Add to favourites

Հրապարակվում են «Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի և հարակից օրենքների նախագծերը

The summary includes all the content proposals presented in the draft, online written within 2 working days,sent by e-mail within 10 working days

project.digest.no	Suggesion author, date of receipt	Suggestion content	Conclusion	Changes made
	1	2	3	4
1	Արթուր Բուդուրյան 03.06.2020 17:22:16	Հաշվի առնելով, որ առկա տեսքով հետևյալ կարգավորման պարագայում գործածության շրջանակը կարող է անհամաչափ լայնացվել, առաջարկում եմ Նախագծի Հոդված 6-ի երկրորդ մասի 3-րդ կետը հստակցենել հետևյալ կերպ՝ «որոշակի փոխկապակցվածություն ունեցող կամ տարբեր ապրանքային շուկաներում գործող տնտեսվարող սուբյեկտների միջև, որոնք ուղղակի կամ անուղղակի սահմանափակում կամ կարող են սահմանափակել, կանխել կամ արգելել մրցակցությունը (այլ համաձայնություն)	Չի ընդունվել	Այլ հակամրցակցային համաձայնութունների թվին ահրաժեշտ է դասել նաև այն համաձայնությունները, որոնք կայացման պահին հանգեցնում են մրցակցության կանխմանը կամ արգելմանը:
2	Արթուր Բուդուրյան 03.06.2020 17:22:16	Նախագծի Հոդված 6-ի երրորդ մասի 12-րդ կետում «թույլտվություն» բառը փոխարինել «հասանելիություն» բառով, քանի որ թույլտվությունը ինքնին կարող է առկա լինել սակայն օգտագործելու և շահագործելու հասանելիությունը չլինի:	Ընդունվել է մասնակի	Հաշվի առնելով այն, որ կարևոր է ինչպես թույլտվության, այնպես էլ հասանելիության դեպքի նախատեսումը՝ Նախագծում ավելացվել է նաև հասանելիության վերաբերյալ կարգավորումը:
3	Արթուր Բուդուրյան 03.06.2020 17:22:16	Օրենքում և նախագծում բազմիցս օգտագործվում է «հանգեցնում կամ կարող է հանգեցնել» արտահայտությունը, ինչը չլինելով սխալ միևնույն ժամանակ իրավիճակային մոտեցումը ձևավորում է հետևանքի հիման վրա: Արդյունքում կարող ենք ունենալ մի իրավիճակ, երբ մրցակցության սահմանափակում ... դիտարկենք հնարավոր միայն որպես համաձայնության հետևանք այլ ոչ թե առարկա:	Չի ընդունվել	«Հանգեցնում կամ կարող է հանգեցնել» արտահայտության օգտագործումը Նախագծում ինքնանպատակ չէ: Այն ենթադրում է հետևանքի առաջացում: Դրանով է պայմանավորված այդպիսի եզրույթի կիրառումը այն դեպքերում, երբ հետևանքի առաջացումը կամ դրա հնարավորությունը պարտադիր է համաձայնությունը հակամրցակցային որակելու համար:
4	Արթուր Բուդուրյան 03.06.2020 17:22:16	Նախագծի Հոդված 6-ի չորրորդ մասի 1-ին մասի կիրառելիությունը պոտենցիալ խնդրահարույց կետ կարող է լինել ֆրանչայզինգի պայմանագրերի դեպքում: Մասնավորապես՝ թե՛ միջազգային և թե՛ հայրենական պրակտիկայում ընդունված է որոշակի նվազագույն շեմի սահմանումը, որը ըստ էության կհակասի նշված կետին: Իսկ հակառակ դեպքում ֆրանչայզինգի պայմանագրերը հնարավոր է չկնքվեն: Նախագծում նշված մոդելը կիրառվում է Եվրոպական մի շարք երկրներում սակայն դրա նպատակը միության ներքին շուկայի կայունությունն է: Զուտ ՀՀ-ում նման կարգավորման նպատակահարմարությունը վիճելի է:	Ընդունվել է ի գիտություն	Կատարվել են համապատասխան փոփոխություններ։
5	Արթուր Բուդուրյան 03.06.2020 17:22:16	Նախագծի Հոդված 6-ի երրորդ մասում ավելացնել այլ տնտեսվարող սուբյեկտներին շուկայից ելքի խոչընդոտման կամ սահմանափակման մասին կարգավորում: Մրցակցություն կարող է սահմանափակվել ոչ միայն մուտքի այլև ելքի արգելքով՝ ստեղծելով արհեստական մրցակցության ընկալում: Նույնը վերաբերում է նաև նույն հոդվածի 5-րդ մասին:	Ընդունվել է	Կատարվել են համապատասխան փոփոխություններ։
6	Արթուր Բուդուրյան 04.06.2020 05:16:28	Գործող օրենքով սահմանված հակամրցակցային համաձայնությունների թույլատրման առանձնացումը առանձին հոդվածով տեխնիկապես և իմաստային ավելի նպատակահարմար է: Մասնավորապես գործող օրենքի 5.1. հոդվածով նախատեսված կարգավորումը ենթադրում է որոշակի հակամրցակցային համաձայնությունների թույլատրում հիմք ընդունելով որոշ չափանիշներ: Նախագծում տվյալ կարգավորւմը ընդգրկվել է ի սկզբանե հակամրցակցային չհամարվող համաձայնությունների շարքում ինչը իմաստային առումով թերի է քանի որ գործող խմբագրությամբ ոչ թե ենթադրվում է որ համաձայնությունը ի սկզբանե հակամրցակցային չէ այլ լինելով այդպիսին կարող է թույլատրվել հանձնաժողովի հայեցողությամբ եթե առկա են որոշակի պայմաններ: Ուստի առաջարկում եմ առանձնացնել կամ առանձին 9-րդ մասի ներքո կամ մեկ այլ հոդվածի ներքո (խոսքը բացառապես 6-րդ հոդվածի 8-րդ մասի 2-րդ և 3-րդ կետերի մասին է):	Չի ընդունվել	Հակամրցակցային համաձայնությունների թույլատրման դեպքերի նախատեսումը հակասում է Սահմանադրության 59-րդ հոդվածի 3-րդ մասին:
7	Արթուր Բուդուրյան 04.06.2020 05:16:28	Գլուխ 5-ի ներդրման մտահաղացումը բավականին գովելի լինելու հետ մեկտեղ, առաջարկում եմ ձևակերպումներում նախատեսել նաև հզոր գնորդի (այդ թվում ֆիզիկական անձի կամ խմբի) հավանականությունը: Այսինքն սահմանել, որ գնորդների կողմից իրացնողների կամ արտադրողների վրա այնպիսի ներգործությունը որը հետևանք կամ առարկա է հանդիսանում գնորդների կողմից հակամրցակցային համաձայնությունների կայա ցման ի հաշիվ վերջինների բանակցային ուժեղ դիրքի:	Չի ընդունվել	Նկարագրված արարքը որակվում է որպես հակամրցակցային համաձայնություն, որի վերաբերյալ կարգավորումները նախատեսված են Նախագծի 2-րդ գլխի շրջանակում:
8	Արթուր Բուդուրյան 04.06.2020 05:16:28	Հոդված 14 մաս 1(3), անհասկանալի է տարբեր տոկոսների մեկտեղումը	Ընդունվել է ի գիտություն	Հավանաբար նկատի է ունեցվել 4-րդ մասը: Կատարվել են համապատասխան փոփոխություններ։
9	Արթուր Բուդուրյան 04.06.2020 05:16:28	Առաջարկում եմ պահպանել գործող օրենքի 10-րդ հոդվածով սահմանված կարգավորումը:	Պարզաբանում	Օրենքի 10-րդ հոդվածով նախատեսված կարգավորումները իրենց արտացոլումն են գտել Նախագծի 6-րդ և 15-րդ գլուխների շրջանակներում:
10	Արթուր Բուդուրյան 04.06.2020 05:16:28	Հոդված 44-ի առաջին և երկրորդ մասերն առաջարկում եմ խմբագրել, քանի որ օրենքով պահպանվող գաղտնի տեղեկատվությանը հասանելիության համար նման ընթացակարգ նախատեսելը կարող է հիմք հանդիսանալ չարաշահումների համար: Այլապես այդպիսի տեղեկատվության հայցման հատուկ ընթացակարգ և բացառություններ պետք է նախատեսվեն:	Չի ընդունվել	Հանձնաժողովը Սահմանադրության 6-րդ հոդվածի համաձայն՝ գործում է օրինականության հիման վրա, և Նախագծի 44-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի համաձայն՝ Հանձնաժողովը կարող է պահանջել միայն իր լիազորությունների իրականացման համար անհրաժեշտ տեղեկատվություն: Ընդ որում Նախագծի 45-րդ հոդվածով սահմանված է Հանձնաժողովի կողմից ստացված օրենքով պահպանվող գաղտնիք համարվող տեղեկությունների պահպանման պարտականություն։
11	Արթուր Բուդուրյան 04.06.2020 05:16:28	Հոդված 44-ի առաջին և երկրորդ մասերի տեքստը չխմբագրելու պարագայում անհրաժեշտ է առնվազն նախատեսել որ հայցվող փաստաթղթերը և մասնավորապես գաղտնիք համարվող փաստաթղթերը անհրաժեշտ և համաչափության տեսանկյունից բավարար են ստուգման նպատակներից ելնելով: Գրության պարագայում ցանկալի է նախատեսել տնտեսվարողի իրավունքը չտրամադրելու փաստաթղթերը, իսկ որոշման պարագայում տրամադրման պարտադիրությունը: միևնույն ժամանակ նախատեսել որոշման հիմնավորվածության բարձր մակարդակ:	Չի ընդունվել	Նախագծի 44-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի վերլուծությունից բխում է, որ Հանձնաժողովը կարող է պահանջել միայն այնպիսի տեղեկատվություն, որը անհրաժեշտ է իր լիազորությունների իրականացման համար։ Ընդ որում, այս առումով կարևոր է նաև այն, որ օրենսդրությամբ նախատեսված է տեղեկատվությունը չտրամադրելու արդյունքում տնտեսվարողին պատասխանատվության ենթարկելու մասին Հանձնաժողովի ընդունած որոշման բողոքարկման հնարավորություն, որի շրջանակներում կարող է քննարկման առարկա դառնալ նաև տեղեկատվությունը պահանջելու իրավաչափությունը։ Իսկ ինչ վերաբերում է գաղտնիք համարվող տեղեկատվությունը տրամադրելու պարտադիրության պայմանը միայն որոշման հիման վրա նախատեսելուն, ապա այն խոչընդոտ կհանդիսանա Հանձնաժողովի վարույթի օպետրատիվության ապահովման համար՝ հաշվի առնելով նաև այն, որ Հանձնաժողովը կոլեգիալ մարմին է և նրա կողմից որոշումների ընդունումը որոշակի ընթացակարգ է ենթադրում և կարող է անհարկի ձգձգել վարույթի իրականացման ժամկետները՝ խոչընդոտելով վարույթը օրենքով նախատեսված ժամկետներում իրականացնելու պարտականության իրականացմանը։ Ընդ որում, հարկ է փաստել, որ գրությամբ տեղեկատվություն պահանջելու ինստիտուտը լայնորեն կիրառվում է տարբեր երկրներում։
12	Արթուր Բուդուրյան 04.06.2020 05:16:28	Առաջարկում եմ հոդված 67-ում նախատեսել պարզեցված կարգ նաև միևնույն ապրանքային շուկայում սակայն օրինակ միմյանցից հեռու գտնվող տնտեսվարողների համակենտրոնացման կամ շուկայի դասավորվածության վրա էական ազդեցություն չթողնող համակենտրոնացումների համար:	Չի ընդունվել	Ապրանքային շուկայի աշխարհագրական սահմանի առկայության պայմաններում նույն ապրանքային շուկայում գտնվող սուբյեկտների համակենտրոնացման տեսանկյունից նրանց գործունեության վայրերի հեռավորությունը նշանակություն չունի, քանի որ նրանց շուկայական ազդեցության տարածքը համընկնում է։
13	Արթուր Բուդուրյան 04.06.2020 05:21:09	Տնտեսվարողից պահանջվող փաստաթղթերի, գրագրության և վերաբերելի նյութերի համար անհրաժեշտ է սահմանել բացառություն և արտաքին իրավախորհրդատվական, փաստաբանական, հաշվապահական ընկերությունների հետ գրագրությունը օժտել օպերատիվ-հետախուզական գործողություններից իմունիտետով: Սա կնշանակի որ միայն in-house իրավաբանի և հաշվապահի հետ գրագրությունն է ենթակա պահանջման և ըստ անհրաժեշտության առգրավման:	Չի ընդունվել	Այսպիսի կարգավորման նախատեսումը օրենսդրական հիմք կստեղծի մրցակցային իրավախախտումները արտաքին իրավախորհրդատվական, փաստաբանական, հաշվապահական ընկերությունների միջոցով կատարելու համար:
14	"ԸԴՎԱՅԶ բիզնես և իրավաբանական խորհրդատվություն" ՍՊԸ 04.06.2020 14:38:38	Օրենքը տարածքում է, ի թիվս այլոց, այն գործողությունների կամ վարքագծի վրա, որոնք կարող են վնասել սպառողների շահերը: Մեր կարծիքով այս մոտեցումը խնդրահարույց է, քանի որ սպառողների շահերի պաշտպանությունը տնտեսական մրցակցության պաշտպանության օրենքի կարգավորման առարկա կարող է լինել ոչ թե ինքն իրենով, այլ միայն այնքանով, որքանով սպառողների շահերը վնասվում են հակամրցակցային գործողությունների (այդ թվում՝ անբարեխիղճ մրցակցության) արդյունքում: Ուստի սպառողների շահերի պաշտպանությունը ինքնին չի կարող լինել Օրենքի կարգավորման առարկա: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 2-րդ հոդվածի 2-րդ մասը նախատեսում է Օրենքի կիրառում օտարերկյա պետություններում տնտեսվարող սուբյեկտների այն գործողությունների կամ վարքագծի վրա, որոնք կարող են սահմանափակել, կանխել կամ արգելել տնտեսական մրցակցությունը կամ վնասել սպառողների շահերը Հայաստանի Հանրապետությունում: Թեպետ նման մոտեցում առկա է միջազգային պրակտիկայում (օրինակ՝ ԱՄՆ և ԵՄ օրենսդրությունում), այդուհանդերձ այն գործնականում կարող է խիստ խնդրահարույց լինել, քանի որ այն հակասության մեջ է մտնում ՀՀ Սահմանադրության 79-րդ հոդվածով սահմանված որոշակիության սկզբունքի պահանջներին, քանի որ օտարերկրյա տնտեսվարողի համար կոնկրետ և հստակ չի սահմանվում օրենքի կիրառելիության շրջանակը։ Ավելին, հարկ է հաշվի առնել, որ ի տարբերություն ԵՄ ու ԱՄՆ օրենսդրության, ՀՀ օրենսդրությունը բավականին հասանելի չէ օր օտարերկրյա տնտեսվարողների համար: Նույն հոդվածի 3-րդ մասը նախատեսում է, որ ապրանքային շուկաներն անդրսահմանային դիտարկելու չափանիշները սահմանվում են Եվրասիական տնտեսական միության նորմատիվ իրավական ակտերով: Այս առումով հարկ է հաշվի առնել, որ այդ ակտերը ՀՀ տարածքում ուղղակի կիրառելիություն չունեն՝ ՀՀ Սահմանադրական դատարանի ՍԴՈ-1175 որոշման և «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 24-րդ հոդվածին համապատասխան։ Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 4-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետը որպես տնտեսական մրցակցություն սահմանում է նշում տնտեսվարող սուբյեկտների մրցություն, որի պայմաններում նրանցից յուրաքանչյուրի ինքնուրույն գործողություններով օբյեկտիվորեն բացառվում կամ սահմանափակվում է համապատասխան ապրանքային շուկայում ապրանքների շրջանառության ընդհանուր պայմանների վրա միակողմանի ազդելու հնարավորությունը: Այս առումով հարկ է հաշվի առնել, որ գործնականում ապրանքների շրջանառության ընդհանուր պայմանների վրա միակողմանի ազդելու հնարավորության (“market power”-ի) բացառումը հնարավոր է միայն այսպես կոչված «իդեալական մրցակցության» (“perfect competition”) պայմաններում, որը, ինչպես լայնորեն ճանաչված է տեսությունում, հնարավոր չէ, քանի որ ենթադրում է ապրանքների ու դրանց ինքնարժեքի լիակատար նույնականություն (“homogeneity”) և արտադրողների մոտ շուկայական իշխանության (“market power”) ի սպառ բացակայություն (այդ թվում՝ «ապրանքանիշին լոյալության» բացակայություն): Ուստի սահմանումներում այս եզրույթի օգտագործումը կարող է հանգեցնել օրենքի անհարիր լայն մեկնաբանմանը: Համապատասխանաբար առաջարկում ենք քննարկվող դրույթից հանել «բացառվում կամ» բառերը:	1. Ընդունվել է ի գիտություն 2. Չի ընդունվել 3. Ընդունվել է ի գիտություն 4. Չի ընդունվել	1. Նախագծով նախատեսված օրենքի կարգավորման առարկան ընդգրկում է սպառողների շահերի պաշտպանությունը այնքանով, որքանով դրանք վնասվում կամ կարող են վնասվել հակամրցակցային գործողությունների (այդ թվում՝ անբարեխիղճ մրցակցության) արդյունքում: Այդ մասին է վկայում նաև Հանձնաժողովին այս ոլորտում տրված լիազորությունների շրջանակի ուսումնասիորթյունը: 2. Օրենքի նպատակն է պաշտպանել և խրախուսել տնտեսական գործունեության ազատությունը, ազատ տնտեսական մրցակցությունը, ապահովել բարեխիղճ մրցակցության համար անհրաժեշտ միջավայր, նպաստել ձեռնարկատիրության զարգացմանը և սպառողների շահերի պաշտպանությանը Հայաստանի Հանրապետությունում: Այս նպատակի իրագործման համար անհրաժեշտ է պաշտպանվող հանրային շահը ապահովել նաև այն պարագայում, երբ դրա նկատմամբ խախտումը թույլ է տրվում օտարերկրյա պետությունում և այն սահմանափակում, կանխում կամ արգելում է տնտեսական մրցակցությունը կամ վնասում է սպառողների շահերը Հայաստանի Հանրապետությունում: Այսպիսի կարգավորում չնախատեսելը կարող է խոչընդոտել օրենքով նախատեսված նպատակի իրագործմանը: 3. Անկախ անմիջական կիրառելիության հանգամանքից, Նախագծում համապատասխան նորմի նախատեսումը ինքնին հնարավորություն է տալիս անդրսահմանային չափանիշը գնահատելիս առաջնորդվել Եվրասիական տնտեսական միության իրավական ակտերով: 4. Մրցակցության հասկացությունը պետք է բնութագրի «իդեալական մրցակցության» էությունը: Ընդ որում, Նախագծով տրված ձևակերպումը նախատեսված է բազմաթիվ երկրների օրենսդրություններում:
15	"ԸԴՎԱՅԶ բիզնես և իրավաբանական խորհրդատվություն" ՍՊԸ 04.06.2020 14:38:38	Նույն մասի 3-րդ կետը տալիս է փոխադարձ փոխարինելի ապրանքների սահմանումը, որը փաստացի չափազանց լայն է լայն է, և տալիս է անհարիր լայն դիսկրեցիա ապրանքային շուկա սահմանելիս, ինչը պատմականորեն (օրինակ՝ ԵՄ շուկայում) բերել է շուկայի չափազանց նեղ սահմանումների (“Type 1 Errors”): Նման սխալներից խուսափելու համար խիստ նպատակահարմար է օրենսդրորեն կամ առնվազն ենթաօրենսդրական ակտով սահմանել շուկայի որոշման կանոններ՝ հիմնվելով այդ նպատակով համաշխարհային պրակտիկայում առավել ընդունված SSNIP թեստը: Հակառակ դեպքում այս սահմանումը նաև խնդրահարույց է իրավական որոշակիության առումով՝ հաշվի առնելով Սահմանադրության 79-րդ հոդվածի պահանջները։ Հարկ է նշել նաև, որ քննարկվող սահմանման մեջ անտեսվում է ժամանակի գործոնը, որը, շուկայի ապրանքային ու աշխարհագրական սահմանների հետ մեկտեղ, փաստացի որոշիչ է շուկայի սահմանման հարցում: Նույն մասի 9-րդ կետը տալիս է «սպառող» եզրույթի սահմանում, որը, մի կողմից, շփոթություն է առաջացնում «Սպառողների իրավունքների պաշտպանության մասին» ՀՀ օրենքի հետ, և, մյուս կողմից, խոչընդոտում է վերջնական սպառողների ու ապրանքային շղթայի այլ մասնակիցների միջև սկզբունքային տարանջատմանը, որը առավել կարևոր է, մասնավորապես, անբարեխիղճ մրցակցության գործողությունների (օրինակ՝ մոլորությունից տուժողների առումով) ու հակամրցակցային համաձայնություններից բացառությունների (սպառողների համար առավելությունների (օգուտների) համապատասխան մասի ապահովման առումով): Ուստի քննարկվող դրույթում առաջարկում ենք օգտագործել այլ սահմանում: Նույն մասի 12-րդ կետում «ձեռքբերում» հասկացության մեջ «սպառում» հասկացության կիրառումը կարող է մոլորություն առաջացնել, քանի որ սպառումը գույքի օգտակար հատկությունների օգտագործումն է, որը հանգեցնում է դրա որակական հատկանիշների անվերադարձ փոփոխման, և համապատասխանաբար այն չի ներառվում ձեռք բերման հասկացության մեջ: Նույն մասի 9-րդ կետում «տնտեսական պայմաններ (գործոններ)» հասկացության սահմանումը չափից նեղ է, և բացառում է մի շարք վերաբերելի տնտեսական պայմաններ, ինչպիսիք են՝ շուկայում ընդհանուր իրավիճակը, մրցակիցների գործողությունները, հավանական, սակայն ոչ հստակ հայտնի ծախսերը (օրինակ՝ ապրանքի պիտանելիության ժամկետի մոտալուտ ավարտի արդյունքում մոտ ապագայում հնարավոր ծախսեր, որոնք կարող են հիմնավորել դրա վաճառքը ինքնարժեքին մոտ կամ ցածր գնով) և այլն: Նույն մասի 22-րդ կետում առկա սահմանումը թեպետ առաջին հայացքից միանգամայն ընդունելի է, սակայն հատկապես գների պահպանման համատեքստում «որոշակի ժամանակահատվածում» եզրույթը հղի է որոշակի ռիսկերով, քանի որ նեղ մեկնաբանման դեպքում կարող է ենթադրել տնտեսվարողի պարտականություն անընդհատ գնային փոփոխություններով արձագանքել տնտեսական գործողների բոլոր փոփոխություններին (օրինակ՝ ներմուծվող հումքի գնի փոփոխություններ կապված տարադրամի փոխարժեքի տատանման հետ):	1. Ընդունվել է ի գիտություն 2. Ընդունվել է 3. Չի ընդունվել 4. Չի ընդունվել	1. Նախագծի 38-րդ հոդվածի 13-րդ մասի համաձայն`Հանձնաժողովը սահմանում է ապրաքնային շուկաների սահմանների որոշման կարգը: 2․ Նախագծում կատարվել են համապատասխան փոփոխություններ։ 3. Շուկայում ընդհանուր իրավիճակը և մրցակիցների գործողությունները «տնտեսական պայմաններ (գործոններ)» հասկացության մեջ ներառվել չեն կարող, քանի որ այդպիսիք շատ դեպքերում կարող են հակամրցակցային համաձայնությունների արդյունք լինել: Իսկ հավանական, սակայն ոչ հստակ հայտնի ծախսերը ներառվում են Նախագծով տրված հասկացության շրջանակում: 4.Գնի չհիմնավորված պահպանման հարցը գնահատելիս առանցքային նշանակություն ունի ժամանակահատվածի ընտրությունը, քանի որ առանց դրա հնարավոր չէ որոշել տնտեսական պայմանների փոփոխությունների ազդեցությունը գնի փոփոխության կամ պահպանման վրա:
16	"ԸԴՎԱՅԶ բիզնես և իրավաբանական խորհրդատվություն" ՍՊԸ 04.06.2020 14:38:38	Նույն մասի 24-րդ կետում «մրցակցության սահմանափակման, կանխման կամ արգելման հատկանիշներ» հասկացության սահմանման մեջ «այլ հանգամանքներ, որոնք տնտեսվարող սուբյեկտի համար հնարավորություն են ստեղծում միակողմանիորեն ազդել ապրանքային շուկայում ապրանքի շրջանառության ընդհանուր պայմանների վրա» ձևակերպումը վերաբերվում է նաև օբյեկտիվ գործոններին, որոնք իրենք իրենցով չպետք է դիտվել որպես մրցակցության սահմանափակման, կանխման կամ արգելման հատկանիշներ, այլ սոկս տնտեսական գործոններ, որոնց լույսի ներքո պետք է դիտարկվի տնտեսվարողների վարքագիծը: Նույն սահմանման մեջ «ինչպես նաև պետական մարմինների և (կամ) դրանց պաշտոնատար անձանց կողմից ապրանքների կամ տնտեսվարող սուբյեկտների նկատմամբ օրենքով չնախատեսված պահանջների սահմանումը» ձևակերպման մեջ նշված արարքները կարող են նաև որևէ էական ազդեցություն չունենալ մրցակցության վրա, հատկապես եթե կիրառվում են լայնորեն, այլ ոչ թե սոսկ առանձին մրցակիցների հանդեպ: Նման դեպքում հիմնավոր չէ այն որակել որպես մրցակցության սահմանափակման, կանխման կամ արգելման հատկանիշ: Փաստացի խոսքը ոչ թե հատկանիշի, այլ դրա հնարավոր պատճառի մասին է: Նույն մասի 28-րդ կետում հարկատեսակների թվարկման փոխարեն ավելի ճիշտ է բացառել բոլոր անուղակի հարկերը, հաշվի առնելով, որ օրենքը կիրառվում է նաև օտարերկրյա տնտեսվարողների նկատմամբ, որոնք կարող են ենթակա լինել այլ հարկերի: Նույն մասի 30-րդ կետում «օր» հասկացության սահմանումը չի համապատասխանում «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 31-րդ հոդվածին: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 5-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետում օգտագործվում է «լիազորագրային կառավարում» եզրույթը, որն օրենսդրությամբ սահմանված չէ, ու կարող է հակասական մեկնաբանությունների տեղիք տալ (հավատարմագրային կառավարում, լիազորագրի առկայություն և այն): Նույն մասի 4-րդ ու 5-րդ կետերում «և (կամ) տալու այդ կազմակերպության կողմից պարտադիր կատարման ենթակա հանձնարարականներ» պայմանը չափից լայն է շարադրված, ու փաստացի ներառում է այնպիսի հանձնարարականներ, որոնք որևէ էական ազդեցություն չունեն մրցակցության վրա: Այս առումով նպատակահարմար է պայմանը կիրառել միայն այնպիսի հանձնարարականների վրա, որոնք կարող են էական ազդեցություն ունենալ կազմակերպության շուկայական վարքագծի կամ մրցունակության վրա: Նույն մասի 7-րդ կետում, տարընթերցումներից խուսափելու համար, անհրաժեշտ է լրացնել, որ խոսքը յուրաքանչյուր կազմակերպության միանձնյա գործադիր մարմինների կազմերի մասին է: Նույն մասի 9-րդ կետում անհրաժեշտ է լրացնել, որ միանձնյա գործադիր մարմինների իրավասությունները ընթացքում համապատասխան կազմակերպություններում իրականացվում են նույն մեկ տարվա ընթացքում: Նույն մասի 11-րդ կետի դրույթները պոտենցիալ խնդրահարույց են ֆրենչայզիգնի դեպքում, որտեղ առանձին ֆրենչայզիների բազմաթիվ գործողություններ կարող են կապ չունենալ ֆրենչայզորի վերահսկողության հետ, ու որի դեպքում ավելի հարիր է կիրառել 5-րդ կետով սահմանված կանոնը: Նույն մասի 13-րդ կետի շարադրանքը ենթադրում է 2-րդ ու 3-րդ մակարդակի կապերի հիման վրա անձանց խմբի որակում, նույնիսկ այն դեպքերում, երբ փաստացի որևէ էական կապ (ընդհանուր շահեր, համակարգված գործունեություն և այլն) չկա, ինչը առնվազն 3-րդ մակարդակի կապի դեպքում խնդրահարույց է:	1. Ընսունվել է ի գիտություն 2. Ընդունվել է 3. Չի ընդունվել 4. Ընդունվել է 5. Ընդունվել է 6. Ընդունվել է մասնակի 7. Չի ընդունվել 8. Ընսունվել է ի գիտություն 9. Չի ընդունվել	2․ Նախագծում կատարվել են համապատասխան փոփոխություններ։ 3. Այսպիսի կարգավորում նախատեսելու պահանջը բխում է «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 21-րդ հոդվածի 6-րդ մասի կարգավորումից: 4․ Նախագծում կատարվել են համապատասխան փոփոխություններ։ 5․ Նախագծում կատարվել են համապատասխան փոփոխություններ։ 6․ Նշված կետը խմբագրվել է։ 7․ Նախագծում տրված ձևակերպումից բխում է, որ միանձնյա գործադիր մարմինների իրավասությունները կազմակերպություններում իրականացվում են նույն մեկ տարվա ընթացքում։ 9. Յուրաքանչյուր դեպքում անձանց խմբերի որակմանն անդրադառնալիս անհրաժեշտ է հաշվի առնել փոխկապվածության կամ վերակսկողության գործոնի առկայության հարցը, որպիսի պահանջը բխում է Նախագծի 5-րդ հոդվածի 1-ին մասից:
17	"ԸԴՎԱՅԶ բիզնես և իրավաբանական խորհրդատվություն" ՍՊԸ 04.06.2020 14:38:38	Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-3 կետերում համաձայնությունների դասակարգման համար կիրառվող սահմանումները ելնում են սուբյեկտների կազմից, այլ ոչ թե համաձայնության առարկա հանդիսացող շուկայից, այն կարող է հանգեցնել մի իրավիճակի, երբ, օրինակ, փաստացի ուղղահայաց համաձայնությունները կորակվեն հորիզոնական զուտ այն հիմքով, որ, անկախ համաձայնության առարկայից, դրա կողմերը մրցակից են (օրինակ՝ դիստրիբուցիոն պայմանագիր, որով դիտրիբուտորը հանդիսանում է պոտենցիալ մրցակից, թեկուզ և դիստրիբուցիոն պայմանագիրը որևէ կերպ չի սահմանափակում մրցակցային գործունեությունը նույն շուկայում): Նման դեպքում, օրինակ, բացառիկ դիստրիբուցիայի պայմանագիրը կհամարվի անօրինական հորիզոնական համաձայնության, թեպետ որպես ուղղահայաց համաձայնություն այն կարող է չխախտել որևէ օրենսդրական պահանջ, կամ լիովին բավարարել սահմանված բացառություններին: Ուստի առաջարկվում է համաձայնությունների սահմանումները կապել ոչ թե սոսկ սուբյեկտային կազմի, այլ նաև դրանց առարկա հանդիսացող շուկայի հետ: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 6-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 2-րդ կետով նախատեսված բացառությունը, ենթադրաբար, նախատեսված է ֆրենչայզինգի դեպքերի համար, որի առումով այն միանգամայն ողջունելի է: Սակայն միջազգային պրակտիկայում (օրինակ՝ ԵՄ հակամրցակցային կարգավորումներում) ընդունված է նաև բացառություն սահմանել բացառիկ դիստրիբուցիայի պայմանագրերի համար (տարածքային բացառիկություն), եթե դրանցով ստեղծվող սահմանափակումները (intra-brand մրցակցության նվազումը) հավասարակշռվում են այլ արտադրողների փոխադարձ փոխարինելի ապրանքների մասով առկա մրցակցությամբ (inter-brand մրցակցություն): Առաջարկում ենք համապատասխան բացառությունը սահմանել ավելի լայն՝ ներառելով այն դեպքերը, երբ այլ բացառիկ դիստրիբուցիայի շրջանակներում մրցակցության հնարավոր սահմանափակումը հավասարակշռվում է այլ արտադրողների փոխադարձ փոխարինելի ապրանքների շնորհիվ առկա մրցակցությամբ: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 6-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 4-րդ կետում «անհավասար պայմաններ» ձևակերպումը հաշվի չի առնում համապատասխան պայմանների տարբերության՝ տնտեսապես հիմնավորված լինելու հնարավորությունը: Ուստի առաջարկվում է փոխարենը կիրառել «տնտեսապես հիմնավորված անհավասար պայմաններ» եզրույթը: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 6-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 5-րդ խոսվում չհիմնավորված կամ ոչ շահավետ դրույթների մասին, որոնք, սակայն, մասնավորապես այլ համակրցակցային համաձայնությունների դեպքում, կարող են որևէ էական ազդեցություն չունենալ մրցակցության վրա, ուստի նպատակահարմար է այս կետի կիրառման համար անհրաժեշտ պայման համարել մրցացկության վրա բացասական ազդեցությունը:	1. Ընդունվել է ի գիտություն 2. Չի ընդունվել 3. Ընդունվել է մասնակի 4. Չի ընդունվել	2. Բացառիկ դիստրիբուցիայի կապակցությամբ առաջարկվող կարգավորումը՝ անհրաժեշտ պայմանների առկայության դեպքում կարող է ներառվել Օրենքի 6-րդ հոդվածի 8-րդ մասով նախատեսված բացառությունների շրջանակում: 3. Նշված ձևակերպումը խմբագրվել է «խտրական պայմաններ» ձևակերպմամբ։ 4. Մրցակցության վրա բացասական ազդեցություն ունենալու հարցը գնահատման է ենթակա յուրաքանչյուր դեպքում, որպիսի եզրահանգումը բխում է հակամրցակցային համաձայնության հասկացությունից:
18	"ԸԴՎԱՅԶ բիզնես և իրավաբանական խորհրդատվություն" ՍՊԸ 04.06.2020 14:38:38	Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 6-րդ հոդվածի 8-րդ մասի 3-րդ կետում սահմանված է բացառություն ուղղահայաց համաձայնությունների համար, որը, սակայն, միջազգային պրակտիկայում վերաբերում առաջին հերթին հորիզոնտալ համաձայնություններին, և Հայաստանյան տնտեսվարողների մրցակցությունը միջազգային շուկաներում չսահմանափակելու համար նպատակահարմար է դրանից օգտվելու հնարավորություն սահմանել նաև հորիզոնտալ համաձայնությունների համար: Հաշվի առնելով բացառության խիստ նախապայմանները, նման փոփոխությունը որևէ էական բացասական ազդեցություն չի ունենա տնտեսական մրցակցության վրա, և միաժամանակ օրենսդրական միջավայրը կդարձնի առավել համահունչ միջազգային լավագույն փորձին ու ողջամտորեն բարենպաստ: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 8-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ ու 4-րդ կետերից պարզ չէ, արդյո՞ք շուկայի մասնաբաժնով երկրորդ ու երրորդ տնտեսվարողները կարող են համարվել գերիշխող, եթե համապատասխանաբար առաջին կամ առաջին ու երկրորդ տնեսվարողները արդեն իսկ առանձին բավարարում են գերիշխող լինելու չափանիշներին (օրինակ՝ շուկայում առկա են հետևյալ մասնաբաժինները 38%+18%+10%): Կարծում ենք այս հարցը հստակեցման կարիք ունի՝ Օրենքի որոշակիությունը ապահովելու համար (հատկապես հաշվի առնելով, որ նախկինում այդ դրույթների մասով որոշ դեպքերում առկա է եղել ոչ միատեսակ մոտեցում): Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 9-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետում կիրառվում է «խտրական գներ» եզրույթը, որը սակայն Օրենքում որևէ ձև չի սահմանվում: Հաշվի առնելով այս եզրույթի մեծ կարևորությունը, Օրենքի որոշակիությունը ու կանխատեսելիությունը ապահովելու համար անհրաժեշտ է տալ խտրական գների սահմանում կամ նախատեսել, որ գների՝ խտրական լինելու որոշման կարգը և չափանիշները սահմանում է Հանձնաժողովը: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 9-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետում արգելվում է գերիշխող դիրք ունեցող տնտեսվարողի կողմից արտադրության արդիականացման սահմանափակումը: Քանի որ նման սահմանափակումը կարող է անխուսափելի հետևանք լինել մտավոր սեփականության իրավունքների իրավաչափ օգտագործման (օրինակ՝ արտոնագրի հանդեպ լիցենզ չտալը, որին պետությունը տնտեսվարողին չի կարող պարտադրել TRIPS համաձայնագրի 31-րդ հոդվածի համաձայն), հարկ է այս դրույթից բացառություն սահմանել մտավոր սեփականության իրավունքների իրավաչափ իրականացման մասով: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 10-րդ հոդվածի 2-րդ մասում չհիմնավորված բարձր գնից առկա բացառությունները հաշվի չեն առնում այն հանգամանքը, որ գործնականում հիմնավոր չէ չհիմնավորված բարձր համարել նաև այսպես ասած «նիշային պրոդուկտների» (“niche-products”) գները: Ընդ որում, գործնականում նաև գերիշխող տնտեսվարողը կարող է շուկայում իր առաջատար պրոդուկտի հետ մեկտեղ վաճառքի առաջարկել ցածր սպառում ու բարձր գին ունեցող «նիշային պրոդուկտ», որի նկատմամբ տրամաբանորեն չպետք է կիրառվի «չհիմնավորված բարձր գին» եզրույթը: Օրինակ, առաջատար գինի արտադրողը կարող է իր սահմանափակ քանակությամբ «reserve» տեսկանակու համար կիրառել ավելի բարձր գին, քան մրցակիցների կողմից առաջարկվում է նման որակի ու տեսակի ապրանքի համար, որը, սակայն, գործնականում գերիշխող դիրքի չարաշահում չէ, քանի որ գործնականում բացասական ազդեցություն չի կարող ունենալ մրցակցության կամ սպառողի շահերի վրա, քանի որ խոսքը գնում է տվյալ շուկայում «նիշային պրոդուկտ»-ի մասին:	1. Չի ընդունվել 2. Չի ընդունվել 3. Չի ընդունվել 4. Ընդունվել է ի գիտություն 5. Ընդունվել է ի գիտություն	1. Հորիզոնական համաձայնություններից բացառություններ չնախատեսելը պայմանավորված է վերջիններիս վտանգավորրության աստիճանով: Բացի այդ այդպիսի բացառության նախատեսումը հակասում է ԵԱՏՄ-ի ընդունած չափանիշներին: 2. Յուրաանչյուր դեպքում տնտեսվարող սուբյեկտները իրենց գորիշխող դիրք գրավելու մասին եզրահանգմանը կարող են հանգել գնահատելով իրենց հնարավորությունը որոշիչ ազդեցություն ունենալու տվյալ ապրանքային շուկայում ապրանքների շրջանառության ընդհանուր պայմանների վրա և (կամ) դուրս մղելու այլ տնտեսվարող սուբյեկտին տվյալ ապրանքային շուկայից և (կամ) խոչընդոտելու տվյալ ապրանքային շուկա մուտք գործելուն։ 3. Խտրական գներ տերմինը ներառվում է խտրական պայմաններ հասկացության մեջ և լրացուցիչ մեկնաբանման անհրաժեշտութուն չունի ։
19	"ԸԴՎԱՅԶ բիզնես և իրավաբանական խորհրդատվություն" ՍՊԸ 04.06.2020 14:38:38	Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 10-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետում չհիմնավորված բարձր գնից առկա բացառությունը հաշվի չի առնում, որ նոր ապրանքի դեպքում «դրա արտադրության ծախսերի կրճատում կամ որակի բարելավում» չի կարող լինել: Կրճատումը կամ բարելավումը տեղի են ունենում ի համեմատ շուկայում արդեն իսկ առկա փոխադարձ փոխարինելի ապրանքների: Առաջարկում եմ այս հարցը հստակեցնել: Նախագծով առաջարկվող կարգավորումները «բանակցային ուժեղ դիրքի» մասով ընդհանուր առմամբ խնդրահարույց են: Համապատասխան գլուխն ընդհանուր առմամբ սահմանում է գերիշխող դիրք ունեցող տնտեսավարողների նկատմամբ կիրառվող սահմանափակումների հետ համեմատելի սահմանափակումներ, սակայն, ի տարբերություն գերիշխող դիրքի, թույլ չի տալիս որոշակիորեն նույնականացնել այս պարտականությունները կրող սուբյեկտների, իսկ դրանց որոշման չափանիշները չեն համապատասխանում որոշակիության սկզբունքի պահանջներին: Ավելին, գործնականում բանակցային ուժեղ դիրք ունեցող տնտեսվարողի բացասական ազդեցությունը մրցակցության վրա համեմատելի չէ գերիշխող տնտեսվարողի ազդեցության հետ, ինչը ենթադրում է, որ առաջինի դեպքում սահմանափակումները պետք է նկատելիորեն ավելի քիչ լինել: Ուստի խնդրո առարկա իրավակարգավորումները հստակեցման կարիք ունեն: Այսպես, օրինակ, Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 12-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետում «էական ազդեցություն» եզրույթը չափազանց անորոշ է: Օրենքի որոշակիությունը ու կանխատեսելիությունը ապահովելու համար անհրաժեշտ է տալ «էական ազդեցության» սահմանում կամ նախատեսել, որ դրա որոշման կարգը և չափանիշները սահմանում է Հանձնաժողովը: Նույն մասի 2-րդ ու 3-րդ կետերում «առևտրային օբյեկտ» եզրույթի կիրառումը չի բացառում սույն դրույթների համաձայն մեծածախ ու մանրածախ կետերը միասին դիտարկելու հնարավորությունը (քանի որ որպես սպառող դիտվում են նաև իրավաբանական անձիք): Արդյունքում, օրինակ, խոշոր (բայց այլապես ոչ գերիշխող և իր շուկայում համեմատաբար փոքր մասնաբաժին ունեցող) տնտեսվարողը, որն ունի մեծածախ վաճառքի պահեստ, ու 3 մանրածախ խանութ, կհամարվի բանակցային ուժեղ դիրք ունեցող, նունիսկ եթե մանրածախ խանութների գծով իր շրջանառությունը էապես ցածր է համապատասխան սահմանաչափերից, բայց մեծածախ օբյեկտի շնորհիվ նա գումարային անցնում է սահմանաչափը: Ուստի նպատակահարմար է այս դրույթներում տարանջատում մտցնել մեծածախ ու մանրածախ օբյեկտների միջև: Ուստի առաջարկում ենք համապատասխան դրույթների կիրառումը հստակ սահմանափակել մանրածախ առևտրի կետերով: Նույն հոդվածի 3-րդ մասի 3-րդ կետում կարևոր է թվարկված չափանիշներում ներառել նաև տնտեսվարողի գործունեության ծավալը ու մասնաբաժինը շուկայում, քանի որ դրանք անմիջապես ազդում են բանակցային դիրքի ուժի վրա:	1. Ընդունվել է 2. Չի ընդունվել	1․ Կատարվել են համապատասխան փոփոխություններ։ 2. Բանակցային ուժեղ դիրքը ի տարբերություն գերիշխող դիրքի չի պահանջում ապրանքային շուկայի հատկորոշում: Առաջարկությամբ վկայակոչված հանգամանքները կարևորվում են գորիշխող դիրքը որոշելիս: Իսկ ինչ վերաբերում է էական ազդեցության սահմանման անհրաժեշտությանը, ապա պետք է փաստել, որ դրա բնորոշումը նախատեսված է Նախագծի 12-րդ հոդվածի 2-րդ մասով:
20	"ԸԴՎԱՅԶ բիզնես և իրավաբանական խորհրդատվություն" ՍՊԸ 04.06.2020 14:38:38	Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 13-րդ հոդվածի 2-րդ մասում «գործարար շրջանառության սովորույթներ» եզրույթի կիրառումը խնդրահարույց է ՀՀ Սահմանադրության 78-րդ ու 79-րդ հոդվածների պահանջների տեսանկյունից՝ այն այնքան անորոշ է, որ տնտեսավարողը չի կարող ողջամտորեն հասկանալ, թե ինչ կանոնների պետք է հետևի: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 13-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 8-րդ կետում ներառված սահմանափակումը թև լիովին հիմնավոր է դասական առևտրի ցանցերի դեպքում, սակայն արտադրողի կամ դիստրիբուտորի ֆիրմային խանութների դեպքում այն առավել քան խնդրահարույց է, քանի որ դրանք իրենց էությամբ ենթադրում են մրցակիցների ապրանքի բացառում: Ուստի անհրաժեշտ է այս կետի մասով սահմանել համապատասխան բացառություն՝ խոշոր առևտրի ցանց չհանդիսացող ու անմիջապես արտադրողին/ներմուծողին (կամ նրանց խմբին) պատկանող առևտրի օբյեկտների մասով: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 14-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ կետի արտատարածքային կիրառումը (որը հիմնավոր ու համաչափ չէր լինի օրենքի նպատակներին) բացառելու նպատակով նպատակահարմար է համապատասխան դրույթների գործողությունը սահմանափակել ՀՀ տարածքում իրավական պաշտպանություն ստացած մտավոր սեփականության իրավունքներով ու անհատականացման այլ միջոցի օգտագործման իրավունքներով: Նմանապես, Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 14-րդ հոդվածի 1-ին մասի 6-րդ ու 7-րդ կետերի արտատարածքային կիրառումը (որը հիմնավոր ու համաչափ չէր լինի օրենքի նպատակներին) բացառելու նպատակով նպատակահարմար է համապատասխան դրույթների գործողությունը սահմանափակել ՀՀ տարածքում գրանցված/հիմնադրվող իրավաբանական անձանցով: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 16-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-3 կետերի առումով ներկայումս կա էական անորոշություն առ այն, արդյո՞ք սահմանաչափերի կիրառման նպատակով պետք է հաշվի առնվի ՀՀ տարածքից դուրս շրջանառությունն ու ակտիվները: Անդրազգային խմբերի դեպքում դա ստեղծում է իրավիճակ, երբ ՀՀ տարածքում խիստ սահմանափակ ներկայություն և/կամ շրջանառություն ունեցող տնտեսվարողների՝ արտասահմանում տեղի ունեցող համակենտրոնացումների համար տեսականորեն պահանջվում է համաձայնեցում Հանձնաժողովի հետ: Առաջարկում ենք հստակեցնել համապատասխան դրույթներն՝ սահմանելով, որ ակտիվների կամ հասույթի չափը որոշելիս հաշվի են առնվում ՀՀ տարածքում և այդ տարածքից ստացվող հասույթն ու ՀՀ տարածքում գտնվող ակտիվները:	1. Ընդունվել է ի գիտություն 2. Չի ընդունվել 3. Չի ընդունվել 4. Չի ընդունվել	2. Այս բացառությունների նախատեսումը կարող է հնարավորություն տալ ֆիրմային խանութներին այլ տնտեսվարողների նկատմամբ սահմանել և կիրառել արհեստական տարբերություններ: 3. Յուրաքանչյուր դեպքում անհրաժեշտ է քննարկման առարկա դարձնել նաև այն դեպքերը, երբ օտարերկրյա պետություններում տնտեսվարող սուբյեկտների գործողությունները և վարքագիծը մրցակցության տեսանկյունից ազդեցություն են ունենում Հայաստանի Հանրապետությունում: 4. Գործնականում հնարավոր չէ որոշել ՀՀ տարածքում և այդ տարածքից ստացվող հասույթն ու ՀՀ տարածքում գտնվող ակտիվները:
21	"ԸԴՎԱՅԶ բիզնես և իրավաբանական խորհրդատվություն" ՍՊԸ 04.06.2020 14:38:38	Նույն տրամաբանությամբ առաջարկվում է նույն մասի 4-րդ կետում հստակեցնել, որ խոսքը ՀՀ տարածքը կամ դրա մի մասը ներառող ապրանքային շուկաների մասին է: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 18-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետը սահմանում է օգտագործման ձևերի առավել լայն ցանկ, որի արդյունքում նկարագրված վարքագիծը գործնականում կարող չհանգեցնել շփոթության առաջացման վտանգի՝ չնայած օբյեկտիվորեն նշանների նմանությանը: Այս առնչությամբ առանցքային կարևորություն ունի, որ նմանությունը դիտարկվի ոչ միայն օբյեկտիվ նմանության, այլ նաև շփոթության աստիճանի սուբյեկտիվ տարրի լույսի ներքո: Նույն մասի 6-րդ կետի մասով հարկ է նշել, որ, ի տարբերություն ապրանքային նշանների, որոնց մասով շփոթության աստիճանի նմանության որոշման համար օրենքի ուժով պետք է հաշվի առնվի ապրանքների/ծառայությունների բնույթը, քննարկվող դրույթում նշված օբյեկտների մասով չկա նման պահանջ, ու փաստացի այս դրույթը կարող է կիրառվել այնպիսի դեպքերում, երբ օգտագործումը տեղի է ունենում իրարից էապես տարբերվող ապրանքների/ծառայությունների/ոլորտների առնչությամբ, ու չնայած օբյեկտիվ նմանության շփոթության ռիսկ չկա: Ուստի դրույթի անհիմն լայն կիրառման շրջանակից խուսափելու համար անհրաժեշտ է որպես դրա կիրառման պայման սահմանել այն, որ նման անհատականացման միջոցի կամ կայքի դիզայնի օգտագործումը, ելնելով օգտագործման ոլորտից ու եղանակից, առաջացնում է կամ կարող է առաջացնել շփոթություն: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 18-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված կարգավորումը գրանցված ապրանքային նշանների դեպքում չի կարող համահունչ լինել վարչական ակտի հավաստիության կանխավարկածի հետ։ Երբ տնտեսավարողը օրենքով սահմանված կարգով ստանում է պաշտպանություն իր ապրանքային նշանի համար, ապա նա իրավունք ունի վստահելու վարչական մարմնի գործողությունների օրինականությանը։ Միաժամանակ ՀՀ տարածքում միաժամանակ երկու վարչական մարմնի առկայությունը, որոնք երկուսն էլ օժտված կլինեն որոշելու շփոթության աստիճանի առկայություն կամ բացակայություն, չի կարող համադրելի լինել իրավական պետության սկզբունքի հետ:	1․ Չի ընդունվել 2․ Չի ընդունվել 3․ Ընդունվել է ի գիտություն	1․Այս դեպքում ևս հաշվի են առնվում Նախագծի 2-րդ հոդվածի 2-րդ մասի իրավակարգավորումները։ 2․ Նշված հոդվածներում կիրառվող «շփոթության աստիճանի նման» հասկացությունն ինքնին ենթադրում է, ոչ միայն նմանություն, այլև այդ նմանության արդյունքում շփոթվելու հավանականությունը, ինչը հնարավոր չէ ապրանքների կամ ծառայությունների տարբերության դեպքում։ 3․ Քննարկվում է մրցակցային օրենսդրությունը խախտող գրանցված ապրանքային նշանների առումով արդյունավետ միջոցների ներդրման հարցը։
22	"ԸԴՎԱՅԶ բիզնես և իրավաբանական խորհրդատվություն" ՍՊԸ 04.06.2020 14:38:38	Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 18-րդ հոդվածի 3-րդ մասով նախատեսված կարգավորումը առավել խնդրահարույց է և պետք է հանվի Նախագծից: Այս դրույթը հակասում է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 1-ին արձանագրության դրույթներին ու խնդրահարույց է նաև ՀՀ Սահմանադրության առումով: Ապրանքային նշանի գրանցումը կարող է անվավեր ճանաչվել միայն դատարանի որոշմամբ: Ինչպես արձանագրել է Վճռաբեկ դատարանը ՎԴ/4241/05/11 վարչական գործով՝ <<Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին>> եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ` Կոնվենցիա) 1-ին արձանագրության 1-ին հոդվածի 1-ին պարբերության համաձայն` յուրաքանչյուր ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձ ունի իր գույքից անարգել օգտվելու իրավունք։ Ոչ ոքի չի կարելի զրկել նրա գույքից, բացառությամբ ի շահ հանրության և այն պայմաններով, որոնք նախատեսված են օրենքով ու միջազգային իրավունքի ընդհանուր սկզբունքներով: Վկայակոչված նորմերից հետևում է, որ սեփականության իրավունքի պաշտպանությունն իրականացվում է ինչպես սահմանադրաիրավական, այնպես էլ միջազգային-իրավական նորմերի ուժով, իսկ մտավոր սեփականության իրավունքի պաշտպանությունը, բացի վերոգրյալ երաշխիքներից, իրականացվում է նաև օրենքի ուժով: Ավելին, Վճռաբեկ դատարանը փաստում է, որ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանն իր նախադեպային իրավունքում արտահայտել է իրավական դիրքորոշում այն մասին, որ Կոնվենցիայի 1-ին արձանագրության 1-ին հոդվածն ըստ էության կիրառելի է նաև մտավոր սեփականության նկատմամբ (տե'ս, օրինակ <<ANHEUSER-BUSCH INC>> ընկերությունն ընդդեմ Պորտուգալիայի թիվ 73049/01 գործով Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի 11.01.2007 թվականի վճիռը): Այսպիսով, Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ մտավոր սեփականության իրավունքի, այդ թվում նաև ապրանքային նշանի նկատմամբ իրավունքի` որպես մտավոր սեփականության օբյեկտի իրավական պաշտպանությունն իրականացվում է վերոգրյալ նորմերի և դրանց կիրառումն ապահովելու նպատակով ընդունված օրենքների և այլ նորմատիվ իրավական ակտերի ուժով: Այս դրույթը նաև հակասում է ՀՀ Սահմանադրության 162-րդ հոդվածին, քանի որ ըստ էության հանձնաժողովը ստանձնում է արդարադատության իրականացման գործառույթ՝ որոշելով գործադիր իշխանության մարմնի գործողությունների օրինականությունը և կայացնելով իր համար պարտադիր որոշում։ Միաժամանակ ինքնավար մարմինը նաև իշխանությունների տարանջատման սահմանադրական սկզբունքի լույսի ներքո չի կարող ունենալ նման լիազորություններ, քանի որ գործադիր իշխանության մարմնի կողմից կայացված վարչական ակտի օրինականության ստուգումը հնարավոր է միայն իր վերադաս գործադիր մարմնի կամ դատարանի կողմից: Նույն տրամաբանությամբ Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 19-րդ հոդվածի 1-ին մասը և 38-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետը (ապրանքային նշանների գրանցումների մասով) նույնպես հակասում են Եվրոպական կոնվենցիայի դրույթներին ու խնդրահարույց է նաև Սահմանադրության առումով: Մտավոր սեփականության օբյեկտի գրանցումը կարող է անվավեր ճանաչվել միայն դատարանի որոշմամբ: Նույն տրամաբանությամբ ընդունելի չեն «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքում առաջարկվող փոփոխությունները:	Ընդունվել է ի գիտություն	Քննարկվում է մրցակցային օրենսդրությունը խախտող գրանցված ապրանքային նշանների առումով արդյունավետ միջոցների ներդրման հարցը։
23	"ԸԴՎԱՅԶ բիզնես և իրավաբանական խորհրդատվություն" ՍՊԸ 04.06.2020 14:38:38	Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 19-րդ հոդվածի 1-ին մասի վերջին դրույթը («ապրանքային շուկա մուտք գործելուն խոչընդոտներ ստեղծելուն, այլ տնտեսվարող սուբյեկտի գործունեությունը սահմանափակելուն կամ խոչընդոտելուն, կամ ապրանքային շուկայում մրցակցությունն այլ կերպ սահմանափակելուն») խնդրահարույց է, և անտեսում է մտավոր սեփականության առանձնահատկությունները: Մտավոր սեփականության բուն էությունը կայանում է այլ տնտեսավարողներին շուկայում դրանից օգտվելուց բացառելու մեջ, և ըստ էության մտավոր սեփականության պաշտպանությունը ինքն իրենով ենթադրում է խոչընդոտների ստեղծում ու գործունեության սահմանափակում: Ուստի այդպիսի նպատակ հետապնդելը ոչ միայն չի կարող որակվել որպես ամբարեխիղճ մրցակցություն, այլ հակառակը՝ միանգամայն իրավաչափ է: Մտավոր սեփականության օբյեկտների նկատմամբ իրավունքների ձեռքբերման գծով անբարեխիղճ վարքագծի ցուցաբերումը կարող է, կախված օբյեկտի տեսակից, դրսևորվել հետևյալ կերպ՝ • Արտոնագրերի մասով՝ գյուտի հեղինակությունը անօրինական յուրացնելը՝ գյուտի հեղինակությունն ամբողջությամբ յուրացնելու կամ այն մեծամասամբ ապօրինի ձեռք բերված տեղեկությունների (օրինակ՝ ապօրինի կերպ ձեռք բերված առևտրային գաղտնիք) վրա հիմնելու միջոցով: Այսինքն, միակ դեպքը, երբ արտոնագրի ձեռքբերումը անբարեխիղճ է, դա այն դեպքն է, երբ այն գրանցվել հեղինակ չհանդիսացող անձի կողմից: Ընդ որում, այս դեպքը արդեն իսկ կարգավորված է «Գյուտերի, օգտակար մոդելների և արդյունաբերական նմուշների մասին» օրենքի 2.1 գլխով, ու լրացուցիչ կարգավորման կարիք չունի: • Ապրանքային նշանի մասով՝ այն շփոթության աստիճանի նման է այլ անձի չգրանցված ապրանքային նշանին կամ այլ անհատականացման միջոցին, և հայտատուն այդ մասին գիտեր կամ ողջամտորեն պետք է իմանար: Այս հարցը նույնպես ընդհանուր առմամբ արդեն իսկ կարգավորված է «Ապրանքային նշանների մասին» օրենքի 10-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 3-րդ կետով, ու փաստացի լրացուցիչ կարիք ունի միայն այլ չպաշտպանվող (չգրանցված) անհատականացման միջոցների նմանակման մասով: Այլապես, մրցակցության սահմանափակումները լրացուցիչ կանխվում են մոլորեցնող ու նկարագրական նշանների գրանցման բացարձակ արգելքով: • Արդյունաբերական նմուշների մասով՝ գրանցման մերժման կամ անվավեր ճանաչման հիմք է այն, որ նմուշը նոր չէ, ինչպես նաև այն, որ այն պայմանավորված է ապրանքի տեսքը պայմանավորված է դրա տեխնիկական գործառույթով: Նշված դեպքերից զատ փաստացի հնարավոր չէ նմուշի գրանցմամբ անբարեխիղճ սահմանափակել կամ վնասել մրցակցությունը: Այլ անհատականացման միջոցներից գրանցում (իրավունքների ձեռքբերում) փաստացի առկա է ֆիրմային անվանումների ու, որոշ վերապահումներով, դոմենների մասով: Դրանց մասով այս կարգավորումները, թերևս, կիրառման որաշակի տրամաբանություն ունեն: Սակայն գործնականում անբարեխղճությունը հիմնականում կապված օգտագործման արդյունքում մոլորեցման կամ շփոթության, այլ ոչ թե երրորդ անձանց հրանավորությունների սահմանափակման հետ, ու գործնականում առանձին կարգավորման կարիք չունի: Ուստի առաջարկվում է քննարկվող դրույթը հանել:	Ընդունվել է ի գիտություն	Քննարկվում է մրցակցային օրենսդրության խախտմամբ ձեռք բերված մտավոր սեփականության իրավունքների առումով արդյունավետ միջոցների ներդրման հարցը։
24	"ԸԴՎԱՅԶ բիզնես և իրավաբանական խորհրդատվություն" ՍՊԸ 04.06.2020 14:38:38	Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 20-րդ հոդվածի դրույթները որոշակի կոնֆլիկտի մեջ է մտնում քրեական օրենսգրքի 158, 159 և 197 հոդվածների հետ: Առաջանում է նորմերի մրցակցություն, որի պայմաններում պետք է կիրառվեն քրեական օրենսգրքի դրույթները: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 21-րդ հոդվածի դրույթները հանդիսանում են խոսքի ազատության նկատմամբ միջամտություն։ Հաշվի առնելով այս հարցում ձևավորված դատական պրակտիկան (այդ թվում՝ ՄԻԵԴ կողմից) և օրենսդրական մոտեցումները, առաջարկվում ենք առաջնորդվել զրպարտության համար սահմանված կանոններով: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետը արգելում է արարքներ, որոնց իրենց էությամբ որպես կանոն չեն պարունակում մոլորության տարրեր (բացառությամբ գովազդի ու կեղծ տվյալների նշման), ու ամեն դեպքում էապես նվազ լրջություն ունեն մոլորեցնելու այլ գործողությունների համեմատ: Այս առումով նման արարքները մրցակցային օրենսդրության խախտում որակելը չափից լուրջ միջոց է ու անհամաչափ է դրանց բնույթին ու հետևանքներին: Բացի այդ, այս արարքների համար արդեն իսկ սահմանված է հստակ պատասխանատվություն ՎԻՎՕ-ի շրջանակներում, և առկա է վերահսկող մարմին: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 24-րդ հոդվածում «ոչ կոռեկտ, անպատշաճ համեմատություն» եզրույթները չափազանց անորոշ են, և հստակեցման կարիք ունեն (սահմանումների կամ Հանձնաժողովի կողմից ընդունվելիք չափորոշիչների միջոցով): Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 25-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի դրույթները հակամրցակցային են որակում պայմանագրի խախտման ու լուծման վարքագիծը, ինչը ենթադրում է միջամտություն քաղաքացիաիրավական հարաբերություններ, որոնց շրջանակում կողմերից յուրաքանչյուրն իրավունք ունի լրիվ ծավալով հատուցում ստանալ կրած վնասների համար։ Այս պայմաններում անհասկանալի է պետության լրացուցիչ միջամտության անհրաժեշտությունը: Հատկապես լուծման մասով դրույքը առավել խնդրահարույց է, քանի որ սահմանափակում է իրավաչափ հիմքերով պայմանագրի լուծման հնարավորությունը: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 29-րդ հոդվածի 4-րդ մասում պահպանվում է ներկայումս սահմանված կրթական ցենզը, որը գործնականում չի ապահովում Հանձնաժողովի համար առավել կարևոր՝ իրավաբանական ու տնտեսագիտական գիտելիքներով անդամների բավարար քանակություն: Տրամաբանական կլիներ ցենզը վերանայել, այն սահմանելով 2-ական քանակով: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 38-րդ հոդվածի 2-րդ մասում առկա դրույթը բավականաչափ որոշակի չէ, և հստակեցման կարիք ունի, հաշվի առնելով, որ Սահմանադրության 6-րդ հոդվածի համապատասխան նորմատիվ իրավական ակտը կարող է ընդունվել միայն ուղղակիորեն սահմանված դեպքերում:	1․ Ընդունվել է ի գիտություն 2․ Չի ընդունվել 3․ Չի ընդունվել 4․ Ընդունվել է ի գիտություն 5․ Ընդունվել է ի գիտություն 6․ Չի ընդունվել 7․ Չի ընդունվել	1․ Նախագծով նախատեսված կարգավորումները նպատակաուղղված են քննարկվող հարաբերությունները մրցակցության տեսանկյունից գնահատելուն։ 2․ Տնտեսվարող սուբյեկտի կամ նրա գործունեության վարկաբեկումը չի կարող նույնացվել զրպարտության հետ և գնահատման են ենթակա մրցակցության վրա ազդեցության տեսանկյունից։ 3․ Անբարեխիղճ մրցակցություն պետք է համարել նաև հասարակության մոլորեցումը Նախագծի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետում նկարագրված արարքները, քանի որ դրանց արդյունքում ևս տնտեսվարող սուբյեկտը կարող է անհիմն առավելություններ ստանալ մրցակիցների նկատմամբ, իսկ ՎԻՎՕ-ի շրջանակներում պատասխանատվություն նախատեսված է պաշտոնատար անձի համար։ 4․ Նշված եզրույթները կիրառվում են նաև ԵԱՏՄ մրցակցության պաշտպանության օրենսդրությամբ։ 6․ Հանձնաժողովը գործունեությունը բազմաբովանդակ է, պահանջում է տարբեր մասնագիտացում ունեցող անդամների ներգրավվածություն: Առաջարկի շրջանակում չի մասնավորեցվել իրավաբանական ու տնտեսագիտական գիտելիքներով անդամների թվի ավելացման վերաբերյալ հիմնավորումներ: 7․ Նշված հոդվածի 2-րդ մասը ուղղակիորեն նշում է Հանձնաժողովի կողմից ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտ ընդունելու դեպքերը: Ընդ որում այսպիսի մեխանիզմ նախատեսված է նաև ՀՀ դատական օրենսգիրք սահմանադրական օրենքով:
25	"ԸԴՎԱՅԶ բիզնես և իրավաբանական խորհրդատվություն" ՍՊԸ 04.06.2020 14:38:38	Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 51-րդ հոդվածի մասով անհասկանալի է, թե ինչու է հանվում որոշումները պաշտոնական կայքում հրապարակելու մասին դրույթը։ Այն մեծ կարոևորություն ունի տնտեսվարողներին համար իրենց վարքագիծը որոշելու համար: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 66-րդ հոդվածի 2-րդ մասը չափազանց լայն արգելք է սահմանում համակենտրոնացումների մասով: Այսպես, միջազգային պրակտիկայում շուկային մասնաբաժինների հետ զուգահեռ ընդունված մոտեցումների համաձայն (HHI index, market concentration ratios) որոշ դեպքերում գերիշխող դիրք առաջացնող համակենտրոնացումը կարող է բարենպաստ լինել տնտեսական համար, օրինակ, եթե ստեղծում է շուկայում արդեն առկա գերիշխող սուբյեկտի համար ավելի ուժեղ մրցակից: Ամեն դեպքում, քննարկվող դրույթի կիրառումը չափազանց խնդրահարույց է այն դեպքերում, երբ համակենտրոնացման մասնակիցները իրենց ամբողջ արտադրանքը կամ ծառայությունների արտահանում են, որի դեպքում համակենտրոնացումը ՀՀ տնտեսության համար ունի հիմնականում դրական ազդեցություն (տեղական տնտեսվարոների միջազգային մրցունակության բարձրացում)՝ չունենալով որևէ էական հակամրցակցային ազդեցություն Հայաստանում: Նախագծով առաջարկվող խմբագրությամբ Օրենքի 84-րդ հոդվածի 2-րդ մասի շարադրանքը անորոշություն է ստեղծում առ այն, արդյո՞ք արագացված վարույթ կիրառելու մասին միջնորդություն ներկայացնելով անձը զրկվում է դատական պաշտպանություն հայցելու իրավունքից։ Եթե այո, ապա սա դատական պաշտպանության իրավունքի անընդունելի սահմանափակում կարող է հանդիսանալ: Կապված նախագծի անցումային դրույթների հետ, խիստ խնդրահարույց է դրա՝ հրապարակումից հետո 10-օրյա ժամկետում ուժի մեջ մտնելը: «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի համաձայն Նորմատիվ իրավական ակտն ընդունելու իրավասություն ունեցող մարմինը պարտավոր է նախատեսել նորմատիվ իրավական ակտի ուժի մեջ մտնելու ավելի ուշ ողջամիտ ժամկետ եթե ակտով սահմանվում են այնպիսի իրավակարգավորումներ, որոնց համար անհրաժեշտ է հիմնավոր ժամանակահատված, որը հնարավորություն կտա հասցեատիրոջը իր վարքագիծը համապատասխանեցնելու սահմանված պահանջներին։ Նախագծով առաջարկվող մրցակցության նոր կանոնները չեն կարող տնտեսվարողների կողմից անհապաղ ընդունվել կամ կիրառվել, հետևաբար առաջարկում ենք սահմանել ողջամիտ ժամկետ որպեսզի տնտեսվարողները կարողանան պատրաստվել նոր կանոնների կիրառմանը։	1. Չի ընդունվել 2. Չի ընդունվել 3. Չի ընդունվել	1․ Որոշումները պաշտոնական կայքում հրապարակելու մասին դրույթը նախատեված է Նախագծի 48-րդ հոդվածի 11-րդ մասով։ 2․ Նախագծի 68-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ Սույն օրենքի 66-րդ հոդվածի հոդվածի 1-ին մասի 2-5-րդ կետերում նախատեսված հիմքերի առկայության դեպքում Հանձնաժողովը հայտարարագրման ենթակա համակենտրոնացումը թույլ է տալիս այն դեպքում, երբ տնտեսվարող սուբյեկտն ապացուցում է, որ տվյալ համակենտրոնացման արդյունքով ապրանքային շուկայում կապահովվեն բարենպաստ մրցակցային պայմաններ և չեն վնասվի սպառողների շահերը: 3․ Քննարկվող նորմը չի պարունակում դատական պաշտպանություն հայցելու իրավունքից զրկելու վերաբերյալ կարգավորում: