Հիշել նախագիծը

Նախագիծը ընդունվել է

«Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի և հարակից օրենքների նախագծեր

  • 6 - Կողմ

  • 1 - Դեմ

Ամփոփաթերթում ներառվում են նախագծի վերաբերյալ ներկայացված բոլոր բովանդակային առաջարկությունները, առցանց գրվածները` 2 աշխատանքային օրվա, էլ. փոստով ուղարկվածները` 10 աշխատանքային օրվա ընթացքում

h/h Առաջարկության հեղինակը, ստացման ամսաթիվը Առաջարկության բովանդակությունը Եզրակացություն Կատարված փոփոխությունը
1 2 3 4
1 "Տնտեսական իրավունքի կենտրոն" Հասարակական կազմակերպություն 06.04.2021 14:50:32 Հարգելի գործընկերներ, մենք կողմ ենք նախագծին: Սակայն կայքում չի երևում քվեարկության հարթակը: Մովսես Արիստակեսյան Տնտեսական իրավունքի կենտրոն ՀԿ նախագահ Ընդունվել է ի գիտություն
2 Գոռ Հակոբյան 12.04.2021 13:57:51 ԴԻՏԱՐԿՈՒՄՆԵՐ <<ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳԻՐՔ>> ՍԱՀՄԱՆԱԴՐԱԿԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ ՕՐԵՆՔԻ ՆԱԽԱԳԾԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ Մինչ նախագծի բովանդակության վերաբերյալ ըստ էության դիտարկումներս ներկայացնելը ցանկանում եմ որպես Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի դատավոր, ում առնչվում է տվյալ օրենսդրական նախաձեռնությունը, նշել, որ նման օրենսդրական փոփոխության նախագծի ստեղծման գործընթացին ճիշտ կլիներ անմիջականորեն՝ համապատասխան քննարկումների միջոցով, մասնակից դարձնել հենց առավել շահագրգիռ մարմնին՝ տվյալ դեպքում Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատին՝ ի դեմս այդ պալատի՝ նման ցանկություն ունեցող դատավորների՝ նպատակ ունենալով նշված դատավորներին իրազեկելու նախագծի վերաբերյալ, բացահայտելու նրանց կարծիքը, նրանցից ստանալու դիտողություններ և առաջարկություններ, որից հետո միայն ամփոփել տվյալ գործընթացը: Կարծում եմ, որ դեռևս այդ հնարավորությունն առկա է։ Այժմ, ըստ էության․ 1․ Հոդված 1-ով առաջարկվում է քաղաքացիական պալատի թվակազմը սահմանել յոթ դատավոր, մինչդեռ այդ չափի վերաբերյալ տվյալ օրենքի ընդունման վերաբերյալ հիմնավորումը որևէ հիմնավորում չի պարունակում։ Կարծում եմ, որ անհրաժեշտ է գոնե որոշակի ժամանակահատվածի կտրվածքով ուսումնասիրել քաղաքացիական գործերի քանակային առումով համապատասխան վիճակագրությունը, այդ գործերի բաշխվածության աստիճանը ներկայումս գործող դատավորների միջև, որից հետո ճիշտ հետևություն անել տվյալ պալատի անհրաժեշտ թվակազմի վերաբերյալ։ Հակառակ պարագայում կարող է ստեղծվել արհեստական և չհիմնավորված ծանրաբեռնվածություն։ 2. Հոդված 2-ով նախատեսվում է, որ Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի այն դատավորները, որոնք չեն դիմել կամ դիմել և չեն ընտրվել Վճռաբեկ դատարանի վարչական պալատում պաշտոնավարելու համար, վարչական պալատի ձևավորումից հետո շարունակում են պաշտոնավարել որպես Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի դատավորներ մինչև իրենց լիազորությունների համար սահմանված ժամկետի ավարտը: Կարծում եմ, որ այստեղ հաշվի չի առնվել այն իրավիճակը, երբ, օրինակ, Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի դատավորների կողմից համապատասխան դիմումը չներկայացվելու կամ նրանց չընտրվելու դեպքում պաշտոնավարելը շարունակելու պայմաններում քաղաքացիական պալատի դատավորների քանակը կարող է գերազանցել որոշված թվակազմը՝ յոթը։ Դրանից ելնելով՝ կարծում եմ, որ անհրաժեշտ է անորոշությունից խուսափելու նպատակով առաջարկվող օրենսդրական փոփոխությամբ ամբողջությամբ և որոշակիորեն լուծում տալ ապագայում առաջանալիք բոլոր հնարավոր իրավիճակներին։ 3. Հոդված 2-ով նախատեսվել է նաև, որ քաղաքացիական և վարչական պալատները համարվում են ձևավորված վարչական պալատում դատավորների բոլոր թափուր պաշտոնները համալրվելու պահից, և մինչև վարչական պալատի ձևավորումը վճռաբեկության կարգով քաղաքացիական և վարչական գործերի քննությունն իրականացվում է Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի կողմից: Նախ ցանկանում եմ նշել, որ անհասկանալի պատճառով քաղաքացիական և վարչական պալատների ձևավորված լինելու հարցը պայմանավորվել է բացառապես վարչական պալատում դատավորների բոլոր թափուր պաշտոնները համալրված լինելու փաստով՝ անտեսելով, որ կարող է ստեղծվել մի իրավիճակ, երբ, օրինակ, որոշակի հանգամանքներից ելնելով և տարբեր պատճառներով՝ չհամալրվի (պակասի) հենց քաղաքացիական պալատի դատավորների թվակազմը։ Այս իրավիճակը ևս դուրս է մնացել առաջարկվող օրենսդրական փոփոխության կարգավորման դաշտից։ Միևնույն ժամանակ ցանկանում եմ առաջարկվող այդ փոփոխությանն անդրադառնալ նաև հետևյալ տեսանկյունից։ Այսպես՝ Նախագծի բովանդակությունից բխում է, որ քաղաքացիական պալատը կարող է ձևավորված համարվել բացառապես այն պահից, երբ վարչական պալատում համալրվել են դատավորների բոլոր թափուր պաշտոնները։ Մինչդեռ կարծում եմ, որ քաղաքացիական պալատի ձևավորված լինելու փաստը, եթե տվյալ պալատի թվակազմն ամբողջական է, ճիշտ չէ պայմանավորել մյուս պալատի դատավորների թափուր պաշտոնները համալրված չլինելու փաստով։ Այս դեպքում, կարծում եմ, որ քաղաքացիական պալատն ամեն դեպքում պետք է համարել ձևավորված։ Այլ հարց է, որ մինչև վարչական պալատի ձևավորումը վճռաբեկության կարգով վարչական գործերի քննությունը վերապահվի Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատին: Ընդ որում, այս դեպքում խոսքը կարող է վերաբերվել բացառապես այդ պալատի այն դատավորներին, որոնք պաշտոնավարել են որպես Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի դատավորներ՝ այն էլ այն դեպքում, երբ նրանց թիվը ձևավորված քաղաքացիական պալատում կկազմի մեծամասնություն։ 4. Հոդված 2-ով նախատեսվել է նաև, որ Վարչական պալատի ձևավորումից հետո Բարձրագույն դատական խորհուրդը <<Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք>> սահմանադրական օրենքի 134-րդ հոդվածով սահմանված կարգով լուծում է Վարչական պալատի նախագահի նշանակման համար առաջարկություն ներկայացնելու հարցը: Տվյալ դեպքում առաջարկվող օրենսդրական փոփոխության կարգավորման դաշտից դուրս է մնացել Քաղաքացիական պալատի նախագահի պաշտոնը թափուր մնալու դեպքում վերջինիս նշանակման հարցի լուծման ընթացակարգի կարգավորումը։ 5. Հոդված 2-ով նախատեսվել է նաև, որ Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի կողմից քննվող գործերը Վարչական պալատի ձևավորման պահից մեկ շաբաթվա ընթացքում վերաբաշխվում են Վճռաբեկ դատարանի համապատասխան պալատների միջև, իսկ Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի այն գործերը, որոնց վերաբերյալ չի կայացվել վճռաբեկ բողոքը առանց քննության թողնելու, վերադարձնելու, վարույթ ընդունելու կամ վարույթ ընդունելը մերժելու մասին որոշում և որոնք չեն համապատասխանում տվյալ պալատի մասնագիտացմանը, մեկ շաբաթվա ընթացքում վերաբաշխվում են Վճռաբեկ դատարանի համապատասխան պալատների միջև: Նախ կարծում եմ, որ այստեղ ևս անհրաժեշտ է մտցնել հստակեցում այն առումով, որ պարզ լինի, որ <<քննվող գործեր>> ասելով՝ ի նկատի են ունեցվում բացառապես Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի՝ Վարչական պալատի ձևավորման պահին վարույթում գտնվող գործերը։ Բացի այդ, քանի որ ինչպես Վարչական պալատի ձևավորման պահին Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի վարույթում գտնվող գործերի, այնպես էլ այդ պահին Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի այն գործերի, որոնց վերաբերյալ դեռևս չի կայացվել վճռաբեկ բողոքն առանց քննության թողնելու, վերադարձնելու, վարույթ ընդունելու կամ վարույթ ընդունելը մերժելու մասին որոշում և որոնք չեն համապատասխանում տվյալ պալատի մասնագիտացմանը, համար նախատեսվել է մեկ շաբաթվա ընթացքում դրանք Վճռաբեկ դատարանի համապատասխան պալատների միջև վերաբաշխելու հնարավորություն, ուստի առաջարկում եմ Հոդված 2-ի 14-րդ և 15-րդ կետերը միավորել՝ նկատի ունենալով, որ դրանցով նախատեսվող կարգավորումները նույնական են։ Հակառակ դեպքում ստեղծվում է տպավորություն, որ այդ նորմերը նախատեսում են միմյանցից տարբերող կարգավորումներ։ Միաժամանակ կարծում եմ, որ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 393-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետը և ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 158-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետը պետք է շարադրել այնպիսի խմբագրությամբ, որպեսզի Վճռաբեկ դատարանի համապատասխան պալատն իրավունք ունենա վճռաբեկ բողոքը վերադարձնելու այն դեպքերում, երբ վճռաբեկ բողոքում սխալ է նշվել Վճռաբեկ դատարանի համապատասխան պալատի անվանումը, որին հասցեագրվել է բողոքը։ Նման թերություններն սկզբնական շրջանում կարող են լինել բազմաթիվ։ Ընդ որում, նման իրավիճակների համար կիրառելի եմ համարում հենց վճռաբեկ բողոքը վերադարձնելու գործիքակազմը՝ նպատակ ունենալով այն ներկայացրած անձին հնարավորություն տալ շտկելու թերությունը և ընտրելու ճիշտ պալատը։ Միևնույն ժամանակ գտնում եմ, որ այս դեպքում կարելի է նաև քննարկել սխալ պալատ ընտրելու հետևանքով բողոք ներակայացնելու ժամկետը բաց թողնելիս այն օրենքով պարտադիր հարգելի համարելու հարցը՝ անցումային դրույթներում նման <<արտոնություն>> կիրառելու համար սահմանելով որոշակի վերջնաժամկետ։ Ընդունվել է մասնակի: Նախագծի լրամշակման արդյունքում հիմնավորումներում անդրադարձ է կատարվել նաև վիճակագրական տվյալներին, որոնք կարող են դրվել պալատների թվակազմի սահմանման հիմքում: Լրամշակված նախագծում անդրադարձ է կատարվել նաև պալատների նախագահների ընտրության հարցին` սահմանելով այլ կարգավորումներ: Ինչ վերաբերում է քաղաքացիական պալատի ձևավորման պահին, ապա և գործող պալատի վերացումն ու նոր պալատների ձևավորումը պետք է տեղի ունենան միևնույն պահից` ապահելու համար գործերի քննության անընդհատությունն ու արդարադատության անխափան իրականացումը, հետևաբար մինչև նոր պալատների ձևավորումը գործող պալատը շարունակելու է գործել: Գործերի բաշխման վերաբերյալ առանձին կարգավորումներ նախատեսվել են` հստակություն ապահովելու և տարընթերցումներից խուսափելու նպատակով: Ինչ վերաբերում է պալատի անվանումը սխալ նշելու հիմքով բողոքի վերադարձման գործիքակազմի սահմանմանը, ապա Դատական օրսգրքի իմաստով` պալատները գործում են որպես Վճռաբեկ դատարան, հետևաբար` պալատի սխալ անվանման դեպքում պահպանված չի լինի Վճռաբեկ դատարանի անվանումը նշելու պահանջը: Հակառակ մեկնաբանության դեպքում նույն խնդիրը կարող է ներկայումս էլ առաջանալ, երբ օրինակ քաղաքացիական գործով բողոքը հասցեագրվի Քրեական պալատին:
3 Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն 21.04.2021 13:14:39 Առաջարկ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին ՀՀ օրենքի նախագծի վերաբերյալ ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից մշակվել է «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին ՀՀ օրենքի նախագիծ, որով առաջարկվում է ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատների տարանջատմամբ ձևավորել առանձին քաղաքացիական և վարչական պալատներ՝ առանձնացնելով նաև դատավորներին։ Ընդ որում, որպես նախագծի ընդունման հիմնավորում մատնանշվում է վարչական արդարադատության արդյունավետության բարձրացումը, դրա մատչելիությունը քաղաքացիների համար, ինչպես նաև վարչական արդարադատության բեռնաթափումը։ Որպես առաջարկվող իրավակարգավորման անալոգիա ներկայացվում է մի շարք երկրների՝ Ռուսաստանի, Լիտվայի և այլ երկրներում առկա տարբերակները։ Ներկայացված նախագծի, մասնավորապես՝ սահմանադրական օրենքի փոփոխություններում նման հատվածական լուծումները անընդունելի են հետևյալ նկատառումներից ելնելով․ ՀՀ դատական և իրավական բարեփոխումների 2019-2023թթ․ ռազմավարությամբ դատական համակարգի գերծանրաբեռնվածությունը թեթևացնելու նպատակով առաջադրվեց դատավորների թվի ավելացման խնդիր։ Քննարկվող խնդիրը հատկապես ակնառու է վարչական արդարադատության ոլորտում, որտեղ անձի և պետության միջև առաջացող վարչաիրավական հարաբերություններում բողոքների քանակը վերջին տարիներին գնալով աճում է՝ հասնելով աննախադեպ ցուցանիշների՝ ըստ էության անարդյունավետ և անհասանելի դարձնելով վարչական արդարադատությունը ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց համար։ Խնդրի լուծման նպատակով վերոնշյալ ռազմավարությամբ, ինչպես նաև 12․02․2020թ․ ՀՀ վարչապետի՝ սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողով ստեղծելու մասին որոշման հիման վրա, նախատեսվում էր նաև դատական իշխանության մարմինների համակարգային փոփոխություններ, որոնք պետք է նպատակամղված լինեին ապահովելու դատական իշխանության անկախությունը, արդյունավետ գործունեությունը՝ վերջնանպատակում ակնկալելով երաշխավորել մարդու հիմնարար իրավունքների և ազատությունների պաշտպանությունը։ Սակայն դատական իշխանության բարեփոխումների վերաբերյալ ոլորտային հիմնական իրավական ակտում՝ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում վերջին մեկ տարում տասից ավել փաթեթային փոփոխությունները ոչ միայն չեն նպաստել դատական իշխանության անկախության ապոհվմանը, դատավորների ծանրաբեռնվածության նվազեցմանը, այլ ավելացրել են դատական իշխանության կախվածության իրավական հնարավորությունները, վատթարացրել են դատավորների ծանրաբեռնվածության վիճակը։ Վերոնշյալի հիմնական պատճառը օրենսդրական բարեփոխումների չհամակարգված բնույթն է, վարչաիրավական հարաբերությունները կարգավորող օրենսդրության անկատար վիճակը, որի շտկման ուղղությամբ քայլերը բովանդակային առումով տեսանելի չեն։ Մասնավորապես՝ ներկայումս ՀՀ վարչական արդարադատության ծանրաբեռնվածության զգալի մասն են կազմում հարկային, տնտեսական մրցակցության, քաղաքաշինական և վարչաիրավական հարաբերությունների այլ ուղղություններից բխող վեճերով գործերը։ Նշյալ ոլորտներում նորմատիվային պահանջների հակասական սահմանումները, իրավական բացերը, կոռուպցիոն էական ռիսկերին նպաստող անիրավաչափ կարգավորումները բացառում են դատական բարեփոխումների ցանկացած լուծումների պարագայում վարչական արդարադատության արդյունավետության բարձրացման նպատակի իրականացումը։ Նման պայմաններում, օրենսդրության վերոնշյալ ոլորտներում արմատական և համակարգային բարեփոխումների անտեսմամբ, իրավական կայունության և որոշակիության սկզբունքի ապահովման նպատակով սահմանադրական օրենքի կարգավիճակ ունեցող «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքը ռազմավարական պլանավորմանը հակասող անթույլատրելի հաճախականությամբ և բովանդակությամբ ենթարկվում է փոփոխությունների՝ անտեսելով օրենսդրական ակտերի փոխկապվածության, իրավակարգավորումների համալիր բնույթի առանձնահատկությունները։ Վերոնշյալ հանգամանքներով պայմանավորված՝ առաջարկում ենք ձեռնպահ մնալ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում իրավական և կառավարման ռազմավարության սկզբունքներին հակասող նմանատիպ փոփոխություններից և օրենսդրության կատարելագործման քաղաքականության ոլորտում առաջնորդվել համակարգայնության, ռազմավարական երկարաժամկետ պլանավորման, համալիրության սկզբունքներով՝ ապահովելով նաև պետական միջոցների ծախսերի արդյունավետությունը։ Ընդունվել է գիտություն: Համապատասխան օրենսդրական նախաձեռնություններն իրականացվում են` հիմք ընդունելով Ձեր կողմից վկայակոչված ռազմավարությունը և դրանցով սահմանված գործողությունները, որոնք ենթադրում են նաև դատական օրենսդրության հետ փոխկապակացված` նաև դատավարական օրենսդրության փոփոխությունների իրականացում և այլ ինստիտուցիոնալ բարեփոխումներ, որոնք ուղղված են արդարադատության արդյունավետության բարձրացմանը, այդ թվում` դատարանների ծանրաբեռնվածության նվազեցմանը:
4 Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն 21.04.2021 13:19:19 Առաջարկ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին ՀՀ օրենքի նախագծի վերաբերյալ ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից մշակվել է «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին ՀՀ օրենքի նախագիծ, որով առաջարկվում է ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատների տարանջատմամբ ձևավորել առանձին քաղաքացիական և վարչական պալատներ՝ առանձնացնելով նաև դատավորներին։ Ընդ որում, որպես նախագծի ընդունման հիմնավորում մատնանշվում է վարչական արդարադատության արդյունավետության բարձրացումը, դրա մատչելիությունը քաղաքացիների համար, ինչպես նաև վարչական արդարադատության բեռնաթափումը։ Որպես առաջարկվող իրավակարգավորման անալոգիա ներկայացվում է մի շարք երկրների՝ Ռուսաստանի, Լիտվայի և այլ երկրներում առկա տարբերակները։ Ներկայացված նախագծի, մասնավորապես՝ սահմանադրական օրենքի փոփոխություններում նման հատվածական լուծումները անընդունելի են հետևյալ նկատառումներից ելնելով․ ՀՀ դատական և իրավական բարեփոխումների 2019-2023թթ․ ռազմավարությամբ դատական համակարգի գերծանրաբեռնվածությունը թեթևացնելու նպատակով առաջադրվեց դատավորների թվի ավելացման խնդիր։ Քննարկվող խնդիրը հատկապես ակնառու է վարչական արդարադատության ոլորտում, որտեղ անձի և պետության միջև առաջացող վարչաիրավական հարաբերություններում բողոքների քանակը վերջին տարիներին գնալով աճում է՝ հասնելով աննախադեպ ցուցանիշների՝ ըստ էության անարդյունավետ և անհասանելի դարձնելով վարչական արդարադատությունը ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց համար։ Խնդրի լուծման նպատակով վերոնշյալ ռազմավարությամբ, ինչպես նաև 12․02․2020թ․ ՀՀ վարչապետի՝ սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողով ստեղծելու մասին որոշման հիման վրա, նախատեսվում էր նաև դատական իշխանության մարմինների համակարգային փոփոխություններ, որոնք պետք է նպատակամղված լինեին ապահովելու դատական իշխանության անկախությունը, արդյունավետ գործունեությունը՝ վերջնանպատակում ակնկալելով երաշխավորել մարդու հիմնարար իրավունքների և ազատությունների պաշտպանությունը։ Սակայն դատական իշխանության բարեփոխումների վերաբերյալ ոլորտային հիմնական իրավական ակտում՝ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում վերջին մեկ տարում տասից ավել փաթեթային փոփոխությունները ոչ միայն չեն նպաստել դատական իշխանության անկախության ապոհվմանը, դատավորների ծանրաբեռնվածության նվազեցմանը, այլ ավելացրել են դատական իշխանության կախվածության իրավական հնարավորությունները, վատթարացրել են դատավորների ծանրաբեռնվածության վիճակը։ Վերոնշյալի հիմնական պատճառը օրենսդրական բարեփոխումների չհամակարգված բնույթն է, վարչաիրավական հարաբերությունները կարգավորող օրենսդրության անկատար վիճակը, որի շտկման ուղղությամբ քայլերը բովանդակային առումով տեսանելի չեն։ Մասնավորապես՝ ներկայումս ՀՀ վարչական արդարադատության ծանրաբեռնվածության զգալի մասն են կազմում հարկային, տնտեսական մրցակցության, քաղաքաշինական և վարչաիրավական հարաբերությունների այլ ուղղություններից բխող վեճերով գործերը։ Նշյալ ոլորտներում նորմատիվային պահանջների հակասական սահմանումները, իրավական բացերը, կոռուպցիոն էական ռիսկերին նպաստող անիրավաչափ կարգավորումները բացառում են դատական բարեփոխումների ցանկացած լուծումների պարագայում վարչական արդարադատության արդյունավետության բարձրացման նպատակի իրականացումը։ Նման պայմաններում, օրենսդրության վերոնշյալ ոլորտներում արմատական և համակարգային բարեփոխումների անտեսմամբ, իրավական կայունության և որոշակիության սկզբունքի ապահովման նպատակով սահմանադրական օրենքի կարգավիճակ ունեցող «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքը ռազմավարական պլանավորմանը հակասող անթույլատրելի հաճախականությամբ և բովանդակությամբ ենթարկվում է փոփոխությունների՝ անտեսելով օրենսդրական ակտերի փոխկապվածության, իրավակարգավորումների համալիր բնույթի առանձնահատկությունները։ Վերոնշյալ հանգամանքներով պայմանավորված՝ առաջարկում ենք ձեռնպահ մնալ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում իրավական և կառավարման ռազմավարության սկզբունքներին հակասող նմանատիպ փոփոխություններից և օրենսդրության կատարելագործման քաղաքականության ոլորտում առաջնորդվել համակարգայնության, ռազմավարական երկարաժամկետ պլանավորման, համալիրության սկզբունքներով՝ ապահովելով նաև պետական միջոցների ծախսերի արդյունավետությունը։ Ընդունվել է ի գիտություն Համապատասխան օրենսդրական նախաձեռնություններն իրականացվում են` հիմք ընդունելով Ձեր կողմից վկայակոչված ռազմավարությունը և դրանցով սահմանված գործողությունները, որոնք ենթադրում են նաև դատական օրենսդրության հետ փոխկապակացված` նաև դատավարական օրենսդրության փոփոխությունների իրականացում և այլ ինստիտուցիոնալ բարեփոխումներ, որոնք ուղղված են արդարադատության արդյունավետության բարձրացմանը, այդ թվում` դատարանների ծանրաբեռնվածության նվազեցմանը:
5 Սուրեն Անտոնյան 21.04.2021 22:29:31 Կարծում եմ, յուրաքանչյուր դեպքում որևէ իրավական ակտի նախագծի վերաբերյալ դիրքորոշում արտահայտելու համար նախևառաջ պետք է տեսնել դրա ընդունման անհրաժեշտությունը, դրա վերաբերյալ հիմնավորումները՝ համապատասխան վերլուծություններով։ Այս նախագիծը նույն չհիմնավորումներով /այո տառասխալ չկա, այո չհիմնավորումներով/ նույն փաստարկներով ներկայացվել Սահմանադրական փոփոխություններից հետո դատաիրավական օրենսդրական ակտերի նախագծերի փաթեթով և հանվել էր շրջանառությունից, հաշվի առնելով ներկայացված բացասական դիրքորոշումները։ Էլի վկայակոչվել էին սահմանադրական դատարանի որոշումները, որտեղ խոսվել էր վերաքննիչ վարչական դատարան ստեղծելու անհրաժեշտության մասին, քանի որ վերաքննություն իրականացնող օղակի բացակայության պայմաններում վճռաբեկ դատարանի կողմից իրականցումը վճռաբեկության ավելի խիստ կանոններով սահմանափակում էր դատավարության մասնակիցներիկողմից դատական երկրորդ ատյանում իրենց բողոքը քննվելու հնարավորությունից։ Դրանից ավելին չի ասվել քանի որ գործող մոդելը այս տարիների ընթացքում արդարացրել է իրեն, չունենալով վճռաբեկ դատարանի սահմանադրական առաքելության իրականացմանը խոչընդոտող արատներ։ Համենայնդեպս ներկայացված հիմնավորումներում չկան այդպիսի վերլուծություններ։ Չեմ կարող հիմնավորված համարել նաև այն պնդումը, որ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի դատավորներից վարչական մասնագիտացում ունեն տնտեսական դատարանում աշխատանքային փորձ ունեցող դատավորները, քանի որ ինչպես տնտեսական դատարանի այնպես էլ ընդհանուր իրավասության դատարանները այդ ժամանակահատվածում կիրառել են քաղաքացիական դատավարության օրենսգիրքը, որը կարգավորել է նաև պետական մարմինների և պաշտոնատար անձանց դեմ ներկայացված հարուցված քաղաքացիական գործերի վարույթը։ Նշեմ նաև, որ այդ ժամանահատվածում արդեն իսկ գործողության մեջ էր դրված նաև Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին ՀՀ օրենքը, որը ևս հավասարապես կիրառվում էր ինչպես ընդհանուր իրավասության դատարանների այնպես էլ տնտեսական դատարանի դատավորների և վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և տնտեսական գործերի պալատի դատավորների կողմից։ կողմից։ Ընդ որում տնտեսական դատարանի դատական ակտերը անմիջականորեն բողոքարկվել են վճռաբեկ դատարան և միայն բեկանումից հետո է տնտեսական դատարանում ձևավորվել կոլեգիալ կազմ վերաքննություն իրականացնելու համար։ Նախագծի հիմնավորումներում անթույլատրելի գաղափար է տարվում, որ վարչական գործերով Վճռաբեկ դատարանի որոշումների կայացման հարցում որոշիչ դեր ունեն քաղաքացիական մասնագիտացում ունեցող դատավորները։ Երևի թե նախագծի հեղինակները այս հարցը պետք է քննարկեյին նաև վճռաբեկ դատարանում որոշում կայացնող դատավորների հետ, որպեսզի ճիշտ պատկերացում կազմեին ինչպես քաղաքացիական այնպես էլ վարչական գործերի քննության առանձնահատկությունների մասին։ Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի դատավորների կողմից կայացված որոշումները և դատավորների հատուկ կարծիքները հրապարակված և հանրայնացված են և նախագծի հեղինակները կարող էին ներկայացնել համապատասխան վերլուծություններ, թե ինչպիսի բացասական ազդեցություն է ունենում ըստ իրենց <<ոչ մասնագետ>> դատավորների քվեարկությունը վարչական գործերով։ Նախագծի հեղինակների տրամաբանությամբ շարժվելու դեպքում ելնելով <<մասնագիտական արդարադատություն>> ունենալու պահանջից պետք է ստեղծենք նաև սնանկության գործերով, սնանկության գործերի շրջանակում քննվող քաղաքացիական և վարչական գործերի, սոցիալական ապահովության մարմինների, հարկային գործերի, ընտանեկան հարցերի և այլ դատարաններ և վերադաս ատյաններ։։ Նման նախագիծ ներկայացնելու համար անհրաժեշտ է այնպիսի վերծություն, որը թույլ կտա համոզվել գործող մոդելի անարդյունավետության մեջ և ոչ թե հիմնավորումների հիմքում դնել սահմանադրական դատարանի բոլորովին այլ հարցերով կայացված որոշումներից բերված մեջբերումները։ Առկա հիմնավորումների շրջանակում գտնում եմ որ ներկայացված նախագիծը ոչնչով չի տարբերվում նույնաբովանդակ նախորդ օրինագծից, որը շրջանառությունից դուրս հիմնավորված չլինելու պատճառաբանությամբ, ինչն էլ ինքնանպատակ է դարձնում այս ողջ գործընթացը։ Նման նախագիծ ձեռնարկելուց առաջ ցանկալի կլիներ քննարկումներ անցկացնել մասնագիտական այն շրջանակների հետ, որոնք կարող էին մասնագիտական լուրջ պարզաբանումներ տալ խնդրո առարկայի վերաբերյալ։ Ցանկանում եմ նաև նշել, որ այս տիպի հարցերով փակ քննարկումներն արդյունավետ չեն։ Սուրեն Անտոնյան Ընդունվել է ի գիտություն Նախագիծը լրամշակվել է` հիմք ընդունելով նաև հանրային քննարկման արդյունքները: