ՆԱԽԱԳԻԾ
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՕՐԵՆՔԸ
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐԿԱՅԻՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ
ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հոդված 1. Հայաստանի Հանրապետության 2016 թվականի հոկտեմբերի 4-ի հարկային օրենսգրքի (այսուհետ՝ Օրենսգիրք) 4-րդ հոդվածում լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ 78-80-րդ կետեր.
«78) հարկային պլանավորման սխեմա (մեթոդ)` ցանկացած գործողություն, գործարք, գրավոր կամ բանավոր համաձայնություն, պայմանավորվածություն, ուղղակի կամ անուղղակի համաձայնեցված գործողություն կամ վարքագիծ, խոստում, ծրագիր կամ առաջարկություն, հարկային պարտավորության միտումնավոր և նպատակային ծրագրավորում (նախատեսում), գործողությունների հաջորդականություն, դրանց քայլերի, ձևերի, վայրի և (կամ) ժամկետի պլանավորում.
79) հարկային օգուտ` հարկային պարտավորության նվազում կամ հարկային պարտավորության կատարման ժամկետների հետաձգում կամ հարկման բազայի նվազում կամ դեբետային գումարների ավելացում կամ հարկային հաշվարկների ճշտման միջոցով միասնական հաշվի գումարի ավելացում.
80) հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահում՝ հարկային պլանավորման սխեմայի իրականացման և (կամ) հարկային սխեմայի մեջ այլ կերպ ընդգրկված լինելու արդյունքում հարկային օգուտի ստացում»:
Հոդված 2. Օրենսգրքի 30-րդ հոդվածի 2-րդ մասն ուժը կորցրած ճանաչել։
Հոդված 3. Օրենսգրքում լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ 30.1-ին հոդված.
«Հոդված 30.1. Հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահում
- Արգելվում է հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահումը։
- Հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման առկայությունը որոշելու նպատակով հարկային մարմինը պետք է իրականացնի հանգամանքների բազմակողմանի և լրիվ ուսումնասիրություն` հաշվի առնելով չարաշահման առկայությունը և (կամ) բացակայությունը հավաստող յուրաքանչյուր հանգամանք:
- Հարկ վճարողի հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման առկայությունը որոշելիս պետք է բացահայտվեն.
- Այն ձևը, միջոցը, որով հարկային պլանավորման սխեման իրագործվել է:
- Հարկային պլանավորման սխեմայի բովանդակությունը:
- Հարկային պլանավորման սխեման կիրառելու ժամանակահատվածը:
- Հարկային պլանավորման սխեմայի կիրառության արդյունքում ստացված կամ ակնկալվող հարկային օգուտը:
4․ Հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահումն առկա է, եթե հարկային պլանավորման սխեմայի իրականացման և (կամ) հարկային սխեմայի մեջ այլ կերպ ընդգրկված լինելու արդյունքում հարկ վճարողը ստացել է հարկային օգուտ:
5․ Հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման հանգամանքների բազմակողմանի և լրիվ ուսումնասիրությունը կարող է կատարվել կամերալ ուսումնասիրության կամ օպերատիվ հետախուզական միջոցառումների ընթացքում։
6․ Կամերալ ուսումնասիրության կամ օպերատիվ հետախուզական միջոցառումների ընթացքում կատարված ուսումնասիրության արդյունքներով հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման հանգամանքների հայտնաբերումը հիմք է թեմատիկ ուսումնասիրություն իրականացնելու համար: Թեմատիկ ուսումնասիրության արդյունքներով հարկ վճարողի կողմից հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման և վերջինիս հիմքով հարկային պարտավորությունների առաջադրման որոշումը (եզրակացությունը) ընդունում է հարկային մարմնի՝ ուսումնասիրություն իրականացնող կառուցվածքային ստորաբաժանման ղեկավարը: Այդ որոշումը կարող է ընդունվել ուսումնասիրությունը փաստացի սկսվելու օրվանից մինչև ուսումնասիրության ավարտի օրն ընկած ժամանակահատվածում, և հարկային պարտավորություններն առաջադրվում են թեմատիկ ուսումնասիրության արձանագրությամբ։
7․ Համալիր հարկային ստուգումների ընթացքում հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման հանգամանքների հայտնաբերման դեպքում համալիր ստուգման արդյունքներով հարկ վճարողի կողմից հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման և վերջինիս հիմքով հարկային պարտավորությունների առաջադրման որոշումը (եզրակացությունը) ընդունում է հարկային մարմնի՝ համալիր հարկային ստուգում իրականացնող կառուցվածքային ստորաբաժանման ղեկավարը: Այդ որոշումը կարող է ընդունվել համալիր հարկային ստուգումը փաստացի սկսվելու օրվանից մինչև ստուգման ավարտի օրն ընկած ժամանակահատվածում, և հարկային պարտավորությունները առաջադրվում են համալիր հարկային ստուգման ակտով։
8․ Հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահումներ հայտնաբերելիս հարկային պարտավորությունները համալիր հարկային ստուգումների կամ թեմատիկ ուսումնասիրությունների արդյունքում առաջադրվում են այնպես, ինչպես կարող էին առաջանալ հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման բացակայության դեպքում:
9․ Հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման դեպքեր հայտնաբերելիս հարկային մարմինը կարող է պարտավորություններ առաջադրել կամ պարտավորությունները վերահաշվարկել հարկային պլանավորման սխեմայում ընդգրկված բոլոր հարկ վճարողների գծով` յուրաքանչյուրին իր ստացած հարկային օգուտի մասով:
- Հարկային պլանավորման չարաշահման առկայության ուսումնասիրությունն սկսելու, ինչպես նաև համալիր հարկային ստուգման ընթացքում հարկային պլանավորման չարաշահման առկայությունը որոշելու համար կարող են հիմք հանդիսանալ հետևյալ հանգամանքները․
- մեկ հարկային տարվա ընթացքում միմյանց միջև կատարվող գործարքների ծավալը
կազմում է հարկ վճարողների միջև կատարված գործարքների 50 տոկոս և ավելին․
- մեկ հարկ վճարողի կողմից մյուս հարկ վճարողին վաճառած ապրանքների վաճառքի գներն էականորեն տարբերվում են նույն ժամանակահատվածում համանման գործունեություն իրականացնող հարկ վճարողների կողմից նույն կամ համանման ապրանքների վաճառքի գներից.
- մեկ հարկ վճարողի կողմից մյուս հարկ վճարողի համար կատարված աշխատանքների կամ մատուցած ծառայությունների առևտրային վերադիրներն էականորեն տարբերվում են նույն ժամանակահատվածում համանման գործունեություն իրականացնող հարկ վճարողների կողմից կիրառվող վերադիրներից.
- հատուկ հարկման համակարգում գործունեություն իրականացնող և բացառապես ծառայությունների մատուցմամբ զբաղվող հարկ վճարողների կողմից որևէ ամսում մատուցված ծառայությունների 50 տոկոս և ավելին բաժին է ընկնում միևնույն հարկ վճարողին: Սույն կետով նշվածը չի վերաբերում այն դեպքին, երբ ծառայությունը մատուցվել է «Գնումների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի շրջանակներում և ծառայություն ստացողը նույն օրենքի իմաստով համարվել է պատվիրատու․
- հատուկ հարկման համակարգում գործունեություն իրականացնող հարկ վճարողներից մեկի գործունեությունը դադարեցվել է և նույն հարկային տարվա ընթացքում նույն հասցեում նույն գործունեությունն է իրականացնում հատուկ հարկման համակարգում գործող մյուս հարկ վճարողը․
- հարկ վճարողները հանդես են գալիս միևնույն ապրանքային նշանի կամ անհատականացման այլ միջոցի ներքո․
- Օրենսգրքի 381-րդ հոդվածի 6-րդ մասով սահմանված՝ հսկիչ դրամարկղային մեքենայի կիրառությունը պարտադիր չլինելու դեպքում տեղադրված և կիրառվող հսկիչ դրամարկղային մեքենայի միջոցով շրջանառություն ունենալը․
- որևէ ապրանքային շուկայում ունեցած մասնաբաժնի մեծությունը.
- աշխատանքային կամ քաղաքացիաիրավական հարաբերությունները որպես ձեռնարկատիրական գործունեություն ներկայացնելը և ծառայություններ մատուցելը կամ աշխատանքներ կատարելը.
- միևնույն առևտրի օբյեկտում տարբեր հարկ վճարողների կողմից նույն կամ համանման ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնելը.
- հարկ վճարողների գործադիր մարմնում, ինչպես նաև որպես կազմակերպության հիմնադիր՝ ընտանիքի անդամ հանդիսացող անձանց առկայությունը.
- առկա է հարկ վճարողի (անձի) ազդեցությունն այլ հարկ վճարողի ֆինանսական և գործառնական քաղաքականության վրա՝ հսկողության, համատեղ հսկողության կամ այլ գործիքների միջոցով։ Նշված հանգամանքի համար կարող են էական նշանակություն ունենալ հարկ վճարողների ֆինանսական միջոցների (ակտիվների) ծագման աղբյուրը, դրանց փաստացի տնօրինումը և (կամ) հետագա օգտագործումը.
- առկա է հարկ վճարողների միջև վարձու աշխատողների պարբերաբար տեղաշարժերի հանգամանքը:
Սույն մասի 2-րդ և 3-րդ կետերի իմաստով էականորեն տարբերվող են համարվում, եթե շեղումը կազմում է 5 տոկոս և ավելին:»:
Հոդված 4. Օրենսգրքի 254-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 6-րդ կետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ.
«6) Օրենսգրքի 30.1-ին հոդվածի համաձայն` հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահում կատարած կազմակերպությունները, անհատ ձեռնարկատերերը և նոտարները՝ հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման հիմքով հարկային պարտավորություններ առաջադրող (վերահաշվարկող) համալիր հարկային ստուգման ակտի կամ թեմատիկ ուսումնասիրության արձանագրության կազմման օրը ներառող հարկային տարվա և այդ հարկային տարվան հաջորդող մեկ հարկային տարվա ընթացքում.»:
Հոդված 5․ Օրենսգրքի 255-րդ հոդվածի`
1) 1-ին մասի մասի 5-րդ կետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ.
«5) տեղի է ունեցել Օրենսգրքի 254-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 6-րդ կետում նշված փաստը` հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման հիմքով հարկային պարտավորություններ առաջադրող (վերահաշվարկող) համալիր հարկային ստուգման ակտով կամ թեմատիկ ուսումնասիրության արձանագրությամբ նշված պահից, իսկ եթե հարկ վճարողը պետական գրանցում է ստացել կամ հաշվառվել է կամ որպես նոտար նշանակվել է ավելի ուշ, ապա պետական գրանցման կամ հաշվառման կամ որպես նոտար նշանակման օրվանից: Հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման հիմքով հարկային պարտավորություններ առաջադրող համալիր հարկային ստուգման ակտի կամ թեմատիկ ուսումնասիրության արձանագրության` դատական կարգով բողոքարկվելու դեպքում առևտրային կազմակերպությունները, անհատ ձեռնարկատերերը և նոտարները շարունակում են համարվել շրջանառության հարկ վճարողներ, իսկ նշված վարչական ակտերն անվավեր չճանաչելու վերաբերյալ դատարանի վճիռն ուժի մեջ մտնելու դեպքում հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահում կատարած առևտրային կազմակերպությունները, անհատ ձեռնարկատերերը և նոտարները դադարում են համարվել շրջանառության հարկ վճարողներ սույն կետով սահմանված ժամկետից»,
2) 2-րդ մասը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ.
«2. Սույն հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ և 3-րդ կետերով սահմանված փաստերից որևէ մեկը տեղի ունենալու օրվանից, իսկ 1-ին մասի 5-րդ կետով սահմանված փաստը տեղի ունենալու դեպքում` համալիր հարկային ստուգման ակտի կամ թեմատիկ ուսումնասիրության արձանագրության կազմման օրվանից մինչև այդ օրվան հաջորդող 20-րդ օրը ներառյալ առևտրային կազմակերպությունը, անհատ ձեռնարկատերը կամ նոտարը հարկային մարմին է ներկայացնում հայտարարություն` նշելով շրջանառության հարկ վճարող համարվելուց դադարելու համապատասխան հիմքը և օրը:»:
Հոդված 6. Օրենսգրքի 267-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 7-րդ կետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ.
«7) Օրենսգրքի 30.1-ին հոդվածի համաձայն` հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահում կատարած կազմակերպությունները և ֆիզիկական անձինք՝ հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման հիմքով հարկային պարտավորություններ առաջադրող (վերահաշվարկող) համալիր հարկային ստուգման ակտի կամ թեմատիկ ուսումնասիրության արձանագրության կազմման օրը ներառող հարկային տարվա և այդ հարկային տարվան հաջորդող մեկ հարկային տարվա ընթացքում»:
Հոդված 7․ Օրենսգրքի 268-րդ հոդվածի 1-ին մասի մասի 5-րդ կետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ.
«5) տեղի է ունեցել Օրենսգրքի 267-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 7-րդ կետում նշված փաստը` հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման հիմքով հարկային պարտավորություններ առաջադրող (վերահաշվարկող) համալիր հարկային ստուգման ակտով կամ թեմատիկ ուսումնասիրության արձանագրությամբ նշված պահից, իսկ եթե հարկ վճարողը պետական գրանցում է ստացել կամ հաշվառվել է կամ որպես նոտար նշանակվել է ավելի ուշ, ապա պետական գրանցման կամ հաշվառման կամ որպես նոտար նշանակման օրվանից: Հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահման հիմքով հարկային պարտավորություններ առաջադրող համալիր հարկային ստուգման ակտի կամ թեմատիկ ուսումնասիրության արձանագրության` դատական կարգով բողոքարկվելու դեպքում առևտրային կազմակերպությունները և ֆիզիկական անձինք շարունակում են համարվել միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտներ, իսկ նշված վարչական ակտերն անվավեր չճանաչելու վերաբերյալ դատարանի վճիռն ուժի մեջ մտնելու դեպքում հարկային պլանավորման մեթոդների չարաշահում կատարած առևտրային կազմակերպությունները և ֆիզիկական անձինք դադարում են համարվել միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտներ սույն կետով սահմանված ժամկետից»:
Հոդված 8. Օրենսգրքի 344-րդ հոդվածի 1-ին մասում լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ 7-րդ կետ.
«7) հարկային պլանավորման չարաշահման առկայությունը»:
Հոդված 9․ Օրենսգրքի 349․1-ին հոդվածի 2-րդ մասում լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ նոր նախադասություն.
«Թեմատիկ ուսումնասիրություն կարող է իրականացվել նաև Օրենսգրքի 30.1-ին հոդվածով սահմանված դեպքերում։»։
Հոդված 10.
1․ Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում 2024 թվականի հունվարի 1-ից և տարածվում է սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո առաջացող հաշվետու ժամանակաշրջանների վրա:
2․ Մինչև սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելը հարկային մարմնի ղեկավարի կողմից կայացված փոխկապակցված ճանաչելու որոշման հիմքով փոխկապակցված ճանաչված հարկ վճարողների՝ շրջանառության հարկ վճարող և միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտներ համարվելու իրավունքի սահամանափակումը կիրառվում է սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելու հարկային տարվա ընթացքում։