է վերանայվեր եկամտային հարկով չհարկվող եկամուտների ցանկը: Ինչ վերաբերում է կուտակային հատկացումների կապակցությամբ ներկայացված նկատառմանը, ապա հայտնում ենք, որ նախագծերի փաթեթով առաջարկվում է կուտակային կենսաթոշակային համակարգին մասնակցության քաղաքացու 5 տոկոս մասնաբաժինը վերականգնել ոչ թե 2019 թվականից, այլ 2023 թվականից: 5. Հանրային սննդի հարկման համակարգի կապակցությամբ ակնկալվող փոփոխությունների կապակցությամբ հայտնում ենք, որ հանրային սննդի գործունեության ոլորտից տարբերվող այլ ոլորտներից ստացվող եկամուտները շրջանառության հարկի 20 տոկոս դրույքաչափով հարկելու օրենսդրական կարգավորումը հիմնավորվում է այն հանգամանքով, որ հանրային սննդի ոլորտում գործունեություն իրականացնող տնտեսավարող սուբյեկտները շրջանառության հարկ վճարող են համարվում առանց սահմանափակումների, ինչը նշանակում է, որ վերջիններիս կողմից իրականացվող այլ գործունեությունից ստացվող եկամուտները նույնպես հարկվելու են շրջանառության հարկի համեմատաբար ավելի ցածր դրույքաչափերով: Հետևաբար, ներկայացված նկատառման կապակցությամբ հայտնում ենք, որ խնդրո առարկա դեպքում շրջանառության հարկի համակարգում փոփոխությունների հարց կարող է քննարկվել միայն այն դեպքում, երբ կատարվող փոփոխությունների շրջանակներում սահմանվի նաև, որ հանրային սննդի ոլորտում գործունեություն իրականացնող հարկ վճարողները շրջանառության հարկ վճարող են համարվելու ընդհանուր սահմանված կարգով, այսինքն վերջիններիս նկատմամբ կիրառվելու են շրջանառության հարկ վճարող համարվելու առումով ՀՀ հարկային օրենսգրքով սահմանված բոլոր սահմանափակումները, այդ թվում՝ իրացման շրջանառության առավելագույն շեմը:
11 Միքայել Սարգսյան 16.11.2018 22:11:03 Կներեք էլի, ոնց հասկանանք այս, Ձեր մշակած, Հոդված 19. Օրենսգրքի 168-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի աղյուսակի «50 դրամ»-ը փոխարինել «150 դրամ»-ով: Ո՞նց հասկանանք։ Հին ԳԱԶ-24ը ավելի շատ արտանետում ունի, քան թե 2008 թվականից ի վեր արտադրված, 301 Ձ/Ու ունեցող, յուրաքանչուր ավտոմեքենան: Ինչո՞ւ չեք ոզում մտցնել գործողության մեջ EURO-3, կամ EURO-4 համայն աշխարհի կողմից ընդունված չափանիշները: Հերիք եղավ էլի։ Գոնե իրոք մտածեք բնապահպանության մասին, անկապացված նախագծեր եք մշակում։ Են կատալիզատոր հանած ու տոննով սև ու սպիտակ մուխ հանող ավտոմեքենաները բնությանը վնաս չէ՞ն տալիս: Այդքան մտածող եք՝ այդ ուղղությամբ մտածեք։ Ընդունվել է ի գիտություն: Նախագծով ներկայացված առաջարկության տրամաբանությունը կայանում է նրանում, որ մեծ հզորությամբ շարժիչ ունեցող ավտոմեքենաները, այլ հավասար պայմաններում, այո, ավելի շատ են աղտոտում շրջակա միջավայրը, հետևաբար արդարացի ու տրամաբանական է, որպեսզի դրանց մասով սահմանվի տարբերակված՝ ավելի բարձր բնապահպանական հարկ: Միևնույն ժամանակ, համակարծիք ենք այն դիտարկման հետ, ըստ որի շրջակա միջավայրին պատճառվող վնասի աստիճանը միշտ չէ, որ ուղիղ կախվածության մեջ է գտնվում շարժիչի հզորությունից: Այդուհանդերձ, վերջինս այն գործոնն է, որը, այլ հավասար պայմաններում, ամենից մեծ ազդեցությունն ունի շրջակա միջավայրին պատճառվող վնասի աստիճանի վրա (խնդրում ենք հաշվի առնել նաև այն, որ ՀՀ հարկային օրենսգրքի 168-րդ հոդվածի կարգավորումների համաձայն՝ բնապահպանական հարկի մեծությունն արդեն իսկ կախվածության մեջ է դրված մեկ այլ կարևոր գործոնից՝ մեքենայի թողարկման տարեթվից): Բացի այդ, Մեքենայի շարժիչի հզորության հիման վրա բնապահպանական հարկ հաշվարկելու մոտեցումն արդեն իսկ ամրագրված է ՀՀ հարկային օրենսգրքով: Ընդ որում, արտանետումների փաստացի ծավալի հիման վրա բանապահպանական հարկ հաշվարկելու մոտեցումն ամրագրված է եղել մինչև 2018 թվականի հունվարի 1-ը գործող օրենսդրությամբ, որը կիրառության հարթության մեջ ուղեկցվում էր բավականին խորքային բարդություններով, այն առումով, որ նման համակարգը ըստ էության չէր ծառայում իր առջև դրված նպատակներին:
12 Armen Agajanyan 17.11.2018 01:09:57 Հնարավոր չէ՞ արտոնագրային հարկի վերացման և միկրոբիզնեսի բաժինները ուժի մեջ մտնեն 2019թ. փետրվար կամ մարտ ամսից: 2020թ. հունվարը շատ ուշ է:Ես դեմ եմ որոշ խմբերին հարկերից ազատելուն: Շատ աշխատողը շատ պիտի մուծի,քիչը՝քիչ:Արդար կլինի,որ բոլորը մուծեն: Առաջարկում եմ հարկել նաև եկեղեցուն: Ընդունվել է ի գիտություն: Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ նախագծով առաջարկվում է հարկման համակարգերում կատարել խորքային փոփոխություններ՝ առավել նպատակահարմար է, որպեսզի այդ փոփոխություններն ուժի մեջ մտնեն հաշվետու տարվա սկզբից, այլապես հաշվետու տարվա կեսից նման փոփոխությունների կիրառությունը հարկային հաշվառման տեսանկյունից բավականին լուրջ խնդիր է ստեղծելու: Միևնույն ժամանակ, նախագծով նախատեսվում է 2019 թվականի հունվարի 1-ից բարձրացնել ինչպես ընտանեկան ձեռնարկատիրության, այնպես էլ ինքնազբաղված անձանց հարկման համակարգի համար սահմանված իրացման շրջանառության առավելագույն մեծությունը՝ համապատասխանաբար 18 մլն. դրամի և 9 մլն. դրամի փոխարեն սահմանելով 20 մլն. դրամ: Միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտներին հարկերից ազատման առաջարկության հիմնական նպատակը այդ խմբի հարկ վճարողների նկատմամբ հարկային վարչարարություն չիրականացնելը և գործունեության առավել նպաստավոր միջավայր ձևավորելն է: Վերջին առաջարկությունը հիմնավորված չէ ինչպես միջազգային փորձով, այնպես էլ համապատասխան մեկնաբանություններով առ այն, թե ինչ ի նկատի ունի հեղինակը: Մասնավորապես, պարզ չէ, թե որ հարկման օբյեկտների և որ հարկատեսակների մասին է ներկայացված առաջարկությունը:
13 Armen Agajanyan 18.11.2018 10:17:37 Հարգելիներս փաստորեն հարկային բարեփոխումները 2020թ.հունվարից են գործելու: Ստոմբազկաթոռի ամսեկան 57000 դրամ արտոնագրային հարկը շատ-շատ է,դեռ մեկ տարուց ավելի էլ պիտի ճռռանք նախորդ ռեժիմի օրենսգրքի պատճառով: Հնարավո՞ր չէ այդ 57000 դրամը մի քիչ պակասեցնել 2019թ. համար: Այլապես շատերը գործունեությունը ստիպված ժամանակավոր կդադարեցնեն, կարտագաղթեն կամ տաքսի կքշեն: Դուք էլ էք որդեգրել ամեն գնով բյուջե լցնելու, մանավանդ ստորին խավերին քերելու քաղաքականությունը: Ընդունվել է ի գիտություն: Ներկայացված առաջարկությունը լրացուցիչ կքննարկվի:
14 «Հարկ վճարողների պաշտպանություն» հասարակական կազմակերպություն 17.11.2018 15:52:39 Նախագծով կիսատ լուծումներ են առաջարկվում: Նախագծի վերաբերյալ կառավարության հիմնավորումն այն է, որ ՀՀ-ում եկամտային հարկի արդյունավետ դրույքաչափը կազմում է շուրջ 25 տոկոս, որը բավական բարձր է և դրանով իսկ չի նպաստում ինչպես տնտեսական աճին, այն¬պես էլ աղքատության կրճատմանը: Մինչդեռ նախագծով մինչև 150 հազար հաշվարկային աշխատավարձ ստացողների բեռը թողնել նույնը, իսկ միջին եկամուտներ ստացողների համար դրույքաչափը նվազեցնել ընդամենը 3 տոկոսային կետով, իսկ եկամտային հարկի արդյունավետ դրույքաչափը կնվազի ընդամենը 2 տոկոսային կետով: Հետևաբար, այն նպատակը կամ հիմնավորումը, որ ներկայացված է կառավարության կողմից նախագծում արտացոլված չէ: Ընդունվել է ի գիտություն: Նախագծով նախատեսված է, որ մինչև 2023 թվականը եկամտային հարկի դրույքաչափը նվազեցվելու է մինչև 20 տոկոս: Այս առումով, գտնում ենք, որ նախագծի ընդունումը ենթադրում է բավական հավակնոտ փոփոխությունների իրականացում: Ինչ վերաբերում է մինչև 150 հազար դրամ եկամուտ ստացողների հարկային բեռը առաջին իսկ տարում նվազեցնելուն, ապա մեր կողմից կատարված վերլուծությունները ցույց են տալիս, որ առաջարկության ընդունումը գործնականում ոչ մի էական խնդիր չլուծելով հանդերձ, հանգեցնում է պետական բյուջեի հարկային եկամուտների մեծ կորուստների: Մասնավորապես, խնդիրը կայանում է նրանում, որ ցածր եկամտային խմբում գտնվողների համար եկամտային հարկի դրույքաչափի փոքր իջեցման արդյունքում նրանց տնօրինվող եկամտի ավելացվող մասը այնքան չնչին է լինելու, որ այս խմբի անձանց համար որևէ խնդիր չի լուծելու: Այս հանգամանքը հաշվի առնելով՝ բարեփոխումների հիմքում դրվել է այլ տրամաբանություն, այն է՝ խրախուսել որակյալ և արտադրողական աշխատուժը, արտահանմանը կողմնորոշված արտադրությունների զարգացումը, ներդրումային միջավայրը առհասարակ, ինչի արդյունքում ակնկալվում է տնտեսական ակտիվության մակարդակի բարձրացում, հետևաբար նաև՝ աշխատավարձերի բարձրացում, որը ավելի նկատելի ազդեցություն կունենա ցածր եկամտային խմբում գտնվող անձանց վրա, քան եկամտային հարկի դրույքաչափի փոքր իջեցումը: Միևնույն ժամանակ, հայտնում ենք, որ նորմատիվ իրավական ակտերի հիմնավորումների ձևաչափը որոշ դեպքերում հնարավորություն չի տալիս ամբողջությամբ արտացոլել նախագծերի առջև դրված նպատակների ամբողջական ծավալը: Այդ կապակցությամբ հայտնում ենք, որ հնարավորության դեպքում նախագծերի հիմնավորումը կվերանայվի՝ նպատակ ունենալով առավելագույնս արտացոլել նախագծերի առջև դրված նպատակները:
15 «Հարկ վճարողների պաշտպանություն» հասարակական կազմակերպություն 17.11.2018 16:37:54 Կարծում ենք, որ ճիշտ կլինի կարճաժամկետ փոփոխությունները անել: 2019 թվականի ընթացքում անհրաժեշտ է մշակել նոր օրենսգիրք, քանի որ ներկայիս օրենսգիրքն արդեն բավական կարկատաններ ունի: Չի ընդունվել: Նոր հարկային օրենսգիրք մշակելու առաջարկությունը բավարար չափով հիմնավորված չէ: Մասնավորապես, ներկայացված չեն այն խնդիրները, որոնք հնարավոր չէ լուծել գործող հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և (կամ) լրացումներ կատարելու միջոցով: Բացի այդ, կիրառությունից ընդամենը մեկ տարի հետո նոր հարկային օրենսգրքի մասին խոսելը լավ ազդակ չի լինի տնտեսավարող սուբյեկտներին ու պոտենցիալ ներդրողներին, քանի որ վերջիններիս համար խիստ կարևոր է կայուն և կանխատեսելի հարկային միջավայրի ձևավորումը:
16 Նենսի Գևորգիան 18.11.2018 00:37:16 Շրջանառության հարկի շեմը 58.35 մլն. դրամ չէ? տես հարկային օրենսգրքի 59-րդ հոդվածի 1- ին մասի 5-րդ կետ և հաջորդող այլ կետեր: Ընդունվել է ի գիտություն: ՀՀ հարկային օրենսգրքի 455-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ ՀՀ հարկային օրենսգրքի 59-րդ հոդվածով նախատեսված՝ 58,35 մլն. դրամ շեմը կիրառելի է 2019 թվականի հունվարի 1-ից, իսկ 2018 թվականի ընթացքում կիրառվում է 115 մլն. դրամ շեմը: Միաժամանակ, տեղեկացնում ենք, որ նախագծով առաջարկվում է շրջանառության հարկի 115 մլն. դրամ շեմը պահպանել նաև 2019 թվականի հունվարի 1-ից հետո:
17 Davit Karapetyan 18.11.2018 08:28:03 Նախարարություն և վարչապետ ջան, սա էն հարկային օրենսգիրքը չի, որ ցանկանում է ժողովուրդը: Առաջարկում եմ, եթե չեք կարում նորմալ օրենսգիրք կազմեք, ուրիշ մարդկանց ասեք, հրավիրեք իրենք կազմեն: Ընդունվել է ի գիտություն: Ներկայացված դիտարկման կապակցությամբ հիմնավորումներ ներկայացված չեն, հետևաբար դրանց որևէ կերպ անդրադառնալ հնարավոր չէ: Ինչ վերաբերում է նախագծով առաջարկվող փոփոխություններին, ապա դրանք բխում են ՀՀ կառավարության ծրագրով ամրագրված ծրագրային դրույթներից, ներդրումային միջավայրը բարելավելու, տնտեսական աճի համար օրենսդրական խթաններ ստեղծելու նպատակադրումներից:
18 Բյուրակն Իշխանյան 18.11.2018 23:26:41 Եկամտահարկի համահարթեցում առաջարկելուց առաջ արժե ուսումնասիրել, թե արդյոք այն պետությունները, որոնք անցել են համահարթեցման, իրոք մեծացրել են ներդրողների թիվը։ Պետք է նաև տեսնել, թե որ պետություններն ունեն համահարթ եկամտահարկ։ Կարծես նրանք այնքան էլ լավ տնտեսական վիճակում չեն։ Վերջիվերջո, եկամտահարկի համահարթեցումը բերելու է սոցիալական բևեռացման է՛լ ավելի մեծացման։ Ըստ էության, համահարթեցումից ոչինչ չի շահելու ցածր եկամուտ ունեցող խավը, իսկ բարձր եկամուտ ունեցողներն է՛լ ավելի բարձր եկամուտ են ունենալու։ Կարծում եմ՝ սա բավական վտանգավոր է, ու ստվերի դեմն առնելու ու ներդրողների թիվը մեծացնելու փոխարեն մեծացնելու է հարուստների ու աղքատների միջև գտնվող անդունդը։ Ընդունվել է ի գիտություն: Այն, որ եկամտային հարկի սանդղակավորված դրույքաչափերի կիրառությունը հնարավորություն է տալիս ավելի արդյունավետ իրագործել պետության վերաբաշխողական գործառույթը, անվիճելի փաստ է: Նկատենք, որ եկամտային հարկի դրույքաչափերի հարցը քննարկելիս սանդղակավորված դրույքաչափ ունենալու մի քանի մոտեցումներ քննարկվել են, որոնց ընդունումը սակայն նպատակահարմար չի համարվել՝ հաշվի առնելով այն, որ գործնականում հնարավոր չէր ընտրել եկամտային հարկի դրույքաչափերի այնպիսի տարբերակ, որը կլուծի առկա բոլոր խնդիրները՝ կապված հասարակության տարբեր խմբերի եկամուտներն արդյունավետ ձևով վերաբաշխելու, ստվերային աշխատավարձերը հարկման դաշտ տեղափոխելու կամ տնտեսության իրական հատվածի և հատկապես արտահանմանը կողմնորոշված ճյուղերի մրցունակությունը բարձրացնելու ու տնտեսական աճի կայուն նախադրյալներ ձևավորելու հետ: Այս առումով, նախքան եկամտային հարկի դրույքաչափերի վերանայումը անհրաժեշտ է հստակեցնել այն խնդիրները, որոնք ակնկալվում էր լուծել եկամտային հարկի դրույքաչափերի վերանայման միջոցով: Այդ իսկ պատճառով գերակայությունը տալով արտահանմանը կողմնորոշված ճյուղերի մրցունակությունը բարձրացնելու ու տնտեսական աճի կայուն նախադրյալներ ձևավորելու հետ կապված խնդիրների առաջնահերթ լուծմանը՝ նախապատվությունը տրվել է նախագծով առաջարկվող տարբերակին:
19 Արտակ Քյուրումյան 19.11.2018 18:21:39 Շնորհակալություն նախագիծը հանրային քննարկման ներկայացնելու համար: 2018թ.-ի սեպտեմբերի 6-ից ի վեր, երբ Վարչապետը ֆեյսբուքյան ուղիղ եթերում ներկայացրեց հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու իր տեսլականը (https://www.azatutyun.am/a/29475744.html), հանրության մի ստվար զանգված սպասում էր, թե երբ է փաստաթուղթը ներկայացվելու հանրային քննարկման: ՀՀ կառավարությունը պետք է իր քաղաքականությունը մշակի փաստերի հիման վրա (evidence based policy making): Սակայն ներկայացված նախագծի հիմնավորումներում փաստեր ներկայացված չեն: Այդ իսկ պատճառով, այս նախագծի վերաբերյալ հանրությունից գործնական դիտողություններ և առաջարկություններ ստանալու համար, անհրաժեշտ է հանրությանը տալ առնվազն հետևյալ տեղեկատվությունը. 1) Քանի հարկատու է դառնալու եկամտային հարկի նվազեցման, կամ համահարթեցման շահառու: Մոտավորապես քանի հարկատու է շահելու այս փոփոխության արդյունքում 2) Ինչ համախառն մեծությամբ գումար են շահելու այդ քաղաքացիները: Մոտավորապես ինչ գումարի չափով են ավելանալու նրանց եկամուտները: 3) Արդյոք առաջարկվող փոփոխությունները հաշվի են առնվել 2019թ. ՀՀ պետական բյուջեի նախագծում: 4) Այս փոփոխությունների արդյունքում ինչքան են նվազելու 2019թ. ՀՀ պետական բյուջեի եկամուտները (բազիսային տարբերակի համեմատ, այսինքն եթե եկամտային հարկի համահարթեցման հետ կապված փոփոխությունը չարվի) 5) Արդյոք այս փոփոխության արդյունքում ավելանալու է պետական բյուջեի պակասուրդը և ինչ աղբյուրների հաշվին է այն ֆինսնսավորվելու: Ընդունվել է ի գիտություն: ՀՀ ՊԵԿ տեղեկատվական բազայում արտացոլված տեղեկությունների համաձայն՝ եկամտային հարկի հաստատուն՝ 23 տոկոս դրույքաչափի կիրառությունը ազդելու է մոտ 610 հազար աշխատավարձ ստացող վարձու աշխատողների 35 տոկոսի վրա: Ընդ որում, կատարված հաշվարկները ցույց են տալիս, որ այս փոփոխության արդյունքում պետական բյուջեի հարկային եկամուտների տարեկան կորուստը կկազմի շուրջ 27,5 մլրդ. դրամ, որը նախատեսվում է փոխհատուցել նախագծով առաջարկվող ակցիզային հարկի դրույքաչափերի վերանայման և այլ ուղղություններով առաջարկվող փոփոխությունների արդյունքում: Նախագծով առաջարկվող փոփոխությունների ազդեցությունն արտացոլված չէ 2019 թվականի պետական բյուջեում, քանի որ նախագիծը դեռևս գտնվում է քննարկման փուլում:
20 Արտակ Քյուրումյան 19.11.2018 22:29:49 ՀՀ կառավարությունը պետք է իր քաղաքականությունը մշակի փաստերի հիման վրա (evidence based policy making): Սակայն ներկայացված նախագծի հիմնավորումներում փաստեր ներկայացված չեն: Օրինակ, ասվում է, որ եկամտային հարկի արդյունավետ դրույքաչափը բավական բարձր է, սակայն չի ներկայացվում, թե ինչի՞ համեմատ է բարձր: Առաջարկում եմ ներկայացնել, այլ, համադրելի երկրների համեմատական ցուցանիշները: Հիմնավորման հաջորդ պարբերությունը ևս պնդում է, որ շահութահարկի գծով հարկային բեռը մեր երկրում համեմատաբար բարձր է, սակայն չի ներկայացնում համադրելի երկրների օրինակներ: Առաջարկում եմ ներկայացնել համադրելի երկրների օրինակներ, որտեղ շահութահարկի գծով հարկային բեռը մեր երկրից ցածր է: Առաջարկում եմ հիմնավորումներում ներառել օրինակներ, որոնց դեպքում ներդրում կատարելու հարցում ներդրողները նախապատվություն են տվել այլ երկրի, քանի որ այդ երկրում ներդրման հետգնման ժամկետն ավելի կարճ է: Ընդունվել է ի գիտություն: Եկամտային հարկի դրույքաչափերի կապակցությամբ կատարվել են բավականին խորքային վերլուծություններ: Բավական է նշել, որ քննարկվել են 10-ից ավել սցենարներ: Ինչ վերաբերում է միջազգային փորձին, ապա այն նույնպես ուսումնասիրված է, պարզապես նախագծի ընդունման հիմնավորմամբ գործնականում հնարավոր չէ ներկայացնել կատարված ուսումնասիրությունների ու վերլուծությունների ամբողջ արդյունքները: Այդուհանդերձ, հայտնում ենք, որ նախագծի ընդունման հիմնավորումը որոշակիորեն կլրամշակվի:
21 Արտակ Քյուրումյան 19.11.2018 22:29:49 Առաջարկում եմ ավելացված արժեքի հարկը փոխարինել սպառողական հարկով, ինչը համահունչ կլինի ՀՀ կառավարության 2018թ. հունիսի 1-ի №581-Ա որոշմամբ հաստատված ծրագրում առաջարկվող «աստիճանաբար սպառման հարկման վրա շեշտադրում կատարելու» մասին տեսլականի հետ: Համաշխարհային բանկի 2014թ. աշնան հրապարակման մեջ նշվում է, որ հարկային գերավճարները (tax credits) կազմում են ՀՆԱ մոտավորապես 5 տոկոսը և գործարար լայն շրջանակների կողմից դիտարկվում են որպես գործարար միջավայրի զարգացման խոչընդոտ, որովհետև ձեռնարկությունների աշխատանքային կապիտալն օգտագործվում է պետական բյուջեն անտոկոս վարկավորելու համար: 2016թ. հունիսի մեկ այլ հրապարակման մեջ Համաշխարհային բանկը նշում է, որ 2015թ. վերջում հարկային գերավճարները կազմել են ՀՆԱ 5,2 տոկոսը, կամ 262,7 մլրդ ՀՀ դրամ, կամ մոտավորապես 500 մլն եվրո, որոնց զգալի մասը ԱԱՀ գծով գերավճարներն են: Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (այսուհետ՝ ԱՄՀ) 2017թ. հուլիսի հրապարակման համաձայն (IMF country report №17/226) ՀՀ կառավարությունը յուրաքանչյուր ամսվա ավարտից հետո 45 օրվա ընթացքում ԱՄՀ-ին ներկայացրել է հարկային գերավճարների վերաբերյալ ամսական մանրամասն տեղեկատվություն ըստ առանձին հարկատեսակների, սակայն ՊԵԿ-ի և ՀՀ ֆինանսների նախարարության կողմից երկրի ներսի օգտատերերին այդպիսի տեղեկատվություն չի տրամադրվում: Ավելացված արժեքի հարկը սպառողական հարկով փոխարինելը երկարաժամկետ հեռանկարում չի հանգեցնի ԱԱՀ համեմատ նոր հարկատեսակով հավաքագրվող եկամուտների նվազման, քանի որ. 1) Ներմուծվող և սպառման ենթակա ապրանքների դիմաց գանձվող ԱԱՀ-ի փոխարեն, որը ներկայում կատարվում է պետական սահմանին, սպառողական հարկը կգանձվի երկրի ներսում սպառման ենթակա ապրանքներն իրացնելուց հետո: Այս դեպքում ձեռնարկությունները ստիպված չեն լինի ԱԱՀ չափով վարկավորել ՀՀ կառավարությունը, որը նրանք վերականգնում են ապրանքները ՀՀ տարածքում իրացնելուց հետո: 2) Արտահանման դեպքում չի առաջանա ԱԱՀ գումարը վերադարձնելու անհրաժեշտություն, քանի որ այդպիսի հարկ ՀՀ-ում չի լինի: 3) Ներքին արտադրության սպառման ապրանքների դեպքում ԱԱՀ փոխարեն կգանձվի սպառողական հարկ: 4) Ներքին շուկայում արտադրվող ոչ սպառման, կամ ներդրումային ապրանքներն ազատված կլինեն հարկումից, ինչը կխթանի ներդրումները և գործարարությունը: 5) Զգալիորեն կնվազի հարկային վարչարարություն իրականացնելու անհրաժեշտությունը: Կարճաժամկետ հեռանկարում առաջացող խնդիրներին կարելի է տալ կոնկրետ լուծումներ, որոնք ենթակա են քննարկման: Արդեն իսկ գոյություն ունեցող հարկային գերավճարների վերադարձման ժամանակացույցի շուրջ կարելի է բանակցել ձեռնարկությունների հետ կամ այդ պարտքի դիմաց տրամադրել երկարաժամկետ պետական պարտատոմսեր: Ավելացված արժեքի հարկը սպառողական հարկով փոխարինելը ձեռնարկություններին կազատի հետագա տարինեին պետական բյուջեն անտոկոս վարկավորելու անհրաժեշտությունից և թույլ կտա այդ միջոցներն ուղղել զարգացման ծրագրերի ֆինանսավորմանը: Այդ գումարի չափով կնվազի նաև ձեռնարկությունների վարկավորման պահանջը, ինչը ֆինանսական ռեսուրսները տեղաբաշխելու նպատակով կխթանի ֆինանսական ընկերությունների միջև մրցակցությունը և կստիպի իջեցնել վարկային տոկոսադրույքները: Ստորև ներկայացնում եմ Հարկային օրենսգրքի մի քանի հոդվածների փոփոխության վերաբերյալ առաջարկությունները: Մնացած հոդվածներում փոփոխությունները կարելի է քննարկել առաջարկության շուրջ սկզբունքային համաձայնության դեպքում: Չի ընդունվել: 1. Ավելացված արժեքի հարկը սպառողական հարկով փոխարինելու առաջարկությունը բազմակողմանի քննարկման կարիք ունի, քանի որ այն ենթադրում է համակարգային փոփոխությունների իրականացում: Ընդ որում, նախքան նման հարկատեսակի ներդրումը, անհրաժեշտ է գտնել առնվազն հետևյալ հարցադրումների պատասխանները. 1) ինչպես է սպառողական հարկը կիրառվելու ԵԱՏՄ անդամ համարվող Հայաստանի Հանրապետությունում այն դեպքում, երբ մյուս անդամ պետություններում կիրառվելու է ԱԱՀ-ի համակարգ, իսկ անդամ պետություններում ԱԱՀ-ի հարկման համակարգերի կիրառությունը միմյանց հետ փոխադարձ կապի մեջ է գտնվում, 2) ինչպես է լուծվելու արտահանվող ապրանքները սպառողական հարկից բեռնաթափելու խնդիրը, 3) ինչ ռեսուրսների հաշվին է մաքսային սահմանին ներկայումս իրականացվող վարչարարությունը փոխարինվելու երկրի ներքին տարածքում իրականացվող՝ ավելի բարդ ու ավելի ռեսուրսատար վարչարարությամբ: 2. Ինչ վերաբերում է ԱԱՀ-ի գծով գերավճարների կամ դեբետային գումարների վերադարձման հնարավորություններին, ապա հարկ է նկատել, որ՝ 1) 2018 թվականի հունվարի 1-ից ուժի մեջ մտած ՀՀ հարկային օրենսգրքի, և մասնավորապես, միասնական հաշվի համակարգի կիրառությունը ենթադրում է, որ այլևս նոր գերավճարների չեն կարող առաջանալ, 2) 2017 թվականի հուլիսի 1-ից հետո ընկած հաշվետու ժամանակաշրջանների գործունեության արդյունքում առաջացող ԱԱՀ-ի դեբետային մնացորդները կիսամյակային պարբերականությամբ ենթակա են հարկ վճարողներին հետ վերադարձման, անգամ եթե հարկ վճարողը գործունեություն է իրականացնում երկրի ներքին տարածքում (արտահանում չի իրականացնում): 3. Բացի այդ, Հայաստանի Հանրապետությունում կիրառվող ԱԱՀ-ի համակարգը աշխարհում բավական լայն տարածում ունի, ի տարբերություն առաջարկվող սպառման հարկի, որն այդքան էլ մեծ տարածում չունի և աշխարհի բացառիկ երկրներ են կիրառում սպառումը հարկելու այդ մոտեցումը:
22 Արտակ Քյուրումյան 19.11.2018 22:29:49 Հաշվի առնելով վերը նշված փաստերը և հիմնավորումները, առաջարկում եմ Հարկային օրենսգրքի մաս 2-ի Բաժին 4-ը վերանվանել «Սպառողական հարկը», իսկ Գլուխ 11-ը «Սպառողական հարկը և վճարողները» և կատարել հետևյալ փոփոխությունները: Հոդված 58. Սպառողական հարկը 1. Սպառողական հարկը Օրենսգրքի 60-րդ հոդվածով սահմանված՝ հարկման օբյեկտ համարվող գործարքների և (կամ) գործառնությունների իրականացման համար Օրենսգրքով սահմանված կարգով, չափով և ժամկետներում պետական բյուջե վճարվող պետական հարկ է: Չի ընդունվել: Տես սպառողական հարկի ներդրման առաջարկի վերաբերյալ ներկայացված նկատառումները:
23 Արտակ Քյուրումյան 19.11.2018 22:29:49 Հոդված 59. Սպառողական հարկ վճարողները 1. Սպառողական հարկ վճարողներ են համարվում բոլոր այն քաղաքացիները, որոնք սպառման նպատակով ձեռք են բերում ապրանքներ և ծառայություններ, այդ թվում աշխատանքներ, որոնք բարելավում են իրենց և իրենց ընտանիքի անդամների կյանքի որակը: 2. ՀՀ բոլոր տնտեսվարողները, որոնք ապրանքներ և ծառայություններ են վաճառում քաղաքացիներին, կամ կատարում են սույն հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված աշխատանքներ, հանդիսանում են հարկային գործակալ և սպառողական հարկը փոխանցում են պետական բյուջե: Չի ընդունվել: Տես սպառողական հարկի ներդրման առաջարկի վերաբերյալ ներկայացված նկատառումները:
24 Արտակ Քյուրումյան 19.11.2018 22:29:49 Գլուխ 12-ը վերանվանել «Սպառողական հարկով հարկման օբյեկտը, հարկման բազան և դրույքաչափերը» Հոդված 60. Սպառողական հարկով հարկման օբյեկտը 1. Սպառողական հարկով հարկման օբյեկտ են համարվում հետևյալ գործարքներն ու գործառնությունները. 1) Սպառման նպատակով ապրանքի իրացումը, եթե ապրանքի իրացման վայրը, Օրենսգրքի 37-րդ հոդվածի համաձայն, համարվում է Հայաստանի Հանրապետությունը. 2) աշխատանքի կատարումը և (կամ) ծառայության մատուցումը (բացառությամբ սույն հոդվածի 3-րդ մասով սահմանված դեպքերի), եթե աշխատանքի կամ ծառայության արդյունքների ստացողը դրանց վերջնական սպառողն է և այդ արդյունքի հետ կապված լրացուցիչ աշխատանք կատարելու անհրաժեշտություն չկա, բացառությամբ դրանց սպառման հետ կապված աշխատանքները: Սույն կետի կիրառության իմաստով՝ ծառայության մատուցում է համարվում նաև՝ ա. ապրանքի՝ վարձակալության կամ օգտագործման տրամադրումը (բացառությամբ ապրանքի ֆինանսական վարձակալության (լիզինգի) այն դեպքերի, երբ վարձակալության պայմանագրով նախատեսվում է ապրանքի սեփականության իրավունքի փոխանցում վարձակալին), բ. փոխառության տրամադրումը, գ. ոչ նյութական ակտիվի օտարումը, դ. ոչ նյութական ակտիվի օգտագործման տրամադրումը, 2. Ապրանքի մատակարարման գործարքը սպառողական հարկով հարկման օբյեկտ չի համարվում, եթե ապրանքի մատակարարման վայրը, Օրենսգրքի 37-րդ հոդվածի համաձայն, չի համարվում Հայաստանի Հանրապետությունը: 3. Բեռների, փոստի և (կամ) ուղևորների՝ ցանկացած տեսակի տրանսպորտային միջոցով փոխադրման տրանսպորտային ծառայության մատուցման գործարքը սպառողական հարկով հարկման օբյեկտ չի համարվում, եթե այն սկսվում և ավարտվում է Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս: Չի ընդունվել: Տես սպառողական հարկի ներդրման առաջարկի վերաբերյալ ներկայացված նկատառումները:
25 Արտակ Քյուրումյան 19.11.2018 22:29:49 Հոդված 61. Սպառողական հարկով հարկման բազան 1. Սպառման նպատակով ապրանքի իրացման, աշխատանքի կատարման կամ ծառայության մատուցման գործարքների դեպքում, եթե Օրենսգրքի 62-րդ հոդվածով այլ բան սահմանված չէ, ապա սպառողական հարկով հարկման բազա է համարվում դրանց արժեքը՝ դրամական արտահայտությամբ՝ առանց սպառողական հարկի: Հոդված 62. Սպառողական հարկով հարկման բազայի որոշման առանձնահատկությունները 1. Ապրանքի մատակարարման գործարքի՝ սպառողական հարկով հարկման բազան որոշելիս Օրենսգրքի 61-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանված հարկման բազային գումարվում են նաև՝ 1) Օրենսգրքի 5-րդ բաժնի համաձայն՝ ակցիզային հարկով հարկման ենթակա ապրանքի մատակարարման դեպքում՝ Օրենսգրքով սահմանված կարգով հաշվարկված ակցիզային հարկի գումարը. 2) Օրենսգրքի 8-րդ բաժնի համաձայն՝ բնապահպանական հարկով հարկման ենթակա ապրանքի մատակարարման դեպքում՝ Օրենսգրքով սահմանված կարգով հաշվարկված բնապահպանական հարկի գումարը: 2. Տարայավորված ապրանքի մատակարարման դեպքում տարայի արժեքը ներառվում է սպառման հարկով հարկման բազայի մեջ: 3. Ծխախոտի արտադրանքի իրացման դեպքում սպառողական հարկով հարկման բազա է համարվում ծխախոտի արտադրանքի տուփի վրա Կառավարության սահմանած կարգով մակնշված՝ ծխախոտի արտադրանքի առավելագույն մանրածախ գինը` առանց սպառողական հարկը: Չի ընդունվել: Տես սպառողական հարկի ներդրման առաջարկի վերաբերյալ ներկայացված նկատառումները: