««ՀԵՂԻՆԱԿԱՅԻՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ԵՎ ՀԱՐԱԿԻՑ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ԵՎ «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՀՀ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐԻՆ ՀԱՎԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՏԱԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

5 - Կողմ
2 - Դեմ

Ամփոփաթերթում ներառվում են նախագծի վերաբերյալ ներկայացված բոլոր բովանդակային առաջարկությունները, առցանց գրվածները` 2 աշխատանքային օրվա, էլ. փոստով ուղարկվածները` 10 աշխատանքային օրվա ընթացքում

h/h	Առաջարկության հեղինակը, ստացման ամսաթիվը	Առաջարկության բովանդակությունը	Եզրակացություն	Կատարված փոփոխությունը
	1	2	3	4
1	Վանիկ Մարգարյան 13.04.2021 11:05:09	Առաջարկում եմ ավելացնել կարգավորում առ այն, որ բացառիկ իրավունքների իրավատերը իրավունք ունի նաև դատական կարգով պահանջել իրավախախտողից սահմանված նվազագույն աշխատավարձի տասնապատիկից մինչև հազարապատիկի չափով (չափը կարող է վերանայվել) փոխհատուցում, որի չափը որոշում է դատարանը` հաշվի առնելով խախտման բնույթը, հետևանքները և իրավախախտողի նյութական վիճակը: Նշված փոխհատուցման վճարման դեպքում խախտման հետևանքով պատճառված վնասները, ներառյալ` բաց թողնված օգուտը, հատուցվում են նշված փոխհատուցմամբ չծածկված մասով: Նման կարգավորում առկա է միջազգային պրակտիկայում, մասնավորապես ՌԴ քաղաքացիական օրենսգրքի 1301, Լիտվայի Հեղինակային և հարակից իրավունքների մասին օրենքի 83 հոդվածներո և մի շարք այլ երկրների օրենսդդրությամբ: Կարծում եմ, որ Հայաստանում հեղինակային իրավունքների պաշտպանվածության խիստ ցածր մակարդակը նաև հետևանք է իրավունքների խախտման դեմ պայքարի գործուն մեխանիզմների բացակայության, քանի որ վնասի չափի հաշվարկումը պրակտիկայում լուրջ խնդիրներ է առաջացնում:	Ընդունվել է ի գիտություն
2	Ռաֆայել Ավետիսյան 17.04.2021 12:10:36	ՀՀ Սահմանադրության 43-րդ հոդվածը հռչակում է, որ յուրաքանչյուր ոք ունի գրական, գեղարվեստական, գիտական և տեխնիկական ստեղծագործության ազատություն։ Ըստ սահմանադրական կարգավորման՝ “Ստեղծագործական ազատություն” հասկացությունը ներառում է երկու եզրույթ՝ “ստեղծագործություն” և “ազատություն”։ Ըստ որում, “ստեղծագործություն” եզրույթն առաջին հերթին բացատրվում է որպես մարդկային գործունեություն, որն ուղղված է որակապես նորի, նախկինում երբեք չեղածի ստեղծմանն ու կերտմանը։ “Ազատություն”-ը ժողովրդի, առանձին մարդկանց բնական վիճակն է, որը բնորոշվում է իրենց հայեցողությամբ գործելու հնարավորությամբ։ Իրավաբանական նեղ առումով՝ ազատությունը մարդու և քաղաքացու՝ սահմանադրական իրավունքների և պարտականությունների վրա հիմնված կոնկրետ գործողություններ կատարելու կամ չկատարելու սուբյեկտիվ հնարավորությունն է։ Անվիճելի է, որ ստեղծագործության ազատության սահմանադրական երաշխիքը ենթադրում է նաև ստեղծագործության արդյունքների պատշաճ, իրական պաշտպանություն։ Ստեղծագործության արդյունքի նկատմամաբ նրա հեղինակը ձեռք է բերում մտավոր սեփականության իրավունք, որը երաշխավորված պաշտպանվում է պետության կողմից։ Ստեղծագործական գործունեության այս կամ այն տեսակի առանձնահատկությունը ընմբեռնելու համար անհարժեշտ է առավել մանրամասն անրադառնալ դրանց բովանդակությունը կազմող բաղադրիչներին և դրանց կատարած դերին։ Ըստ “Հեղինակային իրավունքի և հարակից իրավուքների մասին” ՀՀ օրենքի նախագծի 4-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 11-րդ կետի՝ հեղինակային իրավունքի օբյեկտներ համարվում են ճարտարապետական ստեղծագործությունները, այդ թվում` քաղաքաշինական և այգեպուրակային արվեստի ստեղծագործությունները, իսկ 13-րդ կետով հեղինակային իրավունքի օբյեկտներ համարվում են աշխարհագրությանը, տոպոգրաֆիային, երկրաբանությանը, ճարտարապետությանը և այլ բնագավառներին վերաբերող քարտեզները, նախագծերը, էսքիզները, եռաչափ ներկայացումները և այլն։ Պարզելու համար, թե նշված օբյեկտները հանդիսանում են արդյոք հեղինակային իրավունքի օբյեկտ, թե ոչ, անհրաժեշտ է անրադառնալ քաղաքաշինության բնագավառը կարգավորող օրենսդրական ակտերին։ Այսպես․ “Քաղաքաշինության մասին” ՀՀ օրենքի 1-ին հոդվածի համաձայն՝ օրենքը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետությունում քաղաքաշինական գործունեության հիմնադրույթները և կարգավորում այդ գործունեության հետ կապված հարաբերությունները։ Նույն օրենքի 17-րդ հոդվածի 1-ին մասի իրավակարգավորման համաձայն՝ քաղաքաշինական փաստաթղթերը քաղաքաշինական գործունեության պետական կարգավորման միջոց են և բաժանվում են երկու խմբի՝ քաղաքաշինական ծրագրային (կամ տարածական պլանավորման) փաստաթղթեր և ճարտարապետաշինարարական- նախագծային փաստաթղթեր: Նույն օրենքի 8-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ քաղաքաշինական փաստաթղթեր մշակողների հեղինակային իրավունքները սահմանվում են «Հեղինակային իրավունքի և հարակից իրավունքների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով և իրավական այլ ակտերով:Ըստ նույն օրենքի 2-րդ մասի՝ քաղաքաշինական փաստաթղթեր մշակողները պարտավոր են օրենքով նախատեսված դեպքերում ունենալ համապատասխան գործունեության իրավունքի լիցենզիա, կատարել քաղաքաշինական փաստաթղթերի մշակման առաջադրանքների և քաղաքաշինական նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերի պահանջները: Նույն օրենքի 16-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ քաղաքաշինական նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերի համակարգը քաղաքաշինա-կան գործունեության պետական կարգավորման միջոց է, որը սահմանում է հուսալիության, շրջակա միջավայրի պահպանության, հակահրդեհային, սանիտարահիգիենիկ, հաշմանդամների տեղաշարժման մատչելիությունն ապահովող և այլ անհրաժեշտ նորմեր, կանոններ, ցուցանիշներ, ինչպես նաև նախագծման, իրականացման ու շահագործման ընթացքում որակի ապահովման պայմաններ` օբյեկտին, առանձին շենքին, շինությանը, կոնստրուկցիային կամ շինարարական նյութերին ներկայացվող պահանջներով: Վկայակոչված իրավակարգավորումներից բխում է, որ քաղաքաշինական փաստաթղթեր մշակող քաղաքաշինական գործունեության սուբյեկտը, իր գործողությունները իրականացնելիս (քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտի նախագծման աշխատանքներ), պարտավոր է պահապանել նորմատիվատեխնիկական փաստաթղթերով սահմանված պահանջները և տեխնիկական լուծումների կենսագործման ժամանակ օգտվել իրավական այնպիսի աղբյուներից, որոնք չեն հանդիսանում հեղինակային իրավունքի օբյեկտ։ Միաժամանակ, քաղաքաշինական փաստաթղթերով տրված լուծումները հանդիսանում են մտավոր գործունեության արդյունք։ Հետևաբար կատարված արդյունքը չափելի է, տեսանելի է և բահանջում վերացական մեկնաբանություններ։ Արդյունքում հնարավոր է տարանջատել փաստաթղթերում առակ գործունեության այն մասը, որը հանդիսանում է ստեղծագործական մաս։ Ինչ վերաբերում է քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերին (կամ տարածական պլանավորմանը), ապա վիճելի է նրա հեղինակային իրավունքի օբյեկտ հանդիսանալու հանգամանքը, քանի որ տարածական պլանավորման փաստաթղթերը քաղաքաշինական գործունեության կարգավորման նպատակով հաստատվում են կառավարման մարմնի կողմից ընդունված իրավական ակտի միջոցով՝ հանդիսանալով նրա անբաժանելի մաս կազմող հավելված։ Ավելին՝ Քաղաքաշինության մասին” ՀՀ օրենքում առկա չէ որևէ իրավակարգավորում, որով բնութագրվում է ճարտարապետական նախագծի էությունը, ինչպես նաև նկարագրված չէ “ճարտարապետական էսքիզ” հասկացությունը։ Ոսւտի առաջարկում եմ “Հեղինակային իրավունքի և հարակից իրավուքների մասին” ՀՀ օրենքի նախագծի 4-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 13-րդ կետը խմբագրել՝ սահմանելով, որ հեղինակային իրավունքի օբյեկտ են հանդիսանում քաղաքաշինական փաստաթղթերով սահմանված քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտի կերպարին վերաբերող ճարտարապետական ստեղծագործական լուծումները։ Ինչ վերաբերում է նույն օրենքի նախագծի 4-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 11-րդ կետին, ապա նշված օբյեկտները բավարար չափով որոշակիացված չեն, ուստի, քաղաքաշինության բնագավառում գործունեություն իրականացնող սուբյեկտի համար պարզ չէ, թե արդյոք իր կողմից կատարված աշխատանքը կամ աշխատանքները կարող են համարվել հեղինակային իրավունքի օբյեկտ։ Առավել ևս, որ օրենսդրությամբ նույնպես չի բնութագրվում “քաղաքաշինական ստեղծագործություն” բառակապակցությունը։	Օրենքի Նախագծի 4-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 11-րդ և 13-րդ կետերով հստակ սահմանված է, որ հեղինակային իրավունքի օբյեկտներ են համարվում ճարտարապետական ստեղծագործությունները, այդ թվում` քաղաքաշինական և այգեպուրակային արվեստի ստեղծագործությունները, ինչպես նաև ճարտարապետությանը և այլ բնագավառներին վերաբերող քարտեզները, նախագծերը, էսքիզները, եռաչափ ներկայացումները և այլն: Բացի այդ, հարկ է նշել, որ «էսքիզ» հասկացությունը համարվում է հանրածանոթ և ընկալելի պարզաբանված է բացատրական բառարաններում, օգտագործվում է խոսակցական պրակտիկայում, հետևաբար, անհրաժեշտություն չկա տվյալ հասկացության սահմանման: